Centrale Adviesdienst Fruitteelt BV Zandweistraat 20 / Postbus 42 4180 BA WAARDENBURG T : (0418) 655 927 F : (0418) 655 941 E : info@caf.nl I : www.caf.nl 18 July 2012 FRUITTEELTBERICHT NO. 88 SPECIAL VRUCHTROTBESTRIJDING 2012 De laatste jaren is er veel gesproken en geschreven over de bestrijding van verschillende vruchtrotsoorten, middelenkeuze en niet te vergeten met het oogpunt van residu vanuit de retail. We blikken met u in deze special vruchtrotbestrijding terug op de afgelopen 2 jaar, maken een update van actuele vruchtrotschimmels, middelen en de keuzes binnen de vruchtrotbestrijding dit jaar. TERUGBLIK De zomers van 2010 en 2011 zijn wisselvallig verlopen. Droge periodes maar ook periodes met veel neerslag met grote hoeveelheden in een korte tijd. In 2010 is onder relatieve natte omstandigheden geoogst. In 2011 is het fruit vanaf de 3 e plukweek hoofdzakelijk onder droge omstandigheden geplukt, ook wel onder goede condities. Aantasting van vruchtrot in oogst 2010 als 2011 is voornamelijk bij peer in de middel en lange bewaring teleurstellend. Belangrijk is om dan duidelijk in beeld te hebben om welke soorten schimmels dat het gaat, zodat in het volgende jaar hierop ingespeeld moet worden. Echter weten we vanuit het verleden ook dat in het voorkomen van plukbeschadiging (steeldoorslagen, beschadigingen door nagels, rollende vruchten enz.) nog veel te winnen is ten aanzien van reductie van het totale percentage vruchtrot. Wondjes op vruchten zijn infectiepoorten voor vele soorten schimmels. Verder kunnen ook besmette kisten een slechte uitgangssituatie vormen voor besmettingen in de aankomende oogst. SCHIMMELS Vruchtrot ontstaat uit een complex van meer dan 10 schimmels die elk hun specifieke eigenschappen hebben ten aanzien van levenswijze, infectiemoment, bestrijding en uiteindelijke schade. Uit onderzoek is absoluut bekend dat een aantal schimmels op of rond de boom overleven en toeslaan op een geschikt moment. De bekendste/meest problematische vruchtrotsoorten zijn anno 2012 o.a. Phytophthora, Gloeosporium (voornamelijk toegenomen in België op appel en peer) en Botrytis. Daarnaast opkomst van de relatief nieuwe schimmels Phialophora Malorum (een veroorzaker van vissenogen op peer) en Coprinus samen met sneeuwschimmel (via voorraadbakken). Bestrijding is niet alleen een kwestie van bespuitingen in de laatste weken voor de pluk, vruchtjes kunnen in juli al geïnfecteerd worden. Eerdere fungicide bespuitingen zoals Captan en Delan in de afgelopen periode hebben zeker werking op vruchtrot, maar waren niet afdoende wanneer het fruit voor de midden of lange bewaring bestemd is. Phytophthora Met name slagregens vanaf juni kunnen leiden tot een behoorlijke Phytophthora aantasting. Deze aantasting kan behoorlijk grillig zijn tot vruchtjes bovenin de boom. De schimmel leeft in de grond. De sporen kunnen vele jaren in de grond overleven. Zodra de omstandigheden goed zijn slaan ze toe. Infectie ontstaat vooral in een natte periode maar het is niet precies aan te geven zoals we dat met schurft wel kunnen. Zodra de sporen voldoende lang nat zijn gaan ze kiemen en vormen op de grond schimmelweefsel waarop grote aantallen sporen ontstaan. Met name bij zware regenval spatten die via zwiepsporen op en infecteren dan vruchten. Het overgrote deel in de onderste helft van de boom, maar in 2010 kwam ook opvallend hoog in de boom aantasting voor. Op aangetaste vruchten ontstaan snel sporen met zweepdraden. Met deze zweepharen kunnen ze zich verder omhoog verplaatsen en daar weer infectie veroorzaken. Phytophthora behoort tot een heel aparte groep schimmels, de zogenaamde Phycomyceten. Voor CAF Fruitteeltbericht, pagina 1 van 6
