Memo verordening en Besluit Wmo Aanleiding Met de Wmo-beleidsnota 2012-2015 Meer voor Elkaar heeft eind 2011 een herijking plaatsgevonden van de uitgangspunten van de uitvoering van de Wmo. De Raad heeft besloten de begrippen eigen kracht en eigen verantwoordelijkheid van de burger kern van het gemeentelijk beleid te maken en zo meer invulling te geven aan de bedoeling van de wet, namelijk het in de toekomst garanderen van de zorg voor de meest kwetsbare burgers. Het meedoen van burgers is daarbij het centrale thema. De gemeente Vaals heeft gekozen voor een projectmatige aanpak, waarbij de negen projecten jaarlijks in een uitvoeringsprogramma uitgewerkt worden. In het uitvoeringsprogramma Wmo 2013 staat als actiepunt in het project Wmo-loket de volgende actie benoemd: In het voorjaar zal de regelgeving aangepast worden aan de Kantelingsprincipes. Dit is een proces dat gezamenlijk met de gemeenten Maastricht en Heuvelland doorlopen zal worden, waarbij gestreefd wordt naar zoveel mogelijk harmonisatie. De VNG-modelverordening en besluit zal als uitgangspunt gehanteerd worden. We gaan arrangementen op maat bieden, met oog en zorg voor degenen die onze zorg het meest nodig hebben. Een vaststaand aanbod van en een vastgelegde claim op individuele voorzieningen past hier niet bij. Deze beweging vraagt daarbij om een grotere en meer leidende rol voor de burger. Zowel bij het formuleren van zijn vraag als bij de oplossing van zijn problemen in zijn eigen individuele situatie. We moeten dus een omslag maken naar een werkwijze waarbij het resultaat en het individueel maatwerk centraal staan en het verstrekken van voorzieningen hieraan ondergeschikt is. Uitgangspunten De volgende uitgangspunten staan centraal in het Wmo-beleid: 1 Schuiven op de verantwoordelijkheidsladder 2 Kanteling van de Wmo 3 Nieuwe rollen en verhoudingen 4 Toekomstbestendig 5 Samenwerking in de regio De nieuwe Wmo verordening is daarbij gebouwd op de drie pijlers: 1 Maatwerk Maatwerk is een leidend principe in de nieuwe verordening, waarbij het oplossen van individuele problemen uitgangspunt is en niet het verstrekken van een voorziening. Een oplossing moet worden afgestemd op de persoon, op zijn mogelijkheden en zijn situatie. De jurisprudentie tot nu toe maakt duidelijk dat aantoonbaar ingespeeld moet worden op het individuele karakter van een oplossing. Er moet steeds aandacht zijn voor de specifieke individuele situatie. 2 Resultaten De nieuwe verordening geeft daarnaast inhoud en vorm aan de resultaatverplichting die de gemeente heeft bij de uitvoering van de Wmo. Met oog hierop zijn de domeinen waarop de compensatieplicht van toepassing is geformuleerd als te bereiken resultaten en niet langer als een voorziening. De compensatieplicht bij problemen met het gebruiken van de woning is bijvoorbeeld geconcretiseerd in de gerechtvaardigde verwachting dat je kunt wonen in een geschikt huis, ook wanneer iemand beperkingen heeft. De verantwoordelijkheidsladder reikt de benaderingswijze aan. Indien burgers naar de toekomst toe meer aangewezen zijn op eigen kracht, sociaal netwerk en collectieve voorzieningen is het van groot belang dat er voldoende collectieve voorzieningen zijn, dat deze bekend zijn bij de mensen en dat deze aansluiten op de behoefte van mensen. Het is de Wmo-consulent die deze wereld moet ontsluiten in een samenwerking met interne en externe partners. Het verbinden van
