Examen Financieel Planner 12 december 2008 DEEL II 13.30-16.00 uur - Casuïstiekbehandeling - Dit deel van het examen bevat een instructie, 1 Casus met 4 bijlagen, op 8 pagina's; controleer dit s.v.p. goed
INSTRUCTIE BIJ DE CASUÏSTIEKBEHANDELING 1. U hebt 150 minuten voor de uitwerking van de casus. 2. Begin met de uitwerking van iedere vraag op een nieuwe set examenpapier. 3. Een set examenpapier bestaat uit: wit voorblad: inleveren nà examen; gele doorslag: kopie bestemd voor uzelf, mee te nemen nà examen. 4. Leg bij het schrijven, om doordrukken te voorkomen, telkens slechts ÉÉN SET EXAMENPAPIER OP de kartonnen ONDERLEGGER. 5. Zet uw examennummer en geboortedatum op iedere set examenpapier. 6. Geef elke set examenpapier een paginanummer en geef tevens het totaal aantal pagina s aan. 7. Het uitwerken van de casus is slechts toegestaan met een ZWARTSCHRIJVENDE PEN. 8. Schrijf duidelijk en in een beknopte stijl. 9. Let op de vraagstelling en geef antwoord op de gestelde vragen. Betrek hierbij de gegevens en de probleemstelling van deze casus. Voorkom algemeenheden. U krijgt uitsluitend punten voor relevante antwoorden op de vragen bij de casus. 10. Voorzie uw antwoord - waar nodig en steeds binnen het kader van de vraagstelling - van een analyse of onderbouwing. 11. Etaleer - op beknopte wijze - uw kennis binnen het kader van de vraagstellingen. 12. Pas dus op voor: - wijdlopigheid in hetgeen u opschrijft; - het etaleren van kennis welke met de casus geen direct verband houdt; - een chaotische probleemaanpak; - een onleesbaar handschrift. 12. Na het eindsignaal mag u NIET meer schrijven. Doe uw antwoordbladen in de enveloppe en plak deze dicht; zorg ervoor dat de enveloppe door u is getekend; daarna kunt u deze inleveren bij de surveillant. Veel succes!
Casus Slot Arend Slot is 58 jaar oud (geboren 23-09-1950). Hij heeft twee huwelijken achter de rug die beide zijn geëindigd met een echtscheiding. Het eerste huwelijk heeft 25 jaar geduurd en is geëindigd in 1998. Hiervoor betaalt hij tot 31-12-2010 maandelijks 750 alimentatie. Uit zijn eerste huwelijk heeft hij 1 kind, Chris. Chris is nu 30 jaar oud en staat sinds 1998 financieel op eigen benen. Het tweede huwelijk van Arend, gesloten in 2000, is in 2007 ontbonden. Uit deze relatie zijn geen afstammelingen geboren. In het echtscheidingsconvenant van het tweede huwelijk is overeengekomen dat Arend maandelijks 800 alimentatie betaalt tot ultimo 2012. Voor beide alimentatieverplichtingen is geen indexering overeengekomen. Ook in zijn werk heeft Arend niet veel geluk. Recent heeft hij te horen gekregen dat voor het bedrijf, waar hij in februari 2008 nog zijn 25-jarig jubileum vierde, faillissement is aangevraagd. Er wordt gesproken over een doorstart, maar de curator heeft verteld dat het werk dat Arend doet in elk geval zal worden uitbesteed. Daarmee komt zijn baan te vervallen en wordt Arend per 30-12-2008 ontslagen. Er komt geen sociaal plan. Het huidige jaarsalaris van Arend bedraagt 120.000 bruto. Arend woont in een eigen woning met een waarde van thans 250.000 (WOZ-waarde = vrije verkoopwaarde). Hij heeft voor de aankoop van deze woning in 2001 een hypothecaire geldlening afgesloten van 225.000 (tophypotheek, aflossing ineens na 30 jaar, rente staat nog vast tot 01-10-2011 tegen 5,3%). Arend heeft ook nog een beleggingsportefeuille van circa 235.000 (bijlage 1). Arend heeft de volgende toekomstvoorzieningen: 1. Polis voor overbruggingspensioen (bijlage 2). 2. Een kapitaalpolis met pensioenclausule (bijlage 3). Zijn werkgever heeft hem in 1983 een pensioen toegezegd van (inmiddels) 80.000 per jaar. Na beide echtscheidingen heeft verevening van het ouderdomspensioen plaatsgevonden, dit is ook binnen twee jaar na elke echtscheiding aan de verzekeraar doorgegeven. Voor het nabestaandenpensioen is niet afgeweken van de regeling in de PSW respectievelijk PW. 3. Saldo op lijfrentespaarrekening 20.000. 