Projectverslag Inspectie naleving Wet arbeid vreemdelingen en Wet minimumloon en minimumvakantiebijslag Intermediairs 2007 Uitzendbureaus en handmatige agrarische loonbedrijven Arbeidsinspectie, Den Haag 19 juni 2008 Inspectieonderwerp Naleving Wet arbeid vreemdelingen en Wet minimumloon en minimumvakantiebijslag AI-directie Arbeidsmarktfraude Manager strategie H.A. Wessels Landelijk Projectleider W.J.M. van Heijningen Land. Projectsecretaris B.R. Hoeder Ondersteunend Specialist P. Roelofsen Looptijd project 1 januari 2007 15 december 2007 Projectnummer W223, W224, W225 Correspondentieadres Directie AMF, Postbus 90801, 2509 LV Den Haag T.a.v. Mw. B.R. Hoeder
Voorwoord Van 1 januari 2007 tot en met 15 december 2007 heeft de Arbeidsinspectie (AI) intermediairs gecontroleerd op naleving van de Wet arbeid vreemdelingen (Wav) en de Wet minimumloon en minimumvakantiebijslag (WML). Deze inspecties zijn uitgevoerd bij inlenende bedrijven, uitzendbureaus en handmatige agrarische loonbedrijven. In dit verslag zijn de resultaten van deze inspecties beschreven. Hierbij is onderscheid gemaakt tussen gecertificeerde en niet-gecertificeerde intermediairs. Bij de start van het project heeft de AI de verwachting uitgesproken dat er minder overtredingen bij gecertificeerde intermediairs dan bij nietgecertificeerde intermediairs zouden worden geconstateerd. Dit is ook zo gebleken, hoewel de verschillen niet heel groot zijn. Verder is er een gering verschil te zien in de soort overtreding: bij gecertificeerden gaat het iets vaker om overtredingen van de administratieve verplichtingen uit de Wet arbeid vreemdelingen en bij niet-gecertificeerden om illegale tewerkstelling. Gelet op dit verschil en omdat gecertificeerde intermediairs ook vanuit de branche zelf worden gecontroleerd, heeft de AI besloten om in 2008 haar inspecties nog meer dan voorheen te richten op inleners en nietgecertificeerde intermediairs. Maar als daar aanleiding toe bestaat worden uiteraard ook de gecertificeerde intermediairs geïnspecteerd op naleving van de Wav en de WML. Door een betere gegevensuitwisseling tussen de brancheorganisaties in het uitzendwezen en de AI, en tussen de AI en bijvoorbeeld de Sociale Inlichtingen- en Opsporingsdienst (SIOD) en de Belastingdienst, verwacht de AI meer gerichte inspecties te kunnen doen bij vermoedelijk malafide intermediairs. Eind 2007 is deze gegevensuitwisseling gestart. Er van uitgaand dat alle partijen in 2008 hier nog meer energie in steken, verwacht ik dat de aanpak van malafide intermediairs steeds effectiever wordt. Den Haag, juni 2008 De algemeen directeur van de Arbeidsinspectie, dr. J.J.M. Uijlenbroek 2
Samenvatting Aanleiding Illegale tewerkstelling vindt vaak plaats via intermediairs (uitzendbureaus en handmatige agrarische loonbedrijven). Uit diverse onderzoeken is gebleken dat van de arbeidsjaren die met illegale tewerkstelling worden vervuld bijna de helft via een intermediair plaatsvindt. De AI besteedt daarom al enkele jaren een substantieel deel van haar inspectiecapaciteit aan het controleren op de naleving van de Wav door de uitzendbranche. Hierbij maakt de AI onderscheid tussen gecertificeerde en nietgecertificeerde intermediairs om na te gaan of er verschil in naleving bestaat tussen deze groepen intermediairs. Gebleken is dat vooral in de laatstgenoemde groep geregeld wisselingen optreden: van eigenaar, van adres, het beëindigen van uitzendbureaus etc. Hierdoor bestaat een verhoogd risico op illegale tewerkstelling binnen deze categorie uitzendbureaus. In het kader van het flankerend beleid bij de invoering van vrij verkeer voor werknemers uit de Midden- en Oost-Europese landen die op 1 mei 2005 zijn toegetreden tot de Europese Unie, heeft de AI in 2007 ook gecontroleerd op onderbetaling van werknemers in het kader van de WML. Doelstellingen De doelstellingen van het project Intermediairs 2007 waren: Het terugdringen van illegale tewerkstelling binnen de sector; Het tegengaan van onderbetaling in het kader van de WML; Het bestrijden van identiteitsfraude; Het opleveren van gegevens ten behoeve van de informatiepositie van de AI. De bevindingen van het project dienen als input voor de risicoanalyse in 2008 en volgende jaren. Uitvoering De looptijd van het project was van 1 januari 2007 tot en met 15 december 2007 