mensen staat daarbij centraal. In Vaals gebeurt dit onder de paraplu van Vaals Helpt! Eigen kracht Vrijwilligers in de zorg en mantelzorg Inclusief denken/ algemene voorzieningen Collectieve voorzieningen Individuele voorzieningen Eigen kracht en een sociaal netwerk kunnen niet bestaan zonder dat er mensen (familie, vrienden en overige burgers) zijn die zich vrijwillig inzetten voor elkaar en de ander. Mantelzorgers en vrijwilligers zijn essentieel voor het slagen van de kanteling. Zij maken reguliere (professionele) voorzieningen minder noodzakelijk. Belangrijker nog, zij zorgen voor het sociale element. Daarnaast gaan er ongetwijfeld knelpunten in de professionele zorg ontstaan als gevolg van de bevolkingskrimp in combinatie met de vergrijzing. Het belang van informele zorg neemt toe om te kunnen voldoen aan de behoefte aan zorg. Voor de gemeente voldoende redenen om de informele zorg te ondersteunen en waar mogelijk te versterken. Centraal in de aanpak voor mantelzorgers en vrijwilligers in de zorg staat het zorg dragen voor goede emotionele en praktische ondersteuning van mantelzorgers en vrijwilligers in de zorg, en daarbij zoveel mogelijk aansluiten op bestaande structuren en netwerken. De verordening is geschreven vanuit een inclusief denkkader. Zowel vanuit het perspectief van de belanghebbende (zelfredzaamheid en toerusting om mee te doen), als vanuit het perspectief van een lokale samenleving die ingericht en geschikt is voor deelname van iedereen. Een gemeentelijk inclusief beleid zorgt daarom ook voor toegankelijke algemene voorzieningen. Investeringen in dergelijke voorzieningen leveren besparingen op, omdat er minder specifieke en individuele voorzieningen nodig zijn. Aan de andere kant investeert de gemeente in mensen die door hun activiteiten (vrijwilligerswerk, mantelzorg) een bijdrage aan de samenleving leveren. Dit inclusief kader is honderdeel van het gesprek met de burger. De aanpak met betrekking tot collectieve voorzieningen en die gericht op vrijwilligers in de zorg en mantelzorg(ondersteuning) vindt vooral plaats middels de samenwerking gemeente, zorgaanbieders, zorgvragers, welzijninstellingen, vrijwilligersorganisaties en overige maatschappelijke organisaties. De gemeente Vaals kent een ruim aanbod aan collectieve voorzieningen. Een groot deel hiervan wordt zelfs door de gemeente gesubsidieerd. Een goed overzicht van deze voorzieningen en een goede informatievoorziening is daarbij van belang. De aanpak met betrekking tot de collectieve voorzieningen is dan ook verdeeld in enerzijds het onder de aandacht brengen van het bestaande aanbod en anderzijds het aanvullen, veranderen of verbreden van het aanbod. Deze blijven als vangnet overeind. 4 Het gesprek en een zorgvuldig proces Komen tot een goed resultaat waarmee problemen worden opgelost op basis van maatwerk vraagt om een zorgvuldig proces. In de verordening wordt ervoor gekozen zoveel mogelijk in te spelen op het met betrokkene in kaart te brengen van zijn situatie. Hierbij dienen alle oplossingsmogelijkheden aan de orde te kunnen komen. Dit gaat in gesprek met de burger. Het resultaat van een dergelijk gesprek is voor de gemeente leidend bij de uiteindelijke beoordeling van een (eventuele) formele aanvraag. Doelstelling/Beoogd effect Aansluiten van het kader van gemeentelijke regelgeving bij de uitgangspunten van de kanteling en welzijn nieuwe stijl. Uitvoering geven aan de actiepunten uit het uitvoeringsprogramma Wmo 2013. Harmonisatie Wmo-verordening in de regio Maastricht-Heuvelland. De gekantelde verordening is een middel om de ambities van de gemeente op het gebied van welzijn en zorg en van een kwalitatief hoogstaande en toekomstbestendige uitvoering van de Wmo te verwezenlijken. De omslag in denken en doen die we willen realiseren zit in: De beweging van claimgericht naar resultaatgericht; Meer aandacht voor participatie; Meer aandacht voor de eigen kracht van burgers en hun sociale omgeving; Met meer individueel maatwerk. Argumenten/Alternatieven/Toelichting
