Pedagogische visie CJG Voorst Ieder kind telt! Definitief: 18 okt. 2012
Ieder kind telt! Tel de sterren van een zomernacht Tel er je geboortedatum bij op Plus je telefoonnummer En het nummer van je paspoort Deel dat getal door je gewicht in ponden Tel uit je winst! Je mag er zijn. Door: Jos van Hest 2
Ieder kind telt! Pedagogische visie CJG Voorst Inleiding In onze pedagogische visie van het CJG worden de gezamenlijke uitgangspunten verwoord over opvoeden en opgroeien. We zijn immers op weg om als één organisatie naar buiten toe gezicht te krijgen. Voorheen waren we vier aparte kernpartners die met elkaar samen werkten, meestal bij ernstige en complexe problemen rondom gezinnen. Nu zijn we vier integrale kernpartners die samen werken om kinderen, jongeren en hun ouders te ondersteunen bij opvoeden en opgroeien. We werken integraal vanaf de preventie; voorkomen van ernstigere problemen. Voor jullie ligt de pedagogische visie van het CJG Voorst. Alle CJG medewerkers hebben hieraan meegewerkt, actief tijdens bijeenkomsten of op de achtergrond input leverend. In onze pedagogische visie doorlopen we stap voor stap de verschillende vragen die we hebben over opvoeden en opgroeien, ouders, kinderen, ons aanbod, samenwerken, etc. De conclusies van de discussie zijn opgeschreven tijdens de bijeenkomsten. We hebben ons laten inspireren door de pedagogische visies van Apeldoorn en CJG Rijnmond. Ook het NJI/TNO komt met richtlijnen voor een professionele CJG organisatie. Deze visies verwoordden soms uitstekend onze discussies en conclusies. We zijn zo vrij geweest om dan de tekst over te nemen. Maar zoals alles, begint het bij een droom. Droom Aan de basis van het CJG Voorst ligt een droom. Die heeft te maken met de wens dat ieder kind gezond en fijn kan opgroeien. In een liefdevolle en veilige omgeving. Dat neemt niet weg dat opgroeien in deze maatschappij niet altijd eenvoudig is. Opvoeden is een uitdaging. Meestal doen ouders het intuïtief goed. Praten over opvoeden en opgroeien is normaal. De meeste vragen en twijfels kunnen ouders in het eigen netwerk oplossen. En als er meer nodig is dan zijn de professionals van het CJG er voor de ouders. Het CJG moet ook een leuke en aantrekkelijke plek zijn om naar toe te gaan. Een plaats waar met andere ouders van gedachten kan worden gewisseld, waar nuttige informatie en leuke cursussen te vinden zijn. Waar (aanstaande) ouders, kinderen en jongeren graag naar binnen lopen. Het CJG Voorst is niet alleen een plek in het Kulturhus Jachtlust. Overal waar ouders en kinderen samen komen kan opvoeden en opgroeien als thema worden opgepakt. Denk bijvoorbeeld aan scholen en sportverenigingen. En ook de dorpshuizen, of de bibliotheek! We willen de ouders vertrouwd maken met het CJG als een plaats waar je gehoord wordt, toegankelijk voor iedereen. Preventie eerst! Maar indien nodig hopen we dat ouders ook bij complexere problemen als vanzelf aan het CJG zullen denken en naar binnen zullen stappen. Ook dan werken we samen, verwijzen we door en zorgen we dat ouders en jongeren de zorg krijgen die nodig is. En als het nodig is werken we outreachend, want we 3
kennen onze gemeente, we kennen onze partners en we gaan altijd voor de veiligheid van het kind en een gezonde opvoeding. Samen met ouders! Opvoeden doe je uiteindelijk altijd samen! Gezond opvoeden betekent: o Steunen: elk kind heeft recht op onvoorwaardelijke steun in de vorm van tijd, liefde, aandacht en betrokkenheid o Stimuleren: een goede opvoeding biedt kinderen de ruimte om zich optimaal te ontwikkelen, uitdagingen aan te gaan en moeilijkheden te overwinnen o Sturen: een goede opvoeding biedt kinderen in alle ontwikkelingsfasen structuur en houvast in de vorm van regels en grenzen en draagt bij aan sociale aanpassing en goed burgerschap Gezond en veilig opgroeien In ons Voorster CJG doen we wat nodig is om ouders en kinderen te helpen bij gezond en veilig opgroeien. Preventie is hierbij het