en bestond uit drie onderdelen met een verschillend vertrekpunt voor de inspecties: a. Controles bij gecertificeerde uitzendbureaus en handmatige agrarische loonbedrijven; Om een indicatie te kunnen geven of er verschil is in de mate van overtredingen tussen gecertificeerde en niet-gecertificeerde ondernemingen heeft de AI een klein deel van de beschikbare inspectiecapaciteit (10%) gereserveerd voor administratief onderzoek bij deze categorie intermediairs. b. Controles bij inleners; In dit deelproject vonden de inspecties bij intermediairs plaats via werkplekcontroles bij ondernemingen die naar verwachting regelmatig uitzendkrachten inlenen. Het gaat vooral om productiebedrijven en industriële bedrijven waarbij veel handmatige, laaggeschoolde arbeid plaatsvindt. c. Overige controles; Het derde deelproject bestond uit inspecties die gestart werden bij intermediairs. De selectie van deze intermediairs is op verschillende manieren tot stand gekomen; bijvoorbeeld op basis van hercontroles en eigen waarneming. Ook kan het zijn dat een intermediair geselecteerd is op basis van de uitkomsten van een inspectie in deelproject inleners. Resultaten Inspecties De AI heeft 819 inspecties uitgevoerd. Hierbij zijn 560 intermediairs en 467 inlenende ondernemingen gecontroleerd op naleving van de Wav en de WML. Er zijn 9 zaken overgedragen aan de SIOD, omdat hierin grootschalige fraude wordt vermoed. In totaal heeft de AI bij 15% van de inspecties een of meerdere overtredingen van de Wav of de WML geconstateerd. De resultaten hebben uitsluitend betrekking op de geïnspecteerde ondernemingen. Zij geven geen representatief beeld over de sector als geheel. Er zijn in het project 1.027 werkgevers gecontroleerd, waarvan er 134 beboet zijn voor het begaan van in totaal 755 overtredingen (12 overtredingen van de WML en 743 overtredingen van de Wav). 3
Arbeidskrachten De AI heeft bij de inspecties in totaal 19.799 werknemers aangetroffen. Hiervan had 66,5 % de Nederlandse nationaliteit, 11,9 % was afkomstig uit een van de landen van de Europese Economische Ruimte (EER) exclusief de op 1 mei 2004 tot de EU toegetreden landen. Verder was 8,2 % afkomstig uit een land van buiten de EER en 12,9 % had een nationaliteit van één van de MOE-landen. Van 0,5% is de nationaliteit onbekend. De door de AI geconstateerde overtredingen van de Wav hadden betrekking op 116 personen. Hiervan was bijna 28% afkomstig uit Polen. Het betrof hier overtredingen die geconstateerd zijn voor 1 mei 2007 de datum dat het vrij verkeer van werknemers in werking is getreden voor werknemers uit de MOE-landen. Ongeveer 20% van de illegaal tewerkgestelde personen was afkomstig uit Bulgarije. Identiteitsfraude De AI heeft 37 vreemdelingen werkend aangetroffen op een vals dan wel vervalst identiteitsdocument. Daarnaast zijn 8 vreemdelingen werkend aangetroffen op het identiteitsdocument van een ander persoon. Als de inspecteurs constateren dat in de administratie een kopie van een vals of vervalst identiteitsdocument zit, wordt de kopie onbruikbaar gemaakt. Het uitzendbureau wordt van dit feit op de hoogte gesteld. Identiteitsdocumenten die worden gebruikt door een ander persoon dan de eigenaar ervan, worden of door de politie in beslag genomen of door de AI. Inspecties in andere sectoren In andere sectoren heeft de AI naar aanleiding van controles bij inlenende bedrijven ook uitzendbureaus gecontroleerd op naleving van de Wav en de WML. AI heeft in totaal (inclusief het project intermediairs) 1.194 intermediairs gecontroleerd, waarvan 511 gecertificeerde en 683 nietgecertificeerde intermediairs. Van de gecontroleerde gecertificeerde intermediairs heeft 11% een of meerdere overtredingen van de Wav of WML begaan. Van de gecontroleerde niet-gecertificeerde intermediairs heeft 16% een of meerdere overtredingen begaan. Conclusies en aanbevelingen De doelstellingen van het project Intermediairs 2007 waren ten eerste het terugdringen van illegale tewerkstelling en het bestrijden van onderbetaling. De AI heeft bij 15% van alle inspecties in dit project een overtreding van de Wav of de WML geconstateerd. Ondanks alle inspanningen van de AI om aan de doelstellingen te voldoen, kan geconcludeerd worden dat dit slechts ten dele is gelukt. Daarom heeft de AI voor 2008 haar handhavingsstrategie op