DE RAAKLIJN KATERN: jaargang 17, nr.89. Bijlage bij «t Groene Waasland» nr.163, januari 2010. (v.u. Firmin De Beleyr, Belsele) 2007-8- 9 naar 2010 deze katern kan je in kleur zien op www.deraaklijn.be 1
Van 2009 naar 2010 Over een turbulente en onwaarschijnlijke overgang gesproken. Wij zullen ons de periode van 15 december tot 15 januari wel heel goed blijven herinneren als een echte oertraditionele winterperiode. Dat deze winterprik door sommigen gezien wordt als bewijs dat de opwarming van de aarde een fabeltje is, was te verwachten. Over de geleidelijke en globale temperatuurstijging van de laatste tientallen jaren zwijgt men als de dood. De natuurkrachten op onze aarde kunnen onvoorspelbaar grillig zijn en zeer dramatisch overkomen, zoals nu weer het geval is in Haïti. Het land zat al economisch en ecologisch aan de grond. Deze aardbeving komt er nog eens bovenop. Kunt u zich voorstellen mocht er een zware cycloon, een maandenlange verzengende droogte, een aardbeving en een aanhoudende regenperiode in amper twee jaar tijd ons land treffen? Als er 10cm sneeuw valt, dan hebben wij het ongeveer gehad en weten we dat ons land plat ligt. We worstelen met een tsunami aan luxeproblemen je kunt niet geloven hoe bepaalde mensen reageren en niet meer weten om te gaan met deze situaties. De mensen die verandering van de seizoenen in twijfel trekken kunnen tegelijkertijd niet meer leven met het feit wanneer de seizoenen zich aandienen zoals ze kunnen zijn: koud, warm, nat, droog. Ik vond het in ieder geval knap dat in de nacht en vroege ochtend van zaterdag 2 op zondag 3 januari een ploeg stadsarbeiders de fietspaden sneeuwvrij hadden gemaakt. Mocht dit niet het geval geweest zijn dan zou een mooie winterwandeling naar de bakker op deze zondagochtend het mooie alternatief geweest zijn. Geniet van de dagen zoals ze zich aandienen in 2010 en maak er het beste van in koude, natte, warme en droge dagen en denk er steeds aan dat wij het hier nog niet zo slecht hebben. Firmin De Beleyr 2
Van 8 naar 10! Sinds de invoering van de Euro kost een jaarabonnement 8 Euro. Door de stijging van de drukkosten wordt een abonnement opgetrokken naar 10 Euro. In deze katern zit een overschrijvingsformulier: Bij overschrijving bent u weer verzekerd van: 5x + DANK! 3
Kalender voorjaar 2010 Vogels voeren en beloeren 6 en 7 februari Plaats een voederplank of hang vetbollen in je tuin en tel de vogels. Door het voederen komen de vogels dicht genoeg om de soorten te herkennen en te tellen. Natuurpunt heeft jouw telgegevens nodig om de talrijkheid en verspreiding van tuinvogelsoorten te kennen. www.natuurpunt.be/tuinvogels Dikke-truiendag 12 februari MOS (Milieuzorg Op School) en Ecocampus (Milieuzorg in het hoger onderwijs) roepen iedereen op om vrijdag 12 februari 2010 deel te nemen aan de zesde editie van de Dikke-truiendag, die helemaal in het teken van de opwarming van de aarde en de klimaatverandering staat. De campagne mikt vooral op eenvoudige maatregelen, die ook na 12 februari op een structurele wijze aangehouden kunnen worden. Zo moedigen we scholen maar de mensen thuis aan om de verwarming een graadje lager te zetten. http://www.lne.be/campagnes/dikke-truiendag Earth hour 27 maart Van 20.30 u tot 21.30 u zullen opnieuw meer dan één miljard mensen wereldwijd symbolisch alle lichten doven. Een heel krachtig signaal waarmee WWF wil aantonen dat mensen, door samen te werken, wel degelijk een verschil kunnen maken in de strijd tegen de klimaatverandering. In Sint-Niklaas zullen verschillende lichten van openbare gebouwen 60 minuten gedoofd worden, waaronder de Grote Markt, het stadhuis, de Cipierage en de sportzaal Witte Molen. http://www.earthhour.be 4
Nacht van de duisternis Op 20 maart gaat er opnieuw een nacht van de duisternis door. Deze vindt traditioneel plaats op de terreinen van de land- en tuinbouwschool in de Weverstraat. Deze avond is een aanrader voor jong en oud. Je komt er van alles te weten over sterren, planeten, manen, klusters, sterrenhopen, nevels, sterrenbeelden, sterrenstelsels, kometen, meteoren, meteorieten en ga zo maar door. Wie in de nacht van 19 en 20 december (de nacht van de kerstmarkt te Belsele) omhoog heeft gekeken kon volgend fenomeen zien. Het was een lichtfakkel. Deze lichtfakkel was zeker 20 minuten te bewonderen Een lichtfakkel is de weerkaatsing van een groot licht uit een industriegebied in verticale zin. De voorwaarde om dit fenomeen te zien, is dat het bar koud is en er veel ijskristallen in de lucht hangen. Te vergelijken met de flikkerende lichtjes aan zee. 5
