Drugsbeleid in cijfers Studie naar de overheidsuitgaven voor het Belgisch drugsbeleid Update in de Criminologie Gent, 11 mei 2012 Freya Vander Laenen 1
Structuur 1. Inleiding 2. Methode 3. Resultaten 4. Conclusies en aanbevelingen 2
1. Inleiding Waarom overheidsuitgaven meten? Beleidsevaluatie 1 e stap naar Sociale kost Kosten-effectiveit België: Federale drugsnota 2001 -> Gemeenschappelijke Verklaring Interministeriële Conferentie Drugs 2010 EU: EMCDDA onderlijnt belang public expenditure OZ Drugs in Cijfers I & II (De Ruyver et al. 2004, 2007) 3
Inleiding Drugs in Cijfers III (2010-2011) De Ruyver, Vander Laenen, Christiaens & Lievens Opdrachtgever: Federaal Wetenschapsbeleid Overheidsuitgaven drugsbeleid meten - 2008 Nieuw: illegale en legale drugs (alcohol, psychoactieve medicatie & tabak) Draaiboek ontwikkelen zodat overheid zelf toekomstige metingen kan uitvoeren -> drugsbeleid monitoren 4
2. Methodologie Wat wordt gemeten? Proactieve overheidsuitgaven: voor beleidsacties die gericht zijn op drugsproblematiek Wat wordt niet gemeten? Externe uitgaven bv. kosten voor hospitalisatie longkanker, kosten voor opsporing druggerelateerde criminaliteit, Private uitgaven bv. druggebruiker die zelf deel behandeling betaalt Geen sociale kost studie 5
Methodologie Data verzameling top-down: vanuit budgetten bij controleorganen Toetsing: vanuit de praktijk Data verwerking Drug specifiek -> geen berekening nodig Drug programmes als onderdeel van breder budget Verdeelsleutel vb. aantal geregistreerde drugsdelicten totaal aantal geregistreerde delicten Eenheidsuitgave vb. uitgave/dag hospitalisatie x aantal dagen hospitalisatie druggebruiker Classificatie (cf. verwachtingen EMCDDA) Labelled: direct en vooraf gepland non-labelled: niet gepland 6
3. Resultaten 3.1. Totale druggerelateerde overheidsuitgave Alle drugs (Illegale drugs, alcohol, psychoactieve medicatie, tabak): 975.085.793 Minimum: 655.473.287 Maximum: 1.294.698.299 Verschil minimum-maximum door hospitalisatiesector en strafinrichtingen 7
Uitgave per bevoegdheidsniveau voor alle drugs Preventie Hulpverlening Harm reduction Veiligheid Andere Totaal Federale overheid 2.589.842 725.667.575 299.746 216.744.689 3.159.094 948.460.946 97,27% Vlaamse overheid 3.882.021 7.625.207 461.203 12.006.682 38.250 1,23% Waalse overheid 3.474.460 1.752.737 1.066.608 6.293.805 0,65% Brussels Hoofdstedelijk Gewest 1.054.467 2.894.997 173.808 4.123.272 0,42% Provincies 982.347 455.745-1.438.092 0,15% Steden en 2.762.996 1.268.330 902.278 328.388 264.000 Gemeenten 0,28% Totaal 13.251.468 739.298.540 2.329.752 216.744.689 3.461.344 975.085.793 8
3.2. Verdeling naar middel (voor totale uitgave) Tabak 1,15% Illegale drugs 27,97% 1,09% 1,36% 0,05% Alcohol 64,84% PMedicatie 3,55% 9
Uitgaven voor preventie/middel Update Criminologie, Gent - 10.05.2012 Illegale drugs 8,79 % Psychoactieve medicatie: 0,66% Illegale drugs, alcohol & psychoactieve medicatie: 36,73% 40,55% 3,82% Alcohol 1,62% Tabak 7,84 % 10
Uitgaven voor hulpverlening/middel misbruik afhankelijkheid intoxicatie Alcohol 75,38% Illegale drugs 18,13% 0,69% 0,83% PMedicatie 4,66% Tabak 0,29% 11
Uitgaven voor hulpverlening/middel Overheidsuitgaven RIZIV-conventies vs. minimale schatting hospitalisatiesector? Illegale drugs: hospitalisatiesector (vnl. PAAZ en PZ) > residentiële voorzieningen (TG en CIC) met RIZIV-conventie Alcohol: belangrijkste uitgavenpost voor elk type voorziening (AZ, PZ, PAAZ, PVT, IBW) Psychoactieve medicatie: 16 miljoen voor behandeling misbruik & afhankelijkheid = vergelijkbaar ambulante drugssector RIZIVconventie (DC en MSOC) 12
Uitgaven voor veiligheid/middel Tabak 3,66% Illegale drugs 61,62% 0,04% Alcohol 34,50% Psychoactieve medicatie: 0% Illegale drugs, alcohol & psychoactieve medicatie: 0,17% 13
