Veilige en verantwoorde zorg? Onderzoek naar de kwaliteit van zorg bij Vast & Verder in het stadsgewest Haaglanden Inspectie jeugdzorg Utrecht, juli 2008
2 Inspectie jeugdzorg
Samenvatting De Inspectie jeugdzorg heeft in mei 2008 een kwaliteitstoets uitgevoerd bij de voorziening Vast & Verder van het Goodwillwerk Leger des Heils Den Haag. Vast & Verder maakt sinds 2006 onderdeel uit van het zorgaanbod in het stadsgewest Haaglanden en biedt opvang aan dak- en thuisloze jongeren tussen de 15 en 25 jaar. Het toezicht is uitgevoerd, omdat het stadsgewest hierom heeft verzocht en omdat de inspectie vanwege enige meldingen van calamiteiten in 2007 vragen had over de veiligheid in de voorziening en de toerusting van de medewerkers. Dit rapport geeft antwoord op de vraag in hoeverre Vast & Verder voldoet aan de voorwaarden voor een veilig opvoedingsklimaat (waaronder het omgaan met seksualiteit) en verantwoorde zorg. Daarnaast doet de inspectie een uitspraak over of de hulp wordt geboden aan de doelgroep waarvoor het zorgaanbod is ontwikkeld en toegerust. Oordeel De Inspectie jeugdzorg is van oordeel dat Vast & Verder in voldoende mate voldoet aan de voorwaarden voor verantwoorde zorg. Tevens voldoet Vast & Verder grotendeels aan de voorwaarden voor een veilig opvoedingsklimaat. Toelichting Dat Vast & Verder in voldoende mate voldoet aan de voorwaarden voor verantwoorde zorg acht de inspectie positief, zeker gezien de moeilijke doelgroep die deze voorziening opvangt en begeleidt. Tegelijkertijd signaleert de inspectie een risico voor het ontstaan van een onveilig leefklimaat. Het handelen van medewerkers is op dit moment te zeer gebaseerd op hun ervaring en achtergrond, of op ter plekke gemaakte afspraken met leidinggevenden of collega s. Dit betekent dat het element van toeval een te grote rol speelt in het professioneel handelen. Hoewel medewerkers over het algemeen wel weten hoe zij in de praktijk moeten handelen, worden zij hier nog onvoldoende in gestuurd door gedragen beleid. Aanbevelingen Aan Vast & Verder Verbeter het handelen bij incidenten, door: te bewaken dat medewerkers dezelfde kennis hebben over het omgaan met incidenten en direct kunnen handelen zonder afhankelijk te zijn van kennis die zij elders opgedaan hebben of adviezen van leidinggevenden; 3
de algemene beleidsregels van het Goodwillwerk Leger des Heils te vertalen naar de specifieke situatie van Vast en Verder. Verbeter het omgaan met seksualiteit door: het onderwerp regelmatig te bespreken in teamvergaderingen en hierbij aandacht te besteden aan wat er van de medewerkers verwacht wordt op het gebied van omgaan met collega s en omgaan met de jongeren; niet alleen aandacht te besteden aan ongewenste vormen van seksueel intimiderend gedrag maar ook aan normaal seksueel gedrag; seksualiteit een standaard onderwerp in gesprekken met de jongeren te maken, ongeacht de behoefte van de jongere. Verbeter de medezeggenschap van de jongeren door: te bewaken dat huisvergaderingen structureel plaats vinden; de bevindingen van de vertrouwenspersoon te vertalen in een concreet verbeterplan; de toegang tot de klachtenregeling te vergroten door deze actief bekend te maken onder de medewerkers en de jongeren. Verbeter de planmatigheid van het handelen door te zorgen voor een tijdige opstelling van het begeleidingsplan. Aan het stadsgewest Haaglanden Zie erop toe dat Vast en Verder bovengenoemde aanbevelingen binnen een afgesproken termijn opvolgt. Overleg met het Goodwillwerk Leger des Heils over de mogelijkheden om het pand overzichtelijker in te delen of te zoeken naar andere huisvesting die het houden van toezicht op de jongeren makkelijker zal maken. 4
Inhoudsopgave Samenvatting...3 Inhoudsopgave...5 Hoofdstuk 1 Inleiding...7 Hoofdstuk 2 Conclusies en onderbouwing...9 2.1 Vast & Verder neemt jongeren op waarvoor de instelling en haar aanbod geschikt en toereikend zijn 9 2.2 Vast & Verder voldoet grotendeels aan de voorwaarden voor een veilig opvoedingsklimaat...10 2.3 Vast & Verder voldoet aan de voorwaarden voor verantwoorde zorg...12 Hoofdstuk 3 Eindoordeel en aanbevelingen...15 3.1 Eindoordeel...15 3.2 Aanbevelingen...15 Bijlage 1: Toetsingskader...17 5
