\ raadsvoorstel. Voerendaal, d.d. 11 mei Nummer: 2011/6/14. Portefeuillehouder: P.Leunissen. Afdeling: Welzijn. Programma: Mens en Welzijn

Transcriptie

1 \ raadsvoorstel Voerendaal, d.d. 11 mei 2011 Nummer: 2011/6/14 Portefeuillehouder: P.Leunissen Afdeling: Welzijn Programma: Mens en Welzijn Product: WMO Onderwerp: Verordening maatschappelijke ondersteuning gemeente Voerendaal 2011 en Beleidsregels voorzieningen wet maatschappelijke ondersteuning 2011 Aan de Raad. \ Voorstel 1. Bijgevoegde concept Verordening maatschappelijke ondersteuning gemeente Voerendaal 2011 vast te stellen. 2. Bijgevoegde concept Beleidsregels voorzieningen wet maatschappelijke ondersteuning 2011 vast te stellen. \ Inleiding Per 1 januari 2007 is de Wmo in werking getreden. De Wmo is een samenvoeging van de WVG, de welzijnswet en delen van de AWBZ. In 2006 heeft uw raad de Verordening maatschappelijke ondersteuning gemeente Voerendaal 2007 vastgesteld en in december 2008 is deze verordening op een aantal onderdelen bijgesteld. Voor wat betreft de individuele voorzieningen (prestatieveld 6) is destijds voor een smalle insteek gekozen. Dat wil zeggen dat de bestaande regelgeving van de aan de Wmo voorafgaande Wet voorzieningen gehandicapten (Wvg) en de functie Huishoudelijke Verzorging (HV) uit de AWBZ nagenoeg ongewijzigd in de nieuwe verordening zijn opgenomen. Dit deed geen recht aan de bedoeling van de wetgever om in plaats van een zorgplicht in de Wvg een compensatieplicht in de Wmo in te voeren. Dit was aanleiding voor de Vereniging van Nederlandse Gemeenten (VNG) invulling te geven aan een project dat de Kanteling wordt genoemd, waarbij het compensatiebeginsel nadrukkelijker vorm wordt gegeven. In het kader hiervan heeft de VNG een Modelverordening maatschappelijke ondersteuning opgesteld.

2 Deze verordening is basis geweest voor de nu voorliggende concept Verordening maatschappelijke ondersteuning gemeente Voerendaal 2011 en de bijbehorende beleidsregels voorzieningen Wet maatschappelijke ondersteuning \ Relatie met visiedocument / programmabegroting en relatie met de beoogde maatschappelijke effecten Het gaan werken op basis van de kanteling van de Wmo is opgenomen in het vigerend coalitieprogramma. Het vaststellen van een nieuwe verordening en bijbehorende beleidsregels is voor de uitvoering hiervan een belangrijke (formele) stap. De toegang tot individuele voorzieningen voor mensen met beperkingen om op die manier deel te (blijven) nemen aan de maatschappij past binnen de doelstellingen van het programma Mens en Welzijn. \ Relevante regelgeving Wet maatschappelijke ondersteuning (Wmo) \ Historisch perspectief Zie inleiding. \ Argumentatie Doel van de Kanteling Doel van de kanteling is zoals opgemerkt gemeenten te stimuleren om de compensatieplicht op een nieuwe wijze vorm te geven, zodat mensen met een beperking betere kansen krijgen om volwaardig mee te doen aan de samenleving. Een gekantelde manier van werken vergt van gemeenten én burgers een nieuwe benadering: Gemeenten nemen meer tijd in het eerste gesprek met de klant. Het gesprek wordt breder, meer vraagverhelderend en minder beoordelend. Gemeenten én burgers stappen af van de standaard voorzieningenlijst en alle mogelijkheden verkennen om een hulpvraag op te lossen. Hierbij staan behoud van regie over het eigen leven en zelfredzaamheid voorop. Primair ligt de verantwoordelijkheid bij de burger, de gemeente zorgt voor compensatie als de burger in alle redelijkheid niet in staat is noodzakelijke aspecten te regelen. Samen met de burger wordt vastgesteld wat het resultaat van de ondersteuning moet zijn en welke oplossingen daaraan bijdragen. Het gaat dan lang niet altijd om individuele voorzieningen, ook met algemeen aanbod (collectieve voorzieningen) kan het resultaat bereikt worden. Pagina 2 van 8

