Rapportage Centrummonitor 2011
Inhoudsopgave 1 Inleiding 3 2 Sterk centrum 5 2.1 Winkelen 5 2.2 Horeca 14 2.3 Cultuur 17 2.4 Toerisme 18 3 Gevarieerd Wonen 21 4 Moderne economie 24 4.1 Vestigingen 24 4.2 Werkloosheid 28 5 Bereikbaarheid 29 5.1 Parkeren 29 5.2 Vervoer 33 6 Omgevingskwaliteit 37 7 Vitale Samenleving en Veiligheid 38 7.1 Bevolkingssamenstelling Alkmaar totaal versus Centrum 38 7.2 Voorzieningen 40 7.3 Leefbaarheid 41 7.4 Veiligheid 42
1 Inleiding Alkmaar is van oudsher het centrum van Noord-Holland Noord. Deze positie komt vooral tot uiting in het centrumgebied. De historische binnenstad met de grote diversiteit aan winkels en horeca is voor velen een zeer aantrekkelijk gebied om te wonen, werken, winkelen en te recreëren. Samen met ondernemers en bewoners werkt Alkmaar continue aan het verbeteren van de kwaliteit van de binnenstad. De situatie in Nederlandse binnensteden wordt gevolgd door diverse partijen in vele onderzoeken. Een recessie, een stilstaande woningmarkt, dalende koopkracht en een kentering in het consumentenvertrouwen; voor binnensteden is het geen makkelijke tijd. De gemeente en de ondernemers uit het centrumgebied hechten groot belang aan inzicht en een cijfermatige onderbouwing van de situatie in de Alkmaarse binnenstad. Door het monitoren van projecten kunnen de resultaten van die inspanningen zichtbaar gemaakt worden. Vanaf 2012 worden jaarlijks de voor het centrum belangrijkste onderzoeksresultaten gebundeld in de centrummonitor. In deze monitor zijn de belangrijkste cijfers per thema van het programmaplan centrumgebied bijeengebracht. In 2012 hopen we deze monitor uit te kunnen breiden met omzetgegevens vanuit ondernemers, zodat er een compleet en eensluidend beeld ontstaat met betrekking tot alle relevante aspecten van het centrum. Belangrijkste bevindingen Detailhandel en horeca Met het hoogste aantal meters detailhandel per inwoner van Nederland is het Alkmaarse winkelbestand kwetsbaar in mindere economische tijden. Ook in Alkmaar ondervindt men de gevolgen van de recessie, maar de prachtige cultuurhistorische binnenstad blijft een grote aantrekkingskracht houden en weet toeristen en bewoners aan zich te binden. Hoewel er, vooral in de aanloopstraten steeds meer winkels te huur staan, ligt het leegstandspercentage met 6.7% in de historische binnenstad onder het landelijk gemiddelde. Dit leegstandspercentage in het centrum is al jaren stabiel en was in 2011 zelfs lager dan in 2004. Op Overstad is de leegstand met 20% zeer hoog. Het cijfer in 2011 werd echter grotendeels bepaald door de leegstand in het Ringerscomplex. Deze leegstand is bewust in stand gehouden vanwege de geplande herontwikkeling van het complex vanaf 2012. Er wordt nu ook niet gezocht naar nieuwe huurders. 3 Binnensteden zijn organisch; waar winkelmeters in bepaalde branches afnemen, constateert Locatus landelijk weer een toename van dienstverleners. Om hierop te anticiperen, heeft gemeente Alkmaar in de aanloopstraten de bestemmingen van winkelpanden verruimd, zodat leegstaande winkelpanden nu ook dienstverleners of woningen kunnen huisvesten. Attractieve woonlocatie De Alkmaarse binnenstad blijft een attractieve woonlocatie. In de binnenstad wonen, net als in vele binnensteden, relatief veel jong volwassenen. Zij zijn bovengemiddeld tevreden over hun woonomgeving. Bewoners van het historische centrum geven aan zich prettig en steeds veiliger te voelen in hun woonomgeving. Daarnaast liggen de gemeentelijke lasten in Alkmaar in vergelijking met steden van vergelijkbare omvang- op het laagste niveau van Nederland. Bereikbaarheid en parkeren Het aantal parkeerplaatsen op straat is sinds 2003 met bijna 70% uitgebreid. Het aantal plekken in parkeergarages bleef stabiel. In mei 2013 gaat dat echter veranderen, want dan opent de Schelphoekgarage waardoor er 500 extra plekken beschikbaar komen voor bezoekers aan centrum Alkmaar. Hoewel de bezoekers aangeven tevreden te zijn, zijn ten aanzien van bereikbaarheid nog winstpunten te behalen. De centrumring wordt ingekort (de Noorderstraat wordt weer tweerichtingsverkeer) en het PRIS bewegwijzeringssysteem gaat