inhoudsopgave Introductie 4 Praktisch 6 Cijfers en kleuren 7 Europese wijnlanden Duitsland 8 Frankrijk 9 Griekenland 11 Hongarije 11 Italië 12 Luxemburg 13 Nederland 13 Oostenrijk 13 Portugal 14 Roemenië & Bulgarije 14 Slovenië 14 Spanje 15 Zwitserland 16 Niet-Europese wijnlanden Argentinië 18 Australië 19 Chili 20 Libanon & Israël 21 Marokko 21 Nieuw-Zeeland 22 Verenigde Staten 23 Zuid-Afrika 24 Bewaarwijnen 26 Importcijfers 29 Register van herkomstbenamingen 31 Colofon 34 3

INTRODUCTIE Wijn is een levend product. Ondanks alle technische hulpmiddelen die producenten tegenwoordig ten dienst staan, heeft de natuur uiteindelijk het laatste woord. Wijn smaakt daardoor ieder jaar anders. Afhankelijk van de specifieke klimaatzone zijn onderlinge verschillen soms maar klein, maar in relatief koele gebieden kunnen ze behoorlijk groot zijn. Ook gebeurt het regelmatig dat het ene gebied een schitterende oogst heeft, terwijl boeren een eindje verderop alles uit de kast moeten halen om goede wijn te maken. Het oogstjaar 2010, het meest recente dat in dit overzicht is opgenomen, is daar een schoolvoorbeeld van. De opgenomen wijnen hebben behalve een kwaliteitwaardering ook een houdbaarheidindicatie gekregen. Voor het leeuwendeel geldt dat ze gedronken kunnen worden zodra ze op de markt komen. Rode wijnen zijn meestal met gemak een paar jaar te bewaren, maar bij wit is dit zelden aan te raden. Ouder worden is bepaald niet hetzelfde als beter worden. Daarvoor moet je echt bij de speciale categorie Bewaarwijnen zijn. Heeft houdbaarheid iets te maken met duurzaamheid? Dat wijngaarden zich onder invloed van klimaatverandering anders gaan gedragen, staat niet meer ter discussie. De vraag is alleen hoe daar mee om te gaan. Voor menig producent betekent het stijgen van de temperatuur een aansporing om duurzaam te gaan werken en de ecologische voetafdruk zo licht mogelijk te maken. Duurzaamheid leidt niet tot grotere houdbaarheid, omdat die afhangt van omgeving, druivenrassen en productietechnieken. Wat wel vaststaat, is dat duurzaam (= natuurvriendelijk) werken gunstige invloed heeft op de kwaliteit. De wereld kent talloze wijngebieden en een veelvoud aan wijnen daar vandaan. 4 De keuzes van de herkomstgebieden en de beoordelingen van de jaren zijn daarom compromissen. Binnen landen en gebieden bestaan nu eenmaal grote regionale verschillen. Bovendien presteren druivenrassen binnen een bepaald jaar soms heel uiteenlopend. En de ene producent doet het beter dan de ander. Omdat praktische bruikbaarheid voor eindeloze nuancering gaat, pretendeert deze uitgave allerminst volledig te zijn. Hoeveel waarde mag je aan cijfers toekennen? Voor deze uitgave zijn weer tal van bronnen geraadpleegd en is de informatie gewikt en gewogen. Toch moeten de cijfers met voorzichtigheid worden gebruikt. Een generaliserende beoordeling voor een heel land of gebied doet immers tekort aan prestaties van individuele producenten. Vandaar dat soms dubbele cijfers gegeven worden. Let op! Grote jaren zijn niet per se de makkelijkst drinkbare. En ter geruststelling: slechte wijn is anno 2011 een zeldzaamheid geworden. Niets bij wijn is zeker. Uitzonderingen zijn de regel. Af en toe wordt een aanvankelijk gegeven cijfer daarom naderhand wel eens bijgesteld, wanneer wijnen zich gunstiger of ongunstiger blijken te ontwikkelen dan eerst gedacht. Ook in deze uitgave is dat weer een paar keer gebeurd. Want het zij nog maar eens benadrukt: wijn is een levend product. De informatie in dit boekje is daarom geen absolute waarheid, maar een richtlijn. De essentie van wijn is nu eenmaal verrassing, met uiteindelijk de individuele smaakvoorkeur als doorslaggevende factor voor de beleving ervan. 5