een effectieve bestrijding zijn dus specifiek werkende middelen nodig. Deze zijn niet voor fruit toegelaten. De middelen die we kunnen gebruiken zijn in feite bestrijders van ascomyceten met (neven)werking op Phycomyceten. Onder zware omstandigheden zal het dus niet lukken Phytophthora volledig te bestrijden. De incubatietijd, (tijd tussen infecteren en zichtbaar worden van de aantasting) varieert meestal tussen 4 en 7 dagen afhankelijk van de temperatuur. Als de slagregens van de laatste weken aanhoud in combinatie met oplopende temperaturen is het risico op Phytophthora groot, dit in combinatie met een hoge druk in 2010 en al dan niet in 2011 waar we nu nog rekening mee moeten houden. Bellis is een middel met specifieke werking, ook captan heeft redelijke werking op Phytophthora. Gloeösporium (Pezicula, en andere nauwverwante soorten) De schimmel Gloeösporium leeft op takken en veroorzaken zeer kleine kankertjes. Vanaf begin juli kunnen de vruchtjes worden geïnfecteerd door de sporen die van de kankertjes afkomen. Infectie vind plaats via lenticellen op de vruchtjes waar vervolgens de sporen tot kieming komen. De sporen zullen zich als het waren middels gevormde schimmeldraadjes vastklampen aan de lenticellen, waarna enige tijd dit veelal in de bewaring zich uit in rot aantasting. Rotte plekken veroorzaakt door Gloeösporium zijn te herkennen aan de regelmatig ronde vlekken met een licht centrum omrand door een donkere ring. In het centrum ontstaan witte sporenhoopjes, gevormd in of bij daglicht. Captan heeft goede werking, evenzo de fungiciden Bellis en Switch. Phialophora Malorum (Visogenrot) en Coprinus Deze relatief nieuwe schimmels hebben ook dit jaar op peer vanaf april geleid tot veel uitval in bewaring. Het wordt ook wel Siderot genoemd. De schimmel Phialophora leeft zowel op het hout als in de grond. Hoe, wanneer en onder welke omstandigheden vruchten geïnfecteerd worden is niet bekend. Zeker is dat de infectie aan de boom gebeurd en mee naar de cel word genomen. Na een aantal maanden, als de vrucht wat af gaat CAF Fruitteeltbericht, pagina 2 van 6
leven gaat de infectie verder en komt de rotvorming op gang. Het begint met een klein rond plekje, meestal meerdere per vrucht. Van Coprinus is weinig bekend, het blijkt een koude schimmel en zwakte parasiet. Er is geen onderzoek gedaan met middelen in het veld tegen deze ziekte. In Belgie is door PCF in St Truiden een laboratoriumproef uitgevoerd met voedingsbodems. Switch, Philabuster bleken vooral te werken, captan in iets mindere mate. Er zijn aanwijzingen dat vruchten met een laag Ca-gehalte meer problemen geven. Zwartvruchtrot en Stemphy infectiemodel Zwartvruchtrot beschadigd peren vanaf hun vorming tot de oogst. Bij aantasting partijen vroeg ruimen. Het is een zwakte parasiet, kent meerdere waardplanten en infectie verloopt via meerdere sporen dood en levend materiaal. Gelukkig zien we de afgelopen jaren geen toename. Net als bij schurft vormt de combinatie bladnat/temperatuur/sporendruk de opbouw van infectie. Dat gevaar