1 Een nieuw kader is nodig om de Wmo toekomstproof te maken in Gulpen-Wittem. We gaan uit van eigen kracht, het sociale netwerk en collectieve en algemene voorzieningen, maar houden individuele voorzieningen als vangnet in stand. 2 Er is aangesloten bij de modelverordening van de VNG. De ontwikkelingen binnen de Wmo die we in Gulpen-Wittem zien, zijn geen autonome gemeentelijke ontwikkelingen. Bijna iedere gemeente in Nederland heeft hier in meer of mindere mate mee te maken. Door de modelverordening VNG als kader te nemen sluiten we aan bij landelijke beproefde ontwikkelingen en concepten. We passen deze echter met nadruk lokaal in. 3 Regionale samenwerking heeft geleid tot een geharmoniseerd voorstel. Het beleidsplan kenmerkt zich door het principe: regionaal wat kan, lokaal wat moet. Daarbij zoeken we ook de aansluiting bij het niveau van de kern. Het vormgeven van de gemeentelijke regelgeving kan goed op regionaal niveau. Veel zaken waren al op identieke wijze vastgelegd. Deze harmonisatie is verder doorgevoerd. In de afstemming met Vaals is onze regelgeving op een enkel punt na volledig geharmoniseerd ( de afwijking betreft een lokale afspraak met de woningstichtingen). In de regio zijn op het niveau van het besluit en werkwijze enkele verschillen blijven bestaan. Hierbij kan gedacht worden aan de volgende onderdelen: Persoonsgebonden budget Maastricht hanteert één tarief PGB-regulier. Het Heuvelland hanteert unaniem een systeem met twee tarieven op basis van activiteiten. Voor beide systemen zijn argumenten te voeren. In beide gevallen wordt compensatie bereikt. Overstappen naar een twee tarieven systeem is voor Maastricht inhoudelijk geen optie aangezien de werkwijze uitgaat van een PGB alleen bij voldoende zelfregie. Dit maakt het hebben van een pluszorg tarief overbodig en daarmee ook financieel niet wenselijk. Het overstappen naar één basistarief is voor de Heuvellandgemeenten niet opportuun aangezien de belanghebbenden met plusactiviteiten in hun indicatie voldoende gecompenseerd zijn voor hun beperkingen. Ook is dit financieel niet wenselijk; pgb plus is goedkoper dan zorg in natura (de gebruiker zou dan een hogere eigen bijdrage moeten betalen). Daarnaast verschilt de wijze van uitbetalen van het PGB. Woningaanpassingen Uit evaluatie blijkt dat er grote verschillen in woningbestanden, verhuis- en aanpassingscijfers en het lokale karakter van de ketenpartners zijn. Daarom blijven de bedragen en de werkwijze inzake woonvoorzieningen voor een deel door iedere gemeente apart ingevuld. Dit landt in de lokale besluiten. Waar mogelijk zijn bedragen herijkt en regionaal vastgesteld. De te bereiken resultaten zijn uiteraard ook voor iedereen gelijk op basis van de verordening. Vervoer Scootmobielen Normuren Hbh Gezien de verschillende contracten voor collectief vervoer(trafficon versus Omnibuzz) en de grote verschillen in gebruiksfrequentie en vervoersbehoefte zal in deze de lokale invulling niet gewijzigd worden. Op dit punt zullen besluit en beleidsregels afwijken. Verdere afstemming blijft wel op de agenda. In tegenstelling tot de regio geldt in Maastricht een inleverpremie voor scootmobielen, indien de toegekende scootmobiel beperkt gebruikt wordt. In tegenstelling tot in een aantal andere gemeenten passen Vaals en Gulpen-Wittem de normuren hulp bij het huishouden niet aan. 4 De wijzigingen ten opzichte van de huidige regelgeving zijn zeer beperkt. Enkele normbedragen zijn aangepast. Zie voor een toelichting de bijlage. 