J A A R V E R S L A G 2 0 0 5

J A A R V E R S L A G 2 0 0 5

Verslag van het jaar 2005, zoals dit is vastgesteld door het Algemeen Bestuur van de Stichting STABU in haar vergadering op 6 april 2006. Inhoud Woord vooraf: voorzitter J.A.M. Altenburg I. Organisatie blz 4 II. Public Relations en Voorlichting blz 9 III. Producten blz 15 IV. Projecten - nationaal en internationaal blz 21 V. Financieel verslag 2005 blz 32 Grondslagen voor de financiële verslaggeving Balans per 31 december 2005 Rekening van baten en lasten over 2005 Toelichting op de balans per 31 december 2005 Toelichting op de rekening van baten en lasten over 2005 VI. Accountantsverklaring blz 43 Bijlagen 1. overzicht STABU-licentiehouders per 31-12-2005 blz 44 2. overzicht fabrikanten met productspecificaties in STABU-systematiek per 31-12-2005 blz 80 3. overzicht gecontroleerde bestekservices per 31-12-2005 blz 95 4. verantwoording uitgave 2005-1 en uitgave 2005-2 blz 98 5. overzicht project- en werkgroepleden per 31-12-2005 blz 111 6. STABU-publicaties in 2005 blz 116 7. overzicht van de aan STABU gelieerde systeemhuizen met besteksverwerkende programmatuur per 31-12-2005 en overige exploitatiehouders blz 118 8. overzicht gediplomeerde bestekschrijvers, opleidingsjaar 2004/2005 blz 120 Inhoud 2

Woord vooraf Aan mij de eer om, als nieuwgekozen voorzitter van het Algemeen Bestuur van de Stichting STABU, terug te blikken op het afgelopen jaar. Ik neem het stokje over van Harry Baayen die zich bij het overheidskenniscentrum aanbestedingen PIANOo sterk is gaan maken voor het professionaliseren van de aanbestedende diensten. De Stichting STABU is gestart met de elektronische koppeling tussen de Elementenmethode en de STABU 2 -systematiek. Tevens is het overschakelen naar deze elementenbestekken de opstap naar het bouwbreed toepassen van het LexiCon, de objectenbibliotheek voor de bouw en daarmee de naadloze aansluiting met CAD-systemen en kostendatabanken. De reeds ingezette activiteiten voor de koppeling met de Elementenmethode heeft ons de kans geboden om de behoefte aan een breder instrument te peilen, zoals een gebruikerstool waarin alle informatie vanaf het invoeren van een projectnummer tot en met systematisch beheer/onderhoud kan worden beheerd. In 2005 is hiernaar marktonderzoek verricht en de uitkomsten zijn veelbelovend. De bestaande STABU informatievoorziening is met name gericht op de bestekschrijver. Het nieuwe product PIM (Project Informatie Management-systeem) is met name ook zeer interessant voor alle architecten- en ingenieursbureaus die alle projectinformatie moeten beheren en ordenen. Daarnaast wordt de mogelijkheid geboden om het beheer van onroerend goed veel structureler aan te pakken en de koppeling met de bestaande calculatieprogrammatuur van aannemers te optimaliseren. Uit eerder genoemd marktonderzoek is gebleken dat de Stichting STABU zowel door de licentiehouders als door de medewerkers als goed wordt beoordeeld. Bovendien wordt STABU geassocieerd met de begrippen professioneel, representatief, vakbekwaam en betrouwbaar. Dit lijkt mij een mooi uitgangspunt bij mijn start als voorzitter. Over de komende bestuursperiode streef ik, gezamenlijk met het overig bestuur, directie en medewerkers naar een nog beter resultaat, waarvoor wij ons voor 100% zullen inzetten. Meer toelichting over de ontwikkelingen en de andere activiteiten van de Stichting STABU treft u aan in dit jaarverslag. Ik beveel u de lezing van dit verslag van harte aan. J.A.M. Altenburg voorzitter Stichting STABU Inhoud

O R G A N I S A T I E

Algemeen Bestuur Het Algemeen Bestuur van de Stichting STABU bestaat uit leden, afgevaardigd namens de complete bouwbranche. Samenstelling Algemeen Bestuur per 31-12-2005: voorzitter vice-voorzitter penningmeester leden : ir. A.J. Baayen/MVROM : ir. J.W. Willems/ONRI : drs. R.J. Wijnands/NVTB : ing. G.J.P. Bot/Bouwend Nederland : ir. J.J. Eberwijn/Bouwend Nederland : J.H.M.A. Erven/Ministerie van Defensie : ir. A.V.M. Pouw/Aedes : ir. L.J. Rienks/BNA : J.L.M. Vugt/UNETO-VNI : ir. W.J. Scheele/VNG Mutaties: Tijdens de Algemeen Bestuursvergadering op 8 december 2005 is afscheid is genomen van ir. A.J. Baayen als voorzitter van het Algemeen Bestuur. Hij wordt per 1 januari 2006 opgevolgd door J.A.M. Altenburg (VROM). Tevens zijn de heren J.L.M. van Vugt (UNETO-VNI) en drs. R.J. Wijnands (NVTB) afgetreden. Zij zijn respectievelijk opgevolgd door de heren ir. ing. R.W.G. de Reus (UNETO-VNI), ing. C. Smit (UNETO-VNI), ir. G. Koers (NVTB) en G. Belt (NVTB). Ook is toegetreden de heer J.H.M.A. Erven (Ministerie van Defensie) die de heer ir. Q.A. de Wijn opvolgt. Het Algemeen Bestuur van de Stichting STABU heeft op 14 april, 8 september en 8 december vergaderd. Tijdens deze vergaderingen is het bestuur geïnformeerd over de voortgang van de korte en middellange termijn plannen. Het bestuur bewaakt op hoofdlijnen de voortgang van deze plannen, inclusief de financiering daarvan via goedkeuring van de begroting en jaarverslag. College van Deskundigen Het College van Deskundigen bestaat uit leden die op persoonlijke titel vanwege hun deskundigheid zijn uitgenodigd deel te nemen in dit adviesorgaan. Het College van Deskundigen brengt desgewenst verslag uit aan het Algemeen Bestuur op basis van hun visie op de ontwikkelingen op de langere termijn. Het college is in dit verslagjaar niet om advies gevraagd. Samenstelling College van Deskundigen per 31-12-2005: ing. K.H. Dekker/voorzitter; ing. J.C. van Kuijen/lid; prof. ir. P.G. Luscuere/lid; ir. J.G. Mast/lid; Organisatie 5