4. Vanaf 2006 is deelgenomen aan de levensloopregeling. Saldo levenslooprekening 100.000. Arend heeft sinds maart 2008 een nieuwe relatie. Het betreft Bea Bakker, een weduwe van 52 jaar (geboren 07-11-1956). Tot het overlijden van haar echtgenoot Dirk van Dijk was Bea gehuwd op huwelijkse voorwaarden met koude uitsluiting en zonder enig verrekenbeding. Bea had toen geen eigen vermogen. Ook het huis stond op naam van haar man. Haar man had toen hij op 1 juli 2007 overleed een testament (bijlage 4). Bea heeft een uitwonende dochter van thans 20 jaar oud, Eveline. Eveline was zowel voor haar vader Dirk van Dijk als voor Bea enig kind. Behoudens de verklaring van erfrecht en de aangifte successierecht zijn er door moeder en dochter geen handelingen verricht in het kader van de afwikkeling van de nalatenschap. 1 van 8
Door de relatie van Bea met Arend staat de verstandhouding tussen Bea en haar dochter Eveline onder grote spanning. Vermeldenswaard is verder dat Eveline geldproblemen heeft. Bea werkt sinds 1999 als freelance trainer en heeft een jaarinkomen van gemiddeld 20.000 bruto. Daarnaast heeft zij een weduwepensioen van 22.000 per jaar. Ze bouwt zelf geen pensioenrechten op. Kort na het overlijden van haar man heeft Bea het eigen huis verkocht (en overgedragen) voor 350.000. Ze woont nu in een huurwoning. Aangezien de woning niet was gefinancierd, heeft ze het bedrag van 350.000 bij haar bank op een internetspaarrekening gezet à 4%. De aanslag successierecht en de verkoopkosten van het huis zijn door Bea betaald uit haar lopende inkomsten. Per 01-01-2009 trekt Bea bij Arend in. Vooralsnog willen zij niet trouwen, maar ze maken per 02-01-2009 wel een notarieel samenlevingscontract op met een verblijvingsbeding waardoor de gemeenschappelijke goederen bij overlijden verblijven aan de langstlevende van hen, zonder dat deze daarvoor een vergoeding is verschuldigd. Om het huis aan te passen aan Bea s wensen, willen ze dat verbouwen (in 2010). De begroting van de aannemer is all-in 100.000. Hun gewenst consumptief besteedbaar inkomen (CBI) is 30.000 per jaar. 2 van 8
VRAGEN Houd bij de beantwoording van de vragen -indien relevant- rekening met de 5 vakgebieden: Belastingen/fiscaal Recht (incl. huwelijksvermogens- en erfrecht) Toekomstvoorzieningen (sociale zekerheid, levensverzekeringen en pensioenen) Sparen en beleggen Financieringen Attentie: Betrek in de beantwoording van de vragen ook alle relevante informatie uit de bijlagen. Bij de beantwoording van de vragen mag u er vanuit gaan dat het vermogen per 1/1 en per 31/12 gelijk is aan het in de casus gegeven vermogen per heden (ultimo 2008). Vraag 1. Vermogensopstelling en CBI Vraag 1a. Besteedbaar inkomen Bereken het CBI voor de situatie nadat Arend en Bea zijn gaan samenwonen. U kunt hierbij een prognoseberekening maken voor het gehele jaar 2009 met gebruikmaking van de fiscale cijfers van 2008. Verder dient u uit te gaan van jaarlijks 4% bruto aan contant rendement uit het gehele spaar- en beleggingsvermogen. Vraag 1b. Vermogen Maak een actuele vermogensopstelling (per ultimo 2008) voor zowel Arend als Bea en geef daarbij aan wat de fiscale status (box 1, 2, 3) is van elk vermogensbestanddeel. Vraag 1c. Analyse inkomen en vermogen Geef een toelichting (analyse) op de inkomens- en vermogenssituatie (1a + 1b). Ga ook in op de financiële consequenties van de verbouwing. Vraag 2. Toekomst Geef een analyse van de ontwikkeling van de financiële positie van Arend en Bea in de komende 10 jaar. Cijfermatig kunt u volstaan met een globale berekening. Vraag 3. Advies Welke adviezen geeft u als financieel planner aan Arend en Bea? Vraag 4. Overlijden Arend overlijdt zonder testament op 01-01-2010. Wat zijn de gevolgen voor zijn nabestaanden? Ga er hierbij vanuit dat de financiële situatie ongewijzigd is (gebruik de gegevens uit de casus). Het is hierbij NIET de bedoeling om een CBI-berekening te maken. 3 van 8