een aantal punten aangepast. Daarnaast investeert de AI nog meer tijd in samenwerking met SIOD en de Belastingdienst om een zo goed mogelijke selectie van risicobedrijven te kunnen maken. Uit de deelprojecten waarin de AI werkplekcontroles heeft verricht, bleek dat van de geïnspecteerde intermediairs relatief meer niet-gecertificeerde dan gecertificeerde intermediairs de Wav hadden overtreden. Het percentage lag echter niet heel ver uiteen. Verder is er een gering verschil te zien in de soort overtreding: bij gecertificeerden gaat het iets vaker om overtredingen van de administratieve verplichtingen uit de Wet arbeid vreemdelingen en bij niet-gecertificeerden om illegale tewerkstelling. Het certificeringsstelsel lijkt vooralsnog geen garantie te kunnen geven dat alle gecertificeerde intermediairs zich aan de regels houden. De uitkomsten van dit inspectieproject zullen in een overleg met de branche worden besproken om te bezien welke maatregelen genomen kunnen worden om het percentage overtredingen bij gecertificeerde intermediairs verder terug te dringen. In het kader van de derde doelstelling, het bestrijden van identiteitsfraude, heeft de AI 45 personen aangetroffen die werkzaam waren met een vals of vervalst identiteitsdocument dan wel zich toegang tot de arbeidsmarkt hadden verschaft op het identiteitsdocument van een ander. Daarom zal de AI ook 2008 alert zijn op misbruik van identiteitsdocumenten om oneigenlijke toegang tot de arbeidsmarkt tegen te gaan. 4
Inhoudsopgave Samenvatting 3 1. Aanleiding en doelstelling project 6 1.1. Aanleiding 1.2. Doelstelling 2. Over de inspecties 7 2.1. Looptijd en opzet 2.2. Samenwerking met andere diensten 3. Resultaten inspecties 8 3.1. Totaalresultaat Intermediairs 2007 3.1.1. Arbeidskrachten 9 3.1.2. Identiteitsfraude 3.2. Resultaten per deelproject 10 3.2.1. Administratief onderzoek bij gecertificeerde intermediairs 3.2.2. Onderzoek bij inlenende bedrijven 3.2.3. Overige inspecties bij intermediairs 3.3. Resultaten meldingen 11 4. Conclusies en aanbevelingen 12 Bijlage: Aantal werkgevers in project Intermediairs en meldingen Aantal overtredingen per wet en artikel 5
1. Aanleiding en doelstelling project 1.1 Aanleiding De Arbeidsinspectie (AI) directie Arbeidsmarktfraude (AMF) richt haar inspecties vooral op die sectoren waar de misstanden met betrekking tot illegale tewerkstelling het grootst zijn. Dit zijn onder meer de bouw, de detailhandel en de horeca. In een aantal sectoren vindt illegale tewerkstelling vaak plaats via intermediairs (uitzendbureaus en ((handmatige)) agrarische loonbedrijven). Uit onderzoek 1 is gebleken dat de totale omvang van illegale tewerkstelling tussen de 48.500 en 79.300 arbeidsjaren op jaarbasis bedraagt. Het aandeel van malafide intermediairs hierin ligt tussen de 20.000 en 35.000 arbeidsjaren. Het is daarom noodzakelijk om handhavingdruk te blijven uitoefenen in de uitzendbranche. Hierbij maakt de AI een onderscheid tussen gecertificeerde en niet-gecertificeerde intermediaris. De AI heeft geconstateerd dat er veel mutaties plaatsvinden binnen het niet-gecertificeerde deel van de intermediairs: bijvoorbeeld een wisseling van eigenaar, de eigenaar beëindigt een onderneming om vervolgens op hetzelfde of een ander adres weer een nieuwe onderneming te beginnen. Deze wijze van ondernemerschap kan een indicatie zijn voor malafide praktijken. Mede omdat de controle vanuit de branche ontbreekt bij niet-gecertificeerde uitzendondernemingen, legt de AI bij haar controles daar de nadruk. Op 1 mei 2007 is vrij verkeer inwerking getreden voor werknemers uit de landen van Midden- en Oost- Europa die op 1 mei 2004 zijn toegetreden tot de Europese Unie. Vanaf deze datum is de AI gaan controleren of werknemers worden onderbetaald in het kader van de Wet minimumloon en minimumvakantiebijslag (WML). Deze inspecties zijn gekoppeld aan de Wav-inspecties. 1.2. Doelstelling De doelstellingen van het project Intermediairs 2007 waren: Het terugdringen van illegale tewerkstelling; Het bestrijden van onderbetaling in het kader van de WML; Het bestrijden van identiteitsfraude; het opleveren van gegevens ten behoeve van de informatiepositie van de AI. De bevindingen van het project dienen als input voor de risicoanalyse in 2008 en volgende jaren. 1 Research voor Beleid: Over de grens. Een onderzoek naar illegale activiteiten op het gebied van uitzendarbeid. April 2004. Uitgevoerd in opdracht van de Algemene Bond van Uitzendbureaus (ABU). 6
