Investeren en verbinden Ontwerp Actieplan omgevingslawaai provinciale wegen 2009-2013
Colofon Uitgave: Provincie Limburg Afdeling Milieu en Duurzame Ontwikkeling Postbus 5700 6202 MA Maastricht Tel: +31 (0)43 389 76 48 Fax: +31 (0)43 389 99 38 E-mail: postbus@prvlimburg.nl Internet: www.limburg.nl 9083- oktober 2009
Ontwerp Actieplan omgevingslawaai provinciale wegen 2009-2013 Bereikbaar en duurzaam Limburg: Werken aan een degelijk wegennet, goed openbaar vervoer en efficiënt goederenvervoer. Dat is onlosmakelijk verbonden met duurzaamheid, zoals schone lucht en verantwoord omgaan met energie. Gedeputeerde Bert Kersten Investeren in steden en dorpen: Investeren in de kwaliteit van de leefomgeving in onze steden en dorpen om bewoners een leefbare toekomst te garanderen. Gedeputeerde Noël Lebens Maastricht, oktober 2009
4 Ontwerp Actieplan omgevingslawaai provinciale wegen 2009 2013
VOORWOORD We wonen in Limburg met relatief veel mensen op een klein oppervlak. De geluidhinder is in Limburg net zoals in andere delen van Nederland de laatste jaren toegenomen. Dat wordt met name toegeschreven aan het toegenomen verkeer en meer activiteit in stedelijke gebieden en dorpskernen. Stilte wordt steeds schaarser terwijl de behoefte daaraan toeneemt. De provincie gaat daar wat aan doen. Dit is geen gemakkelijke opgave; ons leven speelt zich immers af in een wereld vol geluid en zonder geluid is dit leven zelfs moeilijk voorstelbaar. Maar er zijn wel grenzen aan wat we met ons allen aanvaardbaar vinden. Het is de kunst een evenwicht te vinden tussen rust en stilte enerzijds en geluid en levendigheid anderzijds. Daarbij komt dat de aandacht voor geluid niet langer alleen uitgaat naar de directe leefomgeving maar ook naar onze natuur- en recreatiegebieden. In het Provinciale Omgevingsplan Limburg is de ambitie opgenomen dat de geluidkwaliteit in de leefomgeving verbetert en het aantal geluidgehinderde mensen afneemt. Voor de aangewezen stiltegebieden dient verdere verstoring voorkomen te worden. De provincie heeft hier al het nodige aan gedaan op basis van het uitvoeren van wettelijke regelingen en ruimtelijke plannen. In 2007 stelden Gedeputeerde Staten de zogenaamde geluidsbelastingkaarten voor, in eerste instantie de verplichte provinciale wegen vast. De provincie Limburg gaat met het vaststellen van onderhavig actieplan knelpunten langs provinciale wegen gericht aanpakken. Dit gebeurt met name door onze provinciale wegen, daar waar nodig en mogelijk bij onderhoudswerkzaamheden en nieuwe projecten, te voorzien van een geluidsreducerend wegdek. Het Actieplan omgevingslawaai provinciale wegen dat nu voor u ligt bevat praktische maatregelen om uit oogpunt van geluid, het woon- en leefklimaat langs provinciale wegen in Limburg aanzienlijk te verbeteren. Bert Kersten Gedeputeerde Bereikbaar en Duurzaam Limburg Noel Lebens Gedeputeerde Investeren in Steden en Dorpen 5
Inhoudsopgave 1 Samenvatting 9 2 Kader 11 2.1 EU- richtlijn omgevingslawaai 11 2.1.1 Inventarisatie blootstelling omgevingslawaai 11 2.1.2 Vaststellen van actieplannen ter beperking van omgevingslawaai 12 2.1.3 Voorlichten van het publiek 13 2.2 Nationaal geluidbeleid- en ambities 13 2.3 Provinciaal geluidbeleid 14 3 De beoordeling van geluidniveaus 15 3.1 Geluid en gezondheid 15 3.2 GES 17 4 De Limburgse situatie 19 4.1 Beschrijving van de provinciale wegen 19 4.2 Geluidbelasting van geluidgevoelige bestemmingen 19 4.3 Geluidbelasting van stilte-/stille gebieden 23 4.4 Reeds getroffen geluidbeperkende maatregelen 24 5 Onderzoek naar geluidbeperkende maatregelen 25 5.1 Mogelijke geluidbeperkende maatregelen 25 5.2 Afweging in te zetten geluidbeperkende maatregelen 25 5.3 Ambitie en gekozen plandrempelvarianten 27 5.3.1 Ambitie 27 5.3.2 Gekozen plandrempelvarianten 28 5.4 Kosten-/baten analyse plandrempelvarianten 29 5.4.1 Geluidgevoelige bestemmingen 30 5.4.2 Stilte-/stille gebieden 31 6 Ontwerp Actieplan omgevingslawaai provinciale wegen 2009 2013
6 Het Limburgse actieplan 2009-2013 33 6.1 Plandrempelkeuze en motivering 33 6.1.1 Geluidgevoelige bestemmingen 33 6.1.2 Stilte-/stille gebieden 34 6.2 Te treffen geluidbeperkende maatregelen 34 6.3 Resultaten actieplan 36 6.3.1 Geluidgevoelige bestemmingen 36 6.3.2 Stilte-/stille gebieden 38 6.3.3 Totaal kostenoverzicht geluidgevoelige bestemmingen & stilte-/stille gebieden 38 6.4 Aanvullende initiatieven 39 7 Inspraak en reacties 41 7.1 Beschrijving inspraakproces 41 7.2 Beschrijving ingebrachte zienswijzen 41 7.3 Reactie op de ingebrachte zienswijzen 41 BIJLAGEN: 1. Begrippen en afkortingen 43 2. Nadere uitleg Gezondheidseffectscreening (GES) 46 3. Wettelijk verplichte wegvakken 1e tranche 48 4. Ligging Ecologische Hoofd Structuur (EHS) 49 5. Ligging Provinciale Ontwikkelingszone Groen (POG) 50 6. Overzicht aanwezige geluidreducerende voorzieningen 51 7. Voorziene geluidreducerende wegdekverhardingen per gemeente (alfabetisch) 52 7
8 Ontwerp Actieplan omgevingslawaai provinciale wegen 2009 2013
1 Samenvatting Met dit actieplan geeft de provincie Limburg invulling aan de verplichting op grond van de Europese Richtlijn Omgevingslawaai (nr. 2002/49/EG). De Richtlijn is opgenomen in de Wet geluidhinder en schrijft de provincies in Nederland voor om een actieplan geluid op te stellen voor de provinciale wegen met minimaal 6 miljoen motorvoertuigen per jaar (de karteringswegen ). De eerste tranche van de Richtlijn betreft de periode 2009-2013. Het actieplan is een vervolg op de door ons in 2007 vastgestelde provinciale geluidkaart, die inzicht geeft in de geluidbelasting van de karteringswegen. Omdat de geluidknelpunten langs provinciale wegen in Limburg zich niet beperken tot alleen deze wegen zijn ten behoeve van het opstellen van het actieplan, de geluidbelastingen van alle provinciale wegen in kaart gebracht. Op grond van de verplichting in de Wet geluidhinder is een plandrempel bepaald als ambitieniveau voor het voorliggende plan. Voor geluidgevoelige bestemmingen is op basis van de uitkomsten van een uitgevoerde kosten/baten analyse gekozen voor een plandrempel van 63 db (Lden). Voor stiltegebieden is als plandrempel, de POL- doelstelling van 40 db(a) op de grens van het stiltegebied aangehouden. Op dit moment wordt de plandrempel nog voor 4335 woningen overschreden en wordt 617 hectaren stiltegebied negatief beïnvloed. Om de belasting ten gevolge van de provinciale wegen terug te dringen is in eerste instantie gekozen voor de toepassing van