Bijlage 1: Beleggingsportefeuille van Arend Slot (waarde per heden) Aandelen Valuta Waarde AALBERTS INDUSTRIES EUR 969 AEGON EUR 377 AHOLD EUR 161 AKZO NOBEL EUR 20.000 ARCELORMITTAL EUR 1.703 BASF NZW EUR 344 DRAKA HOLDING EUR 693 FORTIS EUR 690 ING GROEP CT EUR 963 INTEREFFEKT CHINA WARRNTS EUR 135 KNP KON EUR 111 NUTRECO HOLD EUR 1.755 RANDSTAD HOLDING EUR 16.984 ROYAL DUTCH SHELL A EUR 1.083 SBM OFFSHORE EUR 171 TKH GROUP CT EUR 3.050 USG PEOPLE EUR 140 Subtotaal aandelen 25.081 Obligaties Valuta Waarde 9,5% ABNAMRO REX ING 2009 EUR 34.900 AAB REGENBOOG 2006/2014 EUR 44.555 BANK OF IRELAND VAR 2010 EUR 49.025 4,5% KON KPN 2013 EUR 46.250 3,75% RABO NED 2009 EUR 22.489 VAR ASSET OBL 11-2 EUR 18.285 VAR FORTIS HYBR PERP EUR 29.045 VAR IKB F TR II PERP EUR 10.800 Subtotaal obligaties 255.349 Opties Valuta Waarde AGN PDEC10 12,00 EUR -4.800 AH PDEC11 9,98 EUR -5.200 AKZ PJUN09 44,00 EUR -3.400 ASL PJUN09 18,00 EUR -4.650 FOR CDEC12 14,00 EUR 1.150 FOR PDEC12 12,00 EUR -5.150 ING CDEC12 20,00 EUR 4.850 ING PDEC10 20,00 EUR -4.400 ING PDEC10 24,00 EUR -6.650 ING PDEC12 20,00 EUR -5.300 MT PJUN09 42,00 EUR -2.825 RD PDEC09 25,00 EUR -9.100 Subtotaal opties -45.475 Totaal effecten 234.956 4 van 8
Bijlage 2: Polis overbruggingspensioen ================================================================ POLIS *** ALGEMEENE NIEUWE LEVENSVERZEKERINGMIJ N.V. *** POLIS ================================================================ OVERBRUGGINGSPENSIOEN Polisnummer A9876543 Ingangsdatum 01-10-1988 Wijzigingsdatum 01-03-2005 Verzekeringnemer A. Slot Verzekerde A. Slot, geboren 23-09-1950 Begunstigde Uitkering A. Slot 25.256,- per jaar ingaande op 01-08-2010 en uiterlijk eindigend op 01-08-2015 dan wel bij eerder overlijden Premie Pensioenclausule Deze verzekering is een verzekeringsovereenkomst als omschreven in artikel 2 van de Pensioen- en spaarfondsenwet. Deze verzekering is afgesloten ter uitvoering van een pensioenregeling als bedoeld in artikel 18 van de Wet op de loonbelasting 1964. Deze verzekering kan niet worden afgekocht, vervreemd, dan wel formeel of feitelijk voorwerp van zekerheid worden, anders dan in de gevallen voorzien bij of krachtens de Pensioen- en spaarfondsenwet. De pensioenregeling en wijze van uitvoering door middel van deze verzekeringsovereenkomst is nader vastgelegd in de door de werkgever aan de werknemer verstrekte pensioenbrief. Afgegeven op 1 maart 2005 te Den Haag, De Algemeene Nieuwe Levensverzekeringsmij. N.V. w.g. 5 van 8
Bijlage 3: Pensioenpolis ================================================================ POLIS *** ALGEMEENE NIEUWE LEVENSVERZEKERINGMIJ N.V. *** POLIS ================================================================ SPECIAAL PENSIOEN Polisnummer A7826485 Ingangsdatum 01-10-1983 Wijzigingsdatum 01-03-2005 Verzekeringnemer A. Slot Verzekerde A. Slot, geboren 23-09-1950 Begunstigden achtereenvolgens 1. verzekeringnemer 2. weduwe van verzekeringnemer 3. kinderen tot 21 jaar van verzekeringnemer 4. erfgenamen van verzekeringnemer Kapitaal 500.000 bij in leven zijn van de verzekerde op 01-08-2010 500.000 terstond na overlijden van de verzekerde voor 01-08-2010 Premie 19.242 per jaar van 01-10-2005 tot 01-10-2009 11.225 van 01-10-2009 tot 01-08-2010 bij vooruitbetaling te voldoen zolang de verzekerde leeft. Premievrijstelling bij invaliditeit van de