PROVINCIERAAD VAN ANTWERPEN Vergadering van 23 juni 2016 Verslag van de deputatie Bevoegd deputatielid: Rik Röttger Telefoon: 03 240 52 55 Agenda nr. 2/2 Rupelstreek - Ontginningsgebied Boom/Rumst - Sanering en grondberging/verontdieping deelgebied 2. Goedkeuring. 1. Het bodemsaneringsproject Het kleiontginningsgebied te Boom/Rumst bestaat uit 4 deelgebieden - Deelgebied 1: het voormalige kleiontginningsgebied; nu De Schorre; - Deelgebied 2: het voormalige kleiontginningsgebied; nu niet herontwikkeld; - Deelgebied 3: het voormalige kleiontginningsgebied; nu natuurgebied; - Deelgebied 4: de huidige kleiontginning. De provincie is eigenaar van een gedeelte van de gronden binnen deelgebied 2. Op deze gronden rust er op de provincie en de NV Waterwegen & Zeekanaal (hierna: W&Z) een verplichting tot sanering van 3 voormalige stortplaatsen. De provincie Antwerpen heeft in samenwerking met W&Z een bodemsaneringsproject (BSP) uitgewerkt. Als voorbereiding voor het BSP dient een oriënterend en beschrijvend bodemonderzoek (OBBO) uitgevoerd te worden. Dit is conform verklaard door OVAM. Het bevat al belangrijkste conclusies: - Binnen de 55 ha van het gebied zijn iets meer dan 12 ha vervuild door aanwezigheid van storten, onder andere afkomstig van nv Etrenit en huisvuilverwerking van de stad Antwerpen. - Onder de storten bevindt zich een kleilaag met voldoende dikte die infiltratie tegengaat. Hierdoor kan de sanering beperkt blijven tot afdekking met dichtingslagen en aarde. De kosten worden geraamd op 4.600.000 euro (excl. BTW). - Daarenboven zou een jaarlijkse kost voor de waterzuivering moeten gebudgetteerd worden, tot de sanering is afgerond. - De verplichting tot sanering ontstaat onmiddellijk bij uitvoering van belangrijke werken op het terrein of bij overdracht van grondeigendom. Maar zelfs zonder deze operatie zouden vanaf 2025 minstens delen van het terrein moeten aangepakt worden. Voor het MER, dat noodzakelijk is voor de voorbereidende ontbossing, werd recent een bestek opgemaakt. Het opmaken van het MER zal nog minimum 6 maanden vergen. Het OBBO en het MER vormen samen het Nadien zal het bodemsaneringsproject (BSP). Het BSP na afronding van het MER bij de OVAM ingediend worden voor conform-verklaring en dan kan de sanering opgestart worden.
2. Samenwerking in functie van sanering en grondberging Voor de effectieve voorbereiding van de bodemsanering en het klaarmaken van de putten in deelgebied 2 voor grondberging, werken de provincie en W&Z ook samen met nv Wienerberger. Ook de POM werd bij het project betrokken. Een mogelijke inkomstenbron is immers de aanvoer van gronden afkomstig van grote (infrastructuur)werken. De grondberging van gronden uit werken is een kans om een sanering van de historische storten, die hoe dan ook ooit zal moeten gebeuren, betaalbaar te maken via een stortvergoeding. Uiteraard is dit enkel rendabel als het over de aanvoer van grote volumes gaat. Volgens eerste basisberekeningen heeft het gebied immers een bergingscapaciteit/noodzaak tussen 4 en 5 miljoen m³. De overeenkomsten worden opgesteld met het oog op sanering en grondberging. 