PRAKTISCH Bij ieder opgenomen land of gebied staat een cijfer in een bepaalde kleur. Die kleur heeft betrekking op de houdbaarheid van de wijn. Tal van gebieden produceren zowel witte als rode wijnen. Wanneer geen specifieke kleur vermeld staat, wordt in dit overzicht uitgegaan van het belangrijkste type. Wanneer rood en wit aan elkaar gewaagd zijn, gelden de bewaarindicaties voor de rode wijnen. Witte wijnen kunnen meestal direct gedronken worden wanneer ze op de markt komen, terwijl rode over het algemeen wat langer bewaard kunnen blijven. Uit een en hetzelfde gebied komen vaak wijnen van verschillende kwaliteit en bewaarcapaciteit. De prijs biedt in de regel houvast met betrekking tot de houdbaarheid. De vuistregel is hier dat naarmate de prijs hoger wordt, het bewaarpotentieel toeneemt. Enkele populaire wijnen ontbreken in dit overzicht. Rosé bijvoorbeeld. De reden daarvoor is dat rosé altijd zo jong mogelijk gedronken moet worden en de kwaliteit van het oogstjaar er weinig toe doet. Bewaren ervan is zinloos. Sherry, port en mousserende wijnen (champagne, crémant, cava, prosecco etc.) worden meestal zonder oogstjaar aangeboden en zijn bestemd om direct gedronken te worden. Uitzonderingen hierop zijn Vintage port en Vintage champagne. Ze zijn opgenomen bij de Bewaarwijnen. Vintage ports van recente jaren hebben nu ook een eigen plaats gekregen bij het overzicht van belangrijke Portugese gebieden. N.B. Diverse rode bewaarwijnen van recente oogstjaren als 2010, 2009 en soms ook nog 2008 zijn nog niet op de markt, omdat hun opvoeding nog niet voltooid is en ze nog niet gebotteld zijn. 6 CIJFERS EN KLEUREN Oogstjaren zijn beoordeeld op een schaal van 10 10 uitmuntend 9 zeer goed 8 goed 7 ruim voldoende 6 voldoende 5 matig 4 zeer matig (N.B. 3, 2 en 1 zijn niet uitgedeeld) Naast het rapportcijfer is met een kleurcode het drinkadvies opgenomen. De kleuren geven het volgende weer: Bewaren Deze wijnen zullen zich, mits goed bewaard, naar verwachting nog verder verbeteren. Rode wijnen met veel tannines bijvoorbeeld zullen door ouderen zachter worden dan in hun prille jeugd. Klassieke bewaarwijnen, die slechts een fractie van het totale wijnaanbod vormen, zijn opgenomen in een speciale sectie vanaf blz. 26. Drinken of bewaren Deze wijnen zijn nu op dronk. Haast is niet nodig, omdat ze hun huidige kwaliteit nog een poosje zullen behouden. Dit geldt voor het leeuwendeel van de wijnen die momenteel in de handel verkrijgbaar zijn. Nu drinken Deze wijnen hebben zich volledig ontwikkeld. Bij langer bewaren zullen ze in kwaliteit teruglopen. In sommige gevallen is dat mogelijk nu al het geval. 7

DUITSLAND 2010 2009 2008 2007 2006 Ahr rood 7 9 8 9 8 Bewaren Baden wit 8 8 8 9 7 Drinken of bewaren Baden rood 7 9 8 9 7 Nu drinken Franken wit 7 9 8 9 7 Mosel wit 7 9 8 9 7 Nahe wit 7 9 8 9 8 Pfalz wit 6-7 8 8 9 7 Pfalz rood 6-7 9 7 9 7 Rheingau wit 6-7 9 8 9 7 Rheinhessen wit 7 9 8 9 7 Rheinhessen rood 6-7 9 7 9 7 Geïmporteerde hoeveelheid Duitse wijn in Nederland 796.610 hl 8 FRANKRIJK 2010 2009 2008 2007 2006 Alsace 7 9 8 8 7 Bewaren Beaujolais 7 9-10 7-8 7 7 Drinken of bewaren Bordeaux wit 9 9 7 8 7 Nu drinken Bordeaux edelzoet 8 9 6 8 7 Bordeaux rood (algemeen) 9 9 7 6 7 - Médoc & Graves 9 9 7 7 8 - Fronsac, Pomerol, Saint-Emilion 9 9 7-8 7 8 Bourgogne wit 7 8-9 7-8 7 8 Bourgogne rood - Côte de Nuits 7 9 7 7 8 Bourgogne rood - Côte de Beaune 7 8 7 7 7 Geïmporteerde hoeveelheid Franse wijn in Nederland 1.132.338 hl Zie voor een lijst van individuele herkomstgebieden (AOC s en Vin de Pays) blz. 31 en 32. 9