stille wegdekken. Gebleken is dat de zogenaamde dunne deklagen uitermate geschikt zijn voor de provinciale wegen. De duurzaamheid van deze wegdekken is goed te noemen. Wel worden dunne deklagen daar toegepast waar deze voldoende milieueffect sorteren en waar de duurzaamheid gewaarborgd is. De toepassing van dunne deklagen moet ook aansluiten bij de bestaande onderhoudsprogramma s en nieuwe projecten. Op een aantal plaatsen langs provinciale wegen zijn op basis van de provinciale geluiddoelstellingen aanvullende maatregelen nodig om de geluidsbelasting nog verder te reduceren. Het betreft het, in het kader van het Saneringsprogramma Verkeerslawaai, isoleren van gevels van woningen. Op basis van de in het plan opgenomen maatregelen vinden in de planperiode de volgende reducties plaats: Het aantal woningen met een geluidbelasting groter dan 68 db wordt verlaagd van 861 naar 467 woningen. Het aantal woningen met een geluidbelasting groter dan 63 db wordt verlaagd van 4322 naar 3280 woningen. Het aantal woningen met een geluidbelasting groter dan 55 db wordt verlaagd van 9639 naar 7368 woningen. Het aantal personen met een milieugezondheidskwaliteit onvoldoende of slechter wordt verlaagd met 2413. Het geluidbelast oppervlak van stiltegebieden (>40 db(a)) neemt af van 617 naar 495 hectare. 9
Door het treffen van maatregelen aan te laten sluiten bij het bestaande onderhoudsprogramma kunnen de meerkosten van de voorgestelde maatregelen relatief beperkt worden gehouden. Voor de planperiode (2009-2013) zijn de eenmalige meerkosten bij aanleg geraamd op 1,0 miljoen Euro. De jaarlijkse meerkosten voor onderhoud voor deze aanleg bedragen vanaf 2013, 323 duizend Euro. De totale kosten in de planperiode zijn geraamd op 1,93 miljoen. Bij ongewijzigd beleid zijn de eenmalige meerkosten bij aanleg tot 2023 geraamd op 3,5 miljoen. De jaarlijkse meerkosten voor onderhoud van deze aanleg bedragen vanaf 2023 1,3 miljoen. De totale kosten bij ongewijzigd beleid tot 2023 zijn geraamd op 12,5 miljoen. Naast de door de provincie Limburg voorgestane maatregelen wordt aan het ministerie van VROM en de EU gevraagd om het bronbeleid (stillere voertuigen en - banden) krachtig op te pakken. Het gaat hierbij immers om zeer (kosten)effectieve maatregel. Het ontwerpactieplan heeft vanaf XXX voor een periode van 6 weken ter inzage gelegen. Naar aanleiding van deze ter inzage legging zijn zienswijzen ontvangen. Op XXX is dit actieplan door Gedeputeerde Staten van Limburg vastgesteld. 10 Ontwerp Actieplan omgevingslawaai provinciale wegen 2009 2013
2 Kader 2.1 EU- richtlijn omgevingslawaai De Europese Richtlijn 2002/49/EG (Richtlijn omgevingslawaai) is in 2004 in de Wet geluidhinder (hierna: Wgh) geïmplementeerd. In de Wgh is voorgeschreven dat bestuursorganen, waaronder de provincie, de geluidsbelasting van de eigen wegen moeten inventariseren en vervolgens een actieplan moeten opstellen. Voor zowel de geluidbelastingkaart als het actieplan geldt dat zij elke 5 jaar worden geactualiseerd en heroverwogen. In de 1e tranche hebben de actieplannen betrekking op provinciale wegen, of delen daarvan, waarop in het peiljaar 2006 meer dan 6 miljoen voertuigbewegingen hebben plaatsgevonden. De actieplannen zijn op gesteld nadat eerst een inventarisatie is uitgevoerd naar de geluidbelastingen op woningen langs deze wegen. De resultaten van deze inventarisatie zijn vastgelegd in de geluidbelastingkaarten die in 2007 door de provinciebesturen zijn vastgesteld. De actieplannen zijn beleidsdocumenten die zowel het beleid beschrijven voor zover dat strekt tot beperking van de geluidsbelasting, alsmede de extra, in de eerstvolgende vijf jaar te treffen maatregelen. Doel van de maatregelen is om het aantal gehinderden, ernstig gehinderden en slaapgestoorden te verminderen door het verlagen van de geluidsbelasting door wegverkeer. Hierdoor wordt de milieu- en gezondheidskwaliteit langs de provinciale wegen verbeterd. Verder dienen op basis van de richtlijn ook stilte en stille gebieden te worden beschermd. De Richtlijn omgevingslawaai geeft aan dat er voorlichting aan de burger moet plaatsvinden over omgevingslawaai en de effecten daarvan. Daarbij hoort het publiceren van de geluidbelastingkaarten en het houden van inspraak over de actieplannen. 2.1.1 Inventarisatie blootstelling omgevingslawaai De Provincie heeft ingevolge artikel 116 van de Wet geluidhinder in 2005 aan de Minister van VROM gemeld op welke wegvakken in 2006 meer dan 6 miljoen voertuigpassages te verwachten waren. De Minister van VROM heeft op basis van deze informatie op 11 augustus 2005, ingevolge artikel 117 van de Wet geluidhinder, gepubliceerd op welke wegvakken de geluidbelastingkaart en het actieplan betrekking moeten hebben. Het betreft in Limburg een totale weglengte van 33,9 km: Voor deze wegen zijn in 2007 geluidbelastingkaarten opgesteld en vastgesteld. De in de geluidbelastingkaarten weergegeven geluidniveaus zijn daarbij getalsmatig weergegeven in tabellen. In dit getalsmatige 11
overzicht is - in aansluiting op de Regeling omgevingslawaai - een opgave gedaan van het aantal gehinderden, ernstig gehinderden en slaapgestoorden. 2.1.2 Vaststellen van actieplannen ter beperking van omgevingslawaai Onderstaande figuur geeft schematisch weer hoe het proces voor het opstellen van een actieplan uitziet: Vaststellen plandrempel Volgens de EU-richtlijn moet het actieplan gaan over prioritaire problemen. Van een prioritair probleem is sprake als een relevante grenswaarde wordt overschreden. Bij implementatie in de Nederlandse wet geving is het begrip relevante grenswaarde vertaald in plandrempel. Een eerste stap in het maken van een actieplan is het vaststellen van een of meer plandrempels. Op basis van de plandrempels zal beleid worden geformuleerd. In situaties waar de geluidbelasting hoger is dan de plandrempel zijn maatregelen gewenst om deze overschrijding terug te dringen. Inventarisatie van maatregelen Voor wegen is slechts een beperkt pakket aan geluidbeperkende maatregelen mogelijk. Bij de inventarisatie van deze maatregelen wordt de Wet geluidhinder methodiek gehanteerd. Deze methodiek kent een prioriteitsvolgorde aan geluidbeperkende maatregelen: 1. maatregelen bij de bron (de weg zélf); 2. maatregelen in de overdracht (het gebied tussen de weg en de geluidgevoelige bestemmingen, b.v. geluidschermen); 3. maatregelen bij de ontvanger (gevelgeluidwerende maatregelen, b.v. geluidwerend glas). Kosten-/baten analyse De kosten van maatregelen laten zich doorgaans goed in geld uitdrukken. De baten zijn te verwachten in de vorm van: reductie van het aantal gehinderden; reductie van het aantal ernstig gehinderden; reductie van het aantal slaapgestoorden; stijging van de transactiewaarde van geluidgevoelige bestemmingen; stijging van de OZB- inkomsten bij gemeenten; aantal hectaren geluidbelast stilte/stil gebied. N.B. Een reductie van de geluidhinder levert een evenredige verbetering op van de milieugezondheidkwaliteit. De milieugezondheidkwaliteit is namelijk ook gebaseerd op de mate van geluidhinder. Het belangrijkste verschil tussen de in deze rapportage weergegeven hinder- en milieugezondheidscores is de afbakening van de geluidbelastingklassen. 12 Ontwerp Actieplan omgevingslawaai provinciale wegen 2009 2013
