FEC-JAARPLAN 2015 1
Inhoudsopgave Voorwoord 1. Integriteit financiële sector. 5 1.1. Inleiding 5 1.2. Belang integere financiële sector 5 1.3. FEC en integriteit financiële sector 6 2. Het Financieel Expertise Centrum 7 2.1. Inleiding 7 2.2. Doel, missie en ambitie 7 2.3. Convenant FEC 2014 en Informatieprotocol FEC 2014 7 2.4. Organisatie 8 2.4.1. FEC-raad 8 2.4.2. FEC-eenheid 8 2.5. Aansluiting bij andere samenwerkingsverbanden 8 3. Doel en taken van het FEC.. 9 3.1. Inleiding 9 3.2. Informatie-uitwisseling 9 3.2.1. FEC-informatieplatform 9 3.2.2. Vervolg op evaluatie FEC-informatieprotocol 10 3.2.3. FEC-privacy platform 10 3.2.4. Fiscaal bestuursrechtelijke antecedenten 11 3.2.5. Inrichten structurele informatie-uitwisseling Terrorismefinanciering 11 3.3. Kennis 12 3.3.1. Stages 12 3.3.2. FECademy 12 3.3.3. Benchmarks 13 3.3.4. Cybercrime 13 3.3.5. Corruptie/belangenverstrengeling 13 3.3.6. Vraagbaak FEC-eenheid 14 3.3.7. Schakel met (inter)nationale gremia 14 3.4. Thema s 15 3.4.1. Samenwerkend toezicht op fiscale risico s 15 3.4.2. Trustkantoren 15 3.4.3. Terrorismefinanciering 16 3.4.4. Publiek Private Samenwerking (PPS) 16 3.4.5. Afpakken 17 3.4.6. Sanctieregelgeving 17 2
4. Beheer.. 19 4.1. Jaarverslag en beheerverslag 19 4.2. Financiering 2015 19 5. Communicatie 20 5.1. Versterken van de gezamenlijke FEC-voorlichting 20 3
VOORWOORD Voor u ligt het FEC-jaarplan 2015 waarin we de plannen en onderzoeken voor het komende jaar schetsen. Bij het selecteren van de thema's en onderwerpen voor 2015 is specifiek gekeken naar de meerwaarde om deze juist in FEC-verband op te pakken en naar het voorkomen van eventuele doublures met andere initiatieven. Om de ambitieuze resultaten daadwerkelijk te behalen, zal het FEC ook in 2015 onverkort vasthouden aan zijn ambitie: resultaatgericht samenwerken als één overheid. Deze komt bijvoorbeeld tot uitdrukking in de beoogde integrale aanpak voor de thema's 'Trustkantoren', 'Terrorismefinanciering' en 'Sanctieregelgeving'. Het FEC blijft zich sterk maken voor het onverminderd blijven delen van de beschikbare kennis en expertise tussen FEC-partners, -waarnemers, -participanten en andere publieke en private organisaties en (inter-)nationale gremia. Voorbeelden hiervan zijn de deelname van een aantal banken aan het thema 'Publiek Private Samenwerking' (PPS) en de beoogde participatie van de Nationaal Coördinator Terrorismebestrijding en Veiligheid (NCTV), Douane, Koninklijke Marechaussee (KMar), Immigratie- en Naturalisatiedienst (IND) en Belastingdienst/Toeslagen aan het thema 'Terrorismefinanciering'. Naast deze organisaties blijft het FEC met open vizier kijken naar andere partijen waarmee een vorm van samenwerking zinvol kan zijn. De informatie-uitwisseling tussen FEC-partners blijft de belangrijkste taak van het FEC. De stijgende lijn in de afgelopen jaren in het aantal en de complexiteit van de in het FEC gedeelde signalen willen we graag doortrekken. Daarbij willen we ervoor zorgen dat de uitgewisselde informatie in toenemende mate bruikbaar blijkt bij de uiteindelijke inzet van interventiemaatregelen richting (rechts)personen door de FEC-partners. Ik heb er vertrouwen in dat het FEC zijn ambitie zal waarmaken en daarmee ook in 2015 een substantiële bijdrage zal leveren aan de bestrijding van financieel economische criminaliteit en niet integer gedrag in de financiële sector, en daarmee het versterken van de integriteit van de financiële sector. Harman Korte Voorzitter FEC-raad 4
1 INTEGRITEIT FINANCIËLE SECTOR 1.1 Inleiding De financiële sector speelt een belangrijke rol in de samenleving en vertrouwen is een voorwaarde voor het goed functioneren van deze sector. Het fundament van dit vertrouwen is dat de financiële sector integer is. Het FEC ontleent zijn bestaansrecht aan de noodzaak de integriteit van de financiële sector te versterken. Om deze reden opent het FEC-jaarplan 2015 met een korte beschouwing van het belang van integriteit in de financiële sector. Het waarborgen van en bijdragen aan een integere financiële sector ziet het FEC dan ook als de essentie van haar taak. 1.2 Belang integere financiële sector In de Nota Integriteit Financiële Sector 1, waaraan ook het FEC is ontsproten, staat dat de centrale rol van de financiële sector de vervulling is van vraag en aanbod van kapitaal en daarmee de allocatie van financiële middelen in de economie. Daarbij is vertrouwen een essentieel onderdeel van een gezonde financiële sector. Een gebrek aan integriteit doet afbreuk aan dat vertrouwen. Als dit vertrouwen wordt geschaad heeft dat negatieve gevolgen waarbij de maatschappelijke kosten hoog kunnen zijn. Dat geldt temeer waar de financiële sector het geld beheert van velen in de samenleving, van spaargeld van burgers tot financiële stromen van bedrijven. Fraude en andere vormen van criminaliteit, daaronder begrepen belastingontduiking, beschamen dat vertrouwen. Dat geldt wanneer financiële instellingen zelf zich daaraan schuldig maken. Dat geldt ook wanneer de financiële sector door anderen voor frauduleuze praktijken wordt gebruikt. Handhaving van integriteit is niet alleen in ieders belang, het is ook ieders zaak. De eerste verantwoordelijkheid ligt bij de financiële instellingen zelf en de mensen die er werkzaam zijn. Daar ligt ook primair de kennis, daar liggen de mogelijkheden om het reilen en zeilen zodanig in te richten dat integriteit de regel is. Tevens relevant is het kader dat de overheid daartoe biedt. Dit