Data van volgende vergaderingen in 2013: 20/9-15/11 om 9u30 in de lokalen van de adminstratie van de GGC Brussels overleg thuislozenzorg Samenvatting van de vergadering van 05/07/2013 Aanwezigen A=aanwezig G = geëxcuseerd U=uitgenodigd a=absent Dominique Decoux OCMW Schaerbeek a Jean Spinette OCMW St-Gilles a Roland Vandenhove OCMW Molenbeek a Yvan Mayeur OCMW Brussel-stad a Annette Perdaens Observatorium voor Gezondheid en Welzijn a Bart de Win Brusselse Verenigingen waar Armen het Woord nemen A Birger Blanke BICO FEDERATIE A Pierre Collet A.M.A. A Edwin Vanhollebeke CAW a Nicole Mondelaers BWR A Nathalie Pierret MRBC G Betty Nicaise FdSS A Pascale Peraita Chap XII/SPUS a Bernadette Vermeylen SMES a Laurent Van Hoorebeke la Strada A Martine Motteux Kabinet Grouwels A Luc Notredame Kabinet Huytebroeck G Sophie Berlaimont Kabinet Madrane a Annick Mandane COCOF A Brigitte Paternostre GGC a Wouter Boeckmans VGC A Jean Peeters Front commun SDF G Anaïs Mauzat Hermes A Nicolas De Kuyssche Forum Bruxellois de lutte contre la pauvreté G Romain Liagre la Strada A Mark Van derveken Fedasil G Stéphane Heymans DVDW A Valérie Lemaire Kabinet Doulkeridis G Koen Geurts Foyer A Isabelle Martijn POD Maatschappelijke Integratie U Dagorde : 1 Opmerkingen over het verslag van het vorige overleg 2 De Roma toegelicht door a. Stéphane Heymans - DvdW b. Koen Geurts Foyer 3 Varia Verslag Brussels overleg thuislozenzorg vergadering van 05/07/2013 1
1. Geen opmerkingen bij het verslag van het vorige overleg 2. De Roma *** a. Stéphane Heymans (SH) van Dokters van de Wereld (DvdW) belichtte ahv een powerpointvoorstelling de gezondheidstoestand van de Romagezinnen in Brussel (zie bijlage van dit verslag voor deze powerpoint). Uit deze uiteenzetting onthouden we het volgende: - Het betreft 4 gezinnen aan de Anderlechtsepoort die afwisselend terugvallen op de Brusselse stations en de winteropvang van de Samusocial. Deze gezinnen maakten reeds 4 maal de reis heen en terug tussen Slovakije en Brussel. Ze genoten her en der gedeeltelijke opvolging en procedures (4 maanden bij Samusocial en vervolgens?). - Het kraakpand van de ULB (45 personen) sluit volgende winter de deuren. Een aanzienlijk aantal verenigingen zet zich hier voor in, met als resultaat dat ze stappen ondernemen zonder op de hoogte te zijn van wat anderen doen of reeds hebben gedaan. - Het Gésukraakpand wordt uiteindelijk verlengd (tot eind 2014?). - Het betreft bevolkingsgroepen blootgesteld aan een hele reeks problemen (kroostrijke gezinnen, geen toegang tot gezondheidszorg enz ). - Twee voorbeelden van goede praktijken in Nantes en Bordeaux werden aangehaald. SH baseert zich hierop om duidelijk te maken dat er moet worden gestreefd naar pragmatische oplossingen, waarbij personen niet systematisch van lokatie worden veranderd, maar een vaste plek worden toegewezen. Verder is het van belang dat er rond deze bevolkingsgroepen een overleg wordt opgestart met inbegrip van sociale begeleiding en bemiddelaars die de taal spreken. - Humanitaire opvang is vereist (onderdak, zorgverlening, voedsel). - Niet uit het oog verliezen dat de verantwoordelijkheid van het land van origine een aanzienlijke rol speelt in dit alles. Op 23/10/2013 zal onder leiding van DvdW en in aanwezigheid van lokale verkozenen (gemeenten, regio) een conferentie plaatsvinden met als inzet het zoeken naar pragmatische oplossingen, en meer bepaald naar voorbeeld van Rotterdam, Bordeaux en Francfort (hoe steden en regio s strategieën ontwikkelen om beter om te springen met deze bevolkingsgroepen). *** Verslag Brussels overleg thuislozenzorg vergadering van 05/07/2013 2