6 Inspectie jeugdzorg
Hoofdstuk 1 Inleiding De Inspectie jeugdzorg heeft in mei 2008 een kwaliteitstoets uitgevoerd bij de voorziening Vast & Verder van het Goodwillwerk Leger des Heils Den Haag. Vast & Verder maakt sinds 2006 onderdeel uit van het zorgaanbod in het stadsgewest Haaglanden en biedt opvang aan dak- en thuisloze jongeren tussen de 15 en 25 jaar. Het stadsgewest, dat het relatief nieuwe zorgaanbod financiert, heeft de inspectie gevraagd de voorziening als nieuw zorgaanbod te onderzoeken. Daar komt bij dat de inspectie in 2007 twee meldingen van calamiteiten van Vast & Verder heeft ontvangen, die de inspectie aanleiding gaven tot vragen over de veiligheid in de voorziening en de toerusting van de medewerkers. Deze meldingen betroffen een mogelijk geval van verkrachting van een cliënt door een medecliënt en een agressie incident, beide binnen de voorziening. Ook deze meldingen waren een reden om het toezicht uit te voeren. Bij kwaliteit van zorg staan twee thema s centraal: - voorwaarden voor een veilig opvoedingsklimaat (waaronder het omgaan met seksualiteit); - voorwaarden voor verantwoorde zorg. Een randvoorwaarde voor het bieden van een veilige en verantwoorde zorg, is dat een zorgaanbieder hulp biedt aan de doelgroep voor wie het zorgaanbod is toegerust. De inspectie onderzoekt daarom ook of Vast & Verder daadwerkelijk de jongeren heeft opgenomen waarvoor de instelling met haar aanbod geschikt en toereikend is. Dit rapport geeft antwoord op de vraag in hoeverre zorgaanbieder Vast & Verder voldoet aan de bovenstaande voorwaarden. De inspectie heeft informatie verkregen uit analyse van aangeleverde beleidsdocumenten en cliëntendossiers en uit interviews met jongeren, groepsleiders en direct leidinggevende. Leeswijzer In hoofdstuk 2 geeft de inspectie haar conclusies weer over de voorwaarden voor een veilig opvoedingsklimaat, verantwoorde zorg en of de instelling hulp biedt aan de doelgroep waarop zij is toegerust. Deze conclusies worden onderbouwd. In hoofdstuk 3 presenteert de inspectie het eindoordeel en doet zij aanbevelingen aan het stadsgewest en de instelling. De inspectie heeft op basis van de Wet op de jeugdzorg een toetsingskader opgesteld. Dit toetsingskader staat in bijlage 1. Hierin geeft de inspectie door indicatoren aan wat zij van een (nieuwe) zorgaanbieder verwacht bij het bieden van een veilig opvoedingsklimaat, verantwoorde zorg en passende zorg. 7
8 Inspectie jeugdzorg
Hoofdstuk 2 Conclusies en onderbouwing In dit hoofdstuk beantwoordt de inspectie de vraag in hoeverre zorgaanbieder Vast & Verder voldoet aan de voorwaarden voor een veilig opvoedingsklimaat en verantwoorde zorg. De vraag wordt beantwoord aan de hand van drie deelvragen: 1. Levert de zorgaanbieder hulp aan de doelgroep van jeugdigen voor wie het zorgaanbod is toegerust? 2. Voldoet de zorgaanbieder aan de voorwaarden voor een veilig opvoedingsklimaat? 3. Voldoet de zorgaanbieder aan de voorwaarden voor verantwoorde zorg? De drie paragrafen van dit hoofdstuk zijn gewijd aan de drie deelvragen. Elke paragraaf begint met de conclusie van de inspectie, gevolgd door de onderbouwing met de voornaamste bevindingen. 2.1 Vast & Verder neemt jongeren op waarvoor de instelling en haar aanbod geschikt en toereikend zijn Onderbouwing van de conclusie Uit het onderzoek van de inspectie blijkt dat de jongeren die Vast en Verder opneemt overeenkomen met de doelgroepomschrijving en opnamecriteria die zij zelf hebben vastgelegd. Bevindingen inspectie In het document Het zorgproduct Vast & Verder GLD Den Haag is vastgelegd dat Vast & Verder (V&V) opvang biedt aan dak- en thuisloze jongeren tussen de 15 en 25 jaar. De opvang bestaat uit een deel crisisopvang (10 bedden) en een deel Kamertrainingscentrum (KTC; capaciteit 20 jongeren). De helft van de jongeren zijn afkomstig uit de jeugdzorg, de andere jongeren verblijven in het kader van een