strekt zich uit over een breed scala aan wet- en regelgeving plus handhaving op velerlei terrein. Financiële instellingen kunnen bijvoorbeeld misbruikt worden om illegale gelden wit te wassen. Als een financiële instelling zich hiervoor leent, kan dit het vertrouwen van klanten in die instelling, maar ook in de gehele financiële sector, schaden. Maar ook marktmisbruik, zoals handel met voorkennis, kan de integriteit van de effectenmarkten, en daarmee de financiële sector schaden. Als medewerkers van een bedrijf beschikken over koersgevoelige informatie (bijvoorbeeld bij een overname), en deze informatie lekt uit naar mensen die misbruik maken van deze voorkennis, kunnen de overige beleggers geschaad worden. Hierdoor functioneren de effectenmarkten minder goed en zal het vertrouwen in de financiële sector afnemen. Ook in internationaal verband is het vertrouwen in de financiële sector belangrijk. Als de financiële sector van Nederland aantrekkelijk blijkt voor criminelen dan tast dat het vertrouwen aan van 1 Tweede Kamer, jaar 1997-1998, 25 830, nr. 2. 5
Nederland als handelsnatie. Een slechte reputatie vermindert de internationale concurrentiepositie van de Nederlandse financiële sector en trekt mogelijk meer criminele activiteiten aan. Om misbruik van de financiële sector te voorkomen, bestaan er verschillende maatregelen. Een belangrijk uitgangspunt is dat bij de bedrijfsvoering binnen de financiële sector een integriteitbewuste bedrijfscultuur hoort. In dit verband kan onder integriteit worden verstaan: een professionele individuele verantwoordelijkheid waarbij rekening wordt gehouden met rechten, belangen en wensen van belanghebbenden/klanten; een open en transparante houding en bereidheid om verantwoordelijkheid te nemen en verantwoording af te leggen. Bijvoorbeeld door financiële instellingen te verplichten om de identiteit van hun klanten te controleren en een cliëntenonderzoek te doen, is de kans kleiner dat zij direct of indirect zaken doen met criminelen. 1.3 FEC en integriteit financiële sector De eerder genoemde Nota Integriteit Financiële Sector onderschrijft het belang van het vertrouwen in de - integere - financiële sector. Het FEC is een samenwerkingsverband tussen zeven verschillende autoriteiten met een toezichts-, opsporings- en vervolgingstaak in de financiële sector. Door het bij elkaar brengen van financiële expertise en informatie vanuit verschillende invalshoeken wordt binnen de samenwerking van het FEC gekeken naar de samenhang en verbanden in de financiële keten. Hiermee wordt getracht misbruik van financiële instellingen te stoppen of te voorkomen. Kortom, binnen het FEC werken de partners samen als één overheid aan het behalen van een gemeenschappelijke doelstelling: het waarborgen van en bijdragen aan een integere financiële sector. 6
2 HET FINANCIEEL EXPERTISE CENTRUM 2.1 Inleiding Het FEC is een samenwerkingsverband tussen organisaties met een toezicht-, controle-, vervolgingsen opsporingstaak in de financiële sector en bestaat thans uit de volgende partners: Autoriteit Financiële Markten (AFM), Belastingdienst, de Nederlandsche Bank (DNB), Financial Intelligence Unit Nederland (FIU-Nederland), Fiscale Inlichtingen- en Opsporingsdienst (FIOD), Openbaar Ministerie (OM) en de politie. Als waarnemers bij de niet-operationele activiteiten van het FEC zijn het ministerie van Financiën en het ministerie van Veiligheid en Justitie betrokken. 2.2 Doel, missie en ambitie Het gezamenlijke doel van de partners in het FEC is het versterken van de integriteit van de financiële sector. Bedreigingen voor en inbreuken op de integriteit van de financiële sector moeten worden voorkomen en bestreden. De partners in het FEC treden gezamenlijk preventief op tegen bedreigingen voor de integriteit van de financiële sector en handhaven waar nodig. Deze aanpak maakt het mogelijk om probleemgericht op te treden en een breed effect te hebben. Hierbij wordt aansluiting gezocht bij initiatieven en samenwerkingsverbanden die het doel en de missie van het FEC raken. Om de doelstelling van het samenwerkingsverband te bereiken heeft het FEC als missie: Het versterken van de integriteit van de financiële sector door de onderlinge samenwerking tussen de partners te stimuleren, te coördineren en te vergroten door het uitwisselen van informatie en het delen van inzicht, kennis en vaardigheden. Daarbij heeft de FEC-raad voor zich zelf de ambitie geformuleerd om samen te werken als één overheid; resultaatgericht samenwerken als één overheid ter bestrijding van financieel economische criminaliteit en niet integer gedrag in de financiële sector. De afgelopen vijf jaar heeft de samenwerking in het FEC nadrukkelijk bijgedragen aan een betere, effectievere en efficiëntere taakuitvoering van de afzonderlijke FEC-partners en -waarnemers onder meer door middel van structurele informatie-uitwisseling. Voor de komende jaren wordt met deze ambitie, naast het versterken van de eigen taakuitvoering van de FEC-partners en -waarnemers, gestreefd naar een resultaatgerichte gezamenlijke en gecoördineerde aanpak ter bestrijding van concrete vormen van financieel economische criminaliteit en niet integer gedrag in de financiële sector. 2.3 Convenant FEC 2014 en Informatieprotocol FEC 2014 De samenwerking tussen de FEC-partners is neergelegd in het Convenant houdende afspraken over de samenwerking in het kader van het Financieel Expertise Centrum. Het Informatieprotocol FEC 2014 met toelichting is gevoegd bij het Convenant FEC 2014. Beide zijn gepubliceerd in de Staatscourant. Het Informatieprotocol FEC 2014 formaliseert afspraken tussen de FEC-partners over de wijze waarop informatie, waaronder persoonsgegevens, met elkaar wordt gedeeld. De doelstelling van het protocol is een zorgvuldige verwerking van persoonsgegevens binnen de FEC-samenwerking. 7