van infectie was tot heden beperkt. Via onze internetsite loopt het Stemphy infectie model via onze internetsite bij u in het gebied. In onderstaand voorbeeld is te zien dat afgelopen zondag alle posten binnen de provincie Gelderland een hoog risico op aantasting aangeven. Vervolgens is het risico maandag afgenomen maar nam gisteren weer opnieuw toe. Wij adviseren u om met regelmaat dit model te raadplegen, uiteraard zullen wij u ook op de hoogte houden. Switch, Flint/Stroby, Folicur en Score zijn de sterke middelen. MIDDELEN Het middelenpakket tegen vruchtrot is gelukkig vrij breed. Lang niet alle middelen zijn altijd nodig en technisch of qua residuen gewenst. In onderstaande tabel treft u een globaal overzicht van de diverse beschikbare middelen na het wegvallen van Thiram, afgezet tegen de diverse vruchtrotschimmels en vervolgens een beschrijving van de meest geschikte middelen voor bespuitingen in de laatste weken voor de oogst. CAF Fruitteeltbericht, pagina 3 van 6
Werkingsspectrum middelen tegen vruchtrot en spatschurft incl. veiligheidstermijn In de tabel staat per middel aangegeven wat de werking is op de meest belangrijke schimmels. Tabel: Werkingsspectrum van de fungiciden op de meest belangrijke schimmels incl. VT, CAF 2012 Captan Captan Delan Flint Switch Bellis Philabuster 0,6 kg 1,2 kg DF VT Nederland 7 21 28 14 3 7 1 (=EU) VT Rusland 7 21 28 28 7 7 1 VT tot 0 residu Niet na einde bloei Niet na einde bloei? 35 75 en 2 w.z. stoffen? en 2 w.z. stoffen Onmogelijk en 2 w.z. stoffen Botrytis ++ +++ +++ +++ ++++ ++++ ++++ Nectria ++ ++++ + + ++ + ++++ Phytophthora + ++ ++ + + ++++ - Phialophora + ++ - - ++++ - ++++ Gloeösporium +++ +++ ++ +++ +++ +++ ++++ Monilinia ++ ++ + ++ +++ +++ +++ Penicillium ++ ++++ + +++ +++ +++ ++++ Spatschurft + +++ +++ +++* ++ + - - = geen werking of werking niet bekend + = zwakke werking ++ = matige werking +++ = goede werking ++++ = zeer goede werking. * = Mogelijk geen werking door resistentie. Captan Captan mag ook dit jaar als residu aanwezig zijn op het fruit voor alle buitenlandse exportbestemmingen. Onderstaand een aantal eigenschappen van captan binnen de vruchtrotbestrijding: Breed werkend basis fungicide; Niet gevoelig voor resistentie; Bruikbaar tot 3 weken voor de oogst in volle dosering; Bruikbaar tot 1 week voor de oogst met de verlaagde dosering in de laatste 6 weken voor de oogst; Bespuitingen na de bloei geven altijd meetbaar residu, maar geven daarmee ook vrijheid door te spuiten met captan; Dankzij de relatief hoge MRL zijn de afgelopen jaren binnen geadviseerd gebruik nooit overschrijdingen van residu normen aangetroffen, niet qua MRL, ARfD, of andere bovenwettelijke normen. Delan DF Ook een breed werkend basisfungicide, maar op een aantal vruchtrotschimmels wat minder sterk. Specifieke eigenschappen: Breed werkend basisfungicide; Niet gevoelig voor resistentie; Geen zichtbaar residu; Vanaf juni meetbaar als actieve stof in residu analyses; Bruikbaar tot 4 weken voor de oogst; De afgelopen jaren binnen geadviseerd gebruik geen overschrijdingen van residu aangetroffen, ook niet bovenwettelijk. Gezien de kans op overschrijding ARfD norm maximale dosering en veiligheidstermijn in acht nemen (0,425 kg en VT 4 wkn). CAF Fruitteeltbericht, pagina 4 van 6