AWBZ-plaatsing. Contra-indicaties zijn verslavings- of zware psychiatrische problematiek. Daarnaast mag geen sprake zijn van illegaliteit. Bij opname wordt een inschatting gemaakt op basis van het dossier van de jongeren, een intake en de intuïtie van de medewerkers. De meeste jongeren komen binnen via de crisisopvang. Op de crisisafdeling wordt iemand 4 weken lang geobserveerd, dan wordt gekeken of hij/zij in aanmerking komt voor het KTC. Als blijkt dat een jongere geschikt is voor het KTC wordt een indicatie aangevraagd bij bureau jeugdzorg. Een jongere kan ook gelijk naar het KTC met een indicatie van bureau jeugdzorg. 9
Tijdens het onderzoek bleek dat in de dossiers aanwezige indicatiestellingen van Bureau jeugdzorg is aangegeven dat er geen sprake is van vervangende zorg. 2.2 Vast & Verder voldoet grotendeels aan de voorwaarden voor een veilig opvoedingsklimaat Onderbouwing van de conclusie De inspectie heeft in dit onderzoek gekeken naar voorwaarden op het gebied van toezicht op de jongere, handelen bij incidenten, omgaan met seksualiteit en medezeggenschap van de jongeren. De conclusie van de inspectie luidt dat er bij Vast en Verder weinig beleid is op deze gebieden. Over het algemeen weten medewerkers wel hoe zij in de praktijk moeten handelen. Soms weten zij dit op basis van voorgaande ervaringen en soms omdat zij hier ter plekke afspraken over maken met aanwezige leidinggevende of (ervaren) collega s. Bevindingen inspectie Toezicht op de jongeren Het toezicht op de jongeren is geregeld door de 7 x 24 uurs aanwezigheid van de woonbegeleiders en cameratoezicht (cameratoezicht: 1x bij de voordeur, 1x in de woonkamer, 1x op de galerijen waar de jongeren wonen). Er zijn altijd 2 tot 3 medewerkers aanwezig, maar het pand is erg onoverzichtelijk ingedeeld. Hierdoor is het moeilijk om 30 jongeren in de gaten te houden. Soms vertonen de jongeren stiekem gedrag en komen dan binnen via de galerij van de buren. De camera s zijn echt nodig, ook om achteraf terug te kijken om te zien wat er is gebeurd. De jongeren ervaren wel verschillen in de beschikbaarheid tussen de begeleiders. Handelen bij incidenten en calamiteiten Voor het handelen bij incidenten en calamiteiten is er een Leger des Heils-breed protocol incidenten. Dit is echter heel algemeen en niet toegespitst op de situatie van V&V. De uitvoerend medewerkers zijn dan ook niet op de hoogte van dit protocol. Wel hanteren zij bij incidenten een vast afgesproken werkwijze Er is hiervoor ook deskundigheidsbevordering gegeven: twee keer een agressietraining en een training hoe om te gaan met diverse culturen. Onderdeel van de agressietraining was conflicthantering, aan de hand van rollenspel met een acteur. De woonbegeleiders hebben geleerd hoe de-escalerend op te treden en hebben dit in de praktijk ook herhaaldelijk toegepast. Incidenten worden altijd geëvalueerd in het teamoverleg. Collega s geven elkaar ook feedback bij het nabespreken van de incidenten. Als het uit de hand loopt of dreigt te lopen wordt de politie gebeld. Daarnaast ervaren de woonbegeleiders dat ze elke dag on-the-job getraind worden en ervaring opdoen. 10
Ook voor het omgaan met (vermoedens van) kindermishandeling geldt dat er algemeen Leger des Heils beleid is, maar dit is niet bekend bij de medewerkers. De gangbare gang van zaken is dat medewerkers pas gaan zoeken naar richtlijnen en beleid als een bepaald incident of calamiteit gebeurd is. Calamiteiten worden altijd wel gemeld bij de afdelingsmanager. Die geeft dan aan wat er moet gebeuren en zoekt er beleid bij. Omgaan met seksualiteit Er zijn geen expliciete afspraken gemaakt over het omgaan met seksualiteit. Bij medewerkers is wel bekend dat seksuele intimidatie, zowel mondeling als lichamelijk, niet is toegestaan. Een tik op de bil geven kan niet, bijvoorbeeld, of een jongen die meisjes blijft aanraken (in een dergelijk geval betekent dat einde verblijf), of een jongen die vrouwelijke collega s moppie noemt. Seksualiteit komt in teamvergaderingen niet als apart onderwerp aan bod. Wel