Fotoboek Midden-Delfland Analyse speelruimte Den Hoorn April 2016 www.speelplan.nl
leeftijd Ot/m 4 jaar St/m 9 jaar Speelkwaliteit ontdekken en exploreren van ruimtes, materialen en vaardigheden; rollenspel en fantasiespel regelspel en balspelen gevarieerder en wilder bewegingspel ontdekking en grensverleggende situaties Inrichting formele speelruimte lage glijbanen, speelhuisjes, veerelementen en balanceerobjecten. zand en water, hutjes en toestellen in de vorm van een vliegtuig, boot, trein. toestellen die uitdaging bieden voor fysieke vaardigheden en die uitnodigen tot samenspel open en besloten ruimtes, verhard en onverhard 10 t/m 14 diverse sportfuncties trapveldje en andere sportplekken, skatepark, jaar uitdagende spelvormen fysiek en avontuurlijk, ontmoetingsplekken, natuurlijke inrichting 15 t/m 19 sporten in een informele context jaar vrijet ijdsbesteding met een belangrijke sociale functie voetbalveld, skatepark, basketbalveld, fietscross, freerunning, bootcamp en ontmoetingsplekken in combinatie met trapveld Tabell - Speelkwaliteit en inrichting speelruimte per leeftijdscategorie
Fotoboek - Inleiding Veldinventarisatie Het fotoboek is het resultaat van de veldinventarisatie van de speelruimte in de gemeente Midden-Delfland, uitgevoerd door bureau Speelplan in januari 2016. Deze veldinventarisatie is de basis van een uitgebreid onderzoek naar speelruimte ten behoeve van het opstellen van een speelruimtebeleidsplan. Het doel van de veldinventarisatie is het beeld brengen van de huidige bespeelbaarheid van de openbare ruimte. Hierbij wordt zowel gekeken naar de kwaliteit van formeel aangewezen speelplekken, als naar de bespeelbaarheid van het overige publiek domein: de informele speelruimte. Behalve dat hierover een kwaliteitsoordeel wordt geveld, dient de inventarisatie ook om de speelruimte kwantificeren. Hoeveel speelplekken zijn er? Hoe liggen ze verdeeld over de gemeente? Welke hoofdfunctie hebben de speelplekken en op welke doelgroep richten deze zich? De informatie in deze rapportage is gebaseerd op bevindingen gedurende deze veldinventarisatie en is zodoende een momentopname. Hierdoor kan een bevinding in het rapport afwijken van de huidige situatie, hetzij door aanpassingen in de tussentijd, gepleegd onderhoud of juist vernielingen op de specifieke locaties. Daarnaast is het van belang te onderstrepen dat er, ondanks criteria per thema, altijd sprake blijft van een zekere subjectiviteit en mogelijk relevante achtergrondinformatie niet altijd bekend is. Onderverdeling in leeftijden Tijdens de veldinventarisatie wordt gekeken naar de beoogde doelgroep van elke locatie om zo een beeld te krijgen van de mogelijkheden die kinderen hebben om binnen de woonomgeving en bewegingsruimte van het kind speelruimte te vinden die aansluit aan de bij die leeftijd behorende speelwaarden. In tabel 1 zijn de formele speelvormen opgenomen die relevant zijn voor de verschillende doelgroepen. Stijl en bereik In het fotoboek worden de speelplekken geclassificeerd aan de hand van symbolen. Er wordt gebruik gemaakt van de volgende symbolen (een combinatie van vormen is uiteraard ook mogelijk} om het aangeboden te '-f;(: verbeelden:.. natuurlijk (ravotplek) ongestructureerd traditioneel gestructureerd met (kunstmatige) ondergronden en speeltoestellen pleintje verharde speelplek waarbij speelwaarde wordt aangeboden in bewust aangebrachte speelaanleidingen spel met en in het groen, zand en/ of rondom water sport hoofdfunctie sport: tennis, voetbal, korfbal, basketbal, skaten etc. Differentiatie in aanbod van spel is niet alleen belangrijk op de locatie, maar ook in de