De rol van de Algemene Directie Toezicht op het Welzijn op het Werk najaar 2016 1
Inhoud Waarom sociale inspecties? De verschillende sociale inspecties IAO verdrag nr 81 Sociaal strafwetboek De arbeidsinspecties Toezicht Welzijn op het werk najaar 2016 2
1. Waarom sociale inspecties? Beschermen van de werknemers Sociale vrede verzekeren Sociale zekerheidsstelsels vrijwaren najaar 2016 3
2. De verschillende sociale inspecties Strafrechtelijke inspecties arbeidsinspecties sociale inspectie Inspecties binnen de sociale zekerheid RSZ Pensioenen RVA FAO FBZ Riziv... najaar 2016 4
3. Het IAO-verdrag nr 81 Opdrachten: systeem moet zodanig opgevat zijn dat: naleving van de wetten en reglementen gewaarborgd de werkgever de beste manier aanwijzen om aan zijn verplichtingen te voldoen de minister op de hoogte stellen van tekortkomingen in de reglementering najaar 2016 5
3. Het IAO-verdrag nr 81 Autonomie van de inspectie Ten opzichte van de politieke overheid: Ten opzichte van de sociale partners Ten opzichte van de gerechtelijke overheden najaar 2016 6
4. Sociaal strafwetboek najaar 2016 7
Wat is recht? 1. een geheel van gedragsregels 2. tot ordening van het maatschappelijk leven (het maatschappelijk welzijn) 3. door de maatschappij opgelegd (de Wet) 4. waarvan de naleving door de overheid wordt gecontroleerd en eventueel gesanctioneerd najaar 2016 8
Scheiding der machten algemene regels in abstracto Uitvoeringsbesluiten en controle op de toepassing - dagelijks bestuur rechterlijk beslechten van geschillen najaar 2016 9
Schade Burgerlijke aansprakelijkheid Lichamelijk, materieel, immaterieel Verantwoordelijkheid Diegene die aan de basis ligt van de schade (eventueel gedeeld) Aansprakelijkheid Diegene die de schade (of deel van de schade) moet vergoeden Vergoeding Verzekering najaar 2016 10 10
Strafrechtelijke verantwoordelijkheid Misdrijf : overtreding van een strafrechtelijke gesanctioneerde rechtsregel die een bepaalde gedraging of onthouding omschrijft Straf ten aanzien van de gemeenschap Geldboete Gevangenisstraf Alternatieve straf najaar 2016 11 11
Doelstellingen SSW Eén wetboek Vereenvoudigen/transparantie Depenaliseren Actualisering van de bevoegdheden van de sociale inspecteurs Rechten van de verdediging en van de geïnspecteerden verbeteren Vereenvoudigen van de sanctieniveaus Ontwerpen van meer aangepaste straffen najaar 2016 12
Bevoegdheden van de sociale inspecteurs (Vooral overgenomen uit de wet van 16 november 1972 betreffende de arbeidsinspectie) enerzijds uitgebreide bevoegdheden en anderzijds bijkomende waarborgen voor geïnspecteerden bij maatregelen genomen door sociale inspecteurs: Finaliteitsbeginsel: bevoegdheden uitoefenen met het oog op het toezicht op de naleving van de sociale wetgeving Proportionaliteitsbeginsel: de aangewende middelen moeten passend en noodzakelijk zijn Legitimatiebewijs: uniform voor alle sociale inspecteurs en verplicht voor te leggen najaar 2016 13
Beoordelingsbevoegdheid: inlichtingen/adviezen geven, waarschuwen, termijn verlenen om zich in regel te stellen, maatregelen nemen, pv van vaststelling opstellen Toegangsbevoegdheid tot arbeidsplaatsen: op elk ogenblik van de dag of de nacht, zonder voorafgaande verwittiging Toegangsbevoegdheid tot bewoonde ruimten: Voor vaststelling op heterdaad Op verzoek of met toestemming van genothebbende (schriftelijk en op voorhand) In geval van oproep vanuit de plaats In geval van brand of overstroming Met machtiging van de onderzoeksrechter Bevoegdheid tot het inwinnen van inlichtingen (binnen bevoegdheidsdomein), tot identificatie van op de arbeidsplaats aanwezige personen of indien nodig, tot verhoren van personen indien nuttig voor de uitoefening van het toezicht najaar 2016 14