Dat wil zeggen dat persoonsgegevens in overeenstemming met de wet, op behoorlijke en zorgvuldige wijze worden verwerkt. 2.4 Organisatie Het FEC bestaat organisatorisch uit een FEC-raad en een FEC-eenheid. Het FEC heeft geen rechtspersoonlijkheid en aan het FEC zijn geen afzonderlijke wettelijke taken en bevoegdheden toegekend. Binnen het FEC werken de partners (en -waarnemers) samen op basis van hun eigen bevoegdheden en verantwoordelijkheden. 2.4.1 FEC-raad De FEC-raad bestaat uit vertegenwoordigers van de FEC-partners en -waarnemers op bestuurlijk niveau en vergadert ten minste drie keer per jaar. De FEC-raad benoemt uit zijn midden een voorzitter en een plaatsvervangend voorzitter, telkens voor een periode van drie jaar. De FEC-raad fungeert als beslissend orgaan en geeft sturing aan de FEC-eenheid. Met instemming van de FEC-raad kunnen andere organisaties tot het FEC toetreden of deelnemen aan activiteiten van het FEC. 2.4.2 FEC-eenheid De FEC-eenheid speelt een centrale rol binnen het FEC en draagt zorg voor de coördinatie en sturing op de uitvoering van de in het FEC-jaarplan genoemde werkzaamheden. De FEC-eenheid vormt de spil tussen de FEC-partners en -waarnemers en rapporteert aan de FEC-raad. De FEC-eenheid is van de partners, verricht werkzaamheden voor de partners en wordt bemand door de partners. De medewerkers van de FEC-eenheid zijn gedetacheerd vanuit de FEC-partners en waarnemers. De FEC-eenheid draagt zorg voor de uitvoering van de taken van het FEC: (i) het creëren van structurele informatie-uitwisseling tussen de partners, (ii) het realiseren van een kenniscentrum van, voor en door de partners op de voor het FEC relevante kennisgebieden, en (iii) het uitvoeren van projecten met het oog op concrete, operationele bruikbare resultaten. 2.5 Aansluiting bij andere samenwerkingsverbanden Het FEC zoekt aansluiting bij of levert een bijdrage aan initiatieven en samenwerkingsverbanden die het doel en de missie van het FEC raken, zoals bijvoorbeeld de infobox Crimineel en Onverklaarbaar Vermogen (icov), Contraterrorisme-Infobox, de Financial Crime Information Network (FIN-NET) van de Financial Services Authority (FSA) in het Verenigd Koninkrijk en de Financial Action Task Force (FATF). Dit met als doel een effectieve samenwerking, ook op vlakken waar overlap dreigt te ontstaan. Het doel, de missie en de ambitie van het FEC komen mede tot uitdrukking in haar participatie namens de FEC-partners en -waarnemers in diverse projecten, contacten en overlegsituaties in het relevante veld. Hiermee krijgt de samenwerkingsfilosofie van het FEC extra gestalte. 8
3 DOEL EN TAKEN VAN HET FEC 3.1 Inleiding De thema s waaraan de FEC-partners in 2015 willen werken, worden hieronder per kerntaak van het FEC gecategoriseerd: informatie-uitwisseling, kennis en thema s. Per thema is zo concreet mogelijk beschreven welk resultaat wordt beoogd, welke organisaties deelnemen en wat de achtergrond is om het in FEC-verband te behandelen. De ambitie van de FEC-partners en -waarnemers is om hierbij resultaatgericht samen te werken als één overheid ter bestrijding van financieel-economische criminaliteit en niet-integer gedrag in de financiële sector. In de uitwerking van onderstaande thema s is deze ambitie vertaald in het beoogde resultaat. Omdat prioriteiten kunnen verschuiven, staat de mogelijkheid open voor de FEC-partners en waarnemers om gedurende het jaar onderwerpen op de planning te zetten die wat hen betreft urgent zijn en in FEC-verband opgepakt dienen te worden. 3.2 Informatie-uitwisseling De eerste kerntaak van het FEC is het creëren van structurele informatie-uitwisseling tussen FECpartners. Om dit te bewerkstelligen zijn de algemene doelen voor informatie-uitwisseling als volgt benoemd: - het binnen de bestaande wettelijke kaders uitwisselen van gegevens over (actuele) ontwikkelingen, bedreigingen voor de integriteit of over casusposities waarvoor een besluit over handhaving gewenst is om een essentiële bijdrage te leveren aan een behoorlijke vervulling van de wettelijke taken van elk der FEC-partners; - het opstellen van strategische, tactische en operationele analyses ten behoeve van FECpartners om trends en ontwikkelingen te signaleren en om activiteiten van de FEC-partners beter op elkaar aan te laten sluiten. Hieronder wordt aangegeven wat ten aanzien van informatie-uitwisseling door het FEC in 2015 zal worden opgepakt naast het behandelen van signalen via het FEC-Informatieplatform. 3.2.1 FEC-informatieplatform Resultaten: 1) Een effectieve en efficiënte operationele informatie-uitwisseling tussen FEC-partners met inachtneming van het Informatieprotocol FEC 2014; 2) een kwalitatieve en kwantitatieve toename (ten opzichte van het jaar 2014) van signalen die bij het FEC-informatieplatform worden ingebracht; 3) Daarnaast worden binnen het FEC-informatieplatform minstens vijf bijeenkomsten georganiseerd voor de leden van de Informatiegroep FEC; 4) Tijdens deze bijeenkomsten wordt onder andere gesproken over specifieke thema s, signaalbehandeling en trends; 5) Jaarlijks wordt over het proces en de resultaten van de signalen gerapporteerd aan de FEC-raad. Trekker en deelnemers: FEC-eenheid met als deelnemers de FEC-partners. 9