ir. P. Schouwenburg/lid; ing. J.F.M. Strik/lid; ir. F. Tolman/lid. Klankbordgroep gebruikers De klankbordgroep gebruikers is voortgekomen uit de STABU-gebruikersbijeenkomsten. De leden van de klankbordgroep zijn vanwege hun kennis en ervaring gevraagd mee te denken met betrekking tot de inhoud van de STABU-systematiek. Samenstelling klankbordgroep gebruikers per 31-12-2005: ing. S.J.J. Everaers/Ze-bra-plan Bouwkostenadviesbureau; G.C.M. van de Goot/Stichting STABU; B. den Hartog/ABT adviseurs in bouwtechniek; ir. M.L.A.M. van Hezik/Stichting STABU; F.H. Katier/KABU; H. Kocken/Brabant Wonen; D.J. Mudde/EGM Bouwadviseurs; L.J. Versloot/ABT adviseurs in bouwtechniek; ing. J.G.G. Swagers/Stichting STABU; ir. S.W. Wierda/Bond van Nederlandse Bestekdeskundigen; ir. S. Zonneveld/Winket voor de bouw. De beide vertegenwoordigers van ABT wisselen hun deelname aan klankbordvergaderingen met elkaar af. De klankbordgroep gebruikers is in het verslagjaar twee maal bijeengekomen, op 14 april en 7 september. Tijdens deze vergaderingen zijn de uitgaven in 2005 uitvoerig besproken. Over nieuwe ontwikkelingen informeren de leden elkaar ook telefonisch en/of per e-mail. Kring van Ondersteuners Diverse organisaties die niet direct in aanmerking komen voor een positie in het Algemeen Bestuur, zijn vertegenwoordigd in de Kring van Ondersteuners. Via participatie in de Kring van Ondersteuners worden deze organisaties in de gelegenheid gesteld sturing te geven aan het beleid van de Stichting STABU. Samenstelling van de Kring van Ondersteuners per 31-12-2005 is: ABT BV; BAM Advies & Engineering; BPF Bouwinvest; Organisatie 6

DHV Beheer BV; Gemeentewerken Rotterdam, Aanbestedingszaken; Koninklijk Verbond van Nederlandse Baksteenfabrikanten (KNB); Tebodin BV; UNETO-VNI; Van Hattum en Blankevoort BV; VKG, Vereniging van Kunststof Gevelelementenindustrie; Witteveen en Bos Raadgevend Ingenieurs. STABU-bureau De bezetting van het personeel van het STABU-bureau is per 31-12-2005: ir. M.L.A.M. van Hezik : algemeen directeur G.J. Annokkee : projectcoördinator elektrotechniek ir. R.H. Baayen : projectleider Research & Development ing. A.J.M. van den Bogaard : projectcoördinator bouwkunde (90%) C. Bos : projectcoördinator werktuigbouwkunde/elektrotechniek ing. C. Cornax : senior projectcoördinator werktuigbouwkunde en procestechniek mr. R.C.J. Cremers : bedrijfsjurist/projectcoördinator administratieve bepalingen H. Ekkerman : telefoniste/receptioniste/gastvrouw (75%) G.C.M. van de Goot : uitgever/inkoper/accommodatiebeheerder F. Gouw : projectcoördinator bouwkunde D.B. Kervel : public relations officer H. Kervel : commercieel medewerker S. van Laar : secretarieel medewerkster (33,75%) ing. H.H.M. Miltenburg : coördinator opleidingen en cursussen C.T.M. Molmans-Welling : medewerkster boekhouding (45%) J.J. Plaisier : projectcoördinator bouwkunde J.M. Ruijs : systeem-/bestandsbeheerder J. Siegers : gastvrouw (37,5%) M.H. Simonse-Uchtmann : manager P&O/directiesecretaris ing. J.G.G. Swagers : coördinator externe kwaliteit A.E. Tax-Tames : hoofd boekhouding (50%) E. van der Tuuk : secretaresse (90%) A. Udink-van Poorten : hoofd receptie (83,13%) H.G. Udink : gastheer G.W. Veen : bibliothecaris/documentalist (80%) J.T. Veenbaas : projectcoördinator bouwkunde ir. F.A. Veldhuis : projectcoördinator bouwkunde (90%) H. Wildekamp-Paul : medewerkster contractbeheer/secretaresse (80%) Organisatie 7

Mutaties STABU heeft van 21 februari t/m 10 juni 2005 onderdak geboden aan stagiaire Diana van Nisselroy (afstudeerproject Small Business & Retailmanagement HEAO Nijmegen). Zij heeft een imago-onderzoek onder 400 licentiehouders van de Stichting STABU uitgevoerd. Tevens is onderzocht hoe men tegen de marktontwikkeling aankijkt en of het in ontwikkeling zijnde product PIM goed zal scoren. Helaas is de heer Van den Bogaard wegens ziekte niet beschikbaar geweest (vanaf 7 september 2004 in de WAO). Door een verschil van inzicht hebben de wegen van de heer D. (Dirk) Teitsma en STABU zich vanaf 1 juli gescheiden. Eind van 2005 is afscheid genomen van bouwkundige projectcoördinator ir. F.A. (Frans) Veldhuis en hoofd boekhouding A.E. (Annelies) Tax. De heer Veldhuis heeft zich de laatste vijf jaar van zijn professionele loopbaan ingespannen voor STABU en gaat gebruik maken van een welverdiend pensioen. Na een dienstverband van ruim 13 jaar heeft mevrouw Tax besloten om samen met haar man van het leven zonder werken te gaan genieten. Haar opvolger is mevrouw Wildekamp, die na een gedegen inwerkperiode en opleiding de afdeling boekhouding weer op volle sterkte brengt en naast contractbeheer deze uitbreiding krijgt van haar werkzaamheden. De afdeling Bouwkunde is aangevuld met projectcoördinator J.J. (Johan) Plaisier per 1 september 2005. Hij is voornamelijk belast met het up-to-date houden van de STABU-systematiek op het gebied van bouwkunde. De functie projectleider Research en Development is per 1 december 2005 toebedeeld aan ir. R.H. (Radboud) Baayen. In deze hoedanigheid is hij ook verantwoordelijk voor het secretariaat van PAIS. Sinds de invoering van de arbeidsomstandighedenwet in 1994 is bedrijfshulpverlening officieel verplicht voor ieder bedrijf. Aan de reeds aanwezige BHV-ers is in het verslagjaar ook G.C.M. (Bert) van de Goot toegevoegd. Daarnaast heeft mevrouw E. (Evelien) van der Tuuk begin 2005 het Diploma Eerste hulp behaald inclusief reanimatie en verbandleer. Mede met het oog op alle bezoekers van het kantoorpand aan de Willy Brandtlaan, is in oktober 2005 een Automatische Externe Defibrillator (AED) aangeschaft. Dit is een apparaat waarmee indien nodig de reanimatie d.m.v. een stroomstoot sterk ondersteund kan worden. De aanschaf van deze AED is gepaard gegaan met een uitgebreide instructie voor juist gebruik. Organisatie 8