wordt er gelet op het gedrag van collega s. Voorbeelden van seksueel overschrijdend gedrag, zoals hierboven genoemd, worden besproken in het team. Medewerkers geven aan dat het niet voorkomt dat woonbegeleiders aan jongeren zitten. In het algemeen geldt dat er een cultuur is waarin men elkaar corrigeert en leert van fouten, doordat men elkaar feedback geeft. De medewerkers vinden dit onderdeel van hun professionaliteit als woonbegeleider. Als Sociaal Pedagogisch Werkers hebben zij hier tijdens de opleiding de theorie over gehad. Daarnaast wordt er altijd gewerkt in een team van man en vrouw samen. Medewerkers kloppen twee keer aan de deur voordat zij de kamer van een jongere naar binnen gaan. Een mannelijke woonbegeleider wekt de jongens, een vrouwelijke woonbegeleider wekt de meisjes. In mentorgesprekken kan het onderwerp seksualiteit ter sprake komen, maar jongeren willen het hier meestal niet over hebben. Alle medewerkers hebben een verklaring omtrent het gedrag moeten inleveren, dit is verplicht bij indiensttreding. Medezeggenschap van de jongeren Er is een cliëntenraad voor het gehele Leger des Heils. De jongeren van V&V voelen zich hier niet door aangesproken en kennen de raad ook niet. Ze worden er wel opgewezen, de vergaderdata hangen in de centrale hal. Daarnaast was er een huisvergadering. Dit is echter verwaterd door vertrek van de medewerker die dit trok. De jongeren ervaren dit als een gemis. Er is nu een nieuwe medewerker die dit weer op gaat pakken. De eerste datum is inmiddels gepland. 11
Er is een vertrouwenspersoon die om de woensdag Vast& Verder bezoekt. Jongeren weten dit en maken hier ook graag gebruik van. De vertrouwenspersoon schrijft ook jaarlijks een rapport met bevindingen en aanbevelingen. Dit wordt altijd besproken in het team. Het levert aandachtspunten op die men ter harte neemt. Er wordt echter geen concreet verbeterplan opgesteld. Voor jongeren is het niet helder waar ze klachten kwijt kunnen. Er is weliswaar een klachtenregeling die voldoet aan de vereisten uit de wet- en regelgeving maar deze is niet bekend bij de jongeren en de medewerkers. De inzage door de jongere in persoonlijke documenten is goed geregeld. De jongeren maken hier ook gebruik van. 2.3 Vast & Verder voldoet aan de voorwaarden voor verantwoorde zorg Onderbouwing van de conclusie De voorwaarden rond de informatievoorziening, dagbesteding, hulpverleningsplan en de deskundigheid van het personeel zijn door Vast en Verder goed geregeld. De inspectie heeft hier wel één kanttekening bij. De hulpverleningsplannen (bij V&V begeleidingsplannen genoemd) worden bij het KTC niet voor opname opgesteld en bij de crisisplaatsingen niet altijd binnen zes weken. Bevindingen inspectie Informatievoorziening Voorafgaand aan of bij de opname is er een intakegesprek waarin de jongeren geïnformeerd worden over belangrijke rechten en plichten. Tevens ontvangen zij dan een intake-map met alle belangrijke regelingen en de huisregels. Ouders zijn vrijwel altijd buiten beeld. Jongeren zijn altijd 16 jaar of ouder en meestal ook ouder dan 18. Zij willen bijna nooit meer contact met ouders. Ouders van de jongeren in V&V zoeken meestal ook geen contact meer met hun kind. De beschikbaarheid van geestelijke verzorging is goed geregeld. Dagbesteding Dagbesteding is verplicht. Als jongeren deze niet hebben is dit een belangrijk doel tijdens het verblijf bij V&V. Gezien de achtergrond van de jongeren is het niet makkelijk dit te realiseren. Vast en Verder 12