verzekerde is meeverzekerd. Winstdeling Deze verzekering deelt in de winst. Pensioenclausule Deze verzekering is een verzekeringsovereenkomst als omschreven in artikel 2 van de Pensioen- en spaarfondsenwet. Deze verzekering is afgesloten ter uitvoering van een pensioenregeling als bedoeld in artikel 18 van de Wet op de loonbelasting 1964. Deze verzekering kan niet worden afgekocht, vervreemd, dan wel formeel of feitelijk voorwerp van zekerheid worden, anders dan in de gevallen voorzien bij of krachtens de Pensioen- en spaarfondsenwet. De pensioenregeling en wijze van uitvoering door middel van deze verzekeringsovereenkomst is nader vastgelegd in de door de werkgever aan de werknemer verstrekte pensioenbrief. Afgegeven op 1 maart 2005 te Den Haag, De Algemeene Nieuwe Levensverzekeringsmij. N.V. w.g. 6 van 8
Bijlage 4: Testament van Dirk van Dijk (echtgenoot van Bea Bakker) overleden op 1 juli 2007 Heden enz De comparant verklaarde betreffende zijn uiterste wil als volgt: A. HERROEPING Ik herroep alle voor heden door mij gemaakte uiterste wilsbeschikkingen. B. WETTELIJKE VERDELING Op mijn nalatenschap is van toepassing de wettelijke verdeling als bedoeld in artikel 4:13 van het Burgerlijk Wetboek, waarop door mij de navolgende wijzigingen worden aangebracht: Erfdeel Ik benoem tot mijn erfgenamen: mijn echtgenote, voor eenhonderdste gedeelte (1/100e) en mijn dochter voor het overige gedeelte te weten (99/100 e ). Renteclausule 1. De geldvordering wordt, tenzij mijn echtgenote en dochter tezamen anders hebben bepaald, vermeerderd met een percentage dat overeenkomt met de wettelijke rente, voor zover dit percentage hoger is dan zes, berekend per jaar vanaf de dag waarop de nalatenschap is opengevallen, bij welke berekening telkens uitsluitend de hoofdsom in aanmerking wordt genomen. 2. Mijn echtgenote is te allen tijde bevoegd de vorderingen van mijn dochter (hoofdsom en vermeerdering) geheel of gedeeltelijk te voldoen. Een betaling wordt eerst in mindering gebracht op de verhoging (vermeerdering) en vervolgens op de hoofdsom. Opeisbaarheidsgronden Ik bepaal dat de vordering van mijn dochter opeisbaar is in geval mijn echtgenote: a. overlijdt; b. in staat van faillissement is verklaard of op haar de schuldsaneringsregeling natuurlijke personen van toepassing is verklaard; c. opnieuw in het huwelijk treedt of een geregistreerd partnerschap aangaat; d. met een ander een gemeenschappelijke huishouding voert in de zin van artikel 1:160 Burgerlijk Wetboek. 7 van 8
Bijlage 4: Testament van Dirk van Dijk (echtgenoot van Bea Bakker) overleden op 1 juli 2007 C. PRIVÉ-CLAUSULE Ik bepaal dat al hetgeen uit mijn nalatenschap wordt verkregen en waarop niet de regeling van de tweetrapsmaking van toepassing is, niet valt in enige gemeenschap van goederen ontstaan door huwelijk of geregistreerd partnerschap en ook niet onderworpen kan worden aan enig verrekenbeding. Datzelfde geldt voor de opbrengsten van de verkrijging en voor al hetgeen voor de verkrijging en de opbrengsten in de plaats treedt. Alvorens tot het verlijden van deze akte over te zijn gegaan, heb ik, notaris, van de zakelijke inhoud aan de comparant mededeling gedaan en heb daarop toelichting gegeven. De comparant heeft verklaard tijdig voor het verlijden van de inhoud van de akte te hebben kennis genomen, daarmee in te stemmen en op volledige voorlezing daarvan geen prijs te stellen. De comparant is aan mij, notaris, bekend; zijn identiteit is door mij, notaris, aan de hand van voormeld document vastgesteld. Deze akte is verleden te Utrecht op de datum als aan het begin van deze akte vermeld. Na beperkte voorlezing is deze akte eerst door de comparant en vervolgens door mij, notaris, ondertekend. - EINDE - 8 van 8