3 Verordening en Beleidsregels De hierboven geschetste nieuwe manier van werken vraagt uiteraard om een hieraan aangepaste verordening en beleidsregels, zowel procedureel als inhoudelijk. Uitgangspunt hierbij is de geschetste nieuwe aanpak waarbij niet langer claims en rechten centraal staan, maar waarbij tijd genomen wordt voor een uitgebreid gesprek om de vraag te verhelderen en op basis hiervan samen met de betreffende inwoner en zijn directe omgeving te zoeken naar passende ondersteuning. Met de gekantelde verordening stappen we af van het denken in voorzieningen, het gaat om het resultaat van de ondersteuning, het zogenaamde compensatiebeginsel. Een goed gesprek over en onderzoek naar de ondersteuningsbehoefte en op basis hiervan vaststellen welk resultaat bereikt moet worden met de ondersteuning. Gemeenten hebben een resultaatverplichting, waarbij de ondersteuning steeds gericht is op participatie en zelfredzaamheid. Op basis van het gesprek wordt bekeken welke mogelijkheden er zijn om het vastgestelde resultaat te bereiken met oplossingen die al voorhanden zijn, zoals eigen mogelijkheden, algemene voorzieningen, algemeen gebruikelijke voorzieningen of bestaande en beschikbare collectieve voorzieningen. Pas daarna wordt duidelijk op welke punten nog individuele voorzieningen nodig zijn, hetgeen vervolgens vertaald kan worden in een aanvraag voor (een) individuele voorziening(-en). Zoals hiervoor aangegeven is geen sprake meer van standaard voorzieningen, maar wordt uitgegaan van een maatwerkcompensatie van de cliënt. Dit betekent dat in de nieuwe verordening niet meer uitgegaan wordt van voorzieningen met daarbij voorwaarden om hiervoor in aanmerking te komen, maar van te bereiken resultaten. Deze resultaten zijn: Een schoon en leefbaar huis. Wonen in een geschikt huis. Beschikken over goederen voor primaire levensbehoeften. Beschikken over schone, draagbare en doelmatige kleding. Het thuis kunnen zorgen voor kinderen die tot het gezin behoren. Zich verplaatsen in en om de woning. Zich lokaal verplaatsen per vervoermiddel. De mogelijkheid om contacten te hebben met medemensen en deel te nemen aan recreatieve, maatschappelijke of religieuze activiteiten. In principe kan de inwoner die voor individuele compensatie in aanmerking komt kiezen voor verstrekking in natura of een persoons gebonden budget. Voor alle voorzieningen, met uitzondering van rolstoelen (wettelijk voorgeschreven), is een eigen inkomensafhankelijke bijdrage verschuldigd. Pagina 3 van 8