Informatiedragers met sociale gegevens of door de wetgeving voorgeschreven gegevens doen voorleggen, opsporen, kopiëren, in beslag nemen of verzegelen en vertalingen eisen Stalen nemen van bewerkte of afgewerkte goederen, beslag leggen op of verzegelen van roerende of onroerende goederen, indien dit nodig is voor bewijs van inbreuken Inbreuken vaststellen met beeldmateriaal (eigen opname of opname door derden indien de opname legaal werd gemaakt) in bewoonde ruimten, enkel mits toestemming van de onderzoeksrechter (toestemming niet vereist bij arbeidsongeval) najaar 2016 15
In geval van gevaar voor gezondheid of veiligheid van werknemers Preventiemaatregelen opleggen Aanwezigheid verbieden Gebruik van installaties, machines verbieden Gebruik van gevaarlijke stoffen, preparaten verbieden Bepaalde productieprocessen verbieden Incorrecte methoden voor identificatie van risico s van gevaarlijke stoffen verbieden Bevelen bijzondere maatregelen te nemen Bevel van stopzetting van de arbeid indien Noodzakelijk voor veiligheid of gezondheid van de werknemers Indien verplichte organisatorische maatregelen niet werden genomen en dit onmiddellijk of op termijn de veiligheid of gezondheid van de werknemers in gevaar kan brengen Ontruimingsbevel bij dreigend gevaar najaar 2016 16
Formele garanties Inbeslagname, verzegelingen en opsporingsmaatregelen moeten schriftelijk vastgesteld worden Persoonlijk aan de werkgever overhandigd (of per aangetekend schrijven meegedeeld) WG moet tekenen voor ontvangst De schriftelijke vaststelling moet aan strikte voorwaarden voldoen (datum, identiteit en hoedanigheid van de sociale inspecteur, genomen/opgelegde maatregelen, beroepsprocedure najaar 2016 17
Beroep tegen bevelen van inspectie Bij de voorzitter van de arbeidsrechtbank In kortgeding Advies van de arbeidsauditeur Beroep niet schorsend Controle van: wettelijkheid van de maatregel of gepastheid van de handhaving ervan najaar 2016 18
Verplichtingen sociale inspecteurs Vertrouwelijkheid van de gegevens Geheimhoudingsplicht bij klachten Integriteitsplicht (geen rechtstreeks of onrechtstreeks belang bij betrokken onderneming ) Voorschriften inzake plichtenleer (vast te stellen bij KB) najaar 2016 19
Processen-verbaal Proces-verbaal van verhoor Opstellen volgens strikte regels Kopie aan verhoorde onmiddellijk of binnen de maand Salduz-wetgeving is van toepassing Proces-verbaal tot vaststelling van inbreuk Opstellen volgens strikte regels Bijzondere bewijskracht tot vaststelling van de inbreuk tot het tegendeel is bewezen indien binnen de 14 dagen aan de vermoedelijke dader werd meegedeeld najaar 2016 20
Vervolging van de inbreuken Vervolging door het openbaar ministerie Strafvervolging Minnelijke schikking Bemiddeling Vervolging vanwege de bevoegde administratie Overtreding van niveau 1: initiatief van administratie Overtredingen van niveau 2, 3 en 4: enkel indien het openbaar ministerie afziet van vervolging Voorrang van strafvervolging Administratieve geldboete Schuldverklaring Klassering zonder gevolg najaar 2016 21
Sancties bedragen in SSW Inbreuk Sancties Gevangenis Straf.geldb. Adm.geldb. Niveau 1 10-100 60-600 Niveau 2 50-500 300-3000 Niveau 3 100-1000 600-6000 Niveau 4 6m-3j 600-6000 3600-36000 25-250 150-1500 50-500 300-3000 300-3000 1800-18000 najaar 2016 22