buurt/wijk of gemeente. Het is wenselijk dat binnen een wijk verschillende types speelplekken voorkomen, maarook dat deze speelplekken de verschillende doelgroepen aanspreken en een grote verscheidenheid aan speelfuncties aanbieden. De diversiteit zorgt ervoor dat kinderen van verschillende leeftijden geprikkeld en uitgedaagd worden om meer gebruik te maken van de formele speelruimte in hun buurt. Onderscheid wordt daarnaast gemaakt tussen blok-, buurt- en wijkplekken. De blokplek is vooral ingericht voor de direct omwonenden terwijl de buurtplek de gehele buurt 'bedient' en ook ingericht is voor een bredere doelgroep (leeftijden). De wijkplek is een buurtplek met een dusdanig onderscheidende inrichting (skateplek/voetbalkooi) dat het hele dorp bediend wordt. Speelplan maakt onderscheid in vier leeftijdsgroepen: 0-4, 5-9, 10-14 en 15-19 jaar. Op een speelplek kunnen meerdere doelgroepen bediend worden. In het fotoboek worden deze per speelplek linksbovenin weergegeven door de volgende aanduiding: 1
Fotoboek - Formele speelruimte Toetsingscriteria Per formele speelplek wordt expliciet gelet op vijf thema's: situering: ligging, zichtbaarheid, omvang, beschutting, toegankelijkheid vormgeving: diversiteit, thematiek, kleurgebruik, niveauverschillen speelkwaliteit: diversiteit, speelwaarden, ruimte, bespeelbaarheid huidige staat: onderhoud, slijtage, verwering, veiligheidsnormen externe invloed: vandalisme, beschadigingen, afval, overlast Situering Bij een e situering van een speelplek zijn diverse aspecten van belang. Een speelplek moet ten eerste veilig zijn, hierbij geldt zowel een sociale veiligheid als de fysieke veiligheid. Sociale veiligheid kan gecreëerd worden door mogelijkheid tot toezicht en overzicht op de plek zelf en vanaf de woonomgeving rondom de locatie. Fysieke veiligheid op een locatie wordt gewaarborgd door het zorgen voor een veilige verkeerssituatie: het verkeer is waarneembaar en er zijn indien nodig verkeersremmende maatregelen. Verder moet de locatie kinderen uitnodigen om te komen spelen. Het terrein is groot, of juist klein genoeg voor de beoogde doelgroep en geeft bescherming tegen weersinvloeden, zoals wind, regen en zon. Deze uitnodiging moet gelden voor iedereen; ook voor kinderen met een beperking. De speelplekken moeten daarom zo zijn ingericht dat deze ook voor hen toegankelijk zijn (meer informatie over toegankelijke speelvoorzieningen is te vinden in het Wenkenblad Toegankelijkheid). Vormgeving Een aantrekkelijke speelplek is vormgegeven: het gaat niet alleen om speeltoestellen, maar om de gehele inrichting van een speelplek. Elementen als afwisseling in kleur en vorm, het gebruik van een thema en diversiteit in materialen van objecten zorgen voor een aantrekkelijk geheel. Ook wordt de speelwaarde van een speelplek vergroot door gebruik te maken van afwisseling in ondergronden. Met het oog op beheersbaarheid kan hierbij ook gekozen worden voor afwisseling in vaste ondergronden, speelse of gekleurde bestratingen of speelaanleidingen in de ondergronden. Verder verhogen landschappelijke elementen, zoals hoogteverschillen in de vorm van heuvels en (bespeelbaar) groen, de aantrekkelijkheid van een locatie. Als laatste wordt gekeken naar de secundaire voorzieningen, zoals banken en afvalbakken, of elementen die een speelplek veiliger maken, zoals verlichting of afscheiding tussen de speelplek en de openbare weg. Speelkwaliteit Met het begrip speelkwaliteit geven wij aan dat de speelruimte voor kinderen aanleiding en gelegenheid biedt tot spel dat voor hun leeftijd en ontwikkelingsniveau waardevol is. Dat stelt dus hoge eisen aan de