P U B L I C R E L A T I O N S E N V O O R L I C H T I N G

Internationale Bouwbeurs 2005 / Bouw en ICT Van 21 t/m 26 februari 2005 heeft STABU deelgenomen aan de Internationale Bouwbeurs te Utrecht. Het thema van de beurs de essentie van bouwen, werd doorgetrokken om drie noviteiten onder de aandacht te brengen, zoals STABU-bestekteksten voor fabrikanten, nieuwe - met name - juridische cursussen en de beoogde koppeling tussen de Elementenmethode en de STABU 2 - systematiek. In de beursweek zijn ruim 300 contacten gelegd. Stabum@il digitale nieuwsbrief Bij het verspreiden van de digitale nieuwsbrief Stabumail is het uitgangspunt om regelmatig informatie te verschaffen over zogenaamde STABU-evenementen, zoals gebruikersdagen, nieuwe uitgaven, voorlichting en beurzen. Zo worden actuele zaken in een kort artikel weergegeven. Bij uitgebreidere artikelen wordt een korte inleiding opgenomen, waaruit een koppeling naar het uitgebreide artikel op de website is gelegd. In het verslagjaar zijn zes van deze nieuwsbrieven verzonden, gerelateerd aan de bouwbeurs, het via het internet beschikbaar komen van uitgave 2005-1 en 2005-2, de start van het opleidingsjaar en de publicatie van het jaarverslag op de website. Aanmelding voor Stabum@il verloopt via de website, 956 personen hebben zich vanaf de start (oktober 2004) via de website aangemeld voor de digitale nieuwsbrief service. Bouwradius Docentendag Bouw Op 5 oktober 2005 is in Harderwijk de Bouwradius Docentendag Bouw gehouden. Het aanbieden van een dag speciaal voor docenten in het beroepsonderwijs bouw is een jaarlijkse traditie. Docenten van het vmbo, het beroepsbegeleidend onderwijs en middenkaderopleiding Bouwkunde worden hiervoor uitgenodigd. Enkele honderden docenten ontmoeten elkaar op de informatie- en productenmarkt en diverse workshops. STABU heeft deelgenomen aan de informatie- en productenmarkt om de docenten op de hoogte te stellen van de nieuwste ontwikkelingen en om aandacht te vragen voor de gastcolleges die STABU kan verzorgen bij de verschillende onderwijsinstellingen. Bulletin Het huisorgaan van de Stichting STABU is in de twintigste jaargang in februari en oktober verschenen. Een groot deel van de februari-uitgave van het STABU-bulletin is besteed aan de noviteiten die STABU op de bouwbeurs tentoonstelde. Een van de founding fathers van STABU, heeft eind 2004 afscheid genomen van zijn laatste STABU Projectgroep, reden om Otto Sluizer eens te vragen voor een interview. De rubriek Onder Ede van mr. R.C.J. (Rissa) Cremers was deze keer gewijd aan het aanbestedingenbeleid van gemeenten. Dit onderwerp was ook de hoofditem van mr. A.P.C.F. (Armand) Doggen in zijn column uit de praktijk van ACA B&U. Verder aandacht voor: samenwerking STABU met Bond van Nederlandse Bestekdeskundigen, verslag van de klankbordgroep gebruikers, vooruitblik op Delegates Assembly van ICIS, voorzetting samenwerking BRIS/ STABU, nieuwe cursus garanties in de bouw en bijpraten over producten van STABU als de STABU Public Relations en voorlichting 10

Fabrikanten Index, de website en het complete cursusaanbod. Uitgebreid is ingegaan op de vervanging van NEN 5950 door de NEN-EN 2006-1 in samenhang met de NEN 8005, of te wel een behoorlijk ingrijpende wijziging voor de bouwkundige wereld met name de betonsector. Gelet op het gegeven dat het niet altijd duidelijk is wie de derden zijn bij de totstandkoming van een werk is het begrip uitgelegd in het bulletin, in relatie met de coördinatie. Het vergelijkende onderzoek onder besteksverwerkende programma s van de Bond van Nederlandse Bestekdeskundigen (BNB) heeft ook een plaats gekregen. Met als sluitstuk de uitgebreide Vraag het STABU rubriek van ing. H.H.M. (Henny) Miltenburg werden uiteindelijk 24 bladzijden gevuld. STABU voegt nieuwe tegeltabel toe kopt het eerste artikel van de oktoberuitgave van het STABUbulletin; hierin is uitgebreid aandacht besteed aan de toepassing van de tabel met oppervlaktebeoordelingscriteria Tegelwerk van de STABU Standaard 2001. De uitgebreidere diensten via de website van STABU hebben geleid tot het besluit om vanaf 2006 de STABU BouwBaak niet meer op cdrom te verspreiden. Daarnaast is aandacht besteed aan 666ste fabrikant in STABU (Caparol, Nijkerk), project VISI in de B&U, project UAVgc in de B&U over geïntegreerde contractvormen, overzicht van alle geslaagde bestekschrijvers in het cursusseizoen 2004/2005, aankondiging van nieuwe cursus verzekeringen in de bouw, afscheid van projectgroeplid 12; ing. R.P. Melis en diens opvolger ing. R. Halle is voorgesteld. Van de hand van ir. S.W. (Sietze) Wierda is namens de Bond van Nederlandse Bestekdeskundigen is een artikel geschreven over garantie op een voorgeschreven constructie. Het STABU-bulletin heeft een oplage van 7000 en is verspreid onder de licentiehouders van STABU, fabrikanten met productspecificaties in het STABU-bestand, project- en werkgroepleden, leden van Aedes koepel voor woningcorporaties, leden van de Vereniging Nederlandse Gemeenten, leden van de Orde van Nederlandse Raadgevend Ingenieurs, leden Kring van Ondersteuners en alle overige geïnteresseerden. Het STABU-bulletin is ook op de website van STABU te lezen. Fabrikantentraining Bij het organiseren van de fabrikantentrainingen is in het verslagjaar gekozen voor een thematische aanpak, waarbij inhoudelijk ingegaan is op het betreffende vakgebied van de diverse fabrikanten, variërend van beglazing tot systeemplafonds en van computervloeren tot sanitair. Ook was specifiek aandacht voor: producten van de fabrikant, opgenomen in de STABU-database; het maken van een deelbestek, gebaseerd op de specifieke producten; overige services van STABU waarvan de fabrikant gebruik kan maken. Tijdens door de Stichting STABU georganiseerde fabrikantentrainingen wordt met name de commerciële afdeling van de deelnemende fabrikanten geïnformeerd, vanwege de meer thematische aanpak waren nu ook de technische medewerkers van de toeleverancier goed vertegenwoordigd. Deze, voor deelnemende fabrikanten, gratis sessies zijn 5 maal georganiseerd en door 44 personen bijgewoond in het voorjaar. Daarnaast wordt de fabrikantentraining ook tijdens verkoopvergaderingen van toeleveranciers georganiseerd, zodat dieper op specifieke product(specificaties) kan worden ingegaan. In het najaar zijn nog vier reguliere (niet gebonden aan een specifiek thema) fabrikantentrainingen gehouden, hieraan hebben 66 personen deelgenomen. Public Relations en voorlichting 11