Ontwerp van actieplan In het Besluit omgevingslawaai staan onder hoofdstuk 4 de elementen genoemd die in een actieplan beschreven moeten worden. Grofweg komt het neer op een beschrijving van de relevante wetgeving, het betrokken gebied, de resultaten van de geluidbelastingkaart, het voorgenomen beleid dat gevolgen kan hebben voor de geluidkwaliteit in de komende tien jaren, de voorgenomen maatregelen ter verbetering van de geluidkwaliteit in de komende vijf jaren, de wijze waarop de inspraak is geregeld en de inhoudelijke reactie op de ingebrachte zienswijzen. 2.1.3 Voorlichten van het publiek Inspraak en publicatie Artikel 123 van de Wet geluidhinder (Wgh) geeft aan welke procedure gevolgd moet worden voor het vaststellen van het actieplan. De voorbereiding gebeurt volgens de procedure van afdeling 3.4 van de Algemene wet bestuursrecht (Awb). Van het ontwerp wordt, voorafgaand aan de terinzagelegging, kennis gegeven in één of meer dag-, nieuws-, of huis- aan- huis bladen of op een andere geschikte wijze. De termijn van terinzagelegging en daarmee ook voor het indienen van zienswijzen en het uitbrengen van adviezen bedraagt zes weken. In afwijking van artikel 3:15 Awb kan eenieder over het ontwerp zienswijzen naar voren brengen. Tegen het actieplan staat geen bezwaar of beroep open, omdat het actieplan alleen beleidsvoornemens bevat en geen verdere rechtsgevolgen heeft. Vaststelling actieplan en verzending aan VROM Gedeputeerde Staten stellen het actieplan voor provinciale wegen vast na inspraak. Binnen één maand na de vaststelling wordt het actieplan gepubliceerd en ter beschikking gesteld aan eenieder. Conform artikel 123a wordt het actieplan binnen één maand na vaststelling aan de minster van VROM gezonden. Het ministerie van VROM verzamelt de (geactualiseerde) gegevens elke vijf jaar en zendt deze naar de Europese Commissie. 2.2 Nationaal geluidbeleid- en ambities Het nationale geluidbeleid is verwoord in de Nota Mobiliteit en het Nationaal Milieubeleidsplan (NMP4). De Nota Mobiliteit geeft het rijksbeleid voor het verkeer en vervoer weer. Onderdeel van dit beleid is geluid. In de Nota Mobiliteit is opgenomen dat bij rijkswegen knelpunten met een geluidbelasting van meer dan 65 db(a) (= 63 db) aangepakt worden, met woongebieden als prioriteit. In het NMP4 uit 2001 zijn doelstellingen voor het geluidbeleid gedefinieerd. De doelstelling van het geluidbeleid is het bereiken van een goede geluid- en milieugezondheidskwaliteit in 2030. Om dit te bereiken is als doelstelling geformuleerd dat in 2010 de grenswaarde van 70 db(a) (= 68 db) bij woningen niet meer wordt overschreden. Gemeenten, provincies, waterschappen en rijk hebben ten aanzien van het realiseren van deze doelstelling elk hun eigen verantwoordelijkheden. 13
Het voorgaand beschreven nationale beleid heeft o.a. in de Wet geluidhinder een plek gekregen. Specifiek in de zin van een saneringsopgave voor wegverkeerslawaai. Het Ministerie van VROM financiert deze saneringsopgave. De gemeenten voeren de saneringsopgave uit. Gemeenten hebben een saneringsopgave moeten doen aan het Bureau Sanering Verkeerslawaai (BSV) van VROM. Sanering en prioritering van de uitvoering geschiedt aan de hand van de zogenaamde A- en B- lijst. Dit zijn de woningen die in 1986 een geluidbelasting hadden tussen 60 en 65 db(a) (B- lijst) of 65 db(a) of meer (A- lijst). De gemeenten zijn verantwoordelijk voor de melding van deze woningen bij VROM. Tot het einde van 2008 bestond de mogelijkheid om nieuwe woningen aan te melden (de zogenaamde eindmelding sanering verkeerslawaai). De sanering van de A- en B- lijst woningen is in de praktijk primair gericht op het terugdringen van het geluidniveau ín de woningen. Dit door het toepassen van extra gevelgeluidwerende maatregelen (o.a. geluidreducerende beglazing en ventilatievoorzieningen). Het Actieplan omgevingslawaai provinciale wegen richt zich met name op reductie van de geluidbelasting aan de buitenzijde van de woningen. Door het reduceren van de geluidbelasting van de woningen wordt ook het binnenniveau verlaagd. 2.3 Provinciaal geluidbeleid Provinciaal Omgevingsplan Limburg 2006 Het geluidbeleid van de Provincie is vastgelegd in het Provinciaal Omgevingsplan Limburg 2006 (POL2006). In het POL2006 zijn de volgende doelstellingen opgenomen: Het verbeteren van de geluidkwaliteit in de leefomgeving zodat het aantal geluidgehinderden afneemt. Ernstige hinder is niet acceptabel. Het voorkomen van gezondheidsschade door overmatige geluidniveaus. Woningen mogen nergens een hogere geluidbelasting door wegverkeer ondervinden dan 70 db(a) (= 68 db). Voor de aangewezen stiltegebieden dient verdere verstoring voorkomen te worden (stand still), zodat binnen de stiltegebieden zoveel mogelijk een geluidniveau van 40 db(a) of lager heerst. Voor de langere termijn (2030) bestaat het streven dat er ook in de Ecologische Hoofdstructuur (EHS) een vergelijkbaar stil geluidniveau heerst. Provinciaal Programma Bereikbaar en Duurzaam Limburg Verder is in het Provinciaal Programma Bereikbaar en Duurzaam Limburg (coalitieperiode 2007-2011) prioriteit toegekend aan het terugdringen van het aantal geluidgehinderden. Dit ondermeer door het opstellen een actieplan voor geluidknelpunten langs provinciale wegen en het opstellen voor beleidsregels voor stiltegebieden. Provinciaal Verkeers- en Vervoersplan Limburg (PVVP) Limburg wil toe naar een betrouwbaar, vlot, veilig en duurzaam vervoer van mensen en goederen. Ingezet wordt daarbij op selectieve bereikbaarheid: niet alles kan en hoeft even goed bereikbaar te zijn voor alle vormen van vervoer. Prioriteit wordt gelegd bij de economische bereikbaarheid. De Limburgse provinciale wegen hebben een regionaal verbindende functie en vormen samen met de autosnelwegen een op elkaar afgestemd wegennet, bedoeld voor de afwikkeling van het (inter)nationaal, regionaal en bovenregionaal verkeer. Bij de verkeersafwikkeling via dit netwerk dienen de eisen vanuit veiligheid en leefomgeving gewaarborgd te zijn. 14 Ontwerp Actieplan omgevingslawaai provinciale wegen 2009 2013