Bosdreef toch toegankelijk. Op de dorpsraad konden we vernemen dat de dreef die enkele maanden terug afgesloten wordt door de grondeigenaar terug opengesteld zal worden. Er zou een akkoord in de maak zijn waarbij de eigenaar de wandelaars zal gedogen. Het hekken dat de wegel afsluit blijft staan en kan geopend en gesloten worden. Dit is een stap vooruit maar het is een halfslachtige oplossing met een drempel voor mensen die dit niet weten. Situering en statuut Het gaat over een illegale afsluiting van de Bosdreef te Belsele/Puivelde die gepaard gaat met het illegaal vellen van bomen en een illegale uitbreiding van een zonevreemde woning. De Bosdreef geeft uit op de Bosstraat tussen huisnrs. 74 en 76. De Bosdreef is niet opgenomen in de atlas der buurtwegen. De dreef verleent wel meer dan 30 jaren recht van overweg tussen de Bosstraat en de Weduwe Voswegel. De dreef ligt in prioritair bosgebied (volgens het gewestplan groen ingekleurd). De villa die in deze zone gelegen ligt, is zonevreemd. (zie gemeentelijk ruimtelijk structuurplan: http://www.sintniklaas.be/bestanden/viewcat.php?cid=33&start=0 ) Kaart 11: Ligging van de zonevreemde woningen 6
Gebruik van de wegel Er zijn verschillende verenigingen, scholen en buurtbewoners die gebruik maken van deze verworven doorsteek.: - De Raaklijn: wandelingen - Natuurgidsen CVN: inventarisaties - Natuurpunt: natuur- en nachtwandelingen - De Reynaertstappers: wandelingen - KAHO Sint-Lieven: inventarisaties, exploraties - Basisschool de Berkenboom: wandelingen, activiteiten, exploraties - Basischolen Belsele: wandelingen, exploraties - Buurtbewoners: algemeen gebruik De eigenaar is in 2008 begonnen met het illegaal rooien van loofbomen en illegale verbouwingen aan de zonevreemde woning, tegelijkertijd sloot hij de wegel af met een hek. Standpunt De Raaklijn kijkt nu even de kat uit de boom. Als blijkt dat deze openstelling niet werkt dan zijn er argumenten genoeg om juridische stappen te laten ondernemen en de openstelling af te dwingen. De eigenaar heeft éénmaal het recht van overweg terug toegestaan aan de plaatselijke basisschool te Puivelde om een historisch nachtspel te laten plaatsvinden. Hiermee erkent de eigenaar de vroegere bestemming. De rechtbanken zijn het er over eens dat er openbare wegen bestaan die niet werden opgenomen in de atlas der buurtwegen. Wegen die niet tot de erkende buurtwegen behoren kunnen toch een openbaar karakter hebben. Er kunnen nieuwe wegen ontstaan door verjaring. Indien, gedurende minstens 30 jaar, een weg door eenieder werd gebruikt, verkrijgt de gemeente een publiekrechtelijke erfdienstbaarheid van doorgang. 7
Rootputten uit de vergeetput halen. Onder impuls van de stedelijke milieuraad STRAMIN worden in 2010 (en ook 2011) de rootputten over het hele grondgebied van Sint-Niklaas geïnventariseerd. Wij nemen het deel in Belsele voor onze rekening. Wat zijn rootputten? Waarom en hoe doen we dit? In deze bijdrage maken we een en ander duidelijk. Eerst een terugblik op een rijke geschiedenis Vlasbouw in het Waasland: In het Land Van Waas was er vroeger een grote vlasbedrijvigheid. Elke landbouwer in die tijd verbouwde vlas, het werd met de hand uitgetrokken en in bussels bij elkaar gebonden. De bussels vlas werden met karren en wagens van het veld weggebracht, om verder behandeld te worden. De kleine bussels in het water leggen van vlas noemde men vlasroten, dit moest gebeuren om het vlasweefsel los te krijgen van de stengel. Het vlasroten gebeurde in vlasrootputten. Het vlas moest dan zo verschillende dagen onder water blijven. 8
Het vlas uit het water halen was onaangenaam, want het water en het vlas verspreidden een rotte geur. Het natte vlas moet eerst weer drogen op een grasveld. Boven een smeulend vuur wordt het vlas dan verwarmd. Nu wordt het ruwe vlas verder behandeld. Bij het braken van vlas breken de stengels kapot. De buigzame vezels in de stengel breken niet. 9
Vervolgens krijgen we het zwingelen en het hekelen. Van de lange vezels spint men een lange draad. De gesponnen garens hebben een bruine kleur. In een bak met water lost de kleurstof langzaam op en wordt het garen licht van kleur. Nu kan men starten met het weven. Na het zonnebleken was het linnen klaar voor gebruik. 10