FRANKRIJK 2010 2009 2008 2007 2006 Languedoc & Roussillon wit 8 8 7-8 7 7 Bewaren Languedoc & Roussillon rood 8 8-9 8 7 7 Drinken of bewaren Loire wit 7 9 8 8 7 Nu drinken Loire rood 7 9 7 7 7 Provence & Corsica rood 7-8 8 8 8 7 Rhône - Noord-Rhône rood 8 9 7 9 8 Rhône - Zuid-Rhône rood 8 9 6-7 9 8 Sud-Ouest 9 9 7-8 7 7 Geïmporteerde hoeveelheid Franse wijn in Nederland 1.132.338 hl Zie voor een lijst van individuele herkomstgebieden (AOC s en Vin de Pays) blz. 31 en 32. 10 GRIEKENLAND 2010 2009 2008 2007 2006 7-8 8 8 7 7 Bewaren Geïmporteerde hoeveelheid Griekse wijn in Nederland 2.875 hl Drinken of bewaren Nu drinken HONGARIJE 2010 2009 2008 2007 2006 Eger rood 6-7 8 7 8 9 Tokaj edelzoet 7 8 7 9 9 Villány rood 7 7-8 8 8 9 Geïmporteerde hoeveelheid Hongaarse wijn in Nederland 149 hl 11

ITALIË 2010 2009 2008 2007 2006 Abruzzo 7 8 8 7 9 Bewaren Campania 7 8 7-8 8 7 Drinken of bewaren Emilia-Romagna 7 8 8 7 8 Nu drinken Friuli 8 8 8 8 8 Lombardia 8 8 8 7 8 Marche 7 8 7-8 8 9 Piemonte 8 8 8 7 9 Puglia 7 8 8 7 7 Sardegna 7 8 7-8 8 9 Sicilia 7 8-9 7-8 8 9 Toscana 7-8 8-9 8 8 8 Trentino - Alto Adige/Südtirol 9 9 8 8 8 Umbria 8 8-9 8 7 8 Veneto 8 8-9 7-8 8 8 Geïmporteerde hoeveelheid Italiaanse wijn in Nederland 497.947 hl Zie voor de lijst van individuele herkomstgebieden (DOC s en DOCG s) blz. 33 12 luxemburg 2010 2009 2008 2007 2006 7 8 7 7 8 Bewaren Geïmporteerde hoeveelheid Luxemburgse wijn in Nederland 728 hl NEDERLAND 2010 2009 2008 2007 2006 Drinken of bewaren Nu drinken 6-7 8 7 7 7 OOSTENRIJK 2010 2009 2008 2007 2006 Burgenland wit 7 8-9 7-8 8 8 Burgenland rood 6-7 8-9 7-8 8 9 Burgenland edelzoet 8 9 7-8 8 9 Kamptal 7 8 7 8 9 Kremstal 7 8 7 8 9 Steiermark 8 9 8 8 8 Wachau 7 8 7 8 10 Weinviertel 6-7 8 7 8 9 Geïmporteerde hoeveelheid Oostenrijkse wijn in Nederland 8.879 hl 13