sleutelwoord. Het kind Ieder kind telt! Onze aandacht richt zich op kinderen/jeugd in de leeftijd van 9 maanden tot 23 jaar. Van start tot volwassenheid, een groot en belangrijk deel van een mensenleven. Een kind ontdekt de wereld bewegend, spelend, nabootsend, vallend en weer opstaand, experimenterend, maar vooral onbevangen. Het ontwikkelt zijn fysieke, cognitieve, emotionele en sociale vaardigheden. Het kind leert over zichzelf, over de plek die het inneemt in zijn familie, vrienden en school en leert problemen op te lossen en keuzen te maken. Hij neemt stapsgewijs zijn plek in de maatschappij in. De ouders/verzorgers/voogden De ouders vormen de basis van de ontwikkeling van het kind. Zij zorgen voor een veilig thuis, in een veilige buurt, in een familiestructuur met warmte en liefde. Een goede hechting is cruciaal voor een gezonde start van het opgroeien. Ouders zijn de eerste verantwoordelijken voor de opvoeding van het kind en hebben dan ook de regie. Maar zij voeden het kind niet alleen op. Er zijn opa s en oma s, vrienden, buren, leidsters van kinderdagverblijven, onderwijzeressen, sportleraren, etc. die allemaal hun bijdrage leveren aan het opvoeden en opgroeien van onze kinderen. Oftewel de pedagogische civil society: opvoeden door en voor alle kinderen en gezinnen in onze gemeente. It takes a whole village to raise a child. Ouders weten vaak intuïtief wat het beste is voor hun kind. Iedere ouder wil het beste voor zijn kind. Maar opvoeden gaat nooit zonder slag of stoot. Elke ontwikkelingsfase brengt zijn eigen normale opvoedproblemen met zich mee. Het is vanzelfsprekend om vragen en twijfels te hebben. Praten over opvoeden en opgroeien is normaal. Samenleving en overheid Gezond en veilig opgroeien is een opdracht aan ons allemaal. Met velen zijn we verantwoordelijk voor de kinderen en jongeren in onze samenleving. We werken 4
systeemgericht, omdat omgevingsfactoren een grote rol spelen bij het opvoeden en opgroeien. De overheid is partner in deze verantwoordelijkheid. Informatie over de ontwikkeling van kinderen moet beschikbaar zijn voor ouders. De gemeente voert actief regie op het samenwerken van de vele partners in het CJG en daarbuiten. Zij koppelt ontwikkelingen in onze samenleving aan beleid en uitvoering. We respecteren de rechten van het kind vastgelegd in het VN Verdrag inzake de Rechten van het Kind. De CJG professional bewaakt deze rechten. Onze uitgangspunten samengevat: 1. Opvoeden is een natuurlijk, vanzelfsprekend en dynamisch proces waarbij ouders en kinderen elkaar beïnvloeden. 2. Ouders zijn verantwoordelijk voor de opvoeding van hun kind en hebben recht op ondersteuning bij de opvoeding, omdat opvoeden iets is van de samenleving als geheel 3. Ouders bepalen in eerste instantie zelf welke waarden en normen zij aan hun kind willen overdragen. 4. Een goede opvoeding is essentieel voor een optimale ontwikkeling van kinderen en voor een gezonde samenleving 5. Opvoeden betekent rekening houden met de mogelijkheden en behoeften van het kind. Werken met ouders en andere opvoeders In onze bijeenkomsten om deze pedagogische visie te formuleren kwamen we regelmatig te spreken over de samenwerking met ouders, vrijwilligers en andere professionals die in de opvoed- en opgroeisfeer werken. Wat mogen ouders van het CJG verwachten? Opvoeden doe je altijd samen. Wij werken met ouders en kinderen. Daarom willen we dat ouders zich in het CJG veilig welkom voelen. Dat ze kunnen halen bij ons, omdat wij expertise hebben op het gebied van opvoeden- en opgroeien en omdat wij de ouders en hun kinderen kennen. Het is onze uitdaging om naast ouders te staan en hen te empoweren, dat wil zeggen ze aan te spreken op hun eigen kracht, capaciteiten en het eigen sociale netwerk als het gaat om de opvoeding. Het zelfvertrouwen van ouders activeren is onze centrale doelstelling. We bevestigen hen waar ze het goed doen. 5