inrichting van speelplekken. Daarbij gaat het zeker niet alleen om speeltoestellen, maar om de gehele inrichting van een speelplek: het landschap, de ondergrond, de begroeiing en de directe omgeving kunnen allemaal aanleiding zijn tot spel. Goede formele speelruimte biedt aan kinderen: ruimte voor fantasie, beweging, exploratie en zelfstandigheid Beeldkwaliteit: onderhoudsstaat van speelplek Of er op een speelplek wordt gespeeld hangt ook af van de onderhoudsstaat van de speelplek. De uitstraling van een speelplek wordt beïnvloed door bijvoorbeeld de aanwezigheid van onkruid, mosvorming of andere natuurlijke aanslag op objecten of ondergronden. Ook kan er op de speelplek versleten materiaal aanwezig zijn, hetzij door ouderdom of door enthousiast spel en gebruik van kinderen. Verder kan gedacht worden aan losliggende verharding of gebreken aan valdempende ondergronden die de beeldkwaliteit van een speelplek verlagen. Beeldkwaliteit: externe invloeden Naast invloeden door natuur, spel van kinderen of ouderdom, kan er ook sprake zijn van overlast door externe factoren. Deze factoren hebben ook invloed op de uitstraling van een speelplek en dus op de aantrekkelijkheid van een speelplek voor de doelgroep. Hierbij moet gedacht worden aan overlast van honden/katten of de overlast veroorzaakt door mensen (afval, graffiti of een andere vorm van vandalisme). Naast verwaarlozing of vandalisme is ook het tegenovergestelde mogelijk; toegevoegde waarde kan geboden worden doordat bewoners zich zichtbaar inzetten voor het aantrekkelijk maken of houden van de speelplek. Dit toont zich bijvoorbeeld door zelfbeheer, bijzondere beplanting, zitjes en/ of speelvormen. 2
Fotoboek - Informele speelruimte Toetsingscriteria Bij de informele speelruimte wordt getracht een zo mogelijk beeld te krijgen van de buurt om zo de bespeelbaarheid ervan te beoordelen op het gebied van groen, water, verharding, speelaanleidingen en de bereikbaarheid van speelvoorzieningen. Hierbij wordt niet één score gegeven voor een hele buurt maar meer een beeld geschetst, gebruikmakend van foto's en een korte tekstuele toelichting. Speelaanleidingen Speelaanleidingen zijn elementen in de openbare ruimte die soms expres voor spelen zijn geplaatst, bijvoorbeeld speelse kleurige figuren of belijning in het straatoppervlak, een hinkelbaan of knikkertegels. Ook kunnen dit elementen zijn die een andere functie hebben en toch bespeelbaar zijn. Denk hierbij aan bespeelbaar straatmeubilair, bankjes, muurtjes, paaltjes of hoogteverschillen in bestrating Groen Groen in de openbare ruimte heeft de vorm van gras, struiken, bomen enzovoorts. Dit groen kan op verschillende manieren bijdragen aan de bespeelbaarheid van de woonomgeving. Denk bijvoorbeeld aan mogelijkheden om verstoppertje of boompje verwisselen te spelen of de aanwezigheid van bomen/planten met interessante zaden of vruchten, zoals kastanjes, bessen en bramen. Ook hoogteverschillen kunnen speelwaarde toevoegen aan een vlak grasveld: over heuvels rennen of juist ervan af rollen. Voldoende, toegankelijk en gevarieerd groen heeft een stimulerende werking op het bewegingspatroon van bewoners. Verharding De verharding in de woonomgeving kan op twee manieren voor extra speelruimte zorgen. Ten eerste moet er sprake zijn van en veilige ruimte (verkeersluwe straat, brede stoep). Ten tweede kan deze verharding leuker worden door manier van inrichting. Hierbij kan gedacht worden aan afwijkende kleuren en materialen in de keuze voor verharding. Negatieve invloed hebben bijvoorbeeld beperkte ruimte of een grote parkeerdruk. Bereikbaarheid speelruimte (barrieres) Voor jonge