PORTUGAL 2010 2009 2008 2007 2006 Alentejo 7-8 8 8 8 7 Bewaren Bairrada 8 8-9 8 8 6 Drinken of bewaren Dão 8 8-9 8 9 7 Nu drinken Douro 8 8-9 8 9 7 Porto vintage - 9 7* 9-10 6-7* Tejo (voorheen Ribatejo) 7-8 8 7-8 8 7 Vinho Verde 8 8 8 9 7 * Overwegend Single Quinta wijnen Geïmporteerde hoeveelheid Portugese wijn in Nederland 148.226 hl ROEMENIË & BULGARIJE 2010 2009 2008 2007 2006 Geïmporteerde hoeveelheid Roemeense wijn in Nederland 6 hl Geïmporteerde hoeveelheid Bulgaarse wijn in Nederland 579 hl 7 9 8 7 7 SLOVENIÉ 2010 2009 2008 2007 2006 7 8 7-8 8 7 Geïmporteerde hoeveelheid Sloveense wijn in Nederland, niet meetbaar 14 SPANJE 2010 2009 2008 2007 2006 Aragón 9 8-9 8 8 8 Bewaren Castilla y León 8 8-9 8 8 8 Drinken of bewaren Catalunya 8 8 8 8 8 Nu drinken La Mancha 8 8 8 8 8 Levante 8 8-9 9 8 8 Navarra 9 8 7 8 8 Penedès 8 8 8 8 8 Priorat 8-9 9 8 8 7 Rías Baixas 7 8-9 8 8 8 Ribera del Duero 8 9 8 8 8 Rioja 9 9 8 8 7 Rueda 8 8-9 9 8 8 Somontano 9 9 8 8 8 Toro 8 9 8 8 8 Geïmporteerde hoeveelheid Spaanse wijn in Nederland 425.926 hl Zie voor een lijst van individuele herkomstgebieden (DO S) blz. 32. 15

ZWITSERLAND 2010 2009 2008 2007 2006 9 8 7-8 8 7 Bewaren Geïmporteerde hoeveelheid Zwitserse wijn in Nederland, niet meetbaar Drinken of bewaren Nu drinken 16

ARGENTINIË 2010 2009 2008 2007 2006 Mendoza 8 9 8-9 8 8 Bewaren Patagonia 8 8-9 8 8 7 Drinken of bewaren San Juan 8 8 8 8 7 Nu drinken Geïmporteerde hoeveelheid Argentijnse wijn in Nederland 140.365 hl 18 AUSTRALIË 2010 2009 2008 2007 2006 Barossa Valley 7 8 8 8 8 Bewaren Clare Valley 8 8-9 8 7 8 Drinken of bewaren Coonawarra 7-8 8 8 8 7 Nu drinken Eden Valley 8 8-9 8 7 8 Hunter Valley 7 7-8 7 7 7 Margaret River 8-9 8-9 8 8 7 McLaren Vale 7 8 7-8 8 8 South Eastern Australia 7-8 7-8 8 8 7 Tasmania 8 9 9 8 9 Yarra Valley 7 7-8 8 8 9 Geïmporteerde hoeveelheid Australische wijn in Nederland 163.055 hl 19

CHILI 2010 2009 2008 2007 2006 Aconcagua Valley 8-9 8 8 9 7 Bewaren Casablanca Valley 8 7 8 9 8 Drinken of bewaren Central Valley 8 7-8 8 8 8 Nu drinken Colchagua Valley 8 8 9 8 7-8 Curicó Valley 8 7-8 8 9 7 Maipo Valley 8 7-8 9 8 8 Maule Valley 8 7-8 8 8 6 Rapel Valley 8 7-8 8 9 7 Geïmporteerde hoeveelheid Chileense wijn in Nederland 314.330 hl 20 LIBANON & ISRAËL 2010 2009 2008 2007 2006 7-8 8 8 7-8 7 Bewaren Geïmporteerde hoeveelheid Israëlische wijn in Nederland 911 hl Drinken of bewaren Nu drinken MAROKKO 2010 2009 2008 2007 2006 7-8 8 8 7-8 7-8 Geïmporteerde hoeveelheid Marokkaanse wijn in Nederland, niet meetbaar 21

NIEUW-ZEELAND 2010 2009 2008 2007 2006 Central Otago 8 8 8 8 7 Bewaren Gisborne 8 8 8 8 8 Drinken of bewaren Hawkes Bay 8 8 8 8 8 Nu drinken Marlborough 8 8-9 8 9 9 Martinborough 8 8-9 8 8 8 Nelson 8 8-9 8 8 8 Geïmporteerde hoeveelheid Nieuw-Zeelandse wijn in Nederland 21.412 hl 22 VERENIGDE STATEN 2010 2009 2008 2007 2006 California - Carneros 8 8 7 8 8 Bewaren California - Monterey 8 8 7 8 8 Drinken of bewaren California - Napa 7-8 9 7-8 8 8 Nu drinken California - Santa Barbara 8 8 7 8 8 California - Sonoma 7-8 9 7-8 8 8 Oregon 8 8-9 9 8 8 Washington 9 8-9 8 9 9 Geïmporteerde hoeveelheid Amerikaanse wijn in Nederland 24.174 hl 23