van start. Cultuur en horeca Voor een aantrekkelijke binnenstad zijn de culturele en horecavoorzieningen van groot belang voor de juiste functiemix. Het stedelijk museum heeft in 2010 met bijna 60.000 bezoekers een recordjaar gehad. Ook bezoeken vele Alkmaarders en regiobewoners de horecavoorzieningen in het centrum. Met betrekking tot het organiseren van evenementen valt nog winst te behalen. Steden als Haarlem en Hoorn weten met evenementen net wat meer bezoekers aan zich te binden. Een evenement als de kaasmarkt trekt jaarlijks meer dan 100.000 bezoekers naar de binnenstad van Alkmaar. Hotels en overnachtingen In de hotelsector ligt voor het centrum nog marktruimte. Met minder dan 600 bedden ligt dit aantal nog onder het landelijk gemiddelde. Alkmaar staat in het Continue Vakantie Onderzoek (CVO) op nummer 12 van meest bezochte steden van Nederland. En samen met Maastricht heeft Alkmaar het grootste aandeel bezoekers dat de stad aandoet voor een meerdaags verblijf. Alkmaar scoort dus hoog op meerdaagsverblijf en hierin zit zeker nog meer potentie.
2 Sterk centrum Het beleid van het thema Sterk Centrum richt zich op het behouden en versterken van het aanbod aan winkels, horeca, cultuur en toerisme, met als doel meer bezoekers naar Alkmaar te trekken. Onderzoeksbronnen die betrekking hebben op dit thema, zijn: Interne kassa- en bezoekerstellingen (Stedelijk Museum, De Vest, Kaasmarkt) Omnibusonderzoek van het team Onderzoek & Statistiek Koopstomen onderzoek 2011, Provincie NH Continu Vakantie Onderzoek (CVO) van TNS Nipo Citytraffic (passantentellingen) Locatus (gegevens detailhandel) Bedrijfschap Horeca & Catering (aanbod voorzieningen) NVM database 2.1 Winkelen Herkomst omzet dagelijkse artikelen 5 Herkomst omzet Alkmaar Centrum in % Herkomst omzet Overstad in % Herkomst omzet niet-dagelijkse artikelen Herkomst omzet Alkmaar Centrum in % Herkomst omzet Overstad in %
Omzet in Centrum per artikelgroep Omzet op Overstad per artikelgroep 6 Winkelaanbod in Centrum Winkelaanbod op Overstad Bron: Koopstromenonderzoek 2011, Provincie Noord Holland
Centrumwinkelgebied naar locatiesegment 7
8 Centrumwinkelgebied naar passantenklasse
Centrumwinkelgebied naar branche 9
10 Centrumwinkelgebied naar klasse winkelvloeroppervlak
Centrumwinkelgebied naar marktsegment 11
12 Centrumwinkelgebied naar rapportcijfer voor winkel
Centrumwinkelgebied naar rapportcijfer voor winkel 13
14 2.2. Horeca
15
16 Bron: Koopstromenonderzoek Provincie Noord Holland, 2011
2.3 Cultuur 17
18 2.4 Toerisme
Gemiddelde bestedingen per persoon in 2010: Alkmaar: 49,00 Haarlem: 44,00 Hoorn: 54,00 19
Belangrijkste reden voor het bezoek in 2010: Alkmaar winkelen voor plezier (54%) overig (16%) lunchen/ uit eten in restaurant (6%) stadswandeling (5%) bezoek evenement (3%) bezoek museum (2%) Haarlem winkelen voor plezier (52%) overig (11%) lunchen/ uit eten in restaurant (6%) bezoek museum (6%) stadswandeling (6%) bezoek evenement (4%) bezoek bioscoop (2%) Hoorn winkelen voor plezier (59%) lunchen/ uit eten in restaurant (9%) overig (9%) bezoek evenement (4%) bezoek bioscoop (4%) bezoek museum (3%) stadswandeling (2%) 20
3 Gevarieerd Wonen Gemeente Alkmaar maakt zich sterk voor het behouden en versterken van de woonkwaliteit in het centrumgebied. Er worden woonprojecten gerealiseerd die het aanbod en de variatie en keuzemogelijkheden in het woonaanbod vergroten. Onderzoeksbronnen die betrekking hebben op dit thema, zijn: GBA, Afdeling Belasting en Invordering gemeente Alkmaar Omnibusonderzoek van het team Onderzoek & Statistiek 21
22
23
4 Moderne economie Onderzoeksbronnen die betrekking hebben op dit thema, zijn: Register Maatschappelijke Objecten (RMO) UWV Werkbedrijf Omnibusonderzoek van het team Onderzoek & Statistiek Kantorenmonitor van het team Onderzoek & Statistiek NVM BOG database 4.1 Vestigingen 24 Het aantal werkzame personen (parttime + fulltime) is tussen 1-1-2008 en 1-1-2010 in de horeca afgenomen met 7% en in de dienstverlening met 11%. Over alle sectoren heen nam het aantal werkzame personen in deze periode af met 7%. Verhoudingsgewijs is de sector dienstverlening dus hard getroffen.
