Inhoud Woord vooraf 9 Inleiding 11 Vertrekpunt 13 Deel 1: Dysorthografie 17 Sessie 1: Metafonologie Leren schrijven van klinkers 18 Sessie 2: Automatisatie en transfer van klinkerdictee Auditieve 27 analyse van drieklankwoorden Sessie 3: Inoefenen eenduidige foneem-grafeem-associaties Auditieve 35 analyse eenvoudige consonantclusters Sessie 4: Foneem-grafeem-associatie Auditieve analyse 40 complexe clusters Sessie 5: Foneem-grafeem-associatie Segmentatie van bisyllaben 47 Sessie 6: Algoritme voor de korte klinkers 52 Sessie 7: Algoritme voor de lange klinkers 55 Sessie 8: Algoritme voor de tweeklanken 57 Sessie 9: Interiorisatie Transfer naar consonantclusters 59 Sessie 10: Interiorisatie Transfer naar bisyllaben met finale liquidae 61 Sessie 11: Interiorisatie Transfer voor woorden zonder finale sjwa 64 Sessie 12: Interiorisatie Transfer naar multisyllaben 67 Sessie 13: Interiorisatie Transfer naar multisyllaben 70 Sessie 14: Interiorisatie en transfer Taalstructuur - oei-woorden 77 Sessie 15: Etymologie: ei / ij 75 Sessie 16: Etymologie: ou/au 78 Sessie 17: Leenwoorden 79 Sessie 18 :Uitbreiden leenwoorden 81 Sessie 19: Uitbreiden leenwoorden 83 Sessie 20: Vademecum spelling 84 Sessie 21: Eigen spellingsproblemen Leenwoorden 86 Sessie 22: Studeren voor dyslectici: inprenten 89 Sessie 23: Studeren voor dyslectici: integratie 98 Sessie 24: Studeren voor dyslectici: begrijpen 103 Sessie 25: Studeren voor dyslectici: motivatie 107 Sessie 26: Studeren voor dyslectici: intrinsieke motivatie 113 studieschema s Sessie 27: Werkwoordspelling 116 5
Therapie bij dysorthografie en dyslexie Sessie 28: Werkwoordspelling : dt-schema 118 Sessie 29: Finaliseren: dt-schema 121 Sessie 30: Uitzonderingen werkwoordspelling 124 Sessie 31: Interiorisatie werkwoordenspelling 126 Deel 2: Dyslexie 127 Sessie 1: Operante mediatiesetting en metafonologie Snel 128 Serieel Benoemen (SSB) Sessie 2: Base- en goallines voor SSB 131 Sessie 3: SSB Coarticulatie in rijmstructuren 133 Sessie 4: SSB van CV-structuren 135 Sessie 5: SSB van CV-structuren 137 Sessie 6: SSB van consonantclusters 138 Sessie 7: SSB van CCV 139 Sessie 8: SSB van CCV 140 Sessie 9: Leeswedstrijd 141 Sessie 10: Stimulatie leeswedstrijd 145 Sessie 11: Stimulatie leeswedstrijd 147 Sessie 12: Stimulatie leeswedstrijd 149 Sessie 13: Stimulatie leeswedstrijd 150 Sessie 14: De winnaar 151 Sessie 15: Evaluatie Stimulatie spontaan lezen 152 Sessie 16: SSB van bisyllaben: de discriminatieve stimulus 155 Sessie 17: SSB van bisyllaben: lezen van de eerste lettergreep 157 Sessie 18: SSB van bisyllaben: automatisatie en transfer 159 Sessie 19: SSB van bisyllaben: automatisatie en transfer 161 Sessie 20: Meerlettergrepige woorden 163 Sessie 21: Leenwoorden 164 Tot slot 165 Oefeningen 166 Klinkers 166 CVC-structuren 167 CVC-structuren geordend naar klinker 168 CCVC- of CVCC-structuren 170 Monosyllaben met complexe consonantclusterstructuur 172 Bisyllaben zonder initiële consonantclusters 174 Monosyllaben of zgn. fopwoorden 177 Bisyllaben met initiële consonantclusters 178 Fopwoorden met initiële of finale consonantclusters 179 Bisyllaben met finale liquidae 180 6
Inhoud Bisyllaben zonder finale sjwa 181 Multisyllaben 182 Uitzonderingen op de segmentatieregel 183 ei/ij ou/au 185 Leenwoorden 187 Aanbevolen literatuur 191 7
Woord vooraf Dit boek is voor iedereen geschreven die er plezier aan zou kunnen beleven: therapeuten, studenten, leerkrachten, ouders, Als je schrijft, zie je evenwel één persoon voor je: diegene met wie je het denkbeeldige gesprek voert. In ons geval is dit de hulpverlener, begeleider, therapeut. Een basiskennis van de cognitieve gedragsmodificatie, de neurocognitie en vooral de spraak- en taalwetenschap met inbegrip van dyslexie en dysorthografie wordt verondersteld meegegeven te zijn met de wetenschappelijke vorming of anderszins te zijn verworven. Op deze manier moeten we dan ook niet van nul vertrekken, hoeven we niet elke term opnieuw te verklaren en kunnen we meteen een springplank ter discussie aanbieden. Onze tekst is dus een operatiewerktuig, het mes van de chirurg. Eigen vaardigheid en ervaring met dyslectische-dysorthografische kinderen van de lezer heeft uiteraard een hoge toegevoegde waarde. Bedenk bovendien dat we vaak thuis veel kookboeken hebben, maar dat we misschien ternauwernood een ei gebakken krijgen. Zo hebben we mogelijk ook nog een cd-rom met Spaanse les liggen, maar dat wil toch weer niet zeggen dat we al vloeiend Spaans spreken. Na het lezen van dit werk behoor je dus dezelfde relativering toe te voegen. Maar we vertrouwen erop dat je engagement, je kennis en je ervaring, samen met enkele suggesties uit dit werk weer één steen in de bergstroom van de dyslexie-dysorthografie verlegt. Het zal meer dan de moeite waard zijn geweest. Ludo Cuyvers 9