4 niveaus in functie van de ernst van de inbreuken Soms vermenigvuldiging met aantal betrokken werknemers (max: maximale geldboete x100) Administratieve geldboete enkel aan overtreder, ook indien de inbreuk werd begaan door een aangestelde of lasthebber Bijzondere strafsancties: Exploitatieverbod en bedrijfssluiting gedurende 1 maand tot 3 jaar (niveau 3 en 4) Beroepsverbod en bedrijfssluiting gedurende 1 maand tot 3 jaar (niveau 3 en 4) voor beoefenaar van beroep dat bestaat uit de verstrekking van raad of hulp aan een of meer werkgevers Herhaling of verzachtende omstandigheden najaar 2016 23
5. De arbeidsinspecties Toezicht op de sociale wetten Naleving sociale wetgeving: arbeidstijden, barema, loonbescherming, Zwartwerk Buitenlandse werkkrachten Sociaal overleg: sociale verkiezingen, werking ondernemingsraden, Toezicht op het welzijn op het werk Arbeidsbescherming: welzijn op het werk Toezicht op EDPBW Sociaal overleg: werking comités PBW Toezicht SEVESO-ondernemingen najaar 2016 24
6. Toezicht Welzijn op het Werk Plaats in de Federale overheidsdienst Structuur van de inspectie TWW Missie, visie en werking van TWW najaar 2016 25
Plaats in de Federale overheidsdienst najaar 2016 26
Structuur van de arbeidsinspectie (TWW) najaar 2016 28
Manager Kwaliteitcoördinatie Directie algemeen beheer Cel nationale en internationale samenwerking Afdeling regionaal toezicht Afdeling kennisbeheer Afdeling toezicht chemische risico s Regionale directie West-Vlaanderen Regionale directie Oost-Vlaanderen Directie kennisdeling Directie toezicht preventie zware ongevallen Regionale directie Antwerpen Regionale directie Limburg Vlaams Brabant Directie netwerking Directie beleid van het toezicht Regionale directie Brussel Bruxelles Regionale directie Hainaut Directie ondersteuning Directie laboratorium industriële toxicologie Regionale directie Namur Luxembourg - Brabant Wallon Regionale directie Liège najaar 2016 29
Personeelsbestand Totaal: 167 inspecteurs + hiërarchie 48 administratieve medewerkers Hoofdbestuur en afdeling van het kennisbeheer 9 staf 9 administratieve medewerkers Afdeling van het toezicht op de chemische risico s: 19 inspecteurs 3 administratieve medewerkers LIT: 8 inspecteurs 1 administratieve medewerkers Afdeling van het regionaal toezicht: 132 inspecteurs 35 administratieve medewerkers najaar 2016 30
Werklast per regionale directie Werkbelasting Aantal bedrijven (%) Aantal werknemers (%) Aantal inspecteurs A B C D Totaal % West-Vlaanderen 34.977 13 409.321 11 9 6 0 0 15 11 Oost-Vlaanderen 35.281 13 476.796 12 11 6 0 0 17 13 Antwerpen 45.527 16 670.021 18 10 7 0 1 18 14 Lim V-Br 43. 961 16 642.765 17 11 8 1 2 22 17 Brussel 35.348 13 619.676 16 9 5 1 0 15 11 Henegouwen 27.313 10 360.573 9 7 4 1 4 16 12 Na Lux WBr 29.013 10 333.805 9 9 4 0 2 15 11 Luik 26.475 9 317.803 8 6 8 0 0 14 11 Totaal 277.895 3.830.760 72 48 3 9 132 najaar 2016 31
Missie, visie en werking van TWW najaar 2016 32
Missie Het is de missie van de AD TWW om het welzijn op het werk te bevorderen door het stimuleren van een preventiecultuur in de bedrijven en de werkgevers en hun hiërarchische lijn te ondersteunen om een preventiebeleid te ontwikkelen gesteund op de principes van het dynamisch risicobeheersingssysteem. De reglementaire bepalingen inzake welzijn op het werk, waarop de AD TWW het toezicht uitoefent dient hierbij als referentie. najaar 2016 33
Visie van TWW De algemene directie wil, via een passend strategisch plan, haar beleidsvisie in praktijk brengen voor een bestendige verbetering van het welzijn op het werk. Deze visie bestaat uit vijf hoofdlijnen: zij beoogt niet enkel alle werknemers van het land, maar al diegenen die een vorm van arbeid onder gezag uitvoeren; zij wil er voor zorgen dat de controle over het ganse land zo homogeen mogelijk gebeurt; zij beoogt het welzijn op het werk te bevorderen door efficiëntere controles, in samenwerking met gespecialiseerde partners zij wil de verbetering van het wettelijk kader stimuleren. zij wil de opleiding van de inspecteurs permanent verbeteren door middel van een basisopleiding, een continue opleiding en ervaringsuitwisselingen. najaar 2016 34