2. Over de inspecties 2.1 Looptijd en opzet De looptijd van het project was van 1 januari 2007 tot en met 15 december 2007. Het project intermediairs 2007 bestond uit 3 deelprojecten: 1) Gecertificeerde uitzendbureaus en handmatige agrarische loonbedrijven; om een indicatie te kunnen geven of er verschil is in de mate van overtredingen tussen gecertificeerde en nietgecertificeerde ondernemingen heeft de AI een klein deel van de beschikbare inspectiecapaciteit besteed aan het controleren van de administratie van gecertificeerde uitzendbureaus en handmatige agrarische loonbedrijven. 2) Inleners; vanuit werkplekcontroles die starten bij de vraagkant (inleners) zijn intermediairs geïnspecteerd. De bedoeling van dit deelproject was om via de vraagkant terecht te komen bij niet-gecertificeerde, mogelijk malafide, intermediairs. Er zijn vooral inleners geselecteerd waarbij veel handmatige, laaggeschoolde arbeid plaatsvindt en waar naar verwachting ook uitzendkrachten werkzaam zijn, zoals productie- en industriële bedrijven. 3) Overige inspecties bij intermediairs; de selectie van deze intermediairs is op verschillende manieren tot stand gekomen; bijvoorbeeld op basis van hercontroles en eigen waarneming. Ook kan het zijn dat een intermediair geselecteerd is op basis van de uitkomsten van een inspectie in het deelproject Inleners. 2.2. Samenwerking Inspectie en opsporingsdiensten De AI werkt op diverse manieren samen met andere inspectiediensten, onder meer door het gezamenlijk uitvoeren van inspecties. Daarnaast wisselen de inspectiediensten gegevens uit, bijvoorbeeld naar aanleiding van door de eigen dienst verrichte controles. In het project Intermediairs 2007 heeft de AI zowel gezamenlijk gecontroleerd als gegevens uitgewisseld met de Belastingdienst en de politie. De AI heeft met de Belastingdienst een samenwerkingsovereenkomst gesloten over het uitwisselen van gegevens. Deze organisaties verstrekken elkaar gegevens over vermoedelijke overtredingen van regelgeving op het werkterrein van de ander. Voortkomend uit de inspecties binnen dit project heeft de AI 13 meldingen van vermoedelijke overtredingen aan de Belastingdienst gezonden. De meldingen kunnen voor deze dienst aanleiding zijn om een onderzoek bij de desbetreffende onderneming in te stellen. In 2007 hebben de Sociale Inlichtingen- en Opsporingsdienst (SIOD) en de AI hun samenwerking op het gebied van intermediairs geïntensiveerd. De SIOD veredelt de inspectiegegevens van de AI om mogelijke fraudestructuren te ontdekken. De AI inspecteert op haar beurt intermediairs op basis van een bepaalde risicoselectie door de SIOD. Branchecontacten Naast bovengenoemde samenwerking bij het uitvoeren van de inspecties, heeft de AI met enige regelmaat overleg met brancheorganisaties in de uitzendbranche over het inspectieproject Intermediairs. De Stichting Naleving Cao voor Uitzendkrachten (SNCU) controleert uitzendbureaus op naleving van de bepalingen uit de collectieve arbeidsovereenkomst voor uitzendkrachten. Indien daar vermoedens van onderbetaling in het kader van de WML voortvloeien, doet de SNCU een melding aan de AI. Verder heeft de AI met de Stichting Normering Arbeid afspraken gemaakt over het periodiek verstrekken van een lijst met daarop gecertificeerde uitzendbureaus en voor certificering aangemelde uitzendbureaus. De AI maakt gebruik van deze lijst om in de verslaglegging onderscheid te kunnen maken tussen gecertificeerde en niet-gecertificeerde intermediairs. 7
3. Resultaten inspecties In dit hoofdstuk zijn de resultaten van het project Intermediairs 2007 weergegeven. Deze hebben betrekking op de mate waarin de AI overtredingen van de Wet arbeid vreemdelingen (Wav), de WML en identiteitsfraude heeft geconstateerd. In paragraaf 3.1 zijn de resultaten van het totale project beschreven. In paragraaf 3.2 staan de resultaten per deelproject. Paragraaf 3.3 vermeldt de cijfers die betrekking hebben op inspecties bij intermediairs, die de AI buiten het project heeft verricht. De resultaten hebben uitsluitend betrekking op de geïnspecteerde ondernemingen. Zij geven geen representatief beeld over de sector als geheel. 