Achtergrond: Een belangrijk onderdeel van de FEC-eenheid is het FEC-informatieplatform. In dit informatieplatform wordt door de FEC-partners informatie, waaronder persoonsgegevens, ingebracht. Deze informatie wordt aangeduid met de term signaal. De signalen worden na ontvangst beoordeeld en waar nodig wordt door de FEC-eenheid vervolgactie ondernomen. Vervolgacties kunnen zijn: het verstrekken van de informatie aan één of meer van de FEC-partners en vervolgens het ontvangen van de reacties hierop; het organiseren van een dataroom waarin het betreffende signaal met inhoudelijke specialisten van de FEC-partners wordt besproken; het organiseren van een bijeenkomst waarin op een meer abstract niveau kennis tussen FECpartners wordt gedeeld; het lokaliseren van en verbindingen leggen met relevante partijen en/of personen. Daarnaast worden deze gegevens verzameld, opgeslagen en geanalyseerd met het oog op het zo vroeg mogelijk signaleren van en het ontwikkelen van kennis over activiteiten, handelingen, trends, typologieën en gelegenheidsstructuren die de integriteit van de financiële sector negatief raken, zodat deze kennis kan worden gedeeld met de FEC-partners. Dit kan er toe leiden dat er nieuwe FEC-projecten worden geïnitieerd en/of nieuwe signalen worden herkend. De verwachte toename in signalen voor het jaar 2015 is mede gebaseerd op het feit dat de FECpartners zich hebben gecommitteerd om binnen een aantal thema s zoals trustkantoren en terrorismefinanciering dossiers via het FEC-informatieplatform te laten lopen, alsook de uitbreiding van de door de toezichthouders te toetsen groep beleidsbepalers op betrouwbaarheid. 3.2.2 Vervolg op evaluatie FEC-Informatieprotocol Resultaten: De wijze waarop de procedures en werkwijzen van de FEC-partners zijn ingericht, zoals die volgen uit het FEC-Informatieprotocol 2014, zijn getoetst. Trekker en deelnemers: FEC-eenheid met als deelnemers de FEC-partners. Achtergrond: De basis voor dit onderzoek vormt het verzoek daartoe van de FEC-raad. De implementatie bij de FEC-partners van de uitgangspunten zoals geformuleerd in onder andere het Convenant FEC 2014, de procesomschrijving van het FEC-informatieplatform en het Informatieprotocol FEC 2014 wordt onderzocht. 3.2.3 FEC-privacy platform Resultaten: Binnen het FEC-privacy platform worden ten minste drie bijeenkomsten georganiseerd voor de leden van de Privacygroep FEC. Doel van deze bijeenkomsten is dat relevante vragen, casuïstiek, nieuwe wet- en regelgeving en thema s die spelen op het gebied van (persoons-) gegevensuitwisseling binnen het FEC-samenwerkingsverband worden besproken. Trekker en deelnemers: FEC-eenheid met als deelnemers alle FEC-partners en -waarnemers. Achtergrond: In het FEC-privacy platform worden vragen, casuïstiek, nieuwe wet- en regelgeving en thema s behandeld over de kaders waarin het uitwisselen van (persoons-)gegevens binnen de FECsamenwerking plaatsvindt. Verder zal kennis en ervaring worden uitgewisseld op het gebied van privacy en de wet- en regelgeving die van toepassing is op de verschillende FEC-partners. De 10
Privacygroep FEC bestaat uit privacy medewerkers van alle FEC-partners en -waarnemers. In 2013 heeft de FEC-raad besloten dat het de taak is van het FEC-privacy platform om wijzigingen van relevante wet- en regelgeving die impact kunnen hebben op de FEC-samenwerking te signaleren en deze te bespreken in het FEC-privacy platform. Alle leden van de privacygroep FEC houden de actualiteiten rond de regelgeving die van toepassing is op hun organisatie bij en informeren het FECprivacy platform over (aanstaande) wijzigingen. Indien een aanpassing van wet- of regelgeving wenselijk wordt geacht, wordt dit voorgelegd aan de FEC-raad. 3.2.4 Fiscaal bestuursrechtelijke antecedenten Resultaten: De beschikbare informatie over fiscaal bestuursrechtelijke antecedenten bij de FECpartners die relevant zijn om te oordelen over de betrouwbaarheid van beleidsbepalers in de financiële sector is via signalen ingebracht bij het FEC-informatieplatform en heeft, waar nodig, geleid tot passende maatregelen. Trekker en deelnemers: AFM met de FEC-eenheid (Informatieplatform) en de FEC-partners. Achtergrond: Betrouwbaarheid van beleidsbepalers van financiële ondernemingen als sleutelfunctionarissen is essentieel voor de integriteit van de financiële sector en het vertrouwen daarin. De AFM en DNB toetsen daarom personen die worden voorgedragen voor een functie als beleidsbepaler, medebeleidsbepaler en personen die toezicht op het beleid houden in de financiële sector op betrouwbaarheid en/of geschiktheid. In 2015 besteden AFM, DNB en Belastingdienst wederom aandacht aan fiscale antecedenten. In het bijzonder omdat een aanzienlijk aantal belastingplichtigen gebruik heeft gemaakt van de mogelijkheid om voor 1 juli 2014 zonder oplegging van een boete in te keren. Zij betalen dan enkel de verschuldigde belasting plus rente. In 2015 zal bekeken worden of zich onder deze belastingplichtigen ook beleidsbepalers bevinden. 