Bellis Circa 10 jaar op de markt, technisch altijd goede ervaringen met dit product opgedaan. Specifieke eigenschappen: Breed werkend op vruchtrotschimmels, beperkt op (spat)schurft, daarom aanvullen met captan; Sterk preventief en prijs/prestatie interessant; Beste middel tegen Phytophthora; Twee actieve stoffen, beide altijd meetbaar in residu analyses; Ondanks veiligheidstermijn van 1 week uitdrukkelijk advies tot 2 toepassingen op 6 en 4 weken voor de oogst, met aandacht voor de juiste dosering. Met name risico op overschrijdingen bovenwettelijke residunormen van Lidl met 33% vulling en 50% van de ARfD; Bevat een strobilurine, wegens resistentiemanagement vanuit FRAQ maximaal driemaal Flint of Stroby en tweemaal Bellis; Switch Afgelopen jaren goede ervaringen met dit product opgedaan. Specifieke eigenschappen: Breed werkend op vruchtrotschimmels, redelijk op (spat)schurft gezien Chorus component; Sterk preventief maar ook beperkt curatief; Beste middel tegen Phialophora; Twee actieve stoffen, altijd meetbaar in residu analyses; Ondanks veiligheidstermijn van 3 dagen uitdrukkelijk advies tot 2 toepassingen op 3 en 1 week voor de oogst, met aandacht voor de juiste dosering en 14 dagen interval tussen bespuitingen. Zeker geen risico op overschrijdingen van MRL, ARfD, Rusland, Aldi en AH norm. Grilligheid in analyse uitslag risico hebben op vulling maar geen overschrijding residunorm Lidl met 33% vulling; Gevoelsmatig positief dat een breed en licht curatief werkend product kort voor de oogst ingezet kan worden. Philabuster Dit product is sinds een aantal jaren voor de praktijk beschikbaar. Phillabuster is alleen toegestaan als naoogst behandeling op peer. Toepassing geeft 2 residuen (imazalil en pyrimethanil) die 40 tot 60% van de MRL vullen. Ten aanzien van bovenwettelijke residu en markteisen is Philabuster omstreden. Toepassing is vooral technisch zeer sterk en absoluut een aanwinst voor peren in de latere fase van het afzetseizoen. Essentieel is een continu handhaving van de juiste dosering (1,25 ltr Philabuster per 1.000 ltr water) in het dompelbad om wisselingen in werking en residu gehalte zoveel mogelijk te voorkomen. In de praktijk is een wisseling van ervaring opgedaan. Een groot voordeeel van Philabuster is dat naast vruchtrotbestrijding ook op plukwondjes en beschadiging nauwelijks rot ontstaat. Ook infecteren de door rot aangetaste vruchten minder snel aanliggende vruchten aan. Het voldoende uitlekken van de kisten na het dompelen voordat ze de koeling ingaan verdiend wel de nodige zorg. Belangrijk daarbij zijn voldoende spleten in de kist om het uitlekken te bevorderen en de hiervoor benodigde tijdsduur is een belangrijk item. In het verleden is het voorgekomen dat door arbeidsdruk de kisten onvoldoende lang konden uitlekken waardoor een laagje vloeistof in de kist bleef staan. Daarnaast is de bodem in de kist niet stimulerend voor het uitlekken. Te veel vocht werpt rot in de hand, houd hier rekening mee. HYGIENE Naast de chemische bestrijding speelt hygiëne ook een zeer belangrijke rol, te denken aan fust ontsmetting en het netjes plukken van het fruit. Fust ontsmetting Sporen die in kisten achterblijven kunnen nieuwe vruchten die in de kisten komen infecteren. Ook vanaf de wanden kunnen sporen op de vruchten komen. Het is mogelijk om die kisten te ontsmetten waardoor het gevaar van infectie afneemt. Er zijn 3 opties voor fustontsmetting: - Jet 5: Met een 1% oplossing kisten bespuiten of dompelen nadat ze gereinigd zijn; - Wolsit KD 10: Met een 2% oplossing kisten bespuiten of dompelen nadat ze gereinigd zijn; CAF Fruitteeltbericht, pagina 5 van 6