stimuleert jongeren wel. Zo is sinds afgelopen januari de wekronde s ochtends in het leven geroepen. Jongeren worden dan 2, 3 keer gewekt, maar daarna niet meer. Daarvoor is niet genoeg personeel. Niet alle leerplichtige jongeren gaan naar school. Sommige jongeren willen niet, ze zijn niet bezig met hun toekomst. Ze wachten tot ze 18 worden. De leerplicht ambtenaar belt dan wel, maar dat helpt niet altijd. Hulpverleningsplan Voor iedere jongere is er een begeleidingsplan in het dossier opgenomen. Het plan geeft doelen aan en hoe deze bereikt dienen te worden. In het dagrapportage systeem CLEVER is aangegeven hoe met de doelen gewerkt wordt. Het plan is bij de jongere bekend en is voor vaststelling met hen besproken. Met de visie en opmerkingen van de jongeren wordt in het plan rekening gehouden. Bij de vaststelling tekenen de jongeren voor akkoord. Het plan is nooit, zoals volgens de Wet op de jeugdzorg vereist is, voorafgaand aan de opname in het KTC opgesteld. Het beleid van V&V geeft aan dat het plan er binnen zes weken na opname moet zijn. Uit het dossieronderzoek kwam naar voren dat ook deze termijn niet altijd gehaald wordt. In geval van OTS wordt het hulpverleningsplan opgestuurd naar de gezinsvoogd van bureau jeugdzorg. Bureau jeugdzorg is verder nauwelijks betrokken bij de uitvoering van de hulp door V&V. Het gaat veelal om jongeren van bijna 18 of ouder dan 18 jaar. Een deel van de groep komt wel binnen met een jeugdzorg indicatie. Bij deze jongeren loopt dan vaak de (gezins)voogdij bijna af. Door V&V wordt wel geprobeerd om ambulante begeleiding te zoeken. In dit kader wordt veelal samengewerkt met het Jongeren Interventie Team (JIT, onderdeel van BJZ). Het JIT is een speciaal traject van maximaal 3 maanden en biedt praktisch gerichte hulpverlening aan zwerfjongeren. Het JIT is vooral om alle praktische zaken, zoals financiën, sociale dienst, werk zoeken e.d., op poten te zetten. Daarna redt V&V het wel weer alleen met de jongeren. Deskundigheid personeel Er is voldoende en deskundig personeel. De dagelijkse begeleiding is in handen van de woonbegeleiders. Iedere woonbegeleider is daarnaast ook mentor van 2 of 3 jongeren. Daarnaast zijn er twee persoonlijk begeleiders die verantwoordelijk zijn voor het op- en vaststellen van het begeleidingsplan en het bewaken van de hulpverleningslijn. Iedere jongere krijgt, naast de mentor, ook een persoonlijk begeleider. Alle medewerkers hebben een voor het werk relevante opleiding. Er worden trainingen gegeven en medewerkers hebben recent een functioneringsgesprek gehand. Vast & Verder heeft sinds kort ook een HKZ certificaat. 13
14 Inspectie jeugdzorg
Hoofdstuk 3 Eindoordeel en aanbevelingen In dit hoofdstuk geeft de inspectie in paragraaf 3.1 haar eindoordeel over de vraag in hoeverre de Vast en Verder voldoet aan de voorwaarden voor een veilig opvoedingsklimaat en verantwoorde zorg. In paragraaf 3.2 doet de inspectie, op basis van haar bevindingen en oordeel, aanbevelingen aan Vast en Verder en aan het stadsgewest Haaglanden. 3.1 Eindoordeel De Inspectie jeugdzorg is van oordeel dat Vast & Verder in voldoende mate voldoet aan de voorwaarden voor verantwoorde zorg. Dit acht de inspectie positief, zeker gezien de moeilijke doelgroep die deze voorziening opvangt en begeleidt. Tevens voldoet Vast & Verder grotendeels aan de voorwaarden voor een veilig opvoedingsklimaat. Er is echter sprake van een risico voor onveilige situaties omdat het handelen van medewerkers te zeer gebaseerd is op hun ervaring en achtergrond, of op ter plekke gemaakte afspraken met leidinggevenden of collega s. Dit betekent dat het element van toeval een te grote rol speelt in het professioneel handelen. Hoewel medewerkers over het algemeen wel weten hoe zij in de praktijk moeten handelen, worden zij hier nog onvoldoende in gestuurd door gedragen beleid. 3.2 Aanbevelingen Aan Vast & Verder Verbeter het handelen bij incidenten, door: te bewaken dat medewerkers dezelfde kennis hebben over het omgaan met incidenten en direct kunnen handelen zonder afhankelijk te zijn van kennis die zij eerder opgedaan hebben of adviezen van leidinggevenden; de algemene beleidsregels van het Goodwillwerk Leger des Heils te vertalen naar de specifieke situatie van Vast en Verder. Verbeter het omgaan met seksualiteit door: het onderwerp regelmatig te bespreken in teamvergaderingen en hierbij aandacht te besteden aan wat er van de medewerkers verwacht wordt op het gebied van omgaan met collega s en omgaan met de jongeren; niet alleen aandacht te besteden aan ongewenste vormen van seksueel intimiderend gedrag maar ook aan normaal seksueel gedrag; seksualiteit een standaard onderwerp in gesprekken met de jongeren te maken, ongeacht de behoefte van de jongere. Verbeter de medezeggenschap van de jongeren door: 15