Gebruikersdag Al meer dan vijftien jaar organiseert STABU jaarlijks een aantal zogenaamde gebruikersbijeenkomsten. De ene helft van de gebruikersdag staat in het teken van het beantwoorden van (vooraf) ingediende vragen en het bijpraten over nieuwe ontwikkelingen rondom STABU, terwijl de rest van het programma ingevuld wordt door zowel een administratief als een technisch georiënteerde lezing. De onderwerpen waren: 20 januari 2005: Bestekken in de gezondheidszorg door ing. Th. (Theo) Staats van College bouw ziekenhuisvoorzieningen; ARW 2004 door mr. A.P.C.F. (Armand) Doggen van Adviescentrum Aanbestedingen B&U; Juridische consequenties CE-markering door prof. mr. dr. M.A.B. (Monika) Chao-Duivis, Instituut Bouwrecht/TU Delft; Elementenmethode, theorie en praktijk : zaaldiscussie geleid door ing. J.G.G. (Hans) Swagers van STABU. 16 februari 2005: idem als 20 januari 2005. De presentatie over CE-markering werd echter verzorgd door mr. R.C.J. (Rissa) Cremers (STABU). 10 november 2005: Bestek en verzekeringen door mr. K.J.T. (Karel) Boersma van Bierman Aitton Waiboer advocaten en notarissen; Tegelwerk in het bestek, hoe? door P. (Piet) Bakker van Bovatin. 20 december 2005: Bestek en verzekeringen door mr. K.J.T. (Karel) Boersma van Bierman Aitton Waiboer advocaten en notarissen; Nieuwe betontaal door ir. H. (Herman) Ouwerkerk van Gietbouwcentrum en ing. J. (Jan) de Goede van BAM Woningbouw. De vier STABU-gebruikersdagen zijn in het verslagjaar door 116 personen bijgewoond. Public Relations en voorlichting 12

Gastcolleges Onderwijsinstellingen kunnen met grote korting gebruik maken van de STABU-bestekssystematiek via de zogenaamde onderwijslicentie. Daarmee is het gebruik van STABU gewaarborgd. De docent is dan ook de schakel tussen de praktijk en het onderwijs. Regelmatig ontvangt STABU verzoeken van docenten om aanvullende informatie bij het voorbereiden van de lessen. Om dit in een breder kader te plaatsen is in het verslagjaar aan alle onderwijsinstellingen (met onderwijslicentie) de medewerking aangeboden om meer aandacht aan bestekken te besteden. Door het verzorgen van een gastcollege tijdens (of naast) de lessen, kan STABU kennis overdragen op de toekomstige bestekschrijvers en -ontvangers. Afhankelijk van het leerdoel/de werkwijze heeft afstemming plaatsgevonden over de inhoud van de les, waaronder STABU, de opbouw van de bestekssystematiek en de relatie met weten regelgeving (UAV, Normen etc). In het verslagjaar hebben 28 gastcolleges plaatsgevonden. Imago/klanttevredenheidsonderzoek Stichting STABU hecht veel waarde aan het uitstralen van een positief imago en wil de klant graag tevreden houden in diverse opzichten. Vandaar dat STABU een imago/klanttevredenheid onderzoek heeft laten uitvoeren. Ruim 34% van de 400 geënquêteerde licentiehouders heeft aan het marktonderzoek meegewerkt. De eerste conclusie die getrokken kan worden is dat imago en klanttevredenheid als goed worden beoordeeld. STABU wordt gezien als een professionele, representatieve, vakbekwame en betrouwbare organisatie. Wel zijn er enkele verbeterpunten geopperd. Zo geven veel licentiehouders aan dat zij graag willen dat STABU meer contact met de klanten heeft. Ook wordt een goede advisering vanuit STABU zeer op prijs gesteld en wordt het wenselijk ervaren om zo nu en dan een voorlichtingsbijeenkomst te organiseren met de laatste noviteiten. De medewerkers van de Stichting STABU werken deze wensen van de licentiehouders in nadere acties uit. Helpdesk De telefonische helpdesk levert de grootste bijdrage aan intensiever contact met de gebruikers van de STABU-systematiek op. Naast de mogelijkheden van de STABU-systematiek in algemene zin, worden dagelijks vele vragen beantwoord over inhoudelijke, technische onderwerpen. Opvallend is het aantal vragen over wet- en regelgeving, administratieve bepalingen, normering en certificering. De beantwoording van de vragen vindt zo mogelijk dezelfde dag plaats. Bovendien worden de meest gestelde vragen gepubliceerd in de vragenrubriek van het STABU-bulletin en website. De telefonische helpdesk is uitgebreid met het plaatsen van een vragenformulier op de website, waarvan veel gebruik wordt gemaakt. Public Relations en voorlichting 13

BNB-Rondetafelbijeenkomst De Bond van Nederlandse Bestekdeskundigen (BNB) is in het verslagjaar gestart met het organiseren van Rondetafelbijeenkomsten. Door de Bond van Nederlandse Bestekdeskundigen wordt een aantal stellingen voor deze bijeenkomsten geformuleerd, waarover een discussie wordt gevoerd. Als belangenbehartiger voor bestekdeskundigen wil de BNB, in samenwerking, onderwerpen bespreken en oplossingen bedenken. De bijeenkomsten zijn op respectievelijk 17 maart en 13 oktober gehouden. STABU heeft ook deelgenomen aan de bijeenkomsten. STABU/BRIS marktonderzoek Onder de STABU-licentiehouders is een gezamenlijk marktonderzoek gehouden door BRIS en STABU. De hoofddoelstelling was daarbij om een inventarisatie te verkrijgen over het huidige aanbod van producten en diensten en inzicht op de vraag of STABU/BRIS nog aanvullende tools zouden kunnen leveren. Uit dit marktonderzoek is vooral de onbekendheid van samenwerking STABU/BRIS duidelijk geworden. Als aktie daarop zal in de diverse communicatie-uitingen veel meer aandacht aan dit fenomeen worden geschonken. Public Relations en voorlichting 14

P R O D U C T E N

Fabrikanten Index In de STABU Fabrikanten Index is de relevante productinformatie van 670 fabrikanten is opgenomen met honderdduizenden verschillende producten. Deze fabrikanten vertegenwoordigen gezamenlijk 70 à 80% van de omzet van de toeleveringsindustrie. In deze index zitten alle fabrikanten die kant- en klare productspecificaties in de STABU-database hebben laten opnemen, de ruim 80 fabrikanten, verenigd in de Vereniging FBS, die uitgebreide zoeksystemen ( bestekservices ) hebben laten ontwikkelen, de fabrikanten die meedoen met de Zoeksnoek van de Twee Snoeken, de fabrikanten die participeren in de IPI-index en de fabrikanten die gebruik maken van de diensten van de Nederlandse Bouw-Documentatie. Binnen deze index kan op vier verschillende manieren gezocht worden; op fabrikantennaam, op trefwoord, op productnaam en op STABU-code. De Stichting STABU staat open voor deelname van participanten die ook elektronische informatie van fabrikanten op de markt willen brengen. Bestekssystematiek voor de woning- en utiliteitsbouw De professionele bestekschrijvers in de woning- en utiliteitsbouw gebruiken de STABU-systematiek voor het vastleggen van hun bouwprojecten in bestekken. Op deze manier komt er ± 20 à 25 miljard Euro bouwomzet op de markt, beschreven met de STABU-systematiek. Via een halfjaarlijkse update wordt de STABU-bestekssystematiek onderhouden en aangepast op de nieuwe regelgeving in Den Haag en Brussel en nieuwe bouwmethoden en producten. In maart en oktober van het verslagjaar is respectievelijk de zevenentwintigste en achtentwintigste uitgave van het Bouwbreed informatiesysteem aan de licentiehouders gezonden. In bijlage 1 is een overzicht van alle licentiehouders opgenomen, terwijl in bijlage 4 een verantwoording van de veranderingen in de uitgaven is opgenomen. STABU Standaard 2001 De STABU Standaard 2001 is het boek waarin de basis kwaliteitseisen staan omschreven waaraan een werk moet voldoen op zowel technisch als administratief gebied. Gemiddeld ééns in de vijf jaar wordt dit boek aangepast. In het verslagjaar is de tabel oppervlaktebeoordelingscriteria Tegelwerk door middel van een erratum opgenomen. Het van toepassing verklaren van deze tabel is mogelijk vanaf uitgave 2005-2 door middel van paragraaf 01.01.10 van toepassing zijnde voorwaarden. Producten 16