5 Uitvoering en regelgeving zijn in overeenstemming met elkaar gebracht. De gemeente Vaals is in samenwerking met de gemeente Gulpen-Wittem al in 2010 gestart met de kanteling en een gekantelde werkwijze in het Wmo-loket. De huidige verordening bood daartoe wel ruimte, maar deze was niet optimaal. Met deze gekantelde verordening kan de gekantelde aanpak verder geoptimaliseerd worden. Motivatie aansluiting strategische visie: In onze strategische visie wordt over de maatschappelijke voorzieningen het volgende opgemerkt: de gemeente zet in op de zelfredzame samenleving, met goede vangnetconstructie voor de zwakkeren in de samenleving; de gemeente zet in op de versterking van de civil society; de gemeente bevordert, waar mogelijk, de werkgelegenheid en zet mensen aan om deel te nemen aan het werkproces; gekozen is voor een drietrapsbenadering om de maatschappelijke voorzieningen maximaal te decentraliseren.
Financiële aspecten Niet van toepassing; de budgettaire kaders worden niet aangepast als gevolg van deze gekantelde verordening en besluit. Risico s Juridische consequenties Een altijd aanwezig risico is dat het hier een open-einderegeling betreft en dat de kosten per jaar dus mede afhankelijk zijn van aard en omvang van de aanvragen. Ook in een gekantelde werkwijze blijft dit een onvoorspelbare factor. Een tweede risico vormt het feit dat beleidslijnen die in de verordening worden weggezet mogelijk geen stand houden bij de rechter. Dit is ondervangen door de bestaande jurisprudentie zo veel als mogelijk mee te nemen in verordening en besluit. Voor het overige spreken we in plaats van risico s hier beter over kritische succesfactoren. Een belangrijke kritische succesfactor vormt de bereidheid in de samenleving op om deze manier naar ondersteuning te kijken. Dit heeft betrekking op de zorgvrager, maar ook op de beschikbaarheid van vrijwilligers en mantelzorgers. De verschuiving op de verantwoordelijkheidsladder die in deze gekantelde verordening is neergelegd vergt het nodige van burgers, professionals en organisaties, maar ook van ons als gemeente. Indien een van de partijen niet meegaat in de beweging, zet dat het hele proces onder druk. Personele/Organisatorische consequenties Niet van toepassing. Planning 8 januari Concepten in college 11 januari Vrijgeven voor inspraak Ntb Advies Wmo-raad en bespreking raadswerkgroep 22 februari Einde inspraak 19 maart Vaststellen raadsvoorstel in college 9 april Behandeling in commissie 25 april Besluitvorming in raad: vaststellen verordening 1 mei Publicatiedatum verordening 1 mei Nieuwe verordening en besluit van kracht Wijzigingstabel