Overheidsuitgaven echelons SRB/ middel Uitgaven beleid illegale drugs Opsporing 48.297.301 (36,72%) Vervolging 1.371.445 (1,04%) Straftoemeting 5.692.273 (4,33%) Strafuitvoering 76.173.707 (57,91%) Totaal 131.534.726 (100%) Uitgaven beleid alcohol 48.208.675 (64,47%) 1.331.306 (1,78%) 23.378.451 (31,27%) 1.855.218 (2,48%) 74.773.649 (100%) 14
3.3. Verdeling over de pijlers Illegale drugs, alcohol en PM 963.568.683 euro uitgegeven 0,24% 1,24% 0,35% Update Criminologie, Gent - 10.05.2012 21,67% 76,50% Hulpverlening Veiligheid Harm reductie Preventie Andere 15
Verdeling over de pijlers Tabak 11.517.109,87 euro uitgegeven Update Criminologie, Gent - 10.05.2012 0,85% 11,54% 18,74% 68,88% Hulpverlening Veiligheid Preventie Andere 16
3.4. Evolutie 2004-2008 (illegale drugs) 2004* 2008 Stijging/Daling Preventie 12.294.733 3,72 % 11.412.257 2,91 % - 882.476 Hulpverlening 130.909.594 39,58 % 133.557.858 34,05 % + 2.648.264 Harm Reduction min. 340.628 0,10 % 2.329.752 0,59 % (+ 1.989.124) Veiligheid 186.038.337 56,24 % 243.000.490 61,96 % + 56.962.153 Andere 1.190.329 0,36 % 1.890.813 0,48 % +700.484 Totaal 330.773.622 100 % 392.191.170 100 % + 61.417.548 * Gecorrigeerde uitgaven voor het jaar 2004 door inflatie in rekening te brengen: algemene gemiddelde index van 2008 op basis van 2004 is 111,32 17
Evolutie 2004-2008 (illegale drugs) Preventie: 7,18% ~ Gemeenschaps- en gewestniveau Hulpverlening: 2,02% Federaal, provinciaal en lokaal niveau, Waals en Vlaamse overheid Harm reduction Vlaams programma spuitenruil: 35,40% 18
Evolutie 2004-2008(illegale drugs) Veiligheid 30,62% op elk echelon strafrechtsbedeling algemene uitgaven en aantal geregistreerde feiten 2004 2008 Stijging/daling Opsporing 152.318.468 81,87 % 168.989.940 69,54 % + 16.671.472 Vervolging 3.832.648 2,06 % 6.799.870 2,80 % + 2.967.222 Straftoemeting 3.883.307 2,09 % 6.229.902 2,56 % + 2.346.595 Strafuitvoering 21.836.579 11,74 % 57.430.379 23,63 % + 35.593.800 Onbepaald echelon 4.167.335 2,24 % 3.550.390 1,46 % -616.945 Totaal 186.038.337 100 % 243.000.490 100 % + 56.962.153 19
4. Conclusie & aanbevelingen 4.1. Preventie DIC I DIC II en DIC III: Meer investeren in preventiebeleid (= preventie bevolking & sensibiliseren professionelen) - zeker voor alcohol en PA medicatie Want: Investeren in preventie = winst voor hulpverlening en veiligheid 20
Meer investeren in preventiebeleid Alcohol: behandeling alcoholmisbruik 57% totale overheidsuitgave drugbeleid + 34,5% uitgaven veiligheid Universele preventie Stijging prijzen, beperken verkooppunten, verbieden alcoholreclame = top drie kosten-effectieve preventie (Bloom et al., 2011; WHO Europe, 2012) Selectieve en geïndiceerde preventie, zeker voor volwassenen Want gezondheidsenquête 2008: 10 % bevolking problematisch alcoholgebruik + leeftijd (piek 45-64 jaar, Gisle, 2008) 21
Preventie Meer investeren in preventiebeleid Psycho-actievemedicatie: weinig specifieke preventie en sensibilisering voor psycho-actieve medicatie; slechts 0,66 % preventiebudget + uitgaven behandeling misbruik en afhankelijkheid hospitalisatie 16 miljoen + België wereld-koploper gebruik slaap- en kalmeringsmiddelen (INCB, 2009) Gerichte sensibilisering voorschrijfgedrag artsen Voorgeschreven antidepressiva > x2 & voorgeschreven antipsychotica bijna X 2 (1997-2008) vooral bij ouderen (te) frequent en langdurig (Hoge Gezondheidsraad, 2011) 22
4.2. Hulpverlening Hospitalisatie alcoholmisbruik/afhankelijkheid = grootste overheidsuitgave: 57% totale druggerelateerde overheidsuitgaven + socialekost alcohol inclusief kosten alcoholgerelateerde problemen/ziektes en productiviteitsverlies) binnen EU = 2-3 % BBP (> 300 /inw./jaar) (WHO Europe, 2012) Maar: +/- 90-95 % problematische gebruikers krijgt geen HV (WHO Europe, 2012) => meer investeren 23