4 Inhoudelijk kiezen we er voor op enkele punten af te wijken van de modelverordening van de VNG. Het betreft met name: Bij elke eerste aanvraag vindt een gesprek plaats. Het gesprek wordt standaard afgesloten met een verslag dat, ondertekend door betrokkene, voor zover van toepassing, als aanvraagformulier voor (een) individuele voorziening(-en) wordt beschouwd. In de modelverordening is dit facultatief. Indien voorliggende voorzieningen, informele zorg en/of collectieve voorzieningen een oplossing bieden voor het probleem wordt er vanzelfsprekend geen aanvraag ingediend. Bij een herindicatie kan, bij ongewijzigde omstandigheden en een gelijkblijvende ondersteuningsvraag, een schriftelijk of elektronisch ingevuld formulier als aanvraag worden beschouwd. Wonen in een geschikt huis: normaal gebruik kunnen maken van de woning waarover men beschikt. Dit geldt ten aanzien van de woonkamer, slaapvertrekken, keuken en sanitaire ruimten. Naar onze mening horen tuin en balkon niet standaard tot de noodzakelijk te kunnen gebruiken ruimten, waarvoor standaard een individuele wmo-voorziening wordt toegekend. In de modelverordening is het kunnen bereiken van deze ruimten wel opgenomen. \ Alternatieven of andere oplossingsrichtingen Uiteraard kan gekozen worden voor een andere werkwijze of invulling, mits voldaan wordt aan de wettelijke eisen van de Wet Maatschappelijke Ondersteuning. \ Randvoorwaarden Zoals al eerder vermeld heeft de gemeente een resultaatverplichting, waarbij de ondersteuning steeds gericht is op zelfredzaamheid en participatie. Om dit zogenaamde maatwerk te leveren is een grote verscheidenheid van compenserende maatregelen nodig. Dit vraagt om vernieuwing van het aanbod en een goede kennis van de sociale kaart en de voorliggende voorzieningen en andere mogelijkheden. Derhalve is in het uitvoeringsprogramma Wmo 2011 het onderdeel 'plan van aanpak opstellen collectieve voorzieningen' opgenomen. Momenteel wordt gewerkt aan een inventarisatie van de activiteiten die reeds worden aangeboden in de gemeente Voerendaal op het vlak van formele en informele zorg. Zodra deze inventarisatie compleet is en er een duidelijk beeld is aan welke voorzieningen behoefte is, dan worden stappen gezet om hiervoor collectieve voorzieningen te creëren. \ Financiële, personele, organisatorische consequenties Financiële consequenties De nieuwe werkwijze geeft de gemeente mogelijkheden om meer gebruik te gaan maken van doelmatigere en meer passende informele zorg en collectieve voorzieningen. Het uitgebreide gesprek biedt de mogelijkheid om het sociale netwerk van de cliënten te bespreken en de vraag achter de vraag te achterhalen. Pagina 4 van 8

5 Hierdoor zou het mogelijk moeten zijn om de zorgkosten beter beheersbaar te houden. De in de meerjarenbegroting opgenomen zorgbudgetten zijn deels reeds gebaseerd op de gekantelde uitvoering van de Wmo. Personele en organisatorische consequenties De afgelopen maanden is reeds op basis van het uitvoeringsprogramma Wmo 2011 de organisatie en personele invulling van het Wmo-loket aangepast. Momenteel vindt de implementatie van een en ander plaats. \ Risico's Het met de betrokken inwoners te voeren gesprek zal breed zijn. Een bredere analyse kan er toe leiden dat andere of meer behoefte aan ondersteuning naar boven komt dan voorheen. Van belang is dan goed te beoordelen of sprake is van een compensatieplicht van de gemeente. Risico is dat een en ander leidt tot een stijging van de kosten voor de Wmo. \ Communicatie en draagvlak Advies wmo-adviesraad De Verordening Voorzieningen Wet Maatschappelijke Ondersteuning 2011 en de Beleidsregels Voorzieningen Wet Maatschappelijke Ondersteuning 2011 zijn aan de Wmo-adviesraad ter advies voorgelegd. De Wmo-adviesraad heeft onderstaande punten als advies/aandachtspunten opgesteld. 1. voorlichting geven aan burgers over o.a. preventief denken/handelen inzake zelfredzaamheid/eigen verantwoordelijkheid; Het werken volgens de nieuwe verordening is een trendbreuk met de regels zoals die golden binnen de WVG. De Wmo stapt af van het claimgericht denken en indiceren en hiervoor in de plaats komt het leveren van maatwerk, de eigen verantwoordelijkheid en het te bereiken resultaat (de oplossing). Om dit nog nadrukkelijker vorm te geven wordt deze nieuwe verordening voorgesteld. De Wmo-adviesraad geeft aan dat het belangrijk is om deze beleidswijziging actief te communiceren naar de burgers toe, zodat zij op de hoogte zijn van de uitgangspunten van eigen verantwoordelijkheid en zelfredzaamheid. 2. ondersteuning/begeleiding bij aanvraag/gesprek (voor de minder mondige burgers); De Wmo-adviesraad stelt dat de nieuwe werkwijze het risico met zich meebrengt dat de 'zwakkeren' in de samenleving niet in staat zullen zijn om hun zorgvraag duidelijk te verwoorden. Hierdoor zal de mondige en slimme burger gemakkelijker en sneller een voorziening i.k.v. de Wmo toegekend krijgen. De Wmo-adviesraad pleit voor ondersteuning en begeleiding bij het gesprek voor de minder mondige zorgvragers. Pagina 5 van 8