3 De beoordeling van geluidniveaus 3.1 Geluid en gezondheid Blootstelling aan geluid kan leiden tot een breed scala aan nadelige gezondheidseffecten: het zich (ernstig) gehinderd voelen, een verstoring van de slaap, bepaalde hart- en vaatziekten en effecten op de leerprestatie van kinderen. De belangrijkste gezondheidseffecten van blootstelling aan lagere niveaus van geluid zoals die veelvuldige in de woonomgeving voorkomen zijn (ernstige) hinder en (ernstige) slaapverstoring. Gehinderd zijn door geluid wordt omschreven als het zich onprettig voelen. Het is een verzamelterm voor allerlei negatieve reacties zoals ergernis, hulpeloosheid of neerslachtigheid. De mate van hinder wordt niet alleen bepaald door de geluidbelasting. Ook zogenaamde niet-akoestische factoren spelen een rol. De bron van het geluid is eveneens van belang. Bij eenzelfde geluidbelasting wordt het geluid van vliegtuigen door bewoners als meest hinderlijk ervaren, vervolgens het geluid van wegverkeer en tenslotte dat van railverkeer. Ook slaapverstoring omvat verschillende effecten: een verlenging van de inslaaptijd, het tijdens de slaap tussentijds wakker worden, verhoogde motorische activiteit tijdens de slaap en het vervroegd wakker worden. Ook de effecten die de volgende dag op kunnen treden na een verstoorde slaap worden hierin begrepen, zoals een slechter humeur, vermoeidheid en een verminderd prestatievermogen. In bijlage 2 van de Regeling omgevingslawaai zijn de dosis- effectrelaties van (ernstige) hinder en slaapverstoring opgenomen. Hierbij is de geluidbelasting uitgedrukt in de dosismaat Lden (een energetisch naar de tijd gemiddelde geluidbelasting van de dag-, avond- en nachtperiode) en Lnight (de geluidbelasting in de nachtperiode). Alle in deze rapportage genoemde aantallen (ernstig) gehinderden en slaapgestoorden zijn gebaseerd op deze dosis- effectrelaties: geluidbelastingklasse Lden [db] aantal gehinderden [%] aantal ernstig gehinderden [%] 55-59 21 8 60-64 30 13 65-69 41 20 70-74 54 30 75 of hoger 61 37 geluidbelastingklasse Lnight [db] aantal slaapgestoorden [%] 50-54 7 55-59 10 60-64 13 64-69 18 70 of hoger 20 15
16 Ontwerp Actieplan omgevingslawaai provinciale wegen 2009 2013
3.2 GES De Gezondheidseffectscreening (GES) Stad & Milieu (Fast et al., 2006) is in opdracht van de Ministeries van VROM en VWS voor GGD en ontwikkeld en biedt een methodiek voor een gezondheidskundige beoordeling van ruimtelijke plannen. Op stads- en regioniveau kan een GES worden gebruikt voor het bepalen van ontwikkelingsmogelijkheden van een gebied en om prioriteiten te stellen voor het beleid. GES kan gezien worden als een instrument waarmee beleidsvoornemens in een vroeg stadium kunnen worden gescreend op gezondheidseffecten. Op basis van dosis-respons relaties is een toetsingskader ontwikkeld waarmee de blootstelling aan verschillende milieufactoren op eenvoudige wijze gezondheidskundig beoordeeld en met elkaar vergeleken kan worden. De blootstelling wordt uitgedrukt in een milieugezondheidskwaliteit en een GES-score. In bijlage 2 is de methodiek nader beschreven. Alle in deze rapportage genoemde aantallen personen per GES- score zijn gebaseerd op deze methodiek. In onderstaande tabel is de relatie tussen geluid van wegverkeer en de GES score weergegeven. geluidbelasting Lden [db] GES- score milieugezondheidskwaliteit <43 0 zeer goed 43-47 1 goed 48-52 2 redelijk 53-57 4 matig 58-62 5 zeer matig 63-67 6 onvoldoende 68-72 7 ruim onvoldoende 73 8 zeer onvoldoende 17
N556 Wegen in beheer Provincie Limburg (situatie 2006) N264 N291 N552 N271 N277 N270 N554 N556 N277 N279 N560 N275 N275 N266 N562 N564 N280 N279 N292 N570 N293 N274 N296 N572 N297 N294 N274 N276 N299 N298 N281 N590 N300 N595 N278 Legenda N598 wegen in beheer van de Provincie Limburg bebouwde kom 18 Ontwerp Actieplan omgevingslawaai provinciale wegen 2009 2013
4 De Limburgse situatie 4.1 Beschrijving van de provinciale wegen Bij uitgevoerd geluidonderzoek, ondermeer ten behoeve van het vaststellen van bestemmingsplannen, is gebleken dat er in alle gemeenten langs provinciale wegen hoge geluidniveaus optreden. Dit komt omdat drukke provinciale wegen door/langs dorps-/stadskernen en stiltegebieden lopen. Geluidgevoelige bestemmingen en gebieden zijn daar dicht bij de weg gelegen. Daardoor is er niet alleen bij de in het kader van de 1e tranche verplicht te onderzoeken wegvakken sprake van hoge geluidniveaus, maar ook bij wegvakken daarbuiten. Besloten is daarom, dit eerste actieplan niet te beperken tot de wettelijke verplichte wegvakken (zie bijlage 3), maar de geluidbelasting van álle wegen in beheer van de Provincie in kaart te brengen en het actieplan daarop te betrekken. Het betreft een weglengte van circa 450 km. N.B. Dit overzicht zal niet volledig zijn omdat er een aantal wegen na 2006 overgedragen cq. gerealiseerd zijn. De wegen die wel op het kaartje staan zijn de wegen die in 2006 als provinciale wegen zijn meegenomen in de geluidsanalyses (met uitzondering van de N552 en de N554, welke op korte termijn door de gemeenten overgenomen worden). Vanaf 1 januari 2009 heeft de Provincie het wegbeheer van de Napoleonsweg overgenomen. De geluidanalyses die ten grondslag hebben gelegen aan dit actieplan zijn exclusief geluiddata van deze N273. De wegen waarvan de Provincie het wegbeheer sinds 2006 heeft, worden in de volgende tranche van het actieplan meegenomen (2013). 4.2 Geluidbelasting van geluidgevoelige bestemmingen Volgens de Richtlijn omgevingslawaai moet bij het opstellen van de geluidbelastingkaarten en het actieplan, aandacht worden besteed aan geluidgevoelige bestemmingen (verankerd in artikel 118 van de Wet geluidhinder). Geluidgevoelige bestemmingen zijn: woningen andere geluidgevoelige gebouwen scholen ziekenhuizen andere gezondheidszorggebouwen terreinen: bij gezondheidszorggebouwen bij woonwagenstandplaatsen 19