We willen aansluiten op de vragen van ouders. De verleiding om de eigen normen en waarden over opvoeden en opgroeien over te brengen op de ouders moeten we weerstaan. We respecteren en benutten de normen en waarden van de ouders die zij hanteren bij het opvoeden van hun kind(eren) mits daarbij de veiligheid van het kind niet in het geding komt. Het gaat om een gelijkwaardige relatie met de ouders. Dat is onderdeel van onze professionaliteit. Informatie wordt gegeven om ouders te activeren zelf hun opvoedvraag op te lossen. Hun vragen zijn uitgangspunt, want de regie over de opvoeding ligt bij de ouder. Met en vanuit de beleving van de ouder wordt de oplossing van hun vraag gezocht. Dit verhoogt de goede ouder -ervaring. Is informatie toevoegen aan de vraag van de ouder niet voldoende, dan gaan we over tot adviezen geven. Daar waar ouders echt in gebreke blijven zoeken we als CJG professional actief het contact met de ouders om naast hen te komen staan en hun zorgen over het kind te delen en hulp te bieden of te verwijzen naar de nodige zorg. We praten over opvoeden en opgroeien. Dat is normaal. De dienstverlening van het CJG De dienstverlening verloopt langs het proces van (1) informatie, zowel op eigen verzoek van de ouders als (2) ongevraagd vanuit de publieke zorgfunctie van de overheid naar (3) licht pedagogisch advies op eigen verzoek naar (4) opvoedhulp bij ontwikkelings- en opvoedingsproblemen tot (5) zorgcoördinatie bij complexe problematiek. Het drang en dwang deel, oftewel de geïndiceerde jeugdzorg maakt op dit moment geen deel uit van de CJG-zorg. Wel is Bureau Jeugdzorg een kernpartner in het CJG voor wat betreft de keten, de systeemaanpak, de niet-geïndiceerde hulp en indien noodzakelijk de toeleiding naar de geïndiceerde jeugdzorg. 1. Aan ouders bieden we op hun verzoek en in aansluiting op hun vraag: informatie, voorlichting en advies over de ontwikkeling en de opvoeding, toegespitst op de ontwikkelfase van het kind, de opvoedingsmilieus (thuis/school/buurt) en de aard van de vraag of van het probleem voorlichting en advies hoe hun sociale netwerk (familie, vrienden, buurt) te mobiliseren bij het verbeteren van de opvoeding 2. Aan ouders bieden we ongevraagd vanuit onze publieke zorgfunctie: attendering op vragen, zorgen en problemen in zowel de lichamelijke en psychosociale gezondheid en ontwikkeling van het kind als in de verschillende opvoedingssituaties door monitoren en signaleren en het screenen op lichamelijke en psychosociale ontwikkelingsproblemen. informatie ter voorbereiding op de aankomende opvoedingsopgaven in de nu volgende ontwikkelingsfase van hun kind informatie in individuele situaties wanneer dat nodig is. 3. Wanneer daar aanleiding toe is en ouders dat willen, op hun verzoek: kortdurende advisering en lichte pedagogische hulp gericht op de meest voorkomende normale ontwikkelings- en opvoedingsproblemen per ontwikkelfase. doorverwijzing naar de juiste (specialistische) zorg. 6
4. Wanneer de opvoedproblemen ernstiger en ingewikkelder zijn, bieden we ook daadwerkelijke eerste opvoedhulp aan ouders, kinderen en individuele jongeren in de vorm van: licht pedagogische hulp gericht op het voorkomen van of het terugdringen van ernstige ontwikkelings- en opvoedingsproblemen tijdelijke gezinsbegeleiding. 5. Het sluitstuk van de CJG-zorg (wanneer het gezin dat wil en de zorg complex is): de afstemming van de zorg in het gezin uitmondend in zorgcoördinatie vanuit een systeemgerichte aanpak die zich richt op alle leden van het gezin en de directe omgeving. Bij 75-85% van alle jeugdigen en opvoeders verwachten we dat het basisaanbod (diensten 1 en 2) voldoende zal zijn om hun ontwikkelingsgang en de opvoeding in goede banen te blijven leiden. Bij 10-15% van alle jeugdigen en opvoeders verwachten we dat de combinatie van ons basisaanbod (diensten 1 en 2) met extra steun (diensten 3 en 4) voldoende zal zijn. Bij deze dienstverlening is het belangrijk om het aanbod van kernpartners en mede-partners goed te kennen (sociale digitale kaart) in verband met de doorverwijzing. Bij een terugtredende overheid bestaat het risico dat deze vorm van CJG-zorg niet voor iedereen en altijd beschikbaar is. Wij verwachten dat met de CJG-diensten 1 tot en met 4, mits voldoende beschikbaar, de ouders competenter zullen zijn, er minder kindermishandeling is en minder (ernstige) gedragsproblemen. Zorgcoördinatie, dienst 5, zal vanuit de publieke zorgaanpak van opvoedingsondersteuning nodig zijn voor 1% van de gezinnen in de gemeente Voorst. Bij circa 5% van onze totale doelgroep verwachten we geen verbeteringen te zien. Bij deze klanten zal meer en andere zorg en hulp nodig zijn en is het onze verantwoordelijkheid een goede zorgbehoeftenbepaling te doen en klanten goed te leiden naar meer specialistische geïndiceerde zorg. Ondanks dit gegeven focussen we ons op 100% van de ouders, voor ondersteuning bij opvoeden en opgroeien! Alle kinderen hebben recht op onze aandacht. Het CJG aanbod is continue in ontwikkeling. Samen met ouders en jongeren wordt dit aanbod vormgegeven. De aanwezigheid van het CJG leidt bij ouders, leerkrachten, opvoeders en kinderen en jongeren aantoonbaar tot een toename van kennis en vaardigheden met betrekking tot de opvoeding en ontwikkeling van kinderen en jongeren. Het CJG doet er alles aan om bij de doelgroepen bekend te worden. We willen dat kinderen, jongeren, ouders en andere betrokkenen het CJG kennen en ervaren als de belangrijkste en eerst te benaderen bron voor begrijpelijke, bruikbare en zinvolle informatie met betrekking tot opvoeden en opgroeien. Het uitgangspunt is dat ouders willen, zelf initiatief nemen en vrijwillig participeren bij de inspanningen om een goede opvoed en opgroei omgeving te creëren voor hun kind. Het CJG heeft geen dwang tot haar beschikking. 7
Hoe denken we over samenwerken in het CJG? Samenwerken bij opvoedondersteuning heeft te maken met (1) elkaar kennen; (2) elkaar vertrouwen; (3) elkaar begrijpen; (4) elkaar verstaan; en (5) elkaar stimuleren. De professionals in het CJG onderschrijven dit. Vertrouwen en respect waren de sleutelwoorden in onze gesprekken. Huisvesting onder één dak bevordert de onderlinge samenwerking. De samenwerking tussen de professionals in het CJG Voorst moet gebaseerd zijn op: Vertrouwen naar elkaar toe Respect naar elkaar, erkennen van elkaars expertise. Iedere discipline in het CJG kent eigen werkwijzen, beroepscodes, richtlijnen en protocollen en opereert dus vanuit verschillende invalshoeken (preventief, sociaal, medisch, pedagogisch). Elke professional levert een bijdrage aan het overbruggen van deze verschillende culturen en invalshoeken. Zien van dwarsverbanden, gebruikmakend van elkaars expertise en de grenzen van de eigen deskundigheid kennen. Transparant in de werkwijze rondom opvoeden en opgroeien, delen van informatie waar nodig CJG professionals werken samen met ouders, andere opvoeders in de directe leefomgeving van kinderen en vrijwilligers bij activiteiten. Ouders ervaren bij het CJG dat ze zo min mogelijk met dubbelingen te maken hebben. Hoe denken we over de CJG professional Een CJG professional is er altijd voor alle ouders. Ze zijn informerend, stimulerend, bevragend, voortdurend in dialoog, anderen erbij betrekkend (desnoods er op af), aansprekend en aanspreekbaar, waar nodig adviserend of (licht)hulp verlenend met een brede kijk op de opvoedvragen, - zorgen en problemen van ouders. Zonder te verhullen, maar door aan te kaarten en bespreekbaar te maken, door te empoweren en zo nodig ook te bemoeien, continu feedback te vragen op geleverde dienstverlening, zo nodig nauw met anderen (school, kinderopvang, huisarts, jeugdzorg, etc.) samen te werken en altijd bereid het contact en de communicatie met ouders aan te gaan met als grenslijn dat nooit losgelaten wordt als de veiligheid van kinderen en jeugdigen in het geding is. Samen met de ouders zet een CJG professional altijd het belang van het kind voorop! 8