ZUID-AFRIKA 2010 2009 2008 2007 2006 Constantia 8 9 8 7 8 Bewaren Elgin 8 9 8 7 8 Drinken of bewaren Franschhoek 7 8-9 8 8 9 Nu drinken Paarl 7 8-9 8 8 8 Robertson 7 8 8 8 8 Stellenbosch 7-8 9 8 8 9 Swartland 8 9 8 8 7 Tulbagh 8 9 8 8 8 Walker Bay 8 9 8 7 8 Western Cape & Coastal Region 7-8 8-9 7-8 7 8 Geïmporteerde hoeveelheid Zuid-Afrikaanse wijn in Nederland 265.071 hl 24

BEWAARWIJNEN 2005 2004 2003 2002 2001 2000 1999 1998 Bordeaux rood 9 7 8 6 7 9 8 8 Bewaren Sauternes 9 6 8 6 10 8 8 7 Drinken of bewaren Bourgogne wit 8 8 7 8 7 8 7 7 Nu drinken Bourgogne rood 9 7 7 8 6 7 8 8 Rhône Noord/Zuid 9 7 8 8 6 4 8 8 9 7 9 Barolo & Barbaresco 7 8 7 7 8 9 8 9 Brunello di Montalcino 7 8 7 6 9 8 8 8 Duitsland edelzoet 8 7 7 8 8 8 7 8 7 Vintage champagne - 7 6 9 6 8 8 9 Vintage port 8 8-9 9-7 8 7 6 26 BEWAARWIJNEN 1997 1996 1995 1994 1993 1992 1991 Bordeaux rood 7 8 8 6 7 6 7 Bewaren Sauternes 7 8 8 6 5 5 7 Drinken of bewaren Bourgogne wit 8 8 8 8 6 8 7 Nu drinken Bourgogne rood 8 8 8 6 7 7 7 Rhône Noord/Zuid rood 8 6 7 7 8 7 5 7 6 8 6 Barolo & Barbaresco 8 9 7 6 6 5 6 Brunello di Montalcino 8 9 9 8 8 6 8 Duitsland edelzoet 9 7 8 8 8 8 7 Vintage champagne 8 10 9-7 7 6 Vintage port 8 7 8 9-10 - 8 9 27

BEWAARWIJNEN Oudere klassieke jaargangen t/m 1959 Bordeaux rood 1990 1989 1986 1985 1982 1970 1966 1961 1959 Sauternes 1990 1989 1988 1986 1983 1976 1975 1971 1967 1962 1959 Bourgogne wit 1990 1989 1986 1985 1969 Bourgogne rood 1990 1989 1988 1985 1978 1969 1962 1959 Rhône rood 1990 1989 1985 1983 1978 1966 Barolo & Barbaresco 1990 1989 1985 1982 1978 1971 1970 Brunello di Montalcino 1990 1988 1985 1983 1975 1970 Duitsland edelzoet 1990 1988 1983 1976 1971 1959 Vintage champagne 1990 1985 1982 1976 1971 1966 1964 1962 1961 Vintage port 1985 1983 1980 1977 1970 1966 1963 28 IMPORTCIJFERS Europese wijnlanden 2010 Frankrijk 1.132.338 Duitsland 796.610 Italië 497.947 Spanje 425.926 Portugal 148.226 Oostenrijk 8.879 Griekenland 2.875 Luxemburg 728 Bulgarije 579 Hongarije 149 Roemenië 6 Overige landen 382.014 Totaal 3.396.277 Wijninvoer in hectoliters naar oorsprong CBS gegevens bijgeschat tot en met 12 augustus 2011 29