N556 Geluidgevoelige bestemmingen met geluidniveau > 68 db (2006) N264 N291 N552 N271 N277 N270 N554 N556 N277 N279 N560 N275 N275 N266 N562 N564 N280 N279 N292 N570 N293 N274 N296 N572 N297 N294 N274 N276 N299 N298 N281 N590 N278 N595 N300 Legenda geluidgevoelige bestemmingen voor maatregelen > 68dB N598 wegen in beheer van de Provincie Limburg bebouwde kom 20 Ontwerp Actieplan omgevingslawaai provinciale wegen 2009 2013
Geluid en gezondheid In de onderstaande tabel is per geluidbelastingklasse een overzicht weergegeven van het totale aantal personen, het aantal (ernstig) gehinderden en slaapgestoorden. Dit als gevolg van geluid van provinciale wegen 1 (anno 2006): Totaal aantal personen Gehinderden 2006 Ernstig gehinderden 2006 in 2006 Lden [db] Aantal Aantal Aantal 55-59 7972 1675 638 60-64 7680 2304 999 65-69 5868 2406 1174 70-74 635 343 191 75> 28 17 11 totaal 22183 6745 3013 Totaal aantal personen in 2006 Slaapgestoorden 2006 Lnight [db] Aantal aantal 50-54 7464 523 55-59 6546 660 60-64 1063 139 65-69 30 6 70> 0 0 totaal 15103 1328 De tabel laat zien dat Limburg een hoog aantal (ernstig) gehinderden en slaapgestoorden kent, als gevolg van geluid van provinciale wegen. In het POL2006 is opgenomen dat woningen nergens een hogere geluidbelasting door wegverkeerslawaai mogen ondervinden dan 68 db (= 70 db(a)). Uit een analyse van de geluidniveaus is gebleken dat dit in 2006, 1788 personen betrof. Nevenstaande figuur laat zien dat de hoogbelaste bestemmingen (>68dB) zich verspreid over de hele provincie bevinden: 1 Deze cijfers zijn gebaseerd op een provinciebrede geluidberekening uit 2006 voor gebouwen binnen een afstand van 750 m aan weerszijden van de wegen in beheer van de Provincie Limburg. De gepresenteerde cijfers betreffen enkel gebouwen met een geluidbelasting van Lden = 55 db of meer en Lnight = 50 db of meer. In de Regeling Omgevingslawaai is als uitgangspunt opgenomen dat elke woning gemiddeld door 2,3 personen bewoond wordt. 21
N276 N556 Stiltegebieden provincie Limburg N264 N291 N552 N271 N277 N270 N554 N556 N277 N279 N560 N275 N275 N266 N562 N564 N280 N279 N292 N570 N293 N274 N296 N572 N297 N294 N274 N299 N298 N281 N590 N300 N595 N278 Legenda N598 door provinciale wegen beïnvloede gebieden niet door provinciale wegen beïnvloede gebieden wegen in beheer van de Provincie Limburg bebouwde kom 22 Ontwerp Actieplan omgevingslawaai provinciale wegen 2009 2013
In de onderstaande tabel wordt een getalsmatig overzicht gegeven van het aantal personen die door geluid afkomstig van provinciale wegen (anno 2006), op basis van de GES- systematiek, een onvoldoende milieugezondheidskwaliteit scoren: omschrijving aantal aantal personen met GES- score 6 7984 (onvoldoende milieugezondheidskwaliteit) aantal personen met GES- score 7 1898 (ruim onvoldoende milieugezondheidskwaliteit) aantal personen met GES- score 8 88 (zeer onvoldoende milieugezondheidkwaliteit) totaal 9970 De tabel laat zien dat in Limburg een groot aantal mensen op locaties langs provinciale wegen wonen waar de milieugezondheid op dit moment van onvoldoende kwaliteit is. 4.3 Geluidbelasting van stilte-/stille gebieden Volgens de Wet geluidhinder (artikel 118) moet bij het opstellen van de geluidbelastingkaarten en het actieplan aandacht worden besteed aan stille/stiltegebieden. Stiltegebieden als bedoeld in de Wet milieubeheer zijn milieubeschermingsgebieden die in de provinciale milieuverordening zijn aangewezen en waarvan de geluidkwaliteit bijzondere bescherming behoeft. De stiltegebieden zijn als zodanig aangeduid in het POL2006. De POL- doelstelling is een geluidniveau niet hoger dan 40 db(a) en het hanteren van het stand- still -beginsel bij ontwikkelingen. De provincie Limburg kent 31 stiltegebieden. Naast de door de Provincie aangewezen stiltegebieden kunnen gemeenten bij gemeentelijke verordening ook gebieden aanwijzen waarin de geluidkwaliteit bijzondere bescherming behoeft (stille gebieden). In de provincie Limburg hebben gemeenten geen stille gebieden aangewezen. N.B. Alhoewel de gebieden EHS (Ecologische Hoofdstructuur) en POG (Provinciale Ontwikkelingszone Groen) formeel niet zijn aangewezen als stilte/stille gebieden, is gezien de POL- doelstelling voor de EHSgebieden (op lange termijn 2030 streven naar een stil geluidniveau), de geluidbeïnvloeding van deze gebieden in kaart gebracht. Zie bijlagen 4 en 5 voor een overzicht van de EHS- en POG- gebieden. omschrijving geluidbelast oppervlak (>40 db(a)) stiltegebieden geluidbelast oppervlak (>40 db(a)) EHS gebieden geluidbelast oppervlak (>40 db(a)) POG gebieden aantal 617 hectare 3580 hectare 1736 hectare De tabel laat zien dat in Limburg, grote gedeelten van stilte-, EHS- en POG- gebieden negatief door geluid van provinciale wegen beïnvloed worden. Nevenstaande figuur laat zien welke stiltegebieden beïnvloed worden. De overzichten van de EHS- en POG- gebieden laten zien dat deze gebieden verspreid over de provincie liggen en beïnvloed worden door een groot aantal provinciale wegen. Dit verklaart ook het grote oppervlak, dat door geluid negatief beïnvloed wordt. 23
4.4 Reeds getroffen geluidbeperkende maatregelen In bijlage 6 zijn de locaties aangegeven waar geluidreducerende wegdekverhardingen en geluidschermen en wallen aanwezig zijn. Geluidreducerende wegdekverhardingen Bij de vaststelling van nieuwe bestemmingsplannen (of vrijstellingen van vigerende bestemmingsplannen), wegreconstructies en naar aanleiding van geluidklachten en verzoeken door omwonenden zijn bij wegwerkzaamheden op enkele locaties in Limburg de provinciale wegen reeds voorzien van een geluidreducerende wegdekverharding (in totaal 56 km). Met het hieruit voortvloeiende gunstige geluideffect is reeds bij de vaststelling van de geluidbelastingkaarten in 2007 rekening gehouden. Bij de totstandkoming van dit actieplan is het uitgangspunt gehanteerd dat het vervangen van deze wegdekverhardingen geen aanvullende geluidreductie meer oplevert. Geluidschermen en -wallen Geluidschermen en wallen zijn geplaatst op een beperkt aantal locaties. Deze zijn gerealiseerd in het kader van (een combinatie van) vaststelling van nieuwe bestemmingsplannen, vrijstelling van vigerende bestemmingsplannen en wegreconstructies. Het betreft een totale lengte van 15,6 km. Met het hieruit voortvloeiende gunstige geluideffect is reeds bij de vaststelling van de geluidbelastingkaarten in 2007 rekening gehouden. Saneringsoperatie verkeerslawaai door VROM Daarnaast zijn in het kader van de saneringsoperatie ook tal van woningen geluidgeïsoleerd. Conform een opgave van het Bureau Sanering Verkeerslawaai (BSV) zijn thans in Nederland circa 48% van de op de A-lijst geplaatste woningen gesaneerd. 24 Ontwerp Actieplan omgevingslawaai provinciale wegen 2009 2013