b. Koen Geurts (KG) van Foyer vatte in zijn uiteenzetting de Romaproblematiek in Brussel samen. Ten eerste dient er een onderscheid te worden gemaakt tussen de verschillende groepen die ondanks de uiteenlopende eigenschappen onder de noemer Roma worden geplaatst. Zo kan men spreken van categorieën per natie en zelfs per regio. Elk van deze categorieën vertoont andere gedragspatronen en "evolutieniveaus". Enkele cijfers. In de regio Brussel zijn er zo n 7 000 Roma afkomstig uit: 1. Roemenië 2. Bulgarije (de Bulgaarse Roma zijn de afgelopen jaren op de tweede plaats komen te staan) 3. de regio van voormalig Joegoslavië De Slovaakse gezinnen aanwezig aan de Anderlechtsepooort zijn afkomstig uit Kosice en Presov. De overlevings- en migratiestrategieën van deze gezinnen verschillen van die van het merendeel van de andere Brusselse Roma. De Slovaakse Roma vormen een minderheid die in het oog springt, aangezien ze vooral terug te vinden zijn op straat en in kraakpanden. Van de Roemeense en Bulgaarse Roma is enkel een minderheid in kraakpanden terug te vinden. Ze zijn beter georganiseerd en gaan voorzichtiger te werk. Hun migratie gebeurt in etappes. Eerst trekken de ouders op verkenning naar West-Europa. Op de plaats van hun bestemming gaan ze op zoek naar een voorlopige woonplaats om er een leven op te bouwen zodat ze er andere landgenoten kunnen opvangen, in de eerste plaats familieleden. Dit betekent dat wanneer ze de kinderen laten overkomen, naar Brussel bijvoorbeeld, ze reeds in een zekere stabiliteit kunnen voorzien, op een netwerk kunnen terugvallen, de verschillende manieren kennen om geld te verdienen enz. Zij die op straat leven vormen dus in zekere zin een uitzondering; het betreft vaak "tijdelijken" die hier enkele maanden verblijven om te bedelen en vervolgens weer te vertrekken. Het merendeel van de Roemeense Roma leeft van het bedelen. De Slovaakse Roma bedelen niet. Hun levensomstandigheden, in Kosice bijvoorbeeld, gaan er sinds enkele generaties sterk op achteruit. Ze ontwikkelden een sterke afhankelijkheid van het systeem. In hun regio van oorsprong worden ze uit de stadscentra verjaagd naar ghetto s buiten de stad. Hier komen in het algemeen bulldozers aan te pas. Sommigen leven in de bossen. De sociale diensten zijn vaak op de hoogte van deze evacuaties, die ze kennen van opnames aan de hand van mobieltjes, ook al betreft het niet noodzakelijk filmpjes uit eerste hand. Meestal hebben deze mensen niets meer te verliezen. Wanneer ze naar Slovakije terugkeren, vertellen ze dat hun levensomstandigheden aan het Noordstation behoorlijk zijn en alleszins te verkiezen boven een leven op een uitzichtloze plek in het land van afkomst. Verslag Brussels overleg thuislozenzorg vergadering van 05/07/2013 3
De Slovaakse Roma houden er ook een andere migratiestrategie op na. Ze verplaatsen zich met iedereen tegelijk en settelen zich zonder voorafgaande voorbereiding. Sommigen onderhouden relaties met Gent (kraakpand). Ze ontwikkelen andere overlevingsstrategieën: zwartwerk, autohandel, bouw. Een minderheid van deze groep mensen legt zich toe op onwettelijke activiteiten (diefstal, zakkenrollen ). Sinds 2007 zijn Roemeense en Bulgaarse Roma erkend als burgers van de Europese Gemeenschap en kunnen ze dus het statuut van zelfstandige aanvragen. Een aantal "oudere" Roemeense Roma bezit bouwbedrijven. Velen onder hen hebben activiteiten ontwikkeld en eerbiedigen daarmee de familie-eer (werk, belang van uitgebreide huwelijksfeesten, het bezitten van een auto, het belang van een activiteit enz ). KG haalde meerdere voorbeelden aan van mensen die het van de straat tot bedrijf hadden geschopt. De Bulgaarse Roma worden op hun beurt vaak aanzien voor Turken (Brussel Noord, Cureghem), aangezien ze hun taal spreken. Dit stelt ze in staat werk te vinden bij Turkse bazen (in het zwart in de horeca, sommige Bulgaarse Roma zijn zelf eigenaar). Ze komen er over het algemeen niet voor uit dat ze tot de Romagemeenschap behoren, noch tot de Turkse. Wat deze twee bevolkingsgroepen betreft, de Roemeense en Bulgaarse Roma, stelt men verbetering vast (qua levensstandaard en omstandigheden), maar niet iedereen zit in deze opwaartse evolutie. De situatie van de nieuwkomelingen blijft de meest zorgwekkende. Hun aanpak bestaat erin zich in een zichtbaar precaire situatie te plaatsen om er zo voor te zorgen dat ze de media halen of allerlei hulp verkrijgen van burgers. Het is een aanpak die loont. Voor de Slovaakse Roma blijft alles bij het oude ("ça ne bouge pas"). Om af te sluiten haalde KG enkele principes aan die volgens hem het werk rond deze specifieke groepen kunnen bevorderen en nieuwe uitzichten kunnen bieden: - De hulpverlening moet gebeuren op basis van voorwaarden. Indien men deze mensen helpt via onderdak, voedsel enz moeten ze in afwachting van hun integratie daar iets tegenover kunnen stellen (een tegenbod in de vorm van bvb alfabetiseringlessen, taallessen, zoeken naar werk ). Het komt erop aan in de eerste plaats tov de jongere generaties om geen afhankelijkheidspatroon te creëren waardoor deze personen in een ondoorbreekbare vicieuse cirkel dreigen terecht te komen. Caritatieve hulp kan tegemoet komen aan bepaalde situaties, maar vormt geen sluitende oplossing, zeker niet op lange termijn. "We moeten dat stadium voorbij, deze mensen zijn arm en hebben nood aan hulp", aan streefdoelen, aan voorwaarden op termijn, aan opvolging van de verschillende te doorlopen procedures. - De verschillende verenigingen op het terrein moeten op gecoördineerde manier te werk gaan. De verscheidenheid aan actoren, elk met hun eigen visie en aanpak, is immers groot. Verslag Brussels overleg thuislozenzorg vergadering van 05/07/2013 4
De betreffende personen houden immers vast aan de uiteenlopende berichtgeving die wordt verstrekt, wat tot wanorde en misverstanden leidt. Het is immers zeer moeilijk, wanneer bijvoorbeeld aan een familie een verblijfsstatuut is beloofd of een woning, om vervolgens uit te leggen dat de zaken in werkelijkheid moeilijker zijn of onmogelijk. Anderzijds brengt het gebrek aan coördinatie in het Brusselse verkwisting van middelen en tijd met zich mee, om nog niet te spreken van de veldwerkers die de moed laten zakken. Het is de taak van een publieke instelling om de juiste info op het juiste moment te verspreiden. - De verschillende beleidsniveaus dienen in overleg samen te werken: overleg met het Brussels Gewest, samenwerking met de Brusselse gemeenten die deze complexe problematieken behandelen. Laurent Van Hoorebeke (la Strada) herinnert aan de bestaande lokale sociale coördinatiediensten die als objectief hebben het geheel van actieve operatoren op lokaal vlak aan te sturen. Hij spoort de promotoren van het overleg rond de Roma aan om eveneens rekening te houden met de bevoegdheden van de Communautaire Commissies. 3. Varia *** Stéphane Heymans vraagt hoe het zit met de organisatie van de winteropvang 2013-2014. Martine Motteux (MM) licht toe dat een vergadering van het coördinatiecomité van de winteropvang heeft plaats gehad op 02/07 en dat ter gelegenheid hiervan enkele protagonisten van de winteropvang kort hun balans hebben voorgesteld (Samusocial, project 86400). De inlichtingen aangaande de ter beschikkingstelling van het gebouw aan de Steenweg op Charleroi zouden volgende week beschikbaar moeten zijn. De budgetten zijn heel krap, het is voorzien dat de volgende winteropvang identiek aan de vorige zal zijn, maar het met minder middelen zal moeten stellen. MM legt uit dat de vergadering van het coördinatiecomité van de winteropvang niet goed is verlopen. Er werd geen vooruitgang geboekt qua reflectie rond de samenstelling en de missies van het coördinatiecomité, noch aangaande het opzetten van de winteropvang de komende jaren. Romain Liagre (la Strada) stipte nog enkele bijkomende punten aan ivm de winter: - In tegenstelling tot wat per conventie was afgesproken tussen la Strada en de kabinetten is er geen openbare eindevaluatie opgemaakt (MM legt uit dat de politieke deadlines voor de zomer de beschikbaarheid van de kabinetten in het gedrang hebben gebracht); - op federaal niveau is geen balans opgemaakt van de winteropvang, dit zou in de maand september moeten gebeuren; - de kabinetten moeten via mail een voorstel naar de verschillende leden sturen ivm de samenstelling en de opdrachten van het comité; Verslag Brussels overleg thuislozenzorg vergadering van 05/07/2013 5
- de activiteitsrapporten over de winteropvang van projecten 86400 en Samusocial zijn online beschikbaar op de site van la Strada; - het rapport van la Strada is rond en vertaald, enkel het gedeelte van BAPN aangaande de inspraak van gebruikers over de Brusselse winteropvang ontbreekt. Het wordt eerdaags online gepubliceerd; -Eind- Verslag Brussels overleg thuislozenzorg vergadering van 05/07/2013 6