Bouwbreed Informatiesysteem website De website van STABU is een niet meer weg te denken medium voor de informatievoorziening rondom STABU. Naast alle informatie over bouwregelgeving die op de STABU-website is te vinden, leent het medium zich ook uitstekend voor het informeren van de bezoekers van de website over nieuwe ontwikkelingen, beleidswijzigingen, maar ook over voorlichtingsbijeenkomsten. Van de mogelijkheid om informatie aan te vragen en bestellingen te doen wordt veelvuldig gebruik gemaakt. Wel is vastgesteld dat de huidige website behoefte heeft aan restyling. Ten tweede is het huidige beheerprogramma van de website onvoldoende flexibel en is er met de komst van een nieuw beheerprogramma veel meer mogelijk. Tenslotte zal met name de komst van PIM invloed hebben op het gebruik en de werking van de website. Een nieuwe website biedt de mogelijkheid om de informatie opnieuw te ordenen. Voortbordurend op de kennis en ervaring die is opgedaan met de huidige website, goed luisterend naar de interne en externe klant en vanwege het opheffen van de BouwBaak is de eerste aanbeveling om de rubrieken Regelgeving, Contractuele Zaken en Standaardregelingen samen te voegen tot één rubriek en daarbinnen de zogenaamde BouwBaakdocumenten een plaats te geven. Hiermee is een dubbelslag te slaan in het kader van PIM omdat een deel van deze documenten hiervoor ook van belang is. Bestekgerelateerde cursussen en opleidingen In het verslagjaar is zowel de cursus garanties in de bouw als de cursus verzekeringen in de bouw van start gegaan. Deze nieuwe - juridisch getinte - cursussen zijn toegevoegd aan het reeds bestaande cursusaanbod. Cursus actualiteit in wet- en regelgeving in de B&U Deze cursus actualiteit in wet- en regelgeving in de B&U is speciaal bedoeld voor hen die graag bijgeschoold willen worden over de meest recente ontwikkelingen in wet- en regelgeving in de bouwsector. De cursus is o.a. bestemd voor gebruikers, direct en indirect, van de STABU-bestekssystematiek zoals architecten- en ingenieursbureaus, de opdrachtgevende overheid, woningbouwverenigingen, projectontwikkelaars en aannemers- en installatiebedrijven, leveranciers en producenten van bouwstoffen die in bestekken worden voorgeschreven en iedereen die in zijn of haar dagelijkse functie in het bouwproces te maken heeft met wet- en regelgeving. Door middel van deze cursus, van één dag, is men weer op de hoogte van alle valkuilen in bouwcontracten en weet men hoe deze te vermijden. In het verslagjaar is deze cursus één keer georganiseerd, in totaal hebben 8 cursisten hieraan deelgenomen. Cursus STABU-bestekssystematiek Om de invoering van de STABU-bestekssystematiek binnen een organisatie snel en effectief te laten verlopen, wordt door de Stichting STABU een dagcursus georganiseerd. In één dag raakt men volledig vertrouwd met de STABU-bestekssystematiek. In het verslagjaar is de cursus STABU-bestekssystematiek drie keer met succes georganiseerd, in totaal hebben 19 cursisten deze cursus bijgewoond. Producten 17

Cursus STABU Bestekken Lezen Deze cursus behandelt het onderscheiden van risico s en onduidelijkheden bij het lezen en analyseren van projectbestekken. Er wordt uitgebreid aandacht besteed aan de uitleg van díe administratieve en technische zaken die grote invloed kunnen hebben op de verantwoordelijkheid en aansprakelijkheid van de uitvoerende en toeleverende bedrijven in de bouw. Met deze kennis kunnen de bedrijfsrisico s beter ingeschat worden. De cursus STABU bestekken lezen is in het verslagjaar twee keer gehouden en door 9 cursisten gevolgd. Opleiding Bestekschrijver Deze opleiding tot professionele bestekschrijver behandelt alle relevante onderdelen voor het opstellen van projectbestekken. Ook de nieuwe ontwikkelingen op het terrein van de materialen vragen een steeds grotere kennis en deskundigheid van de bestekschrijver. De opzet van de opleiding is zodanig dat direct kan worden ingespeeld op veranderingen in de praktijk. De Opleiding Bestekschrijver heeft in het verslagjaar in totaal 56 gediplomeerde bestekschrijvers opgeleverd. Voor DGW&T is een extra opleiding bestekschrijver georganiseerd. De Opleiding bestekschrijver staat onder toezicht van het Algemeen Bestuur van de Stichting STABU. Voor de beoordeling van het niveau van het examen is in het verslagjaar een examencommissie opgericht, waarin afgevaardigden namens BNA en ONRI zitting hebben genomen. Hierdoor is de erkenning door BNA en ONRI officieel een feit geworden. In bijlage 8 is een overzicht opgenomen van gediplomeerde bestekschrijvers van het opleidingsjaar 2004/2005. Opfriscursus Bestekschrijver De Opfriscursus Bestekschrijver is speciaal bedoeld voor degenen die de Opleiding Bestekschrijver hebben gevolgd en bijgeschoold willen worden over de meest recente ontwikkelingen. Door middel van de tweedaagse opfriscursus, is het mogelijk om kennis te nemen van o.a. wijzigingen in wet- en regelgeving en de gevolgen daarvan. In het verslagjaar is de opfriscursus Bestekschrijver twee keer gehouden en hebben 17 cursisten hieraan deelgenomen. Cursus Garanties in de bouw Deze nieuwe cursus is bedoeld om wegwijs te geraken in de complexe wereld van garanties. Garanties spelen in de bouw een belangrijke rol. Toch is het een niet éénduidig begrip. Door middel van deze cursus van één dag raakt men vertrouwd met het fenomeen garanties in de bouw. De nieuwe cursus Garanties in de bouw is gestart op 22 maart 2005, heeft drie keer plaats gevonden en is door 29 cursisten gevolgd. Cursus Verzekeringen in de bouw Het nieuwe verzekeringsrecht treedt op 1 januari 2006 in werking en zal worden opgenomen in Titel 7.17 van het Nieuwe Burgerlijk Wetboek. Het huidige verzekeringsrecht in het Wetboek van Koophandel bestond namelijk al ruim 160 jaar en was volgens de wetgever hard aan vernieuwing toe. Het nieuwe verzekeringsrecht zal de relatie verzekeraar en verzekerde, zo is de verwachting, in sterke mate beïnvloeden. De nieuwe cursus Verzekeringen in de bouw is in het verslagjaar van start gegaan, is één keer gehouden en door 7 cursisten gevolgd. Producten 18