5 Onderzoek naar geluidbeperkende maatregelen In dit hoofdstuk is uiteengezet welke geluidbeperkende maatregelen er theoretisch mogelijk zijn, en welke er gezien de Limburgse situatie reëel toepasbaar zijn. Verder zijn een aantal plandrempel varianten bepaald, waarop kosten-/batenanalyses zijn uitgevoerd. De varianten zijn zo gekozen, dat ze aansluiten bij het bestaande provinciale geluidbeleid en de geluidwetgeving (Wet geluidhinder). De kosten- en baten analyses zijn in dit hoofdstuk op hoofdlijnen weergegeven. 5.1 Mogelijke geluidbeperkende maatregelen De volgende bron-, overdracht- en ontvanger maatregelen zijn in theorie mogelijk (in de voorkeursvolgorde van aanpak ingevolge de Wet geluidhinder): 1. bronmaatregelen: weren van (vracht)verkeer; snelheidsverlaging; verkeerscirculatie; geluidarme wegdekverharding; 2. overdrachtsmaatregelen: geluidscherm/-wal; 3. maatregelen bij de ontvanger: verbeteren van de gevelgeluidwering (saneringsoperatie). Onderstaand is per maatregel aangegeven of deze voor de provinciale wegen in Limburg een reële optie is. 5.2 Afweging in te zetten geluidbeperkende maatregelen Welke geluidbeperkende maatregelen de Provincie daadwerkelijk inzet mag zij zelf kiezen en motiveren. Hierna volgt een opsomming van mogelijk geluidbeperkende maatregelen en een motivering of deze maatregelen al dan niet in aanmerking komen voor een nadere uitwerking in het actieplan: 1. Bronmaatregelen: Weren van (vracht)verkeer: Dit is geen reële algemene maatregel. De wegen in beheer van de Provincie vervullen een noodzakelijke verkeersfunctie. Het weren van verkeer op deze wegen leidt tot meer hinder op 25
andere wegen vanwege sluipverkeer. Andere wegen zijn doorgaans niet ontworpen voor dit extra verkeersaanbod. Snelheidsverlaging: Dit is geen reële algemene maatregel. De wegen in beheer van de Provincie vervullen een noodzakelijke verkeersfunctie. Wanneer men de snelheid van deze wegen verlaagt, dan zal het verkeer voor een deel op zoek gaan naar sluiproutes. Dit leidt tot meer hinder nabij andere wegen. Daarnaast is het geluidreducerend effect van snelheidsverlaging in veel gevallen beperkt/gering. Verkeerscirculatie: Verkeerscirculatie betreft het wijzigen van de verkeersstructuur opdat het verkeer een andere route neemt of kan nemen (aanleg nieuwe wegen). Dit is geen reële algemene maatregel. Onderhavige maatregelen zijn indien überhaupt te realiseren erg duur. Wellicht in specifieke situaties wel toepasbaar, maar dat valt buiten het kader van dit actieplan. Geluidreducerende wegdekverhardingen: Geluidreducerende wegdekverhardingen reduceren het geluid dat wordt veroorzaakt door autobanden en deels ook motorgeluiden. Het toepassen van geluidreducerende wegdekverhardingen is geluidkundig en kostentechnisch gezien een reële algemene maatregel. Geluidreducties van 4 à 5 db zijn haalbaar. Meerkosten voor aanleg en onderhoud ten opzichte van de reguliere wegdekverharding (Dicht Asfaltbeton) bedragen circa 15%. 2. Overdrachtsmaatregelen: Geluidscherm-/wal: Dit is geen reële algemene maatregel. In de Limburgse situatie blijkt dat het plaatsen van een afscherming vaak niet mogelijk is. Het gaat om situaties: waarin woningen te dicht op de weg staan zodat er, mede uit veiligheidsoverwegingen, te weinig ruimte is om een scherm te plaatsen; waarin woningen nabij kruisingen staan zodat een scherm onvoldoende lengte heeft om het juiste effect te bereiken en de verkeersveiligheid (uitzicht) in gevaar brengt; waarin woningen een directe (eigen) ontsluiting hebben op de betreffende weg waardoor het scherm moet worden onderbroken en niet voldoende effect kan hebben; waar sprake is van complexe ondergrondse infrastructuur in de vorm van kabels en leidingen die niet of alleen tegen zeer hoge kosten kunnen worden verplaatst. Daar waar het plaatsen van een afscherming wel mogelijk is, wegen de kosten zeker in bestaande situaties niet op tegen het beperkt aantal personen dat hierdoor een lagere geluidbelasting ondervindt. 3. Maatregelen bij de ontvanger: Verbeteren van de gevelgeluidwering (saneringsoperatie): Dit is geluidkundig gezien een reële maatwerk- maatregel. De rijksoverheid (VROM) heeft hier al een saneringsprogramma voor lopen (de zogenaamde sanering verkeerslawaai, op basis van de A- en B lijsten). Het actieplan richt zich primair op het terugdringen van de geluidbelasting buiten de geluidgevoelige bestemmingen. Aanvullende maatregelen bij de ontvanger zijn daarom in het actieplan niet meegenomen. 26 Ontwerp Actieplan omgevingslawaai provinciale wegen 2009 2013
5.3 Ambitie en gekozen plandrempelvarianten Geluidbeperkende maatregelen moeten in het bijzonder gericht zijn op prioritaire problemen. Nederland heeft ervoor gekozen - in tegenstelling tot de meeste EU- lidstaten - de prioritaire problemen niet per definitie te koppelen aan bestaande geluidgrenswaarden, maar een nieuw criterium plandrempel te introduceren. In de Nederlandse wetgeving (Besluit omgevingslawaai) is de plandrempel gedefinieerd als een waarde waarboven de overschrijdingen worden voorkomen of teniet gedaan. De bevoegdheid om een plandrempel vast te stellen is gedelegeerd naar de verschillende overheidsinstanties die een actieplan moeten opstellen. De Handreiking omgevingslawaai adviseert een plandrempel aan te geven, zijnde een daarbij aangegeven geluidbelasting Lden en geluidbelasting Lnight, vanwege de betrokken geluidbron 2. De Provincie dient op basis van beleidsambitie en aanhakend bij wetgeving zelf de plandrempel te kiezen en de daarvoor in te zetten geluidbeperkende maatregelen te bepalen. 5.3.1 Ambitie De provinciale ambitie is verwoord in het POL2006, het Provinciaal Programma Bereikbaar en Duurzaam Limburg en het Provinciaal Mobiliteitsplan. Samengevat is de ambitie gericht op: het verminderen van het aantal geluidgehinderden; het voorkomen van gezondheidschade door overmatige geluidniveaus; het voorkomen van blootstelling aan geluidniveaus hoger dan 68 db (= 70 db(a)); voor de aangewezen stiltegebieden voorkomen van verdere verstoring, zodat binnen de stiltegebieden zoveel mogelijk een geluidniveau van 40 db(a) heerst. Op de langere termijn (2030) bestaat het streven dat er ook in de EHS- gebieden een vergelijkbaar stil geluidniveau heerst. 2 De Provincie heeft ervoor gekozen enkel een plandrempel vast te stellen voor de geluidbelasting Lden. De motivering hiervoor is dat voor wegen de geluidbelasting Lden onlosmakelijk verbonden is met de Lnight. Met de keuze voor een plandrempel voor de geluidbelasting Lden wordt ook indirect een keuze gemaakt voor de Lnight. Alle referenties aan het aantal slaapgestoorden personen zijn wel gerelateerd aan de geluidbelasting Lnight. Dit vanwege de in de Regeling omgevingslawaai aangeduide dosis- effectrelatie. 27