te bewaken dat huisvergaderingen structureel plaats vinden; de bevindingen van de vertrouwenspersoon te vertalen in een concreet verbeterplan; de toegang tot de klachtenregeling te vergroten door deze actief bekend te maken onder de medewerkers en de jongeren. Verbeter de planmatigheid van het handelen door te zorgen voor een tijdige opstelling van het begeleidingsplan. Aan het stadsgewest Haaglanden Zie erop toe dat Vast en Verder bovengenoemde aanbevelingen binnen een afgesproken termijn opvolgt. Overleg met het Goodwillwerk Leger des Heils over de mogelijkheden om het pand overzichtelijker in te delen of te zoeken naar andere huisvesting die het houden van toezicht op de jongeren makkelijker zal maken. 16
Bijlage 1: Toetsingskader Domein: een veilig opvoedingsklimaat Criteria Indicatoren Bron Er is goed toezicht Er zijn afspraken over: o Toezicht op de jeugdige o De rol die leeftijd en problematiek spelen bij de inrichting van het toezicht o De beschikbaarheid van de medewerker voor de jeugdige o De bereikbaarheid van de medewerker voor de jeugdige o De frequentie van overleg tussen medewerker en jeugdige o Vaste begeleiding van de jeugdige. Documentanalyse Interview medewerker interview jeugdige De instelling heeft het handelen bij incidenten/calamiteiten goed geregeld De afspraken werken zichtbaar in de praktijk: o Medewerkers kennen bovenstaande afspraken; o Jeugdige ervaart dat hij altijd bij iemand terecht kan en dat er voldoende toezicht is. Er zijn afspraken over: o Wat onder een incident/calamiteit wordt verstaan o Het omgaan met incidenten/calamiteiten Deze afspraken gaan in ieder geval over: verzorgen van veilige opvang bij een calamiteit waarborgen veiligheid overige jeugdigen informeren ouders/verzorgers informeren van BJZ De afspraken werken zichtbaar in de praktijk: o Jeugdigen weten bij wie, wanneer, waarover en hoe ze bij iemand terechtkunnen; o Medewerkers kennen de afspraken o Medewerkers weten welke incidenten/calamiteiten gemeld moeten worden o Medewerkers weten van welke incidenten ze een verslag moeten maken o Medewerkers maken in voorkomende gevallen incidentenverslagen Documentenanalyse Interview jeugdige Interview medewerker Incidentrapportage 17
Domein: een veilig opvoedingsklimaat Criteria Indicatoren Bron o Medewerkers weten welke onderwerpen ze in een verslag beschrijven (wat is er gebeurd, hoe is gehandeld en door wie etc.) De afhandeling van incidenten is geborgd: o De leidinggevende evalueert de afhandeling van het incident o Uit documentatie blijkt het tijdstip waarop een evaluatie heeft plaatsgevonden over het incident o Uit documentatie blijkt de inhoud van de evaluatie. o Uit documentatie blijkt welke maatregelen worden genomen en door wie. De instelling heeft goede afspraken gemaakt over het omgaan met (vermoedens van) kindermishandeling Er zijn afspraken over het omgaan met vermoedens van (seksuele) kindermishandeling Documentenanalyse, Interview medewerker Deze afspraken bevatten in ieder geval: Meldingsplicht van de zorgaanbieder aan AMK Meldingsplicht medewerkers aan directie Informeren AMK over kindermishandelingssituaties/ seksueel misbruik Maatregelen om onveilige situatie jeugdige op te heffen; Maatregelen om veiligheid overige jeugdigen te waarborgen Verdere aanpak, w.o. aangifte De instelling heeft goede afspraken gemaakt over het omgaan met seksualiteit De afspraken werken zichtbaar in de praktijk: Medewerkers kennen deze afspraken Er zijn afspraken over het omgaan met seksualiteit. Hierin is in ieder geval vastgelegd: 1. een visie op seksualiteit 2. dat medewerkers dienen te beschikken over kennis van ontwikkelingsfasen in seksualiteit 3. wat de instelling als seksueel grensoverschrijdend gedrag beschouwt 4. dat het thema seksualiteit regelmatig wordt besproken met medewerkers en minderjarigen In beleid is vastgelegd dat een verklaring omtrent het gedrag vereist is voor aanstelling van een medewerker. Documentenanalyse Interview medewerker Interview jeugdige 18