3.2.5 Inrichten structurele informatie-uitwisseling Terrorismefinanciering Resultaten: De (infra-)structuur voor informatie-uitwisseling is zodanig vormgegeven dat tussen FECpartners en FEC-participanten informatie kan worden uitgewisseld op het gebied van Terrorismefinanciering, binnen de bestaande wettelijke kaders. Trekker en deelnemers: De FEC-eenheid en de FEC-partners. Daarnaast wordt participatie van de volgende organisaties beoogd: Nationaal Coördinator Terrorismebestrijding en Veiligheid (NCTV), Douane, Koninklijke Marechaussee (KMar), Immigratie- en Naturalisatiedienst (IND) en Belastingdienst/Toeslagen. Achtergrond: In vervolg op een pilot Terrorismefinanciering binnen het FEC-samenwerkingsverband heeft de FEC-raad besloten om een samenwerking op het gebied van terrorismefinanciering structureel vorm te geven door relevante organisaties als FEC-participant aan te laten sluiten bij het FEC-informatieplatform. Achterliggend doel is om op dit onderwerp nog meer krachten te bundelen en als één overheid op te treden om terrorismefinanciering tegen te gaan. Zodra de benodigde (infra-) structuur voor informatie-uitwisseling is vormgegeven kunnen de NCTV, Douane, KMar, IND en 11
Belastingdienst/Toeslagen ook deelnemen aan het FEC-thema Terrorismefinanciering (zie 3.4.3). 3.3 Kennis De tweede kerntaak van het FEC is het realiseren van een kenniscentrum van, voor en door de FECpartners op de voor het FEC relevante kennisgebieden. Om dit te bewerkstelligen zijn de algemene doelen ten aanzien van kennis als volgt benoemd: - het zijn van een aanspreekpunt en gids voor de FEC-partners in het brede spectrum van kennis, producten, wet- en regelgeving. Het gaat daarbij om algemene kennis zoals methoden van fraude en misbruik in de financiële sector. De FEC-eenheid zorgt voor kennisontwikkeling over trends en typologieën. De informatie en kennis die de FEC-eenheid intern en extern verzamelt wordt opgeslagen, beheerd en waar wenselijk gedeeld. Waar wenselijk en mogelijk wordt de private sector betrokken. - het inventariseren van thema s die leidraad vormen bij werkzaamheden van het FEC. Hieronder wordt aangegeven wat ten aanzien van kennisdeling door het FEC in 2015 zal worden opgepakt, naast dat dit regulier plaatsvindt binnen onder meer de Informatiegroep. 3.3.1 Stages Resultaten: Het onderhouden en coördineren van het stageprogramma ten behoeve van de FECpartners en de -waarnemers. Naast het FEC-stageprogramma dat voorziet in de individuele ontwikkelingsbehoefte van medewerkers, worden door FEC-partners en waarnemers stageplaatsen aangeboden en ingevuld op basis van kennisdeling rond een specifiek thema of project voor medewerkers en management. Trekker en deelnemers: FEC-eenheid met als deelnemers de FEC-contactpersonen en HRMadviseurs van alle FEC-partners en -waarnemers. Achtergrond: Door middel van stages wordt de onderlinge kennis tussen de werknemers van de FECpartners en -waarnemers vergroot, ook over elkaars organisatie. In 2014 is het FEC-stage programma geactualiseerd. De FEC-partners en -waarnemers kunnen nu de aanwezige kennis en vaardigheden van de overige FEC-partners en -waarnemers optimaal benutten door op specifieke projecten of onderzoeken via een stage de vaardigheden te vragen die bij andere FEC-partners aanwezig kunnen zijn. Dit impliceert dat de FEC-contactpersonen nauw betrokken zijn vanwege hun kennis van actuele projecten die zij voordragen en de HRM-afdelingen hier nauw bij betrokken dienen te worden voor de invulling van de stages. De individuele stages kunnen worden gedaan in het kader van persoonlijke ontwikkeling. Deze worden op de persoon en/of organisatie toegesneden, hier is sprake van maatwerk. Over het aantal ingevulde stages wordt periodiek aan de FEC-raad gerapporteerd. 3.3.2 FECademy Resultaten: Tenminste twee FECademies worden in 2015 georganiseerd. De FECademies hebben relevante kennisuitwisseling tussen FEC-partners, -waarnemers en overige relevante partijen opgeleverd, waar medewerkers van de betreffende organisaties baat bij hebben in hun werkzaamheden. 12
Trekker en deelnemers: FEC-eenheid met de FEC-partners en waarnemers en eventuele overige relevante partijen. Achtergrond: Het FEC organiseert al een aantal jaren FECademies. Door het organiseren van een FECademy ontstaat kennisdeling tussen en bewustwording van FEC-partners en -waarnemers. De bijeenkomsten worden druk bezocht door medewerkers van de FEC-partners en waarnemers en nuttig bevonden. 3.3.3 Benchmarks Resultaten: Eén of meerdere kennissessies worden georganiseerd om de manipulatierisico s met betrekking tot valutahandel te bespreken, de raakvlakken van de verschillende FEC-partners op dit terrein nader te verkennen alsook lessons learned en actualiteiten met elkaar te delen. Trekker en deelnemers: DNB met de FEC-eenheid en de betrokken FEC-partners en -waarnemers. Achtergrond: De manipulatie van LIBOR heeft tot grote ophef geleid, uitmondend in strafrechtelijke en toezichtonderzoeken. Vervolgens hebben toezichthouders en opsporingsautoriteiten internationaal het vizier gericht op manipulatie van valutahandel/wisselkoersen. DNB en AFM hebben de risico s daarvan in kaart gebracht. Het is van belang voortdurend op de hoogte te blijven van kennisontwikkeling en elkaars inspanningen op dit terrein. 3.3.4 Cybercrime Resultaten: De samenwerking, awareness en communicatie tussen FEC-partners en waarnemers worden gecontinueerd ten aanzien van het onderwerp cybercrime, door het organiseren van tenminste twee expert-meetings met de cybercrime-experts van de FEC-partners en -waarnemers. Trekker en deelnemers: FEC-eenheid met de FEC-partners en -waarnemers. Achtergrond: Alle FEC-partners en -waarnemers hebben vanuit hun eigen taak en rol te maken met dit onderwerp. Het onderling afstemmen en elkaar informeren ten aanzien van dit fenomeen, het delen van risicoanalyses en plannen van aanpak, leidt tot versterking van preventieve en repressieve bestrijding van cybercrime. 3.3.5 Corruptie/belangenverstrengeling Resultaten: Eén of meerdere kennissessies worden georganiseerd om dit onderwerp en de raakvlakken van de verschillende FEC-partners op dit terrein nader te verkennen. Trekker en deelnemers: FEC-eenheid met de FEC-partners en waarnemers. Achtergrond: Recente gevallen van corruptie en belangenverstrengeling onderschrijven de noodzaak om alert te blijven op signalen die daar mogelijk op duiden. Corruptie en belangenverstrengeling hebben een ondermijnend en ontwrichtend effect op de samenleving en mogelijke gevallen moeten 13