kinderen is het verkeer vaak de belangrijkste barrière. Kinderen tot ongeveer 6 jaar zijn nog niet in staat om snelheid en afstand genoeg in te kunnen schatten om te bepalen of zij veilig kunnen oversteken. Erg drukke wegen zijn ook voor oudere kinderen een barrière. Een andere belangrijke barrière is water in de vorm van vijvers, sloten en weteringen. Vaak gelden er binnen een woonomgeving ook nog andere, meer psychologische barrières vaak opgelegd door ouders. Dit kan een duidelijke overgang in de omgeving zijn zoals een industrieterrein, grote parkeerplek of zelfs park. In de beoordeling van de bespeelbaarheid van de openbare ruimte dient daarom ook rekening gehouden te worden met dergelijke barrières. Goede informele speelruimte komt dus ook tot uiting in veilige routes die belangrijke plekken voor kinderen met elkaar verbinden, rekening houdend met de genoemde barrières. Water Bespeelbaar water kan in de openbare ruimte vele vormen aannemen. Hierbij kan gedacht worden aan een fonteintje, een vijver, een sloot of een wadi. Ook kan de aanwezigheid van een steiger (al dan niet bij zwemwater) het waterplezier vergroten. Hoe dichter het kind, natuurlijk op een veilige manier, bij het water kan komen, hoe leuker. Aandachtspunten voor veiligheid zijn onder andere de steilheid van de oever, de diepte van het water, de hygiëne van het water en de bodem. 3
Midden-Delfland -Samenvatting f) 0 situering 0 0 0 situering 0 situering 0 vo 0 0 vormgeving f) f) Type plek: speelwaarde speelwaarde o O o o 0 0 speelwaarde e 42x blokplek (53%} I) 38x buurtplek (48%) waarvan Sx wijkplek (6%) staat van de speelplek staat van de speelplek Per leeftijdsgroep: 00-04 jaar: 57 (71%) 05-09 jaar: 65 {81%) 10-14 jaar: 20 (25%) 15-19 jaar: 7 (9%) staat van de speel lek Schipluiden Maasland Den Hoorn Beoordeling inventarisatie aantal speelplekken zwak matig 4
Den...:...:_:_:_:o.. H,o rn - Ove rz1cht. Formeel aanbod 01. Zuidmad 02. e. Kartuizerland 03. Egmondland 04. Egmondland 05. Goudappel 06. Goudappel 07 Mirabel 08. Looksingel 09. 10 T Koning m Julianaplein. ussenhaven 11. Plaats 12 Kapellaan 13. Rochus Claeszpad 14. Rochus Cl aeszpad 15. Kapellaan 16. Dwarshaven 17. 18 Prinses. I renelaan. Konmgin Wilh I. 19. Prins w ll e mmalaan 1 emai 20. Dotterbl exanderhof oem 21. Dotterbloem 22. Kaasjeskruid 23. Fluitekruid 24. Prins Cl aussingel 25. Oranjelaan 26. Voordijkshoorn 27. Molenwerf 28. Koolveld Karakteristiek A en antal inwoners: 7 25 Sterkst verte e. 0 waarvan 2.050. gemiddeld 9; knoordigde doelgroep - 19 jaar (28%) leeftijdsgroep:'" eren per speel plek. A;:a:aar plekken per 05-09 jaar: 21 10-14 jaar: 8 15-19 jaar: 3 26x speelplek tjt 11x blokplek 16x buurtplek waarvan 3x wijkplek 3x sportplek 5
Den Hoorn - Overzicht Formele speelruimteaanbod In Den Hoorn zijn 27 speelplekken gelegen. Hier betreft het16keer een buurtplek en slechts 11 keer een blokplek. Den Hoorn kent maar liefst 3 wijkplekken (Oranjelaan, Rochus Claeszpad en Mirabel). De speelvoorzieningen zijn beter verdeeld over de doelgroepen, waarbij de focus wel blijft liggen op de doelgroepen 0-4 jaar en 5-9 jaar. De speelstrook bij de Mirabel- Goudappel is een duidelijk voorbeeld van bewust diversiteit nastreven voor de verschillende doelgroepen. Hier is voor elke doelgroep iets leuks te vinden, al ontbreekt een natuurlijke plek om te ravotten. De speelplekken in Den Hoorn zijn ook relatief oud, het gemiddelde bouwjaar van 2006 wordt immers flink opgetrokken door de nieuwbouwplekken in het noordwesten van het dorp. De formele speelruimte scoort op situering en technische staat. Ook is er weinig sprake van vandalisme of