5.3.2 Gekozen plandrempelvarianten Ingevolge het Besluit omgevingslawaai dient bij de keuze voor de plandrempels onderscheid te worden gemaakt tussen geluidgevoelige bestemmingen en stilte-/stille gebieden. Geluidgevoelige bestemmingen Welke geluidbeperkende maatregelen daadwerkelijk worden ingezet is bepaald aan de hand van een kosten/ baten analyse. Ten behoeve van de in het actieplan op te nemen daadwerkelijk uit te voeren maatregelen zijn gemotiveerde plandrempelvarianten onderzocht: Geen aanvullende acties, daarom geen plandrempel. In het POL2006 is een grenswaarde opgenomen van 68 db (= 70 db(a)). Een plandrempel van 68 db, daar waar woningen gelegen zijn, is daarom een voor de hand liggende variant. Bij de saneringsoperatie, die wordt uitgevoerd door het Ministerie van VROM en de Gemeenten, is aansluiting gezocht bij een geluidgrenswaarde van 63 db 3 (= 65 db(a)). Met het hanteren van een plandrempel van 63 db kan een belangrijke impuls worden gegeven aan de beleidsambities van het POL2006. De geluidgevoelige bestemmingen met geluidbelasting van 63 db of meer zijn namelijk allen bestemmingen met een slechte geluidkwaliteit/leefomgevingkwaliteit, een hoog aandeel (ernstig) gehinderden, een hoog aandeel slaapgestoorden, een milieugezondheidkwaliteit van onvoldoende of slechter en een geluidbelasting van 68 db of meer (POL2006 grenswaarde). Een plandrempel van 63 db, daar waar woningen gelegen zijn, is daarom een relevante variant. De Wet geluidhinder kent een onderscheid in geluidgrenswaarden voor het stedelijk en buitenstedelijk gebied. Het bouwen in buitenstedelijk gebied wordt ontmoedigd met behulp van strenge(re) geluidgrenswaarden. Er is voor gekozen een dergelijk onderscheid tussen stedelijk en buitenstedelijk gebied ook bij de plandrempelvarianten te betrekken. Dit in de vorm van een plandrempel van 63 db, daar waar woningen gelegen zijn, maar dan enkel de bebouwde kom in ogenschouw genomen. Als laatste is de variant onderzocht waarbij geluidbeperkende wegdekverhardingen generiek worden toegepast op álle wegen in beheer van de Provincie Limburg. Hiermee worden voor alle geluidgehinderden (vanaf 55 db) de geluidniveaus gereduceerd. Stilte-/stille gebieden In het POL2006 is een ambitie opgenomen van 40 db(a) (24 uur waarde) voor stiltegebieden en EHS (op de lange termijn). Een gelijke plandrempel (aan de rand van het stiltegebied) is daarom voor de hand liggend. Op basis hiervan is voor de volgende gebieden onderzocht in hoeverre geluidbeperkende maatregelen van invloed zijn op het geluidbelast areaal in relatie tot de kosten: Stiltegebieden; EHS-gebieden; POG-gebieden. 3 Een plandrempel van 63 db komt overeen met de geluidgrenswaarde voor de B- lijstwoningen (60 db(a)). In tegenstelling tot de geluidbelastingen in het kader van dit actieplan mag voor toetsing van de geluidbelasting aan de saneringsgrenswaarden nog -/- 5 db correctie ex artikel 103 (sinds 1 januari 2007 is dit artikel 110g) van de Wet geluidhinder in rekening worden gebracht. Een geluidgrenswaarde van 60 db(a) geldt zodoende voor woningen van een daadwerkelijke geluidbelasting van 65 db(a). Sinds 1 januari 2007 vervangt de nieuwe dosismaat Lden (uitgedrukt in db) de oude dosismaat Bi (uitgedrukt in db(a)). De Lden-waarde is grosso modo 2 db lager dan de Bi-waarde. Zodoende komt een plandrempel van Lden = 63 db overeen met de grenswaarde voor sanering van 60 db(a). 28 Ontwerp Actieplan omgevingslawaai provinciale wegen 2009 2013
5.4 Kosten-/baten analyse plandrempelvarianten In deze paragraaf wordt een samenvattend overzicht gegeven van de kosten en baten van de onderscheiden plandrempel varianten. De kosten van maatregelen hebben betrekking op de meerkosten voor het aanbrengen en onderhouden van geluidreducerende wegdekverhardingen. De baten zijn gepresenteerd in de vorm van: reductie van het aantal gehinderden; reductie van het aantal ernstig gehinderden; reductie van het aantal slaapgestoorden; verbetering van de milieugezondheidskwaliteit (samenhang met de reductie van hinder); stijging van de transactiewaarde van geluidgevoelige bestemmingen; stijging van de OZB- inkomsten bij gemeenten. Uitgangspunten kosten Wanneer het bestaande (niet- geluidreducerende) wegdek wordt vervangen zijn eenmalig extra investeringen nodig. Dit heeft voornamelijk te maken met een afwijkende samenstelling van de wegdektoplaag van bestaand versus nieuw. De bestaande toplaag moet worden verwijderd en het afvalmateriaal moet worden afgevoerd. Daartegen wordt iets meer asfalt weer aangebracht (de zogenaamde dunne deklagen 2 van de CROW- publicatie 200). De eenmalige meerkosten bedragen gemiddeld 1,99 per vierkante meter aan wegdek. De levensduur van geluidreducerende wegdekken is korter dan die van de reguliere wegdekken (doorgaans Dicht Asfaltbeton = DAB). De toplaag van de geluidreducerende wegdekverhardingen is kwetsbaarder en slijt sneller dan DAB. Hierdoor is meer onderhoud noodzakelijk, en dus meer kosten. Vanwege de verschillen in onderhoudscyclus tussen DAB en dunne deklagen 2 zijn de meerkosten voor onderhoud uitgedrukt in jaarlijkse meerkosten. Deze jaarlijkse meerkosten bedragen 0,60 per vierkante meter aan wegdek. Bij alle kostencalculaties is een jaarlijkse indexering van 3,0% gehanteerd. Bij de kostenberekeningen is uitgegaan van een gemiddelde wegbreedte van 6,5 meter. Uitgangspunten baten De baten zijn gebaseerd op: een geluidreductie van -/- 5 db buiten bebouwde kom en -/- 4 db in bebouwde kom bij toepassing van geluidreducerende wegdekverhardingen; een reductie van het aantal (ernstig) gehinderden, en slaapgestoorden overeenkomstig de in de Regeling omgevingslawaai opgenomen dosis- effectrelaties; een verbetering van de milieugezondheidskwaliteit overeenkomstig de in het "Handboek GES, Stad & Milieu" verwoorde systematiek; een stijging van de transactiewaarde van het onroerend goed waarbij de gemiddelde transactiewaarde van een woning 205.473 bedraagt (bron: NVM); een stijging van de transactiewaarde per db aan geluidreductie waarbij de zogenaamde NSDI- waarde is gehanteerd overeenkomstig het rapport MSR- rapport Geluid, Gezondheid en Geld 2008 (bron: Milieumonitoring Stadsregio Rotterdam); een stijging van de OZB- inkomsten waarbij het gemiddelde OZB- jaartarief 2,51% bedraagt (bron: Belastingoverzicht grote gemeenten 2008 ). 29