dan ook gesignaleerd en vervolgens aangepakt worden. Eind 2012 heeft de OESO bij de beoordeling van Nederland op de aanpak van buitenlandse corruptie aanbevolen de samenwerking tussen enerzijds o.a. toezichthouders in de financiële sector en anderzijds opsporingsdiensten en het Openbaar Ministerie te versterken. Dit is een belangrijke voorwaarde om signalen van mogelijke buitenlandse omkoping beter te herkennen. De aanbeveling van de OESO kan echter breder worden getrokken, in die zin dat deze ook relevant is voor het signaleren van mogelijke gevallen van binnenlandse corruptie. Om beter inzicht te krijgen in de mogelijkheden van de FEC-partners om een bijdrage te leveren aan het signaleren van corruptie en belangenverstrengeling zullen enkele kennisbijeenkomsten worden georganiseerd. De resultaten van deze kennisbijeenkomsten zullen worden verwerkt in praktische tools. 3.3.6 Vraagbaak FEC-eenheid Resultaten: Het delen van expertise tussen FEC-partners, -waarnemers en derden over onder meer (openbare) rapporten, wetgeving, Kamervragen en contact-informatie welke gerelateerd is aan de integriteit van de financiële sector. Alle vragen die het FEC ontvangt, worden binnen de gevraagde termijn beantwoord. Bij de ontvangst van de vragen worden tevens thema s geïnventariseerd die input kunnen zijn voor activiteiten die passen binnen de doelstelling van het FEC. Trekker en deelnemers: FEC-eenheid met de FEC-partners en -waarnemers. Achtergrond: De FEC-eenheid ontvangt elk jaar van de FEC-partners en -waarnemers, maar ook van buitenstaanders, tientallen vragen. De aard en omvang van deze vragen is erg divers. Als gevolg van een vraag kan er een lopende activiteit of een project door het FEC worden opgestart. 3.3.7 Schakel met (inter)nationale gremia Resultaten: Het samenwerken met en een bijdrage leveren aan voor het FEC relevante (inter)nationale gremia, zoals de Financial Action Task Force (FATF), Financial Services Authority (FSA). Daar waar zinvol zal verbinding worden gezocht met de private sector. Ten minste zes keer per jaar zal informatie uitgewisseld worden tussen de Financial Crime Information Network (FIN-NET) in het Verenigd Koninkrijk en het FEC over trends en technieken. Deze informatie zal in de reguliere Informatiegroep-bijeenkomsten met de FEC-partners worden gedeeld. Indien wenselijk zal er ook op ad-hoc basis informatie over trends en technieken worden gedeeld tussen FIN-NET en het FEC. Trekker en deelnemers: FEC-eenheid met input van de FEC-partners en -waarnemers. Achtergrond: Het FEC zal de samenwerking met FIN-NET als terugkerend agendapunt opnemen in haar zes- wekelijkse informatiegroep-bijeenkomst. De FEC-partners kunnen hierbij aangeven welke informatie zij ten aanzien van trends en onderzoekstechnieken van FIN-NET willen ontvangen of welke informatie zij met FIN-NET willen delen. Andersom zal FIN-NET het FEC als standaard agendapunt opnemen in haar reguliere vergaderingen met haar partners. De FATF kent verschillende werkgroepen waaronder de typologie (RTMG) werkgroep. Deze werkgroep identificeert nieuwe bedreigingen en doet onderzoek naar methoden en trends op het gebied van witwassen en terrorismefinanciering. Waar relevant en/of verzocht zal het FEC een bijdrage leveren. 14
3.4 Thema s De derde kerntaak van het FEC is het uitvoeren van projecten met het oog op concrete, operationeel bruikbare, resultaten. Om dit te bewerkstelligen is het algemene doel ten aanzien van projecten als volgt benoemd: - het verzamelen, opslaan en analyseren van persoonsgegevens met het oog op het initiëren, coördineren en de dagelijkse uitvoering van FEC-projecten. In plaats van de term projecten kiezen we voor het FEC-jaarplan 2015 voor de term thema s, omdat dit beter aansluit bij de daadwerkelijke werkzaamheden die in FEC-verband plaatsvinden. Hieronder wordt aangegeven welke thema s in FEC-verband worden opgepakt. 3.4.1. Samenwerkend toezicht op fiscale risico s Resultaten: 1) Inzicht in de wijze waarop de risico s van complexe fiscale structuren, die de grenzen van het toelaatbare opzoeken, gezamenlijk en meer structureel door de Belastingdienst, DNB en AFM (ketenbenadering) kunnen worden beheerst, en 2) dit leidt tot een concreet voorstel voor een aanpak. Trekker en deelnemers: Belastingdienst met de FEC-eenheid en de betrokken FEC-partners en - waarnemers. Achtergrond: Financiële instellingen hebben te maken met een scala aan fiscale aspecten die om een adequate (risico)beheersing vragen. Niet alleen waar het gaat om de eigen aangifte van de instelling maar ook bij de ontwikkeling van (nieuwe) producten en dienstverlening aan klanten. Denk daarbij aan vragen over de bestaande complexiteit van de fiscale regelgeving, hoe om te gaan met die complexiteit in relatie tot het streven naar kostenreductie, hoe te anticiperen op internationale ontwikkelingen. Of van een andere orde: hoe om te gaan met publiciteit over fiscaal gedrag en de tendens dat fiscale vergrijpen door de rechter zwaarder beboet lijken te worden. De Belastingdienst probeert op verschillende manieren aspecten van fiscaal gedrag van financiële instellingen, te weten het gedrag dat door de Belastingdienst in strijd met doel en strekking van de wet wordt ervaren, te beïnvloeden en waar nodig te bestrijden. In 2015 willen wij onderzoeken hoe dergelijke fiscale risico s gezamenlijk en meer structureel door de Belastingdienst, DNB en AFM (ketenbenadering) kunnen worden beheerst. 