3.1 Totaalresultaat van het project Intermediairs 2007 De AI heeft 819 inspecties uitgevoerd. Hierbij gaat het om 560 intermediairs en 467 inlenende ondernemingen. Op basis van de inspectieresultaten geeft de AI een indicatie of er verschil is in de mate van overtredingen tussen gecertificeerde en niet-gecertificeerde intermediairs. Van de gecontroleerde gecertificeerde intermediairs heeft 11% een of meerdere overtredingen van de Wav of WML begaan. Van de gecontroleerde niet-gecertificeerde intermediairs heeft 16% een of meerdere overtredingen begaan. Bij 15% van het totale aantal inspecties heeft de AI een overtreding van de Wav geconstateerd en is een boeterapport opgemaakt tegen de geïnspecteerde bedrijven dan wel intermediairs. Er zijn 9 zaken overgedragen aan de SIOD omdat hierin grootschalige fraude wordt vermoed. De AI heeft bij 14% van de inspecties die naar aanleiding van een melding van vermoedelijke illegale tewerkstelling en/of onderbetaling zijn verricht een overtreding geconstateerd. Het percentage overtredingen varieert per deelproject. In het deelproject waar de inspecties startten met een werkplekcontrole bij een inlenende onderneming heeft de AI bij 18% van de inspecties overtredingen geconstateerd. Van de in dit deelproject gecontroleerde gecertificeerde intermediairs had 17% een overtreding van de Wav begaan tegen 22% van de gecontroleerde niet-gecertificeerde intermediairs. In het deelproject waarbij gestart is met administratief onderzoek bij gecertificeerde intermediairs heeft de AI bij 11% van de inspecties een overtreding van de Wav geconstateerd. In het derde deelproject is bij 5% van de gecontroleerde gecertificeerde en 7% van de niet-gecertificeerde intermediairs een overtreding van de Wav geconstateerd. In totaal heeft de AI 753 overtredingen 2 geconstateerd: 292 keer het ontbreken van de benodigde tewerkstellingsvergunning (overtreding van artikel 2 lid 1 Wav); 449 overtredingen betreffende het ontbreken van kopieën van identiteitsdocumenten van buitenlandse werknemers in de administratie (artikel 15 lid 1 Wav); 12 overtredingen van de WML, waarbij het 10 keer ging om het ontbreken van stukken ter bepaling van het loon of de vakantiebijslag. De werkgever moet op vordering van de inspecteur dergelijke stukken kunnen overleggen. Als hij dat niet doet, waardoor de inspecteur niet kan controleren of het wettelijke minimumloon en de vakantiebijslag is uitbetaald, is er sprake van overtreding van artikel 18b lid 2 WML.. Het boetebedrag dat op basis van deze overtredingen is opgelegd, bedraagt 929.000,00 3. De AI heeft naar aanleiding van inspecties in sectoren als de bouw, land- en tuinbouw, schoonmaak, horeca enz. ook bij intermediairs gecontroleerd op naleving van de Wav en de WML. In 2007 zijn in totaal 1.194 intermediairs gecontroleerd (inclusief het project intermediairs), waarvan 511 gecertificeerde en 683 niet-gecertificeerde intermediairs. Bij 11% respectievelijk 16% van deze intermediairs heeft de AI een overtreding van de Wav geconstateerd. 2 Elke overtreding betreft één persoon. Een werkgever kan meerdere personen tewerkgesteld hebben waarmee de Wav of WML wordt overtreden. Per persoon kunnen meerdere artikelen van de wet worden overtreden. 3 Dit is de stand van zaken per 29 april 2008. Niet alle boeterapporten over 2007 zijn afgerond, zodat dit bedrag zal toenemen in de loop van 2008. 8
3.1.1 Arbeidskrachten Nationaliteit Bij de inspecties zijn in totaal 19.799 arbeidskrachten aangetroffen. Hierbij ging het om eigen werknemers, werknemers van derden en zelfstandigen zonder personeel (zzp ers). Wat betreft nationaliteit zijn de arbeidskrachten als volgt onder te verdelen: 66,5 % heeft de Nederlandse nationaliteit; 11,9 % van de arbeidskrachten is afkomstig uit één van de andere landen van de Europese Economische Ruimte (EER) of Zwitserland, exclusief de werknemers uit de MOE-landen; 11,3 % heeft de Poolse nationaliteit; 1,6 % is afkomstig uit één van de overige MOE-landen dan wel uit Bulgarije of Roemenië; 8,2 % heeft een nationaliteit van een land van buiten de EER; van 0,5% is de nationaliteit onbekend. Grafiek 1 Nationaliteiten aangetroffen arbeidskrachten Nederlandse nationaliteit 66,5 EER burgers (excl MOElanders) Poolse nationaliteit 11,9 Overige MOE-landers 0,5 8,2 1,6 11,3 Derde landers met overige nationaliteit Onbekend Arbeidskrachten en overtredingen Wav De door de AI geconstateerde overtredingen van de Wav hadden betrekking op 116 personen. Hiervan was bijna 28% afkomstig uit Polen. Het betrof hier overtredingen die geconstateerd zijn voor 1 mei 2007 de datum dat het vrij verkeer van werknemers in werking is getreden voor werknemers uit de MOE-landen. Ongeveer 20% van de illegaal tewerkgestelde personen was afkomstig uit Bulgarije. Dat betekent dat van de 41 werkend aangetroffen Bulgaren er 23 zonder tewerkstellingsvergunning aan het werk waren. 