- Fungaflor Rook: Rookkaarsen, gebruik in fruitcellen 1 generator per 100 m3 celinhoud. Van deze 3 technieken kan Wolsit KD 10 uiteindelijk residu geven op vruchten, doordat actieve stof vanaf de kist weer afgegeven wordt rechtstreeks vanaf het hout of via sorteerwater aan het fruit. Residu van Wolsit (propiconazool) mag niet op fruit voorkomen. Door de kisten zo snel mogelijk na het leegkomen te ontsmetten is de kans op residu minder. De kans op residu zal minder zijn met een lagere dosering en een langere naspoeltijd met schoon water van het gesorteerde fruit. Wanden van cellen met schimmelgroei reinigen en naspoelen met Jet 5, daarna goed ontluchten. Pluk instructies Zeer belangrijk is voorafgaand aan de pluk te beschikken over kwalitatief goed plukmateriaal en het personeel goede instructies mee te geven. We komen nog maar al te vaak een behoorlijk percentage fruit met plukbeschadiging tegen wat zich momenteel uit in rot, butsen, afgebroken stelen etc. Uw personeel goed instrueren, controleren en benadrukken over de gevolgen van plukbeschadigingen kan het beschadig fruit zoveel mogelijk worden voorkomen. Dit zal uiteindelijk resulteren in minder uitval, van korte tot lange bewaring. ADVIES VRUCHTROTBESTRIJDING 2012 Ons advies is in sterke mate gebaseerd op technisch optimaal met een oog voor residu. Betrek hierin ook onze eerdere special bovenwettelijke residu en markteisen van 16 mei j.l. ofwel fax nr 68. Actueel: De afgelopen weken is zeer veel neerslag gevallen. Bedenk dat na 25 mm circa 75% van uw bedekkingsfungicide is afgespoeld. Bedek uw gewas dus regelmatig. Wanneer lang niet is gespoten en risico op vruchtrot historisch aanwezig is, kunt u al een extra toevoeging van Switch overwegen indien later met Switch afgespoten wordt. Switch mag 3x per jaar, nu extra toepassen heeft geen invloed op de hoogte van het uiteindelijke residu en werkt wat sterker deels curatief op infecties in de afgelopen dagen. Ons algemene advies luidt als volgt: Als de bestemming van het fruit en afzetperiode nu al bekend is dan schema afstemmen op de eisen van de retailer. Wanneer u echter problemen verwacht gaat technisch boven residu; Stop op 35 dagen voor de oogst met toepassingen van Flint, deze wordt dan bij de oogst niet meer terug gevonden; Als na de bloei tot heden geen Delan, Polyram, Syllit of mancozeb is gebruikt, hiermee nu niet meer starten wegens een extra residu dat dan ontstaat; De laatste 8 weken voor de oogst weer wekelijks spuiten; Captan als basis inzetten tot 1 week voor de oogst. Dit geeft 1 residu en is zonder aanvullingen voldoende sterk voor bewaring tot januari; Bij langere bewaring captan aanvullen met: o Bellis in geval van Phytophtora risico op 6 en 4 weken voor de oogst; o Switch in geval van Phialophora risico op 3 en 1 week voor de oogst; o Switch wanneer eerder toegepast tegen alternaria, maar waarbij u al weet bij de oogst het residu niet kwijt te zijn; o Bij geen specifieke problemen de keuze voor aanvulling van captan baseren op de bovenstaande beschrijvingen bij de middelen. Bij lange bewaring peer (in overleg met uw afnemer) de inzet van Philabuster serieus overwegen. CAF Fruitteeltbericht, pagina 6 van 6