Domein: een veilig opvoedingsklimaat Criteria Indicatoren Bron De afspraken werken zichtbaar in de praktijk: o Medewerkers kennen bovenstaande afspraken; o Medewerkers passen de afspraken toe o Jeugdigen weten wat als seksueel grensoverschrijdend gedrag wordt beschouwd o Jeugdigen geven aan dat het thema seksualiteit met hen wordt besproken De medezeggenschap is goed geregeld De instelling heeft de beschikbaarheid van een vertrouwenspersoon goed geregeld Van elke medewerker is een verklaring omtrent het gedrag aanwezig. Er zijn afspraken over: o Een cliëntenraad (of de inspraak is op een andere manier geregeld). o In de afspraken over de cliëntenraad staat minimaal: - welke personen kunnen worden benoemd - het (minimaal) aantal jeugdigen in de raad De afspraken werken zichtbaar in de praktijk: o Er is een cliëntenraad; o Jeugdigen kennen de (leden van) cliëntenraad o Jeugdigen weten wat voor onderwerpen in een cliëntenraad worden besproken o Jeugdigen weten welke onderwerpen ze bij een cliëntenraad kunnen indienen Er zijn afspraken over: o De vertrouwenspersoon; o Er zijn werkafspraken met de vertrouwenspersoon. Documentenanalyse Interview jeugdige Documentenanalyse Interview jeugdige De afspraken werken zichtbaar in de praktijk: o Jongeren kennen de vertrouwenspersoon. o Jongeren weten waarover ze de vertrouwenspersoon kunnen bereiken o Jongeren weten hoe ze de vertrouwenspersoon kunnen bereiken 19
Domein: een veilig opvoedingsklimaat Criteria Indicatoren Bron De instelling heeft afspraken over inzage in persoonlijke documenten goed geregeld Er zijn schriftelijke afspraken o Over inzage in persoonlijke documenten o In deze afspraken staan Documentenanalyse Interview jeugdige - restricties voor de inzage door jeugdigen en ouders; - toestemmingsvereisten voor inzage door /afschrift aan derden - toestemmingsvereisten voor informatie over de cliënt o Ouders en jeugdigen worden geïnformeerd over afspraken, ihb over informatie van cliënten aan derden. Er is een goed werkende klachtenregeling De afspraken werken zichtbaar in de praktijk: o Jeugdigen weten dat ze hun dossier mogen inzien o Jeugdigen weten wat ze moeten doen om hun dossier in te kunnen zien o Jeugdigen kennen de afspraken over inzage in persoonlijke documenten Er zijn schriftelijke afspraken over: o De procedure van afhandelen van klachten o De klachtregeling voldoet aan de volgende eisen: De klachtencommissie bestaat uit minimaal 3 onafhankelijke leden Binnen 6 weken wordt een uitspraak gedaan; Leden niet werkzaam voor of bij de instelling Hoor en wederhoor Termijn voor reactie van instelling Bijstand voor de cliënt De afspraken werken zichtbaar in de praktijk: o De medewerker kent de afspraken. o Jeugdigen kennen het bestaan van de regeling De klachtregeling is geborgd omdat: o De instelling een schriftelijke reactie heeft opgesteld op gegrond verklaarde klachten o In deze reactie heeft de instelling aangegeven of en zo ja welke maatregelen de instelling treft. Documentenanalyse Interview jeugdige 20
Domein: verantwoorde zorg Criteria Indicatoren Bron De jeugdige en de ouders worden goed en tijdig geïnformeerd over belangrijke rechten en plichten De instelling heeft vastgesteld: o welke informatie de cliënt voor opname krijgt; o De instelling verstrekt in ieder geval informatie over: Documentenanalyse Interview jeugdige vertrouwenspersoon klachtregeling inzageregeling medezeggenschapsregeling, mogelijkheid van geestelijke verzorging het hulpverleningsplan huisregels contact tussen jeugdigen en ouders de vorm en inhoud van het zorgaanbod Voor elke jeugdige in de instelling is duidelijk wat de dagbesteding is De afspraken werken zichtbaar in de praktijk: De jeugdige wist wat hem te wachten stond toen de hulp startte De instelling heeft schriftelijke informatie voor jeugdigen en ouders waar de afspraken over de genoemde onderwerpen in staan. Er zijn afspraken over: o Het bieden van dagbesteding; o Het bieden van een dagstructuur/-programma De afspraken werken zichtbaar in de praktijk, omdat: Alle leerplichtige kinderen gaan naar school, danwel gemotiveerd staat waarom niet; De jeugdige kent zijn dagbesteding De jeugdige kent zijn dagstructuur De jeugdige doet wat hij volgens de dagbesteding zou moeten doen Documentenanalyse Interview jeugdige 21