IMPORTCIJFERS Wijnlanden buiten Europa 2010 Chili 314.330 Zuid-Afrika 265.071 Australië 163.055 Argentinië 140.365 Verenigde Staten 24.174 Nieuw-Zeeland 21.412 Israël 911 Overige landen 5.037 Totaal 934.355 Wijninvoer in hectoliters naar oorsprong CBS gegevens bijgeschat tot en met 12 augustus 2011 30 REGISTER VAN HERKOMSTBENAMINGEN Frankrijk Anjou (Loire w - r) Bergerac (Sud-Ouest) Cahors (Sud-Ouest) Chablis (Bourgogne w) Châteauneuf du Pape (Rhône Zuid) Chinon (Loire r) Corbières (Languedoc & Roussillon r) Costières de Nîmes (Rhône Zuid) Coteaux du Layon (Loire w) Côte-Rôtie (Rhône Noord) Côtes de Blaye (Bordeaux r algemeen) Côtes de Bourg (Bordeaux r algemeen) Côtes de Castillon (Bordeaux r algemeen) Côtes du Luberon (Rhône Zuid) Crozes-Hermitage (Rhône Noord) Entre-deux-Mers (Bordeaux w) Gaillac (Sud-Ouest) Gigondas (Rhône Zuid) Hermitage (Rhône Noord) Limoux (Languedoc & Roussillon w) Mâcon-Villages (Bourgogne w) Madiran (Sud-Ouest) Menetou-Salon (Loire w) Meursault (Bourgogne w) Minervois (Languedoc & Roussillon r) Muscadet (Loire w) Pessac-Léognan w (Bordeaux w) Pessac-Léognan r (Bordeaux r / Médoc & Graves) Pouilly-Fuissé (Bourgogne w) 31

REGISTER VAN HERKOMSTBENAMINGEN Frankrijk Spanje Pouilly-Fumé (Loire w) Saint-Chinian (Languedoc & Roussillon r) Saint-Joseph (Rhône Noord r) Saint-Véran (Bourgogne w) Sancerre (Loire w) Saumur-Champigny (Loire r) Sauternes (Bordeaux zoet / Bewaarwijnen) Vacqueyras (Rhône Zuid) Ventoux (Rhône Zuid) IGP Côtes de Gascogne (Sud-Ouest) IGP Oc (Languedoc & Roussillon) Alicante (Levante) Bierzo (Castilla y León) Calatayud (Aragón) Campo de Borja (Aragón) Cariñena (Aragón) Costers del Segre (Catalunya) Empordà (Catalunya) Jumilla (Levante) Monsant (Catalunya) Utiel-Requena (Levante) Tarragona (Catalunya) Valdepeñas (La Mancha) Valencia (Levante) Yecla (Levante) 32 REGISTER VAN HERKOMSTBENAMINGEN Italië Barbaresco (Piemonte / Bewaarwijnen) Barbera (Piemonte) Bardolino (Veneto) Barolo (Piemonte / Bewaarwijnen) Bianco di Custoza (Veneto) Bolgheri (Toscana) Chianti (Toscana) Collio (Friuli) Dolcetto (Piemonte) Etna (Sicilia) Fiano d Avellino (Campania) Gavi (Piemonte) Greco di Tufo (Campania) Montalcino, Brunello & Rosso di (Toscana / Bewaarwijnen) Montefalco (Umbria) Montepulciano, Vino Nobile & Rosso di (Toscana) Nebbiolo (Piemonte) Oltrepò Pavese (Lombardia) Orvieto (Umbria) Rosso Conero / Piceno (Marche) Salento (Puglia) Salice Salentino (Puglia) Soave (Veneto) Taurasi (Campania) Valpolicella (Veneto) Verdicchio dei Castelli di Jesi (Marche) 33

COLOFON Voor de samenstelling van de editie 2011 van het Oogstjarenboekje is gebruik gemaakt van diverse gidsen, tijdschriften en internetsites uit binnen- en buitenland. Ook is een beroep gedaan op producenten en experts. Speciale dank gaat uit naar Hans Bijvoets en Lars Daniëls MV. Samenstelling: René van Heusden Het Oogstjarenboekje 2011 is een uitgave van het Productschap Wijn & Wijninformatiecentrum 34

WIJNINFORMATIECENTRUM U aangeboden door: Productschap Wijn / Wijninformatiecentrum Stadhoudersplantsoen 12 Postbus 29739 2502 LS Den Haag T (070) 370 8326 F (070) 370 8408 E wic@wijn.nl I www.wijn.nl