Bedrijfsgerichte cursus Alle voornoemde cursussen en opleidingen zijn ook mogelijk als in-company cursus en daarom compleet af te stemmen op de wensen van een organisatie. De volgende organisaties hebben gebruik gemaakt van de mogelijkheid van een bedrijfsgerichte cursus: Woonmaatschappij Maasland; ISA sport; Facilitair Bedrijf Jeroen Bosch ziekenhuis; Dura Vermeer; Rijksgebouwendienst (RGD); Welling Didam. Besteksbeoordeling Regelmatig ontvangt STABU de vraag van gebruikers of er een mogelijkheid bestaat een bestek te laten controleren. Met name bij organisaties die recent licentiehouder van de STABU-bestekssystematiek zijn geworden, bestaat de behoefte aan een besteksbeoordeling. In het kader van kwaliteitszorg beoordeelt STABU ook ongevraagd en steekproefsgewijs projectbestekken, opgesteld met de STABU-systematiek. In het verslagjaar zijn 15 bestekken beoordeeld, voorzien van commentaar en in maximaal een halve dag besproken met de opsteller. Fabrikantendiensten FPS In de STABU-database is ruimte gereserveerd voor gezamenlijk opgestelde productspecificaties van toeleveranciers. Daarbij gaat het uitsluitend om productspecificaties die informatie bevatten ten behoeve van het bestek en niet om andere productinformatie. Deze productspecificaties staan de bestekschrijvers digitaal ter beschikking bij de vastlegging van een keuze inzake bouwmaterialen voor een specifiek bouwproject. In totaal zijn 669 fabrikanten in de uitgave 2005-2 opgenomen. Het overzicht hiervan is in bijlage 2 opgenomen. Bestekteksten De dienst bestekteksten is voortgekomen uit de vraag van de fabrikanten die bepaalde producten niet uitsluitend in productspecificaties kunnen vastleggen. Dit geldt vooral voor bouwproducten waarvan de speciale verwerking essentieel is voor de gegarandeerde kwaliteit. Dit geldt ook voor samengestelde producten met een bepaalde verwerkingsmethode. Deze bestekteksten worden op de STABU BouwBaak en de STABU-website geplaatst. De STABU gebruikers die beschikken over goedgekeurde bestekverwerkende programmatuur kunnen deze bestekteksten direct overhalen naar hun projectbestekken. De fabrikanten die in het verslagjaar van deze dienst gebruik hebben gemaakt zijn in bijlage 3 opgenomen. Producten 19

FPS in samenwerking met NBD Een tweede mogelijkheid om te komen tot een Fabrikantgebonden Product Specificatie is een samenwerking met NBD. Deze organisatie is uitgever van de Nederlandse Bouw-Documentatie (NBD) in een losbladig ringbandsysteem en op cd-rom. De Stichting STABU heeft een samenwerkingsovereenkomst met NBD-publicaties (Sdu Uitgevers) afgesloten. Daardoor bestaat de mogelijkheid een productdatablad (uitgave NBD) te koppelen aan een STABU-productspecificatie. In de praktijk betekent dit dat de bestekschrijver bij het opstellen van een projectbestek de fabrikantgebonden productspecificatie tegenkomt of oproept en dan slechts door een enkele druk op de knop ook de complete productinformatie van de NBD kan laten verschijnen, eventueel voorzien van foto s en tekeningen. Dit werkt eveneens andersom. Wanneer de bestekschrijver een fabrikantgebonden productspecificatie in het NBD-bestand tegenkomt, kan deze naar het projectbestek worden doorgestuurd. Bestekservices Een mogelijkheid voor fabrikanten om zich met behulp van de STABU-systematiek uitgebreider te presenteren is bijvoorbeeld de bestekservice, bestaande uit voor-ingevulde bestekteksten, ontsloten door een toegankelijke zoekstructuur. Een goede bestekservice is daardoor niet alleen een handig hulpmiddel voor de bestekschrijver, maar ook een goed marketingmiddel voor de fabrikant. Bestekservices worden door de fabrikant in samenwerking met een adviseur samengesteld. De fabrikant van de productgebonden bestekteksten brengt de specificaties uit op Fabrikanten Bestekservices (FBS) cd-roms of via het internet. Op het internet kan de bestekservice toegankelijk worden gemaakt via de site van de fabrikant en/of via de site van de Vereniging FBS (Fabrikanten Bestek Services). Het gekozen medium (al dan niet voorzien van een zoekboom) wordt gedistribueerd naar de licentiehouders van STABU. Door middel van de besteksverwerkende programmatuur kan deze informatie ingelezen worden. In bijlage 3 is een overzicht van goedgekeurde bestekservices opgenomen. STABU BouwBaak Alle informatie van de website van STABU (het gedeelte dat is beschermd met een wachtwoord) wordt twee maal per jaar samengevat in de STABU BouwBaak die per cd-rom wordt verspreid. Geconstateerd is dat ten aanzien van de STABU BouwBaak de cd-rom uitgave een probleem wordt omdat de informatie van de STABU BouwBaak regelmatig moet worden aangepast vanwege de regeldrift in Den Haag en Brussel en de nieuwe ontwikkelingen in de bouwnijverheid. Twee maal per jaar een update is niet voldoende om up-to-date te blijven De Stichting STABU heeft het voornemen om vanaf 2006 de STABU BouwBaak uitsluitend via internet te leveren aan de licentiehouders. Dit betekent dat de licentiehouders ervoor moeten zorgen dat zij een internet-aansluiting op hun werkplek hebben. Producten 20

P R O J E C T E N N A T I O N A A L E N I N T E R N A T I O N A A L

NATIONAAL UAVgc; geïntegreerde contracten in B&U Met subsidie van PSIbouw en ondersteund door de Regieraad voor de Bouw is de Stichting STABU gestart met het project UAVgc in de B&U 2005-2006. De centrale doelstelling van het project is het in beeld brengen van de mogelijkheden en beperkingen van de nieuwe contractvormen (zoals design and construct en turnkey) en een plan van aanpak voor de implementatie van UAVgc in de B&U-sector. Het project wordt begeleid door een klankbordgroep die is samengesteld uit vertegenwoordigers van het Instituut van Bouwrecht, de Rijksgebouwendienst, PIANOo, CROW, BAM Advies & Engineering, DGW&T, BNA, TNO en STABU. Als gevolg van de oproep aan opdrachtgevers, architecten, bouwondernemingen en installateurs om een bijdrage te leveren aan dit project, zijn door STABU in samenwerking met TNO, CROW en het CBPI (Centrum voor bouwproces & innovatie) onder grote belangstelling twee workshops georganiseerd op 8 november en 7 december 2005. Door deelnemers van de workshops werd over het algemeen aangegeven dat zij het toepassen van de UAVgc in de B&U-sector zeker mogelijk en zelfs wenselijk achten. Van de kant van de architecten is echter nog een terughoudende opstelling te bespeuren. Dit heeft vooral te maken met het feit dat zij nog geen goed beeld hebben hoe de kwaliteitsborging van de architectuur is geregeld binnen de UAVgc. Van de zijde van de opdrachtgevers wordt als belangrijk aandachtspunt naar voren gebracht hoe de mate van invloed en controle tijdens het uitvoeringsproces binnen de UAVgc is geregeld. Vooral binnen de B&U-sector is het ontwerp heel belangrijk en heeft de opdrachtgever daarop een belangrijke invloed. Door het overdragen van de ontwerpverantwoordelijkheden aan de uitvoerende partij is men bang dat men onvoldoende invloed meer kan uitoefenen op het ontwerp. Bovendien is door alle partijen aangegeven dat de wijze van vraagspecificatie, risicoverdeling en hoe de vergunningen worden geregeld binnen de UAVgc nog nadere invulling behoeven. Als de B&U-sector, evenals in de GWW, de UAVgc als een standaard aanvaard zal dit de sector belangrijke voordelen kunnen opleveren. De beschikbaarheid van een instrument om de rechtsverhouding bij geïntegreerde contracten goed te kunnen regelen zal voor opdrachtgevers een stimulans kunnen zijn om met marktpartijen op vernieuwende wijze te gaan samenwerken. Dit zal een belangrijke stap zijn op weg naar innovatie in de sector. Projecten nationaal en internationaal 22