Deze korte uiteenzetting kan je uitgebreider bekijken via deze link: http://www.hephorst.nl/vlinnenl.htm De rootput nu Tegenwoordig wordt er vrijwel geen vlas verbouwd op deze manier Van de ontelbare rootputten zijn er veel verdwenen (gedumpt ) Er zijn nog veel rootputten aanwezig of zeker herkenbaar in de velden, in de bossen en langs de dreven en de straten Enkele putten zijn beschermd, de grote meerderheid echter niet Onbekend is onbemind: een inventarisatie dringt zich op! Rootputten zijn meestal poelen geworden Rootputten hebben buiten de natuurwaarde ook een landschappelijke en cultuurhistorische waarde. Van rootput naar biotoop Een in onbruik geraakte rootput wordt al snel ingenomen door de planten en dieren die er thuishoren: binnen de kortste keren groeien er prachtige water- en oeverplanten in en langs de poel, 11
kleine waterdiertjes zoals schaatsenrijders, poelslakken, libellen en waterjuffers volgen, ook de eerste kikkers, padden en salamanders zoeken de poel op, het water, de waterplanten en het dierenleven trekken watervogels aan die zich in de oevervegetatie schuil houden, op de poel broeden of er hun kostje bijeen scharrelen. in al die jaren evolueert de ondiepe waterplas tot een schitterend minibiotoop met een enorme rijkdom aan dieren en planten. 12
De inventarisatie Elke twee maand zullen wij in 2010 u onze kleine biotopen voorstellen in de katern. In 10 stappen komen wij al heel veel te weten over de rootput of poel. 1. identificatie poel 2. Datum bezoek 3. Waarnemers 4. Omgeving 5. Kleine landschaps- en natuurelementen in de directe omgeving van de rootput 6. Kenmerken rootput 7. Beheer van de put 8. Flora en fauna 9. Amfibieên 10. Geef zelf een waardeoordeel over de poel Wij zorgen ervoor dat je met een fiche deze 10 stappen kunt doornemen. Een fototoestelletje bij de hand maakt uw ontdekkingstocht volledig. Je wilt zo n put mee helpen ontdekken? - Je wilt dit doen samen met je klasgenoten - Je wilt dit op uw eentje of met een buur - Je wilt dit doen met een natuurgids van natuurpunt Neem contact met ons, wij zorgen voor een fiche en misschien wordt uw poel later in bescherming genomen door het stadsbestuur. In de volgende katern van maart stellen wij de eerste rootput voor! 13
Bosnieuws. de tuin van Eden ligt in Belsele Het bos ligt er stil bij. Het is winter en de bomen pronken met hun prachtige takken naar de blauwe ijzige hemel Sporen van een verdwaald konijn in het sneeuwtapijt op zoek naar wat groen. Met deze dichterlijke mijmering wil ik het nieuwe jaar aanvangen met nieuws uit het arboretum in de Eikenlaan. De inventarisatie is voltooid! Vijftig bomen hebben een naam gekregen en worden voorzien van naambordjes met hun origine, wetenschappelijke en Nederlandse naam. Toch is het de moeite waard eens terug te gaan in de tijd, men schrijft 1958. In 1958 kocht de plantenfanaat dokter Van der Hauwaert 3 ha woeste grond in de Eikenlaan nr 20. 14
Hij plantte 600 tweejaarse zaailingen (ongeveer 60 soorten). Hij bezocht de arboreta van Kalmthout en Tervuren om ideeën op te doen. Dhr. Debelder uit Kalmthout raadde hem ook aan om loofbomen te planten en bezorgde hem verscheidene stekken van Salix (wilg), die nu als grote bomen tussen de verzameling prijken. In Zundert (NL) kocht hij 10 greffels van Japanse Malussoorten. In 1962 plantte hij naar het voorbeeld van Tervuren de coniferen samen met de loofbomen uit dezelfde regio en zoveel mogelijk in geografisch verband, dus volgens de continenten. Enkele van deze merkwaardige bomen zijn een Picea (spar) met opgaande takken i.p.v. neerhangende, een kleinbladige beuk uit Vuurland, een pijnboom uit Arizona die tot 7000 jaar oud kan worden. De mammoetboom uit Californië die een schorsdikte heeft van 30 cm, immuun is tegen bliksem en geen hars maar looizuur bezit. Andere zijn de Cryptomeria Japonica, de heilige boom van de Japanners, de Hemlockspar, de nationale boom van de Canadezen. In een volgende katern bespreken we de bomen die we met de hulp van Jan de Langhe (dendroloog universiteit Gent), Willy van Rompu, Eddy Ven den Bossche en leden van De Raaklijn geinventariseerd hebben. Bosgroetjes Dirk 15
Wij komen maandelijks samen op : 25 januari, 22 februari, 29 maart, 26 april, 31 mei, 21 juni, 27 september, 25 oktober, 29 november, 20 december U bent als lid altijd welkom op onze samenkomsten in 2010 De vergadering gaat telkens door in het zaaltje van de Klavers te Belsele om 20u. De Raaklijn Vereniging voor de kwaliteit van de omgeving te Belsele. secretariaat : Kleemstraat 89, 9111 Belsele PCR : 000-1527999-55 Website: www.deraaklijn.be 16