3. De samenwerkingsstructuur Uitgangspunten De deputatie en de raden van bestuur van W&Z en Wienerberger hebben een werkgroep samengesteld die gewerkt heeft met volgende uitgangspunten: - Focus de komende 2 jaar dient absoluut te liggen op het concreet organiseren van grondberging. Daarbij wordt 4,5 mio m³ als bergingsvolume voor deelgebied 2 nagestreefd indien dit technisch, landschaps-ecologisch en maatschappelijk kan ingepast worden en vergunbaar blijkt. - Het betaalbaar maken van sanering en grondberging/verontdieping is een uitgangspunt. - Het is essentieel dat de aanvulling georganiseerd wordt binnen een uit te tekenen morfologie die een no regret karakter heeft. Dat wil zeggen dat deze morfologie conform het gewestplan is en tegelijk alle invulmogelijkheden die het kaderplan schetst voor deelgebied 2 open houdt. Zodoende kan het debat over de exacte ontwikkeling van deelgebied 2 on hold worden gezet. - Partijen zijn zich bewust van de grote maatschappelijke gevoeligheid van de aanvulling van deelgebied 2. Samenwerkingsstructuur Om tot een gedragen en juridisch meest werkbare samenwerking te komen, werd volgende contractuele structuur door de werkgroep voorgesteld: 1) Een generieke samenwerkingsovereenkomst met oog op realisatie. Wienerberger, W&Z en de Provincie Antwerpen sluiten een samenwerkingsovereenkomst met het oog op de realisatie van het Project. 2) Deelovereenkomst 1 voor oprichting van een tijdelijke handelsvennootschap (THV) zonder rechtspersoonlijkheid voor exploitatie van de site voor het ontvangen van grondoverschotten. Deze THV kan een eigen ondernemings- en BTW-nummer hebben en een eigen boekhouding voeren. De THV kan geen eigen rechtshandelingen stellen en heeft steeds de goedkeuring van de bevoegde organen van de deelgenoten nodig. Zij blijven ook hoofdelijk aansprakelijk. 3) Deelovereenkomst 2 tussen de op te richten THV en Wienerberger voor terbeschikkingstelling infrastructuur (kade 1, tunnel onder de Nieuwstraat, NZgerichte industrieweg met wielwasinstallatie) door Wienerberger aan de THV ten behoeve van het grondtransport. Schematisch kan dit als volgt weergegeven worden.
4. De generieke samenwerkingsovereenkomst De generiek samenwerkingsovereenkomst werd op 14 april goedgekeurd door de deputatie en omvat de basisafspraken tussen de provincie, W&Z en nv Wienerberger met oog op realisatie project. Hierbij krijgen grondoverschot van publieke partijen voorrang, worden afspraken gemaakt over een maximaal vervoer gronden via de waterweg en een maximaal gezamenlijke realisatie binnen economisch redelijke eisen. De projectorganisatie wordt geregeld met een maandelijkse overleggroep. De verbintenissen zijn de volgende: - de provincie staat in voor de voorbereiding van de sanering en organisatie vergunningentraject; - NV Wienerberger staat in voor de terbeschikkingstelling van de bestaande loskade 1 & doorgang tasplaats & Wielwas- en sproeiinstallanties; en zorgt voor de overdracht milieuvergunning & stedenbouwkundige vergunning; - W&Z zorgt voor de bouw en terbeschikkingstelling van loskade 2 aan THV. De verbintenis is van bepaalde duur vanaf de ondertekening tot de vaststelling van de realisatie van het project. 5. Concurrentiedialoog BAM Recent heeft de BAM een oproep gedaan om bergingslocaties ter beschikking te stellen voor gronden afkomstig van het Oosterweelproject. Door de omvang van de vrijkomende grondvolumes, en de mogelijkheid om gronden via een waterweg te transporteren, is het Oosterweelproject een unieke opportuniteit om voldoende gronden voor het bodemsaneringsproject op korte termijn aan te brengen. Deze grondberging is eveneens een kans om een sanering van de historische storten, die hoe dan ook ooit zal moeten gebeuren, betaalbaar te maken. Ondertussen heeft BAM een concurrentiedialoog opgestart. Het voorwerp van de opdracht betreft het aanbieden van potentiële afzetlocaties voor het verzetten van het grondoverschot bij het uitvoeren van de Oosterweelverbinding.