Koppeling Elementenmethode en STABU 2 -systematiek De Bond van Nederlandse Architecten BNA en de Stichting STABU werken samen aan een koppeling tussen de Elementenmethode 2005 en de STABU 2 -systematiek. Deze is voor het eerst gepresenteerd tijdens de Internationale Bouwbeurs in Utrecht. De Elementenmethode stelt ontwerpers in staat een totaal model te creëren, waarin functionele en architectonische uitgangspunten zijn vastgelegd. Deze staan los van de later te besluiten technische oplossingen. De koppeling met de STABU 2 -systematiek maakt het mogelijk om snel en efficiënt de informatie over een bouwproject, vanaf het initiatief en ontwerp, bestek en realisatie, zowel bouwkundig als installatietechnisch op te stellen en te beheren. Met de bestaande, op de elementenindeling afgestemde calculatieprogrammatuur, kan snel en betrouwbaar de kostenraming worden opgesteld. Om tot de beoogde koppeling van de twee standaarden te komen, wordt de publicatie Elementenmethode 1991 door de BNA aangevuld en herzien. De SfB-systematiek wordt in totaliteit gepubliceerd en afgestemd op Europese ontwikkelingen. Het elementenniveau (tabel 1) wordt uitgebreid door STABU met aanvullende definities van technische installaties. Dit in nauw overleg met UNETO-VNI. Daarnaast wordt bij de koppeling ook rekening gehouden met beheerders van onroerend goed, zoals woningcorporaties, zodat deze organisaties op efficiînte wijze onderhoudsprojecten kunnen definiëren en uitbesteden. VISI en Voorwaarden scheppen voor Invoering Standaardisatie ICT VISI gaat over het afspreken van taken en verantwoordelijkheden in een bouwproject en de bijbehorende communicatie. Met behulp van VISI wordt de informatie over leveringen, voortgang, afwijkingen, financiën en kwaliteitsborging van het bouwproject met elkaar uitgewisseld en vastgelegd zodat altijd te achterhalen is wie, wat en wanneer heeft gedaan. VISI is ontstaan vanuit de behoefte om de samenwerking in projecten te verbeteren zodat er minder bouwfouten worden gemaakt en de inrichting van een project sneller tot stand kan komen. Uitgangspunt voor VISI is ook de rol die automatisering kan spelen bij projectmatig werken. VISI regelt de projectinrichting en de communicatie. Via SenterNovem heeft de Stichting STABU sinds 27 juni 2005 de leiding over het project VISI in de B&U. Een team van Rijksgebouwendienst, INBO architecten, ABT Adviesbureau voor Bouwtechniek en Stichting Bouw Research is onder leiding van STABU gestart met een aantal praktijkprojecten en zal hierover aan de B&U-sector rapporteren. In 2005 is begonnen met projectplannen en het uitwerken van raamwerken voor het praktijkproject ontwerp en voor het praktijkproject uitvoering. Deze documenten worden aangevuld met gegevens naarmate het project vordert. Ook is een samenvatting van dit project op de website van de Stichting STABU gepubliceerd. Geregeld wordt voor dit project opnieuw aandacht gevraagd op deze website. Projecten nationaal en internationaal 23

Brede ondersteuning van LexiCon De Stichting STABU heeft de afgelopen periode veel tijd en geld geïnvesteerd in de nieuwe uitwisselingsstandaard LexiCon. Eind 2005 is het definitiedeel van het LexiCon voor ruim 55% gevuld en dat betekent dat er in 2006 nog fors aan de vulling moet worden doorgewerkt. Eenmaal gereed kunnen geïnteresseerde partijen, waaronder STABU zelf, starten met het verwerken van deze definities in hun bestanden zodat uitwisseling van informatie via de computer feilloos kan gaan verlopen. De spelregels waarmee we de definities, gebaseerd op deze ISO-DIS 12006, in Nederland in zogenaamde objectenbibliotheken vastleggen zijn samengevat in de Nederlandse Technische Afspraak 8611 (NTA 8611). Deze spelregels zullen nog verder uitgebreid moeten worden op basis van de praktijkproblemen die we tegenkomen en dat gebeurt onder auspiciën van de vereniging Bouw Afspraken Stelsel (BAS). Overigens werkt de procesindustrie die ook soortgelijke standaards ontwikkelt (USPI-NL) in deze NTA met BAS samen. De Normcommissie van NEN NC 3841184 heeft ook voorbereidingen voor de uitbreiding van deze NTA uitgevoerd. De meest gebruikte CAD-systemen in Nederland zijn vertalingen van Amerikaanse, Duitse (en nu ook Hongaarse) CAD-systemen. En als het om Nederlandse producten gaat, betreft het systemen die uitsluitend de tweedimensionale markt bedienen en die de objectgerichte benadering (teneinde 3D) vanuit de CAD-pakketten niet zien zitten. In het kader van het gewenste gebruik van het LexiCon in de CAD-bibliotheken is het dus noodzakelijk om internationale samenwerking te zoeken. Gelukkig bestaat er een internationaal samenwerkingsverband van alle grote CAD-leveranciers dat International Alliance for Interoperability (IAI) heet. Via internationaal georganiseerde regio s zijn projectgroepen al jaren bezig om de internationale CAD-uitwisselingsstandaard voor de bouw te ontwikkelen. Deze standaard, Industry Foundation Classes wordt steeds vaker geïmplementeerd in de diverse 3D-CAD-bibliotheken. IAI is naarstig op zoek naar een internationaal geaccepteerde standaard voor objectdefinities om deze aan de IFC s toe te voegen en het LexiCon is geschikt om deze wens in te kunnen vullen. Voor het met Europees geld ondersteunde project econstruct is getest of dit in de praktijk ook zou kunnen werken en dat bleek het geval te zijn. IAI wil het LexiCon implementeren in haar uitwisselingsstandaard IFC maar dan wel onder de voorwaarde dat de vulling van het LexiCon ook internationaal ondersteund wordt. Om aan deze voorwaarde te kunnen voldoen, organiseerde de Stichting STABU onder de titel An International LexiCon; a joint venture? op 17 en 18 januari 2005 een speciale workshop in Ede. Deelnemers zijn vertegenwoordigers van zusterorganisaties uit de Verenigde Staten, Nieuw Zeeland, Finland, Zwitserland, Slovenië, Canada, Engeland en Nederland, die belangstelling hebben om hun nationale invulling van het LexiCon te realiseren. De workshop ging over hoe dit te organiseren en vooral hoe dit op elkaar afgestemd moet worden. Tijdens deze workshop werd toegelicht hoe het LexiCon nationaal ondersteund wordt door de participanten in PAIS, de financiële ondersteuning door PSIB en door de samenwerking met CROW en UNETO-VNI. De ETIM-bibliotheek (artikelenbestanden) die in de Nederlandse elektrotechniek en werktuigbouwkundige wereld in de praktijk wordt toegepast, blijkt ook over de grens een succes te zijn. ETIM-Europe is al opgericht en men is druk bezig met de vertaalslag. Projecten nationaal en internationaal 24