25
26
Bron: NVM BOG database 27
28 4.2 Werkloosheid
5 Bereikbaarheid Een goede bereikbaarheid is essentieel voor het centrum. Door de sterke concentratie van publieksfuncties is de verkeersdruk op het centrumgebied groot. Onderzoeksbronnen die betrekking hebben op dit thema, zijn: Gemeenterekening/ Sectoren Publiekszaken en Stadsbeheer Omnibusonderzoek van het team Onderzoek & Statistiek Koopstromenonderzoek Provincie Noord Holland, 2011 5.1 Parkeren 29
30
31
32
5.2 Vervoer 33
34 Reistijd op toevoerwegen richting Centrum
Verkeersongevallen in Centrum 2000-2009 Busvervoer: aandeel en ontwikkeling in aanbod en gebruik per type lijn, 2008-2009 35
Rapportcijfer oordeel fietsenstallingen, Omnibusonderzoek 2011 Aantal stallingplaatsen op straat: 7,1 Aantal stallingplaatsen in fietsenstallingen: 7,6 Bron: Koopstromenonderzoek Provincie Noord Holland, 2011 36 Bron: Koopstromenonderzoek Provincie Noord Holland, 2011
6 Omgevingskwaliteit Bron: Koopstromenonderzoek Provincie Noord Holland, 2011 37
7 Vitale Samenleving en Veiligheid n het centrumgebied moet het voor bewoners, bezoekers en werkenden goed toeven zijn op straat, pleinen en parken. De sfeer en het verblijfsklimaat zijn bepalend voor de aantrekkelijkheid. Daarnaast is het centrumgebied een veilige omgeving en een plek waar iedereen goed met elkaar kan samenleven. Gemeente Alkmaar wil de leefbaarheid en veiligheidsbeleving verbeteren en de criminaliteit verminderen. Onderzoeksbronnen die betrekking hebben op dit thema, zijn: Gemeentelijke Basisadministratie (GBA) Omnibusonderzoek van het team Onderzoek & Statistiek CBS Statline 7.1 Bevolkingssamenstelling Alkmaar totaal versus Centrum 38 2011 (1 januari) Aantal inwoners Mannen Vrouwen Kinderopvang: 0-3 jaar Basisonderwijs: 4-11 jaar Voortgezet onderwijs: 12-17 jaar Potentiële beroepsbevolking: 15-65 jaar Ouderen: 55+ Bejaarden: 65+ Hoogbejaarden: 75+ Alkmaar 93.992 100% 46.331 49% 47.661 51% 4.177 4% 8.226 9% 6.007 6% 64.900 69% 26.830 29% 13.799 15% 6.331 7% Centrum 6.850 100% 3.470 51% 3.380 49% 233 3% 336 5% 240 4% 5.401 79% 1.649 24% 775 11% 289 4% 2011 (1 januari) Aantal huishoudens Paar zonder kind Paar met kind(eren) Eenoudergezin Alleenstaande Overig huishouden Institutioneel huishouden p/w) Centrum 4.209 100% 1.060 25% 452 11% 197 5% 2.378 56% 43 1% 79 2% 2011 (1 januari) per 1 januari 2010 Aantal arbeidsplaatsen >15 uur p/w Aantal >15 uur p/w banen per 100 inwoners (PBB) Aantal bedrijfsvestigingen Gemiddelde bedrijfsomvang (# werkzame personen > 15 uur Centrum 7.095 131,4 1807 3,9 Legenda: Aandeel bovengemiddeld Aandeel benedengemiddeld
39
40 7.2 Voorzieningen
7.3 Leefbaarheid 41
42 7.4 Veiligheid
43