5.4.1. Geluidgevoelige bestemmingen Getalsmatige samenvatting van de kosten en baten van de plandrempel varianten: huidige 63 db generieke omschrijving situatie 68 db 63 db bebouwde toepassing (2006) kom toe te passen geluidreducerende wegdekverhardingen geluidreducerende wegdekverharding 0 km 90 185 65 450 kosten eenmalige kosten bij aanleg (vervanging 0 1,5 3,0 1,1 7,2 bestaande wegdekverharding) miljoen miljoen miljoen miljoen jaarlijkse meerkosten voor onderhoud vanaf 0 527 1,1 380 2,6 2023 duizend miljoen duizend miljoen totale kosten 2009-2023 4 0 5,2 10,6 3,7 25,7 miljoen miljoen miljoen miljoen baten aantal gehinderden 6744 6546 5982 6268 4452 aantal ernstig gehinderden 3011 2873 2528 2710 1880 aantal slaapgestoorden 1321 1269 1044 1145 713 aantal geluidgevoelige bestemmingen met een 861 46 46 391 46 geluidbelasting >68 db Aantal positief beïnvloede geluidgevoelige 0 9276 15875 10668 18897 personen met een geluidbelasting >55 db* Aantal positief beïnvloede geluidgevoelige 0 5564 8400 5569 8400 personen met een geluidbelasting >63 db* Milieugezondheidskwaliteit (aantal personen) aantal GES 6 (onvoldoende) aantal GES 7 (ruim onvoldoende) aantal GES 8 (zeer onvoldoende) 7984 1898 88 9842 127 0 4205 127 0 5284 865 40 4205 127 0 totale stijging transactiewaarde geluidgevoelige bestemmingen 0 15 miljoen 62 miljoen 39 miljoen 283 miljoen totale stijging jaarlijkse gemeentelijke OZBinkomsten (als alle wegdekken zijn vervangen) 0 15 duizend 62 duizend 40 duizend 284 duizend * Indien het wegdek op een bepaalde plek wordt vervangen door een geluidreducerende wegdekverharding, dan profiteren daarvan niet enkel de hoogstbelaste woningen (dicht bij de weg gelegen), maar ook de woningen met een lagere geluidbelasting die in de nabijheid van deze weg, maar die op een grotere afstand zijn gelegen. Deze cijfers geven het totaal aantal personen weer dat als gevolg van het aanbrengen van een geluidreducerende wegdekverharding een 4 à 5 db lagere geluidbelasting krijgt, en is daarmee een goede maat voor de effectiviteit van de plandrempelvariant. 4. Uitgaande van het jaar 2023. Alle daarvoor in aanmerking komende wegdekken zijn dan tijdens onderhoudswerkzaamheden vervangen. Aangezien het onderhoudsprogramma tot 2023 nog niet bekend is, is er van uitgegaan dat het onderhoud lineair in de tijd tussen 2009 en 2023 wordt uitgevoerd. 30 Ontwerp Actieplan omgevingslawaai provinciale wegen 2009 2013
5.4.2 Stilte-/stille gebieden Getalsmatige samenvatting van de kosten en baten van de geluidbeperkende maatregelen: omschrijving stiltegebieden EHS-gebieden POG-gebieden toe te passen geluidreducerende maatregelen geluidreducerende wegdekverharding 56 km 361 km 391 km kosten eenmalige kosten bij aanleg (vervanging 900 duizend 5,8 miljoen 6,3 miljoen bestaande wegdekverharding) jaarlijkse meerkosten voor onderhoud vanaf 328 duizend 2,1 miljoen 2,3 miljoen 2023 totale kosten 2009-2023 3,2 miljoen 20,6 miljoen 22,3 miljoen baten geluidbelast oppervlak zonder maatregelen 617 hectare 3580 hectare 1736 hectare ( 40 db(a)) (= huidige situatie) geluidbelast oppervlak na toepassing van geluidreducerende wegdekverhardingen 160 hectare 1974 hectare 1249 hectare ( 40 db(a)) reductie geluidbelast oppervlak ( 40 db(a)) 457 hectare 1606 hectare 487 hectare 31
32 Ontwerp Actieplan omgevingslawaai provinciale wegen 2009 2013
6 Het Limburgse actieplan 2009-2013 6.1 Plandrempelkeuze en motivering 6.1.1 Geluidgevoelige bestemmingen Op basis van de uitgevoerde kosten-/baten analyses kan in algemene zin geconcludeerd worden dat alle varianten in meer of mindere mate, een verbetering van de kwaliteit van de leefomgeving opleveren. Bij ongewijzigd beleid tot 2023 worden reducties variërend van 3% tot 46% bewerkstelligd in het totaal aantal (ernstig) gehinderden en slaapgestoorden. Het aantal personen dat een onvoldoende of nog mindere milieugezondheidskwaliteit ondervindt, neemt bij de verschillende varianten af tussen 0% en 57%. De te maken kosten zijn in feite een maatschappelijke investering. Door de uitvoering van het actieplan zullen geluidgevoelige bestemmingen in waarde stijgen en zullen indirect, door middel van belastingen (OZB, inkomstenbelasting en waterschapsbelasting) extra inkomsten gegenereerd worden. Dit weliswaar bij andere overheden dan de Provincie Limburg. Indien vanwege de hoge kosten, het generiek toepassen van stilasfalt buiten beschouwing wordt gelaten, heeft milieuhygiënisch gezien een plandrempel van 63 db voor het gehele wegennet daar waar geluidgevoelige bestemmingen zijn gelegen verreweg de voorkeur. Met deze variant worden ruimschoots het grootste aantal geluidgevoelige bestemmingen qua gezondheidseffecten en hinderbeleving in positieve zin beïnvloed (algemene POL- doelstelling). Na maatregelen zijn bij het toepassen van deze variant, alle situaties met een zeer onvoldoende milieugezondheidskwaliteit opgeheven en het aantal personen dat een ruim onvoldoende scoort daalt van 1898 naar 127. Het totaal aantal personen dat een onvoldoende milieugezondheidskwaliteit ondervindt, neemt af van 7984 naar 4205. Bij deze variant wordt verder het aantal geluidgevoelige bestemmingen met een geluidbelasting van meer dan 68 db gereduceerd van 861 naar 46. Het aantal personen dat qua woongenot een positieve invloed ondervindt (uitgaande van een belasting >55 db) bedraagt 15875. Milieuhygiënisch gezien komt op de tweede plaats een plandrempel van 68 db voor het gehele wegennet. Als derde scoort een plandrempel van 63 db enkel toegespitst op de wegen in de bebouwde kom. De maatregelvariant met een plandrempel van 63 db enkel toegespitst op de wegen in de bebouwde kom is het minst duur. Gevolgd door de maatregelvariant met een plandrempel van 68 db voor het gehele wegennet. Qua jaarlijkse meerkosten zijn de maatregelen gebaseerd op het generiek toepassen van stil asfalt verreweg het grootst, gevolgd door de variant met een plandrempel van 63 db voor het gehele wegennet. De waardestijging van woningen is evenwel bij deze varianten verreweg het grootst. Zo levert bij de 63 db variant een investering van 10,6 miljoen in 15 jaar, een waardestijging van onroerend goed van 62 miljoen op. 33