3.4.2 Trustkantoren Resultaten: Het ontwikkelen van een gezamenlijke effectieve en integrale aanpak van vergunninghoudende trustkantoren die er toe leidt dat de beheersing van integriteitsrisico s door trustkantoren op orde is. Trustkantoren nemen eigen verantwoordelijkheid ten aanzien van risicoidentificatie en -mitigatie en hebben het belang van integriteit ingebed in de bedrijfscultuur en de relatie met klanten. In gevallen waar de integere bedrijfsvoering nog niet als interne norm geldt, worden passende maatregelen ingezet om het beoogde resultaat te realiseren. Hiertoe zal 1) een inventarisatie plaatsvinden van de rol, bevoegdheden en bijdrage van de deelnemende partners aan hierboven genoemde resultaat; 2) onderlinge kennisuitwisseling plaatsvinden over de trustsector; 3) een aanpak worden opgeleverd met afspraken over concrete activiteiten inclusief een specifiek op de trustsector toegespitst handhavingsbeleid, gebaseerd op de criteria van het tripartiete overleg, 15
waaraan OM, AFM, DNB en FIOD deelnemen. Trekker en deelnemers: DNB met de FEC-eenheid en de betrokken FEC-partners en -waarnemers eventuele overige relevante partijen. Tevens zal samenwerking worden gezocht met BFT. Achtergrond: Door het aantrekkelijke vestigingsklimaat heeft Nederland een omvangrijke trustsector. Deze brengt een relatief groot integriteitrisico met zich en daarmee ook een reputatierisico voor de Nederlandse financiële sector. Niet alle trustkantoren beheersen integriteitrisico s (met name faciliteren van witwassen, belastingontduiking en ontwijking van sanctiemaatregelen) afdoende. De hoofdoorzaak hiervan is dat deze kantoren een onvoldoende integere bedrijfscultuur kennen: de letter van de wet wordt mechanisch toegepast en mitigatie van risico s vindt vooral plaats nadat DNB deze expliciet onder de aandacht heeft gebracht. In de periode 2016-2018 zullen de gemaakte afspraken via een programmatische aanpak worden uitgevoerd in concrete casus. 3.4.3. Terrorismefinanciering Resultaten: 1) De financiële netwerken van bij de FEC-partners en FEC-participanten bekende in- en uitreizigers en andere relevante personen en entiteiten zijn op basis van FEC-signalen in kaart gebracht. Daardoor is onder meer inzicht verkregen in de wijze waarop en door wie de in- en uitreizigers worden gefinancierd; 2) In alle gevallen waarin het verkregen inzicht daartoe aanleiding geeft, is een interventiestrategie opgesteld; 3) Ten slotte zijn typologieën van potentiële soorten terrorismefinanciering geformuleerd. Trekker en deelnemers: OM is samen met de FEC-eenheid trekker. Deelnemers zijn de FEC-partners en -waarnemers en de beoogde participanten: de Nationaal Coördinator Terrorismebestrijding en Veiligheid (NCTV), Douane, Koninklijke Marechaussee (KMar), Immigratie- en Naturalisatiedienst (IND) en Belastingdienst/Toeslagen. Achtergrond: In september 2014 is het Actieprogramma Integrale Aanpak Jihadisme aan de Tweede Kamer gepresenteerd. Daarmee is Jihadisme de komende tijd, en zeker in 2015 (waarop het jaarplan FEC ziet), een prioriteit in beleid en uitvoering van overheidsorganisaties. Terrorismebestrijding en met name de financiële kant daarvan, is een onderdeel van de versterking van de integriteit van de financiële sector en vrijwel alle FEC-partners kunnen daar een bijdrage aan leveren. Daarnaast wordt mogelijk door dit thema ook meer inzicht verkregen in de terroristische netwerken, groeperingen of (rechts)personen, en zogenoemde facilitatoren. Zie verder ook paragraaf 3.2.5 waar aanvullende resultaten zijn geformuleerd om informatie-uitwisseling mogelijk te maken. Over de aanpak op het thema terrorismefinanciering wordt de Tweede Kamer door de minister van Veiligheid en Justitie geïnformeerd middels de Voortgangsrapportage Actieprogramma Jihadisme. 3.4.4. Publiek Private Samenwerking (PPS) Resultaten: 1) Trends ten aanzien van de integriteit van het financiële stelsel en methodieken om deze in kaart te brengen worden verkend en besproken (trekker ABN AMRO); 2) Activiteiten die voortvloeien uit de barrièremodellen opgesteld in 2014 voor de onderwerpen New Payment Methods (trekker SNS) en Faillissementsfraude (trekker ING) zijn door elke FEC-partner uitgevoerd; 3) Voor het onderwerp New Payment Methods zijn twee brede themabijeenkomsten georganiseerd; 4) Op het 16