verwaarlozing. Qua speelwaarde en vormgeving scoren ook de plekken in Den Hoorn minder. Het versch il tussen de oude plekken (scoren vaker matig) en de nieuwe plekken (scoren vaker } is echter opvallend groot. Qua dekking zijn de sportplekken dus gelegen, de formele speelplekken zijn ook in dit dorp bovengemiddeld aanwezig. Er is veel overlap in dekkingskaart wat duidt op het feit dat kinderen van 5-9 jaar in bepaalde delen van het dorp tot wel 8 plekken kunnen bezoeken (ingericht voor kinderen van 5-9 jaar) binnen een straal van 300 meter. Dit is er het geval rondom de Oranjelaan dan ten westen van de Look waar speelruimte meer geconcentreerd is aangelegd. situering 0 vormgev1ng 0. speelwaarde Informele speelruimteaanbod Den Hoorn kent iets meer informele speelkwaliteit, al wordt dit niet of nauwelijks gebruikt door de kinderen waarmee door het dorp gewandeld is. Er is ook een verschil tussen het oude en nieuwe gedeelte. In de oude kern is informele speelruimte vooral te vinden in de parkeerhoven (garageboxen) en is maar weinig bespeelbaar groen te vinden. In het nieuwe gedeelte is er het Hof van Delft en kan er fijn worden gespeeld in de bouwterreinen van de nieuwbouwwijk. Dit wordt overigens wel veel gedaan door de kinderen waarnee gewandeld is. De openbare ruimte in relatief nieuwe buurten, met name rondom de Mirabel (met uitzondering van de speelstrook zelf} en in het zuiden rondom de Schoolstraat is wat steriel en wordt vooral gedomineerd door parkeerplaatsen en autostraten. 6
Den Hoorn - Informele speelruimte ------------------------------------------------------------------------------------------------------------------... Den Hoorn 01. Zelf gerealiseerde speelruimte 02. Speelpleintje bij Mirabel 03. Schaakbord en tevens parkeerplek 04. Bespeelbaar groen in Hof van Delft OS. Braakliggend terrein (inmiddels weg) 06. Groot autovrij plein bij bibliotheek 07. Toegankelijke steiger ("vissen zoeken") 7
01 01. Zuidmade Quickscan 03. Egmondland Quickscan Buurt: Den Hoorn Situering: Categorie: Buurtplek Vormgeving: Externe invloed: Buurt: Den Hoorn Situering: Categorie: Blokplek Vormgeving: Externe invloed: Leuke speel plek. Kan wellicht nog wat verwilderen. Nu erg netjes. Erg netjes, mag best iets verwilderen. Groen en bomen moeten nog groeien. 8
------------------------------------------------------------------------------------------------------------------... 04 04. Egmondland Quickscan OS. Goudappel Quickscan Buurt: Den Hoorn Situering: Categorie: ; Buurtplek Vormgeving: Externe invloed: Buurt: Den Hoorn Situering: Categorie: Buurtplek Vormgeving: Externe invloed: Drassige speelplek, achterste deel iets te netjes. Leuke brug. Kan wijkplek worden. Onderdeel van serie plekken. Leuke reeks. 9
06 06. Goudappel Quickscan Den Hoorn Quickscan Buurt: Den Hoorn Situering: Buurt: Den Hoorn Situering: Categorie: Buurtplek Vormgeving: Categorie: Buurtplek-Wijkplek Vormgeving: ; Externe invloed: Externe invloed: Onderdeel van serie plekken. Leuke reeks. Uitdagende schommel, leuke speelplek. 10
------------------------------------------------------------------------------------------------------------------... 08. Looksingel Quickscan 09. Koningin Julianaplein Quickscan Buurt: Den Hoorn Situering: Categorie: Blokplek Vormgeving: matig \t.. matig Externe invloed: Buurt: Den Hoorn Situering: Categorie: Buurtplek Vormgeving: matig \t.. matig Externe invloed: Beperkte, kleine speelplek. Bouwterrein ernaast lijkt stuk leuker. Beperkte speelwaarde. Plein kan leuker. 11