3.1.2 Identiteitsfraude Ten behoeve van de inspectie op naleving van de Wav bekijkt de inspecteur het identiteitsdocument van de werknemer om te bepalen of hij of zij een vreemdeling in de zin van de Wav is. De inspecteur controleert het document op echtheid en geldigheidsduur. Bij de administratieve controles die bij de intermediairs zelf zijn verricht, zijn alleen kopieën van identiteitsdocumenten voorhanden. Dat maakt de controle op echtheid lastiger omdat een aantal echtheidskenmerken bij een kopie niet zichtbaar is. Bij de werkplekcontroles wordt in principe het originele document gecontroleerd. Als de inspecteurs constateren dat in de administratie een kopie van een vals of vervalst identiteitsdocument zit, wordt de kopie onbruikbaar gemaakt. Het uitzendbureau wordt van dit feit op de hoogte gesteld. Identiteitsdocumenten die worden gebruikt door een ander persoon dan de eigenaar ervan, worden of door de politie in beslag genomen of door de AI. Bij de inspecties zijn 37 vreemdelingen werkend aangetroffen op een vals dan wel vervalst identiteitsdocument. De inspecteurs hebben 8 vreemdelingen werkend aangetroffen op het identiteitsdocument van een ander persoon (de zogeheten lookalikes). Van deze 45 personen waren er 14 afkomstig uit Irak en 19 uit diverse Afrikaanse landen. 9
3.2 Resultaten per deelproject Zoals in paragraf 2.1 is vermeld, bestond het project uit drie delen; ten eerste de administratieve inspecties bij gecertificeerde intermediairs, ten tweede de inspecties bij inleners en ten derde de inspecties bij niet-gecertificeerde intermediairs. 3.2.1. Administratief onderzoek bij gecertificeerde intermediairs Bij gecertificeerde uitzendbureaus en handmatige agrarische loonbedrijven is de administratie gecontroleerd op de juistheid van de aanwezige identiteitsgegevens van de uitzendkrachten. Daarnaast heeft de AI gecontroleerd op mogelijke onderbetaling van de werknemers. Als deze controle hiertoe aanleiding gaf, heeft de inspecteur ook een onderzoek ingesteld bij de inlenende onderneming(en) waar die uitzendkracht op dat moment werkzaam was. Bij 11% van de inspecties heeft de AI een of meer overtredingen geconstateerd. Hierbij ging het 15 keer om het niet beschikken over de vereiste tewerkstellingsvergunning en 9 keer om het ontbreken van kopieën van identiteitsdocumenten van werknemers (vreemdelingen) in de administratie. Bij de overtredingen waren 9 gecertificeerde, 1 niet-gecertificeerde intermediair en 3 inleners betrokken. Er zijn geen overtredingen van de WML geconstateerd. De AI heeft één zaak overgedragen aan de SIOD in verband met vermoedens van grootschalige fraude. Gebleken is dat 8 vreemdelingen werkzaam waren op een vals dan wel vervalst document. 3.2.2 Onderzoek bij inlenende bedrijven In dit deelproject heeft de AI vooral productiebedrijven gecontroleerd op naleving van de Wav omdat verwacht werd dat juist deze bedrijven geregeld gebruik maken van uitzendkrachten. De AI heeft 316 inspecties verricht bij inlenende bedrijven waarbij tevens 125 uitzendbureaus zijn gecontroleerd. Het betrof 76 intermediairs die gecertificeerd zijn en 49 niet-gecertificeerde intermediairs. Bij 13 van de gecertificeerde (17%) en 11 van de niet-gecertificeerde intermediairs (22%) heeft de AI een overtreding geconstateerd. Bij 58 van de 316 inspecties (18%) zijn 492 overtredingen van de Wav geconstateerd. De AI heeft tegen 72 werkgevers een boeterapport opgemaakt. Het betrof 333 overtredingen betreffende het ontbreken van kopieën van identiteitsdocumenten van buitenlandse werknemers in de administratie. Daarnaast ging het om 159 overtredingen van artikel 2 eerste lid Wav (het ontbreken van de vereiste tewerkstellingsvergunning). Er zijn geen overtredingen van de WML geconstateerd. De AI heeft één zaak overgedragen aan de SIOD in verband met vermoedens van grootschalige fraude. Er zijn 3 vreemdelingen aangetroffen met een vals/vervalst document. De AI heeft 6 vreemdelingen werkend aangetroffen op het document van een ander persoon. 