Demonstratie Projectbestek 2005 UNETO-VNI en STABU willen de brug slaan tussen de projectbestekken opgesteld met de STABUsystematiek en de (elektronische) wijze waarop de installateurs ontwerpen, calculeren, organiseren en inkopen. Deze brug kan gebouwd worden in de vorm van het gezamenlijk definiëren van installaties en installatieonderdelen waarbij uiteindelijk het LexiCon de brug wordt tussen het ene bruggenhoofd de STABU-systematiek en het andere bruggenhoofd de artikelclassificatie ETIM. De STABU-projectgroepen zijn door het bestuur van UNETO-VNI geautoriseerd om deze definities vast te stellen en in zowel de Elementenmethode (als bouwdelen en bouwdeelcomponenten) als in het LexiCon te laten opnemen. In 2004 is een aanvang gemaakt met de definities en is een beheerprogramma voor het beheer van de Installatiedelen en Installatiedeelcomponenten gereedgekomen. In 2005 is gestart met het vullen van de database. Er is een stuurgroep ingesteld die dit proces bewaakt, bestaande uit vertegenwoordigers van UNETO-VNI, Stichting Instalnet en STABU. PAIS; Platform Afstemming Informatietechnische Structuur in de bouw en infra Binnen de bouwwereld (GWW en B&U) zijn belangrijke initiatieven op het gebied van informatietechnische afsprakenstelsels gebundeld in het Platform Afstemming Informatietechnische Structuur (PAIS in de bouw en infra). In PAIS werken de volgende zes initiatieven samen: VISI (digitale ondersteuning van het projectmanagement en het transactieverkeer in GWW-projecten); STABU LexiCon (objectenbibliotheek voor de B&U-sector); ETIM/ITI (objectenbibliotheek en standaard voor e-commerce in de sector van de elektrotechnische, werktuigkundige en sanitaire installaties); GS1 Nederland (standaard voor e-commerce in de bouw en infra); CROWOB (objectenbibliotheek voor de GWW-sector); ProRail Projectobjectenboom (methodiek om databestanden in bouw- en infraprojecten te structureren en beheersbaar te houden). PAIS wil een samenhangende informatietechnische structuur bewerkstelligen door deze afsprakenstelsels op hun onderlinge raakvlakken tijdig op elkaar af te stemmen. Einddoel is een informatietechnische structuur die het samenwerken en de communicatie tussen partners in bouw- en infraprojecten in al zijn facetten digitaal kan ondersteunen. Ontwikkeling van een dergelijke informatietechnische structuur is noodzakelijk om de mogelijkheden van ICT in de bouwsector optimaal te benutten. PAIS heeft een Plan van Aanpak ontwikkeld voor de afstemming van de verschillende afsprakenstelsels, dat financieel wordt ondersteund door PSIB (Proces- en SysteemInnovatie in de Bouw). Projecten nationaal en internationaal 25

PAIS heeft samen met beleidsmakers en beslissers uit de bouw en infra lijnen uitgezet voor de toekomst. Zo is er een Overleg directeuren van opdrachtgevende overheidsdiensten ontstaan, bestaande uit het Ministerie van Verkeer en Waterstaat/Rijkswaterstaat, VROM/RGD, Gemeentewerken Rotterdam, ProRail en DGW&T. Deze overheidsdiensten onderkennen de noodzaak van PAIS en hun organisaties willen concrete (delen van) informatiestandaarden vaststellen en voorschrijven. Het deelproject van de Stichting STABU bestaat uit de ontwikkeling van de objectenbibliotheek LexiCon, naast de invulling van de definities binnen deze objectenbibliotheek wordt er afstemming gezocht met de overige projecten. Het jaar 2005 stond voor STABU voornamelijk in het teken van de koppeling tussen het STABU LexiCon en de ETIM-artikelclassificatie van UNETO-VNI. Na onderzoek is gebleken dat deze koppeling mogelijk is en hieraan zal in 2006 invulling worden gegeven. Overige projecten waar in 2005 aan is gewerkt bestaan uit de ontwikkeling van een objectenbibliotheek voor de GWW (CROWOB), het validatieproject van GS1 en de verdere ontwikkeling van VISI. Daarnaast is door PAIS het kaderproject opgestart, wat een invulling zal geven aan de wetenschappelijke onderbouwing van het gehele traject. BAS; Bouw Afspraken Stelsel De Stichting STABU is medeoprichter en bestuurslid van de vereniging Bouw Afspraken Stelsel (BAS). De Vereniging BAS wil de digitale communicatie in de bouw op het gebied van grafische, technische en kosten informatie concreet verbeteren door het bevorderen van de totstandkoming en het gebruik van objectenbibliotheken, die voldoen aan bepaalde spelregels, die inmiddels zijn vastgelegd in de Nederlandse Technische Afspraak (NTA) 8611 (nl) Richtlijnen voor objectenbibliotheken. Door de initiatieven in PAIS is het voortbestaan van de vereniging BAS niet meer noodzakelijk als PAIS de taken van BAS overneemt. De lopende projecten zullen in 2006 worden afgerond c.q. overgedragen. Vereniging Timmerwerk Restauratie (VTR) Naar aanleiding van de vraag van restauratiearchitecten, bouwkundig adviseurs in de restauratiesector en bestekschrijvers om de Beoordelingsrichtlijn (BRL) 5020 Instandhoudingstechnologie) in de STABU-systematiek te verwerken heeft overleg plaatsgevonden tussen STABU, de Vereniging Timmerwerk Restauratie (VTR) en Stichting Keuringsbureau Hout. Met positieve inzet van de partijen is het gelukt het door SKH voor de VTR ontwikkelde procescertificaat in te passen in de STABU-systematiek. In de uitgave 2005-1 is de BRL 5020 opgenomen in de STABU-systematiek. In het hoofdstuk 30 wordt de wijze waarop restauratietimmerwerk volgens de BRL dient te geschieden, beschreven. Projecten nationaal en internationaal 26