Domein: verantwoorde zorg Criteria Indicatoren Bron De instelling heeft de beschikbaarheid van geestelijke verzorging goed geregeld Er zijn schriftelijke afspraken over o de mogelijkheden tot geestelijke verzorging van de jongere Documentenanalyse Interview jeugdige De afspraken werken zichtbaar in de praktijk, omdat: o Jongeren weten waar ze terecht kunnen voor geestelijke verzorging Voor elke jongere is de hulpverlening planmatig goed georganiseerd Er zijn afspraken over: o Het opstellen van een hulpverleningsplan voor elke jeugdige; o Het opstellen van het plan voorafgaand aan de start van de hulp; o Het altijd overleggen over het hvp met de jeugdige/ouders/pleegouders o Een aantal vaste onderwerpen in het hulpverleningsplan: (hoort met bolletje opsommingsteken, toch?) - op welke datum overleg over het plan heeft plaatsgevonden - met wie over het plan overleg heeft plaatsgevonden - de mening van de jeugdige (van 12 jaar en ouder) over het plan - de mening van de ouders/wettelijk vertegenwoordigers over het plan De afspraken werken zichtbaar in de praktijk, omdat: o Er is een hulpverleningsplan (hier volgorde omgedraaid vd twee bolletjes) o Bovenstaande afspraken zichtbaar zijn in de dossiers; o Plan is voor opname opgesteld of in plan staat gemotiveerd waarom dit niet zo is o Plan is besproken met jeugdige en ouders/pleegouders en BJZ o In plan is zichtbaar dat ouders, jeugdige en BJZ hebben ingestemd met plan o Als jeugdige of ouders niet instemmen, is in het plan opgenomen wat dit betekent voor de hulpverlening en/of afspraken hierover o Jeugdigen weten dat ze een plan hebben o Jeugdigen weten dat dit plan met hen is besproken o Jeugdigen weten dat zij een gesprek hebben met BJZ over evaluatie van de hulp Dossieronderzoek Interview medewerker Interview jeugdige Planmatige hulpverlening is geborgd omdat: 22
Domein: verantwoorde zorg Criteria Indicatoren Bron Er in het plan een datum is vastgesteld wanneer BJZ de hulp evalueert. De zorgaanbieder met BJZ afspraken heeft vastgelegd over het leveren van informatie ten behoeve van de evaluatie De zorgaanbieder de jeugdige (> 6 jaar) en ouders informeert over de informatie t.b.v. de evaluatie Er is voldoende en deskundig personeel Er zijn afspraken over: o Het opleiden van personeel o Het aantal medewerkers per kinderen; Documentenanalyse De instelling werkt toe naar HKZ certificering Deze afspraken werken zichtbaar in de praktijk omdat: o De instelling heeft aanpassingen in het personeelsbestand gedaan n.a.v. afspraken hierover met de provincie o De instelling heeft cursussen voor deskundigheidsbevordering afgerond of gepland Er zijn afspraken in het beleid over: o Het voornemen om HKZ certificering in te voeren o De termijn waarop de instelling toewerkt naar certificering, danwel gemotiveerd uitstellen Documentenanalyse 23
Domein: Passend zorgaanbod Criteria Indicatoren Bron De instelling heeft goed geregeld dat zij hulp geeft aan die jeugdigen die de instelling qua problematiek niet overvragen Er zijn afspraken over: o De opnamecriteria; o De doelgroep; o De inzet van aanvullende hulp door Bjz van een andere zorgaanbieder Documentenanalyse Dossieronderzoek Deze afspraken werken zichtbaar in de praktijk omdat: o De instelling heeft wel eens jeugdigen geweigerd als gevolg van de problematiek o Er is bekend en zichtbaar hoeveel en welke jongeren de instelling heeft opgenomen op grond van een indicatie voor vervangende zorg. o Over de opgenomen jongeren met een vervangende indicatie heeft de instelling afspraken over de (aanvullende) hulp die de jongeren krijgen. o Er is, indien nodig, aanvullende hulp geboden. 24