Onderdeel Was Wordt Motivatie Artikel 10 vrij besteedbaar bedrag Zelfwerkzaamheid bij woningaanpassingen: Artikel 16 Hoogte verhuis- en herinrichtingskosten Artikel 19 Maximaal aanpassingsbedrag bezoekbaar maken woning Artikel 23 Algemeen gebruikelijke woonvoorzieningen 1,5% van het totaal toegekende bedrag, met een minimum van 250,00- en een maximum van 1.250,00- op jaarbasis. 56,-- Loslaten oude systematiek uit AWBZ en WVG. Niet van toepassing 75 % van het budget Harmonisatie. De overweging is dat indien men de woningaanpassing niet door een aannemer laat realiseren maar deze (op onderdelen) zelf realiseert, de aanpassing goedkoper gerealiseerd wordt. 1.360,-- 1.500,-- 3.000,-- 3.225,-- airconditioning woonruimte kooktoestellen algemeen zonwering (binnen en buiten) alle vormen van kranen (eenhendel-mengkranen, thermostaatkranen en glijstangset) aanleg centrale verwarming intercom afzuigkap boven kooktoestel teruggebogen) deurkrukken Aanrechtblad Toiletpot, verhoogd/hangend toiletpot, losse toiletverhoger, toiletstoel Douchecabine, douchecel, douchewand, seniorendouchebak Douchezitjes, douchestoelen en badzitjes Beugels (wand/vloer), grepen (wand/vloer) en drempelhulpen Overige, vergelijkbaar algemeen gebruikelijke woonvoorzieningen tot maximaal 250, badkamer renovatie (vervangen lavet door douche, natte cel meer dan 15 jaar oud Waterbed mechanische ventilatie (beluchten woning) a. airconditioning woonruimte b. kooktoestellen algemeen c. zonwering (binnen en buiten) d. alle vormen van kranen (eenhendel-mengkranen, thermostaatkranen en glijstangset) e. aanleg centrale verwarming f. intercom g. mechanische ventilatie (het beluchten van de woning, hieronder valt ook bijvoorbeeld de afzuigkap boven kooktoestel) h. (teruggebogen) deurkrukken i. Aanrechtblad j. toiletpot, verhoogd/hangend toiletpot, losse toiletverhoger, toiletstoel, toiletgelegenheid op de eerste etage. k. douchezitjes, douchestoelen en badzitjes l. beugels (wand/vloer), grepen (wand/vloer) en drempelhulpen m. seniorendouchebak n. renovatie (van bijvoorbeeld badkamer of keuken) o. douchecabine; douchecel; douchewand p. waterbed q. overige, vergelijkbare algemeen gebruikelijke woonvoorzieningen als genoemd in b a tot en met sub m tot maximaal 250,- Bedrag was al vele jaren niet geïndexeerd. Op basis van onderzoek voor regio geharmoniseerd bedrag. Harmonisatie; de artikelen in de lijst zijn tot stand gekomen op basis van jurisprudentie
Artikel 24 Frequentie woningaanpassingen Artikel 31 sportrolstoel Bijlage I tot en met III: normbedragen woningaanpassingen Bijlage VI: indicatierichtlijn omnibuzz 3 jaar 10 jaar Harmonisatie; op basis van jurisprudentie 2.120,-- 3.500,-- Bedrag was al vele jaren niet geïndexeerd. Op basis van onderzoek voor regio geharmoniseerd bedrag. Komt zeer zelden voor. Niet van toepassing Zie tabel Momenteel wordt gewerkt met 2 offertes. Deze worden door de consulenten getoetst aan de normbedragen. De normbedragen zijn afkomstig van Scio consult. De wijziging houdt in dat de bedragen nu ook vooraf meegegeven worden en niet meer achteraf getoetst. De werkwijze wordt daardoor transparanter. 2.000 kilometer en 750 zones Maximaal 2.000 kilometer en maximaal 750 zones Voor de woningstichting geldt dat met hen aparte afspraken bestaan. De kilometers zijn gemaximeerd. Er wordt, in lijn met de uitgangspunten van de kanteling gekeken naar de vervoersbehoefte en de verschillende mogelijkheden om deze in te vullen. Dus bijv. waarom reist iemand, hoe vaak, waar naar toe. Welke mogelijkheden heeft hij nog meer (scootmobiel, fiets, kinderen met een auto enz.). Maar ook de vraag of iemand in een AWBZinstelling woont waar al een aantal voorzieningen zijn en of er bijv. een boodschappendienst is. Uiteindelijk komt een Wmoconsulent tot een toewijzing van een aantal zones, met een maximum van 750 zones. Aanspraak maken op de hardheidsclausule blijft bestaan. Je kunt maatwerk blijven leveren. Uiteindelijk betaal je als gemeente voor de toegekende zones.