De provincie en W&Z hebben zich in deze concurrentiedialoog ingeschreven op basis van de samenwerkingsovereenkomst. 6. Deelovereenkomst 1 tussen provincie en W&Z Om de gronden zo goed mogelijk te beheren en de sanering en de grondverzet gecoördineerd te voeren, is de oprichting van een tijdelijke handelsvennootschap tussen de publieke partijen (provincie en W&Z) aangewezen. Artikel 188, 1 van het provinciedecreet stelt de voorwaarden vast voor de deelname van de provincie in rechtspersonen. Onderhavige deelovereenkomst 1 betreft de oprichting van een geïntegreerde tijdelijke handelsvennootschap, evenwel zonder rechtspersoonlijkheid. Hoewel het in concreto geen oprichting of deelname in een rechtspersoon betreft, wordt er gelet op de geest van artikel 188 van het provinciedecreet geadviseerd om de samenwerkingsovereenkomst formeel ter goedkeuring voor te leggen aan de provincieraad. De deelovereenkomst 1 omvat als belangrijkste bepalingen: Begrippen - Met de morfologie wordt bedoeld de morfologie in het kader van landschapsherstel en nader te realiseren gewenste nabestemming, gebaseerd op de morfologiestudie uitgewerkt door de THV. - Er wordt een onderscheid gemaakt tussen o de Sanering Sensu Stricto : de saneringswerken voor de respectieve eigendommen van de partijen. o Reliëfwijziging binnen de saneringszone: (i) de Sanering Sensu Stricto en (ii) de met de Sanering Sensu Stricto samenhangende werken voor het Projectgebied, dewelke binnen het bodemsaneringsproject aanvaard worden. De erkende bodemsaneringsdeskundige zal duidelijk aangeven in zijn bodemsaneringsproject welke werken tot de Sanering Sensu Stricto behoren en welke werken hiermee samenhangen. o Overige werken: de werken die niet zijn begrepen in het bodemsaneringsproject en waarvoor een afzonderlijke omgevingsvergunning dient aangevraagd te worden, bestaande uit (i) de terreinvoorbereiding, (ii) de reliëfwijziging buiten de saneringszone en (iii) de eindafwerking. Voorwerp - De deelovereenkomst legt de principes en afspraken vast voor de samenwerking tussen de Publieke Partijen in het kader van de uitvoering van het Project. Dit gebeurt binnen de krijtlijnen van een door de Publieke Partijen op te maken financieel-economische haalbaarheidsstudie. - De overeenkomst wordt aanzien als een geheel van inspanningsverbintenissen en gelden slechts in de mate van de financieel-economische haalbaarheid van het Project. Oprichting van de THV - De Publieke Partijen komen overeen om, in het kader van de realisatie van het Project een tijdelijke handelsvennootschap zonder rechtspersoonlijkheid, hierna genoemd de "THV", te vormen. - Het doel en de duur van voormelde THV is beperkt tot de realisatie van het Project.
- De Publieke Partijen zullen zich hoofdelijk verbinden ten aanzien van elke derde in het kader van de realisatie van het Project. - W&Z wordt aangewezen als penhouder die belast zal zijn de THV ten overstaan van derden te vertegenwoordigen en de boekhouding en administratie te voeren. Realisatie en taakverdeling - De Publieke Partijen verbinden zich er toe om de taken in uitvoering van het Project zoals opgenomen in bijlage 1 bij de deelovereenkomst 1 uit te voeren. - De opvolging van deze taken en het wijzigen van het tijdskader behoort tot de bevoegdheid van het Directiecomité van de THV. - De kosten worden gefactureerd aan en betaald door de THV. - De Publieke Partijen zullen deze kosten dragen a rato van hun eigendommen in het Projectgebied. Voor W&Z is dit 28 % en voor de provincie Antwerpen 72 %. - De THV zal gefinancierd worden door elk van de Publieke Partijen in verhouding tot zijn aandeel in de THV. De nettowinst kan gedistribueerd worden aan de Publieke Partners in functie van hun aandeel (enkel bij een netto positieve balans). Verliezen zullen pro rata gedragen worden. Aansprakelijkheid - Beide Publieke Partijen erkennen gezamenlijk en solidair aansprakelijk te zijn voor de realisatie van het Project ten opzichte van derden. - Elke Publieke Partij is aansprakelijk voor zijn eigen handelen, fouten en/of nalatigheden en kan de schadevergoeding die hij moet betalen, niet verhalen op de andere Publieke Partij. - Elke Publieke Partij moet zijn volledige medewerking verdienen voor het welslagen van de onderneming en de regels van vakmanschap naleven. - Ingeval van vertraging in de uitvoering welke wordt gesanctioneerd, zal de Publieke Partij die voor de vertraging aansprakelijk is, de opgelegde boeten integraal moeten dragen. - De Publieke Partijen zullen gezamenlijk een risicoanalyse maken van de risico's die zich in het kader van de uitvoering van deze Deelovereenkomst 1 kunnen voordoen en zullen gezamenlijk beslissen welke (verzekerings)contracten eventueel dienen afgesloten te worden. Bestuur - De THV wordt bestuurd door een Directiecomité, waarin iedere Publieke Partijen 2 werkende leden benoemt. In dit Directiecomité heeft iedere Publieke Partij een gelijk aantal stemmen. De beslissingen worden met eenparigheid van stemmen genomen. - Het Directiecomité duidt een projectmanager aan en kan zich laten bijstaan door experten. - De besluiten die door het Directiecomité worden genomen, zijn bindend voor de Publieke Partijen. - Het Directiecomité waakt over de uitvoering van de taken zoals vermeld in de bijlage 1 bij deelovereenkomst 1; adviseert de beslissingsorganen van de Publieke Partijen; heeft de bevoegdheid om namens de Publieke Partijen onderhandelingen te voeren met derden (zonder evenwel afbreuk aan de eigen bevoegdheden van de Publieke Partijen en hun organen). Bankrekening - Door de penhouder zullen één (of meerdere) bankrekening(en) op naam van de THV geopend worden voor alle betalingen.