gebied van commercieel vastgoed wordt onderzocht hoe informatie-uitwisseling kan bijdragen aan het tegengaan van strafbaar of niet integer gedrag (trekker FEC-eenheid); 5) De in 2014 gehouden Pilot Saldinisten wordt geëvalueerd ten aanzien van de effectiviteit van de Publiek Private Samenwerking binnen deze pilot. De verbeterpunten uit de evaluatie worden door de betrokken organisaties opgepakt en uitgevoerd (trekker FIOD). Trekker en deelnemers: FEC-eenheid en de betrokken FEC-partners en -waarnemers. Daarnaast nemen deel vier banken en de Nederlandse Vereniging van Banken (NVB). Achtergrond: In 2012 is tussen het FEC en een aantal banken een Publiek Private Samenwerking (PPS) gestart. De samenwerking is opgezet in een structuur waarbij de sub-werkgroepen rapporteren aan werkgroepen en werkgroepen rapporteren aan een algemene vergadering PPS. Via de algemene vergadering PPS en de FEC-eenheid wordt gerapporteerd aan de FEC-raad en worden de bestuurders van de deelnemende banken en de NVB geïnformeerd. Binnen deze samenwerking zijn sinds eind 2013 de verschillende (sub-)werkgroepen actief, die zich ook in 2014 met bovengenoemde onderwerpen hebben bezig gehouden. Het capaciteitsbeslag van de FEC-partners in 2014 voor bovengenoemde onderwerpen wordt voor het vervolg van die onderwerpen weer verwacht voor 2015. 3.4.5. Afpakken Resultaten: Onderzocht is op welke wijze de toezichthouders AFM en DNB in FEC-verband een bijdrage kunnen leveren aan het integrale Afpakken. Een voorstel hiertoe zal aan de FEC-raad worden voorgelegd, en hieraan zal uitvoering worden gegeven. Trekker en deelnemers: FEC-eenheid en de betrokken FEC-partners en waarnemers. Achtergrond: De handhavingsinstrumenten die de verschillende FEC-partners hebben om een bijdrage te leveren aan het ontnemen van wederrechtelijk verkregen vermogen, zijn geïnventariseerd. Hierbij is met name onderzocht of de toezichthouders AFM en DNB in FEC-verband kunnen bijdragen aan het integrale Afpakken. Immers, misdaad mag niet lonen en het ontnemen van wederrechtelijk verkregen voordeel in de financiële sector draagt bij aan het versterken van de integriteit van de financiële sector. Daarnaast is onderzocht of de toezichthouders gebruik kunnen maken van de producten van infobox Crimineel en Onverklaarbaar Vermogen (icov). 3.4.6 Sanctieregelgeving Resultaten: Eind 2015 bestaat een integrale aanpak van de FEC-partners in de situaties waarin financiële sanctieregelgeving niet wordt nageleefd. De integrale aanpak omvat afspraken ten aanzien van toezicht en handhaving van de financiële sanctieregelgeving. Het brengt onder andere de taakverdeling en bevoegdheden van betrokken diensten in beeld, zodat signalen van niet naleving effectief kunnen worden opgepakt in de handhavingsketen volgens de gemaakte afspraken. Trekker en deelnemers: Ministerie van Financiën, de FEC-eenheid en betrokken FEC-partners en -waarnemers. 17
Achtergrond: Vrijwel alle FEC-partners en waarnemers hebben een rol in de handhavingsketen op het gebied van sanctiewetgeving. Mede gelet op de actualiteit, de toenemende complexiteit van de sancties en de snelheid waarmee sancties elkaar momenteel opvolgen, is het voor een effectieve handhavingsketen van belang dat de ketenpartners hierin samenwerken als één overheid. Doel van het project is mede om op die wijze een bijdrage te leveren aan de tot standkoming van een handhavingsarrangement zoals het ministerie van Financiën dat met het OM en alle betrokken partners af wil sluiten. 18
4 BEHEER Naast de uitvoering van de hiervoor genoemde taken van het FEC vinden werkzaamheden plaats die zien op het beheer van het FEC. 4.1 Jaarverslag en beheerverslag Elk jaar stelt de FEC-eenheid een jaarverslag en een beheerverslag op die worden voorgelegd aan de FEC-raad. 4.2 Financiering 2015 Het FEC ontvangt een rijksbijdrage van het ministerie van Financiën. Het FEC stelt een begroting vast waarin de personeelskosten van de FEC-eenheid zijn opgenomen, de kosten van gastvrouw DNB (huisvesting, kantoormiddelen, ICT etc.) en overige uitgaven van het FEC en legt hierover verantwoording af aan het ministerie van Financiën. 19
5 COMMUNICATIE De FEC-partners hebben de ambitie om resultaatgericht samen te werken als één overheid. De toegevoegde waarde van de samenwerking van de FEC-partners in het FEC wordt vergroot door bekendheid van de activiteiten van het FEC binnen de organisaties van de FEC-partners en waarnemers en waar relevant in de buitenwereld. Communicatie is één van de kritische succesfactoren voor een goede samenwerking binnen het FEC. 5.1 Versterken van de gezamenlijke FEC-voorlichting Resultaten: 1) De interne communicatie is versterkt waarmee de achterban van alle FEC-partners en - waarnemers is bereikt en geïnformeerd over de FEC-aanpak en haar ambitie; 2) Er is een geactualiseerd overkoepelend communicatieplan 2015 opgesteld voor FEC-aangelegenheden dat bijdraagt aan en invulling geeft aan de ambitie van de FEC-partners; 3) Voor belangrijke onderwerpen zijn communicatielijnen beschikbaar; 4) Het FEC gebruikt de website, www.fec-partners.nl, als communicatiemiddel. De FEC-eenheid zorgt dat deze website actueel is; 5) De FEC-partners en -waarnemers worden door middel van een nieuwsbrief op de hoogte gehouden van actualiteiten die het FEC betreffen. Deze nieuwsbrief wordt door de communicatieadviseurs van de FEC-partners en - waarnemers onder leiding van de FEC-eenheid opgesteld. De nieuwsbrief wordt niet extern verspreid. Trekker en deelnemers: FEC-communicatieadviseurs en FEC-eenheid. Achtergrond: De toegevoegde waarde van het FEC zit in de samenwerking tussen alle FEC-partners en -waarnemers als één overheid. Dit kan versterkt worden als alle FEC-partners en -waarnemers zoveel mogelijk samenwerken en ook afstemmen over de communicatieaanpak. Dit leidt tot betere resultaten in de aanpak van de FEC-doelstelling. 20