3.2.3 Overige inspecties bij intermediairs In dit deelproject zijn inspecties verricht naar aanleiding van meldingen over vermoedelijke illegale tewerkstelling of onderbetaling en naar aanleiding van inspecties bij inlenende bedrijven. De AI heeft 293 inspecties verricht waarvan 272 bij intermediairs en 127 bij inleners. Hierbij ging het om 64 gecertificeerde en 208 niet-gecertificeerde uitzendbureaus. Bij 3 gecertificeerde en 14 nietgecertificeerde intermediairs heeft de AI een overtreding geconstateerd. Bij 12% van de inspecties heeft de AI geconstateerd dat de intermediair dan wel het inlenende bedrijf niet over de benodigde tewerkstellingsvergunning beschikte dan wel dat in de administratie kopieën van identiteitsdocumenten ontbraken. Bij 46 werkgevers zijn 142 overtredingen geconstateerd: o 2 keer het niet voldoen aan de medewerkingsplicht; o 59 keer het ontbreken van een kopie van een identiteitsdocument van een buitenlandse werknemer; o 69 keer het ontbreken van de vereiste tewerkstellingsvergunning; o 2 keer onderbetaling in het kader van de WML; 10
o 10 keer het ontbreken van bescheiden ter bepaling van het loon of de vakantiebijslag. Twee zaken zijn overgedragen aan de SIOD in verband met vermoedens van grootschalige fraude. De inspecteurs hebben 12 keer een vals/vervalst identiteitsdocument aangetroffen. Daarnaast hebben zij geconstateerd dat 2 personen werkzaam waren op het identiteitsdocument van een ander persoon. 3.3. Resultaten meldingen Ook buiten het project Intermediairs krijgt de AI meldingen van derden 4 over vermoedelijke overtredingen van de Wav bij in- en uitleners. Daarnaast ontvangt de AI processen-verbaal van bevindingen en/of rapporten van de (Vreemdelingen)politie en andere inspectie- of opsporingsdiensten. In 2007 ging het om 79 meldingen/inspecties: Bij 11 van deze inspecties (14%) zijn 97 overtredingen van de Wav geconstateerd. Hierbij ging het 49 keer om het niet beschikken over de vereiste tewerkstellingsvergunning en 48 keer om het ontbreken van kopieën van identiteitsdocumenten van buitenlandse werknemers in de administratie. Er zijn geen overtredingen van de WML geconstateerd. 14 vreemdelingen waren werkzaam op een vals dan wel vervalst document. 5 zaken zijn overgedragen aan de SIOD in verband met vermoedens van grootschalige fraude. 4 De meldingen waren onder meer afkomstig van werkgevers, particulieren, politie, marechaussee, Belastingdienst, CWI, IND, SZW-informatieknooppunt, AI intern en anonieme tipgevers. 11
4. Conclusie en aanbevelingen De doelstellingen van het project Intermediairs 2007 waren ten eerste het terugdringen van illegale tewerkstelling en het bestrijden van onderbetaling. Het aantal gecontroleerde intermediairs en inlenende bedrijven is in 2007 vergelijkbaar met 2006; respectievelijk 1.027 in 2007 en 1.172 in 2006. De AI heeft bij 15% van alle inspecties in dit project een overtreding van de Wav of de WML geconstateerd. Ondanks alle inspanningen van de AI om aan de doelstellingen te voldoen, kan geconcludeerd worden dat dit slechts ten dele is gelukt. Daarom heeft de AI voor 2008 haar handhavingsstrategie op een aantal punten aangepast. Zo worden in een paar inspectieteams inspecteurs speciaal ingezet in het project intermediairs en is meer tijd vrijgemaakt om onderzoek te doen. Bovendien wordt er geen inspectietijd meer gereserveerd voor administratief onderzoek bij gecertificeerde intermediairs. Deze worden via de vraagkant (inspectie start bij een inlenend bedrijf) voldoende gecontroleerd. De gegevensuitwisseling tussen de AI en de SIOD is in 2007 goed op gang gekomen. Op basis van een risicoselectie van de SIOD controleert de AI in 2008 bepaalde intermediairs. Hiermee verwacht de AI beter te kunnen vissen waar vis zit. Op haar beurt levert de AI gegevens aan de SIOD die dienen als input voor de risicoanalyse. Deze samenwerking wordt in 2008 gecontinueerd. Verder investeert de AI in 2008 extra in de samenwerking met de Belastingdienst op het gebied van intermediairs. Zo wordt een convenant betreffende