Werking in de praktijk Aantal inspectiebezoeken Behandelde dossiers Aangemaakte producten Evolutie Centraal toezicht Sectorale aanpak Luc Van Hamme 12 mei 2016 35
Aantal inspectiebezoeken TWW Inspectie bedrijf Inspectie TMB Consultatiebezoek Bezoek met collega 2013 2014 2015 2016 (extrapolatie) 12635 12061 11208 10761 14672 13315 11727 11151 4510 5540 5544 5277 4649 3814 3249 3342 Totaal 36466 34730 31728 30531 najaar 2016 36
Aantal inspectiebezoeken per FTE Bezoeken per FTE Inspectie bedrijf Inspectie TMB Consultatiebezoek Bezoek met collega 2013 2014 2015 2016 (extrapolatie) 104 106 106 94 121 117 111 98 37 49 52 46 38 33 31 29 Totaal 301 305 299 267 najaar 2016 37
Behandelde dossiers aantal % Begeleiding van onderzoek van arbeidsongeval 5.516 21% Inspectiebezoeken op tijdelijke of mobiele arbeidsplaatsen 5.425 21% Meldingen van allerlei aard 3.756 14% Inspectiebezoeken in vestigingseenheden van bedrijven 3.240 12% Meldingen van asbestwerkzaamheden met daaraan gekoppelde werfbezoeken 2.391 9% Klachten met verzoek om tussenkomst 1.465 (325) 6% Informatieaanvragen 1.340 5% Opdrachten gerechtelijke overheden 604 2% Andere - intern FOD 366 1% Ioniserende stralingen 284 1% Erkenningen, vergunningen & afwijkingen 235 1% DYRIB 146 1% Beroep tegen beslissing arbeidsgeneesheer 94 0% PSR (Psychosociale risico's) 86 0% Beroepsziekten (onderzoeken) 21 0% Meting door Labo 7 0% Totaal 26.032 Luc Van Hamme 12 mei 2016 38
Aangemaakte producten 101 Inspectierapport met positieve opmerkingen 84 102 Inspectierapport zonder opmerkingen 90 103 Inspectierapport met corrigerend advies 582 104 Bevestiging van mondelinge waarschuwing 580 105 Schriftelijke waarschuwing 9138 106 Opleggen van maatregelen 288 107 Verbod, stopzetting of ontruiming 1308 108 Pro Justitia 259 109 Vastleggen van afspraken en maatregelen 320 12649 Luc Van Hamme 12 mei 2016 39
Dossiers = reactief werk Ernstige arbeidsongevallen Afstapping (bv. politie) Omstandig verslag aan inspectie FAO Klachten gewone klachten Geweld, pesterijen en OSGW Anonimiteit Gerechtelijke overheden Luc Van Hamme 12 mei 2016 40
Dossiers = reactief werk Erkenningen, Gemeenschappelijke diensten Gebruik van gevaarlijke stoffen Erkenning van labo s Erkenning asbestverwijdering Erkenning aanvullende vorming (niv.1/ 2/basis, coördinatoren, EHBO, verbindingspersonen ) Meldingen: zoveel mogelijk vermijden TMB Hyperbare werken Asbest Luc Van Hamme 12 mei 2016 41
Evolutie Reactief werk inperken Proactief werk bevorderen Centraal toezicht Sectorale aanpak via campagnes Luc Van Hamme 12 mei 2016 42
Centraal toezicht Externe diensten EDPBW EDTC Asbestverwijdering Aanvullende vorming Luc Van Hamme 12 mei 2016 43
Sectorale aanpak Vanaf 2008: 4 nationale campagnes /per jaar Negatieve vaststelling wat te doen? Lokale campagnes Minimum 1 voor elk van de 8 directies Motivatie Specifiek risico/thema Sector sensibiliseren Nulmeting Afspraak met sector (OiRA! (?)) Nationale toetsing Luc Van Hamme 12 mei 2016 44
Sectorale aanpak 2016 West-Vlaanderen: Huisvuilophaling Oost-Vlaanderen: Gezins-en bejaardenzorg Antwerpen: Metaal Limburg/Vlaams-Brabant: Winning van grind, zand, klei en kaolien Brussel: Voedingsindustrie Henegouwen: Stockage Namen/Luxemburg/Waals-Brabant: Steenbewerking Liège: Dienstenchèques Luc Van Hamme 12 mei 2016 45
Toezicht op het Welzijn op het Werk najaar 2016 46