10. Tussenhaven Quickscan 11. Plaats Quickscan Buurt: Den Hoorn Situering: Categorie: Buurtplek Vormgeving: Externe invloed: Buurt: Den Hoorn Situering: matig Categorie: Blokplek Vormgeving: zwak matig matig Externe invloed: Relatief jonge speelplek, wel slijtage en rot in toestellen. Verouderd plekje. Erg klein en veel opmerkingen m.b.t. inrichting en veiligheid. 12
------------------------------------------------------------------------------------------------------------------... 12.Kapellaan Quickscan 13. Rochus Claeszpad Quickscan Buurt: Den Hoorn Situering: Buurt: Den Hoorn Situering: matig Externe invloed: Categorie: Blokplek Vormgeving: matig Categorie: Buurtplek Vormgeving: matig Rommelig plekje. Weinig speelwaarde en voor een beperkte doelgroep. Plekje buiten de wijk. Slijtage en houtrot aanwezig. 13
14. Rochus Claeszpad Quickscan ls.kappellaan Quickscan Buurt: Den Hoorn Situering: Buurt: Den Hoorn Situering: Categorie: ; Bu u rtplek-wijkplek Vormgeving: Categorie: Blokplek Vormgeving: matig matig Externe invloed: Externe invloed: Prima sportplek. Klein plekje voor jongste doelgroep. Weinig speelwaarde. 14
------------------------------------------------------------------------------------------------------------------... 16. Dwarshaven Quickscan 17. Princes lrenelaan Quickscan Buurt: Den Hoorn Situering: Buurt: Den Hoorn Situering: Categorie: Buurtplek Vormgeving: matig Categorie: Buurtplek Vormgeving: Externe invloed: Externe invloed: Leuke speelplek. Uitdaging kan beter. Centrale speelplek met veel speelwaarde. Wel wat oud. 15
18. Koningin Wilhelminalaan Quickscan 19. Prins Willem Alexanderhof Quickscan Buurt: Den Hoorn Situering: Categorie: Blokplek Vormgeving: matig matig Externe invloed: Buurt: Den Hoorn Situering: Categorie: Blokplek Vormgeving: matig Externe invloed: Heel smal plekje. Klein plekje, verstopt maar met interessante toestellen. 16
------------------------------------------------------------------------------------------------------------------... 20. Dotterbloem Quickscan 21. Dotterbloemweg Quickscan Externe invloed: Buurt: Den Hoorn Situering: Categorie: Blokplek Vormgeving: Buurt: Den Hoorn Situering: Externe invloed: Categorie: Buurtplek Vormgeving: matig Leuke plek voor allerjongsten. Voor oudere kinderen niet. Leuke plek voor doelgroep 5-9. Prima aanvulling op andere speelplekje. 17
22 23 22. Kaasjeskruid Quickscan 23. Fluitekruld Quickscan Buurt: Den Hoorn Situering: Categorie: Buurtplek Vormgeving: zwak Externe invloed: Buurt: Den Hoorn Situering: Categorie: Blokplek Vormgeving: Externe invloed: In potentie leuke plek. Nu wat opmerkingen m.b.t. vei ligheid. Binnenhof met veel speelfuncties. 18
------------------------------------------------------------------------------------------------------------------... 24. Prin claussingel Quickscan 25. Oranjelaan Quickscan Buurt: Den Hoorn Situering: Categorie: Buurtplek Vormgeving: matig Externe invloed: Buurt: Den Hoorn Situering: Categorie: Buurtplek-Wijkplek Vormgeving: Externe invloed: Leuke speelplek voor de jongsten. Voor iets oudere kinderen vrij beperkt. Leuke speelsportplek voor jong en oud. Dierenweide is leuke toevoeging. 19
26. Voordijkshoorn Quickscan 27. Molenwerf Quickscan Buurt: Den Hoorn Externe invloed: Categorie: Buurtplek Situering: Vormgeving: Buurt: Den Hoorn Situering: Categorie: Blokplek Vormgeving: Externe invloed: Prima speelplek. Qua speelwaarde wellicht wat beperkt. Blokplekje met leuke toestellen en aanleidingen. 20
--------------------------------------------------------------------------------------------------------------... 28. Koolveld Quickscan Buurt: Den Hoorn Situering: Categorie: Blokplek Vormgeving: Externe invloed: Nieuwe plek. Groen moet nog aanslaan. 21