- Indien het saldo van de bankrekening ontoereikend is, verbinden de Publieke Partijen er zich toe om overeenkomstig hun aandeel nieuwe voorschotten te storten. - Iedere Publieke Partij beschikt over een onbeperkt recht van toezicht op de documenten van de THV. BTW - Een B.T.W.-nummer zal door de penhouder namens de beide Publieke Partijen aangevraagd worden. Zij duiden de penhouder aan om alle verplichtingen inzake B.T.W. na te komen en om de kennisgevingen van de fiscale Administratie in ontvangst te nemen. Principe - De THV zal één BSP indienen bij de OVAM dat alle gronden omvat van de beide Publieke Partijen. Dit principe doet evenwel geen afbreuk aan de eigen decretale saneringsplicht van elk van beide Publieke Partijen. Verdeling van de kosten - Elk van de Publieke Partijen instaan voor de eigen kosten voor de Sanering Sensu Stricto verbonden aan hun respectieve eigendommen. Hiertoe zal de erkende bodemsaneringsdeskundige een bindende verdeelsleutel op te stellen. - Voor de met de Sanering Sensu Stricto samenhangende werken voor het Projectgebied, dewelke binnen het bodemsaneringsproject aanvaard worden maar die niet behoren tot de Sanering Sensu Stricto, geldt de verdeelsleutel. Slotbepalingen - Deze Deelovereenkomst 1 neemt een aanvang bij ondertekening ervan door de beide Publieke Partijen en neemt van rechtswege een einde 18 maanden nadat beide Partijen in een proces-verbaal van vaststelling hebben kunnen vaststellen dat het Project is gerealiseerd. - De partij die een inbreuk vaststelt op de bepalingen van deze Deelovereenkomst 1, kan de andere partij aangetekend in gebreke stellen. 7. Goedkeuring Dit verslag werd door de deputatie goedgekeurd op 9 juni 2016. De provincieraad van Antwerpen, Gelet op de artikelen 42 en 43, 2, 5 van het Provinciedecreet houdende de bevoegdheid van de provincieraad voor beslissingen tot deelname in verenigingen en ondernemingen; Gelet op het artikel 188, 1 van het Provinciedecreet houdende de voorwaarden voor de deelname van de provincie aan rechtspersonen; Gelet op de principes vastgelegd in de samenwerkingsovereenkomst van 14 april 2016; Overwegende dat het voorwerp van deze beslissing strikt genomen evenwel geen deelname in een rechtspersoon betreft, maar in een tijdelijke vereniging zonder rechtspersoonlijkheid;
Op voorstel van de deputatie, BESLUIT: Artikel 1: De provincieraad hecht goedkeuring aan de deelovereenkomst 1 (en bijlage) tussen de provincie Antwerpen en het extern verzelfstandigd agentschap Waterwegen & Zeekanaal nv en beslist over te gaan tot het afsluiten en ondertekenen van dit document. Artikel 2: De provincieraad machtigt de deputatie om de overeenkomst te ondertekenen en verder uit te voeren.