6 Zienswijze gemeente: Door in de nieuwe situatie 'het gesprek' te hanteren, waarbij nóg meer dan voorheen de tijd genomen wordt om de persoonlijke situatie van de zorgvrager te onderzoeken, is de verwachting dat de 'zwakke zorgvrager' juist beter ondersteund en gefaciliteerd wordt bij het oplossen van zijn probleem. Daarnaast kan iedere zorgvrager zich ten alle tijden laten bijstaan door een familielid, kennis of gemachtigde tijden 'het gesprek'. 3. gebruiken van standaard(en) bij onderzoek/indicatiestelling (gebruik van zelfde checklist/vragenlijst door alle consulenten); De Wmo-adviesraad spreekt haar bezorgdheid uit over het feit dat de indicatiestelling/het gesprek te weinig gebaseerd is op een 'standaard'. Zij pleit voor het gebruik van standaard vragenlijsten of checklisten. Dit om te voorkomen dat de verschillen tussen de indicatiestellingen van verschillende consulenten te veel van elkaar afwijken. Zienswijze gemeente: De intentie van de nieuwe verordening is om middels 'het gesprek' en maatwerk tot het gewenste te bereiken resultaat te komen. Binnen dit gesprek zal de persoonlijke situatie van de aanvrager (eigen mogelijkheden, sociale netwerk, informele zorg, voorliggende voorzieningen, collectieve voorzieningen) onderzocht worden. Het is juist de bedoeling om van een standaard af te stappen en gebruik te maken van creatieve oplossingen. Het gebruik van een standaard-vragenlijst is daarom af te raden. Uiteraard maken de wmo-consulenten wel gebruik van een checklist voor wat betreft het inventariseren van aandoeningen, beperkingen, aanwezige zorg, informele zorg, etc. ten behoeve van het structureren van het gesprek. Dat zal in de nieuwe situatie niet anders zijn. 4. mantelzorgers expliciet als belanghebbende opnemen in verordening (worden nu alleen als afgeleide benoemd); Mantelzorgers vallen onder de verantwoordelijkheid van de Wmo en zouden als belanghebbende opgenomen moeten worden in de verordening zodat zij ook aanspraak kunnen maken op voorzieningen i.k.v. de Wmo. 5. Zienswijze gemeente: Mantelzorgers worden niet expliciet als belanghebbende opgenomen in de Verordening Voorzieningen Maatschappelijke Ondersteuning 2011 omdat de jurisprudentie hier niet eensluidend over is. Pas als hier duidelijkheid over is kan de keuze gemaakt worden om mantelzorgers wel/niet als belanghebbende op te nemen in de Wmo-verordening. Mantelzorgers kunnen dus geen eigen aanspraak op Wmo-voorzieningen maken, maar kunnen wel op naam van de persoon waarvoor mantelzorg geleverd wordt aanspraak maken op Wmo-zorg. Bijvoorbeeld: Door de zorg voor een persoon raakt de mantelzorger overbelast. Hij/zij is niet meer in staat alle huishoudelijke taken uit te voeren. In dat geval kan op naam van de persoon voor wie mantelzorg geleverd wordt een indicatie voor hulp bij huishouden aangevraagd worden zodat de mantelzorger in staat blijft om mantelzorg te blijven leveren. Pagina 6 van 8