gegevensuitwisseling afgesloten op basis waarvan uitgebreide gegevensuitwisseling tussen deze diensten mogelijk is. Uit de deelprojecten waarin de AI werkplekcontroles heeft verricht, bleek dat van de geïnspecteerde intermediairs relatief meer niet-gecertificeerde dan gecertificeerde intermediairs de Wav hadden overtreden. Het percentage lag echter niet heel ver uiteen. Bij de start van het project heeft de AI de verwachting uitgesproken dat er minder overtredingen bij de gecontroleerde gecertificeerde intermediairs dan bij de gecontroleerde niet-gecertificeerde intermediairs zouden worden geconstateerd. Dit is ook zo gebleken, hoewel de verschillen minder groot zijn dan verwacht, 11% om 16%. Verder is er een gering verschil te zien in de soort overtreding: bij gecertificeerden gaat het iets vaker om overtredingen van de administratieve verplichtingen uit de Wet arbeid vreemdelingen en bij niet-gecertificeerden om illegale tewerkstelling. Het certificeringsstelsel lijkt vooralsnog geen garantie te kunnen geven dat alle gecertificeerde intermediairs zich aan de regels houden. De AI heeft met enige regelmaat overleg met de Stichting Naleving Cao voor Uitzendkrachten. De uitkomsten van dit inspectieproject zullen in dit overleg worden besproken om te bezien welke maatregelen genomen kunnen worden om het percentage overtredingen bij gecertificeerde intermediairs verder terug te dringen. In het kader van de derde doelstelling, het bestrijden van identiteitsfraude, heeft de AI geregistreerd hoeveel personen werkzaam waren met een vals of vervalst identiteitsdocument dan wel zich toegang tot de arbeidsmarkt hadden verschaft op het identiteitsdocument van een ander. Er zijn 45 vreemdelingen met onjuiste identiteitsdocumenten werkend aangetroffen, dat zijn er 19 meer dan in 2006. Ook in 2008 zal de AI alert zijn op misbruik van identiteitsdocumenten om oneigenlijke toegang tot de arbeidsmarkt tegen te gaan. 12
Bijlage 1 Aantal werkgevers in project intermediairs en meldingen Branche/bikcode Aantal werkgevers met overtreding Intermediairs gecertificeerd Intermediairs Inleners Intermediairs Niet gecertificeerd Meldingen Totaal Totaal aantal werkgevers in project gecontroleerd 01 Landbouw en jacht 0 6 3 1 10 37 05 Visserij, kweken inbegrepen 0 1 14 Zand-/grind-/klei-/zoutw 0 1 15 Voedingsmiddelen en dranken 2 6 1 0 9 47 17 Vervaardiging van textiel 0 1 0 0 1 2 18 Prod. kleding/bontverven 0 1 19 Prod. leer en lederwaren 0 2 20 Houtindustrie 1 1 7 21 Papierindustrie 1 1 8 22 Uitgeverij, drukkerij 1 1 2 24 Prod. chemische producten 1 1 5 25 Prod. v. rubber/kunststof 0 11 26 Bouwmaterialen en glas 2 2 4 27 Basismetaalindustrie 0 2 28 Metaalproductenindustrie 1 1 28 29 Prod. machines en app. 0 5 31 Ov. elektr. mach./benodh. 0 2 33 Med. app./optische instr. 0 1 34 Autos/aanhangwagenss e.d. 0 1 35 Prod. transportmidd. 1 4 5 12 36 Prod. meubels/ov. goed. 0 6 37 Voorber. tot recycling 0 2 45 Bouwnijverheid 5 7 12 64 50 Auto s/motoren/benzine stations 1 1 2 8 51 Groot- en tussenhandel 8 1 8 80 52 Detailhandel/rep. van consumentenart. 1 1 1 2 16 55 Logies/maaltijden 0 20 60 Vervoer over land 1 2 3 13 61 Vervoer over water 0 2 63 Diensten voor het vervoer 1 1 2 2 6 12 64 Post en telecommunicatie 1 1 7 65 Financiële instellingen 1 1 2 25 66 Verzekeringsw./pens.fonds 0 1 67 Act. voor fin. instell. 2 2 2 70 Makelaardij 0 2 71 Verhuurbedrijven 0 3 72 Computerserv./inform.techno. 0 3 73 Speur- en ontwikk.werk 0 1 74 Overige zakelijke dienstverlening 12 27 21 3 60 560 75 Overheid/soc. verzekeringen 1 1 3 85 Gezondheid en welzijn 1 1 1 90 Milieudienstverlening 1 2 3 8 91 Maatschappelijke org. 0 1 93 Overige dienstverlening 3 3 1 Code onbekend 2 2 7 Totaal 16 72 46 11 134 1.027 13
Bijlage 2 Aantal overtredingen per wet en artikel Aantal overtredingen deelproject en meldingen Wet arbeid vreemdelingen Wet Minimum Loon Intermediairs Gecertificeerd Intermediairs Inleners Intermediairs Niet gecertificeerd Meldingen branche UZB Totaal WAV artikel 18 lid 2 juncto artikel 0 0 2 0 2 5:20 Awb WAV art 15 9 333 59 48 449 WAV art 2 15 159 69 49 292 WML071 Onderbetaling loon 0 0 1 0 1 werknemer 23 jaar of ouder WML073 Onderbetaling loon werknemer jonger dan 23 jaar WML18b02 Bescheiden ter bepaling loon of vakantietoeslag 0 0 1 0 1 0 0 10 0 10 Totaal 24 492 142 97 755 14