7 Aanvullend hierop heeft de gemeente Voerendaal nog het steunpunt mantelzorgondersteuning ter ondersteuning van de mantelzorgers. 6. In geval van een verbouwingsaanvraag dient de gemeente een advies te geven aan de burgers over levensloopbestendig bouwen; 7. Aan de beleidsregels (pagina 19) een stuk tekst toevoegen inzake de bezwaarprocedure; Zienswijze gemeente: In de beleidsregels staat op pagina 19 beschreven dat indien de zorgvrager het niet eens is met de beschikking bezwaar kan worden ingediend. Verder staat er ook dat als de aanvrager niet tevreden is met de uitkomst er, nog voordat de (negatieve) beschikking verstuurd wordt, een extra contactmoment plaatsvindt met de zorgvrager om de gemeente de mogelijkheid te bieden om eventuele fouten/misverstanden te herstellen, zodat alsnog tot een bevredigende uitkomst/oplossing gekomen kan worden. Als dit niet lukt kan er aanvullend nog gebruik gemaakt worden van mediation (als het college dat nodig acht). Een zorgvrager kan hierna nog altijd in bezwaar gaan. In iedere beschikking (toekenning en afwijzing) wordt aangegeven op welke wijze bezwaar gemaakt kan worden tegen de beslissing. Een aanvulling in beleidsregels is derhalve niet noodzakelijk. 8. begripsbepaling zelfredzaamheid toevoegen; In de begripsbepaling staat het begrip zelfredzaamheid niet genoemd. De Wmoadviesraad raadt aan dit wel te doen middels de volgende definitie: 'Zelfredzaamheid is het lichamelijke, verstandelijke, geestelijke en financiële vermogen om zelf voorzieningen te treffen die deelname aan het normale maatschappelijke verkeer mogelijk maken'. 9. In art.1 lid 3 Verordening wordt gesproken over personen met een beperking, een chronisch psychisch of een psychosociaal probleem voorzieningen te bieden ter compensatie van hun beperkingen op het gebied van zelfredzaamheid en maatschappelijke participatie teneinde hen in staat te stellen een huishouden te voeren, zich te verplaatsen in en om de woning, zich lokaal te verplaatsen per vervoermiddel en medemensen te ontmoeten en op basis daarvan sociale verbanden aan te gaan. De Wmo-adviesraad stelt voor dit te vervangen door: alle burgers die door persoonlijke omstandigheden worden belemmerd op het gebied van zelfredzaamheid en maatschappelijke participatie. Zienswijze gemeente: Geadviseerd wordt de tekst in de modelverordening te handhaven daar deze de lading beter dekt. Naar aanleiding van de bespreking in de raadscommissie en raad zal bezien worden of en in hoeverre de Verordening en de Beleidsregels aangepast worden. Pagina 7 van 8

8 \ Advies commissie De commissie Samenleving heeft dit voorstel besproken in de vergadering van 16 juni jl. en acht het voorstel rijp voor behandeling in de raad. \ Raadsbesluit 1. Bijgevoegde concept Verordening maatschappelijke ondersteuning gemeente Voerendaal 2011 vast te stellen. 2. Bijgevoegde concept Beleidsregels voorzieningen wet maatschappelijke ondersteuning 2011 vast te stellen. BURGEMEESTER EN WETHOUDERS VAN VOERENDAAL de secretaris, de burgemeester, mr. drs. J.I.F. Kooijman drs. E.A.J. Sprokkel Aldus besloten in de raadsvergadering van 7 juli 2011 de griffier, de voorzitter, B.W.E. van der Wijst drs. E.A.J. Sprokkel \ Bijlagen: 1. Verordening maatschappelijke ondersteuning gemeente Voerendaal Beleidsregels voorzieningen wet maatschappelijke ondersteuning 2011 \ Ter inzage: Pagina 8 van 8