Hulpverlening Dringend nood aan meer - drughulpverlening in detentie Overheidsuitgaven zijn beperkt: 118.931 in Vlaanderen (CAP & Believe) + Druggebruik Belgische gevangenissen 2008 is hoog (Todts, Gilbert, Van Malderen, 2008): 36,1% gedetineerden gebruik in de gevangenis 24
4.3. Harm reduction Verwaarloosbare financiering 2.329.752 euro of 0,24 % overheidsuitgaven + chronisch karakter middelenafhankelijkheid (Mclellan, 2002; Vanderplasschen et al., 2004) + vanuit evidence based oogpunt (Spijkerman et al., 2002; Vander Laenen, Vandam & Colman, 2010) => meer investeren Maar ligt politiek gevoelig Bijv. pill testing 25
4.4. Veiligheid Grootste uitgaven op niveau opsporing (politie) 96.505.975 euro of 46 % totale uitgaven pijler veiligheid Opvallend: Opsporingsniveau met focus op vraagzijde: 66% van de feiten verdovende middelen voor bezit (geregistreerd door lokale en federale politie in 2008) Alcohol en tabak brengen ook belangrijke uitgaven met zich mee binnen deze pijler: 61,6% voor illegale drugs, 34,5% alcohol en 3,7% tabak 69% van uitgaven tabaksbeleid voor veiligheid 26
4.5. Conclusies en aanbevelingen voor het beleid 1. Een uitgebalanceerd drugbeleid? Preventie slechts <-> preventie als ba1,36 % totale druggerelateerde overheidsuitgave & daling (7,18 %) sis voor drugbeleid? Criteria bij politieke besluitvorming? ~ doelstelling (McDonald, 2011) Kost middel voor samenleving -> tabak en alcohol Kosteneffectiviteit interventies -> HV en preventie <-> Bestendigen historisch gegroeide verhoudingen en uitgaven 27
Conclusies en aanbevelingen voor het beleid 2. Transparante en structurele subsidiestromen Hoe verder met financiering van (piloot)projecten en projectfinanciering? Bijv. Strategische Preventie en Veiligheidscontracten, Fonds Verslaving, Pilootprojecten in de Zorg 1. positief, want laat vernieuwing toe 2. wetenschappelijk evalueren 3. positieve evaluatie => structurele financiering voorzien negatieve evaluatie => bijsturen of schrappen 28
Conclusies en aanbevelingen voor het beleid 3. Monitoring toekomstige uitgaven Door uitvoeren van een draaiboek Door overheid (algemene cel drugs, start najaar 2012) maar exclusief lokale overheden => lokaal draaiboek 29
Lokaal draaiboek - dataverzameling Bovenlokale middelen: Wat krijgen we? Jaar X Strategische Veiligheids- & preventieplannen POD Maatschappelijke Integratie: grootstedenbeleid Vlaams stedenfonds Provincie vaak 1) voor gemeenten en 2) intergemeentelijk Bijv. 1) N=8 2) N=3 Uitgaven druggerelateerde overlast Stadscontract: drugspecifieke projecten? - subsidie opvragen bij coördinator GSB Beleidsovereenkomst: doelstelling drugs? - subsidie opvragen bij stedenfondscoördinator 1) Provinciale subsidie/8 2) 1)/3 = bijdrage 1 gemeente 30
Lokaal draaiboek - dataverzameling Lokale middelen: Wat geven we uit? Jaar X drugspecifiek drugspecifiek Aanvulling op bovenlokale middelen Overige lokale middelen van de stad/gemeente OCMW Lokale politie Uitgaven aanvulling projecten SVPP, GSB, Uitgaven personeel & werking, projecten - drugpreventie, drughv, HR, veiligheid Uitgaven projecten drugs OCMW x aandeel gemeentelijke bijdrage aan OCMW Gemeentelijke bijdrage in politiebegroting x aantal geregistreerde uren verdovende middelen, alcohol en dronkenschap en verkeersinbreuken drugs/alcohol door lokale politie totaal netto uren door operationeel kader lokale politiezone 31
Lokaal draaiboek - rapportering Update Criminologie, Gent - 10.05.2012 Naam gesubsidieerd e project, dienst of voorziening Pijler Preventie, HV, HR, veiligheid of andere Type drugs Illegale drugs, alcohol, psychoactieve medicatie en/of tabak Uitgave in jaar X X Y Z Totaal: hoeveel besteden we in onze gemeente aan het drugsbeleid? Verdeling beleidsmix balans? Verdeling beleidsmix balans? Elke jaar => trends? 32
4.6. Aanbevelingen voor verder onderzoek Studie overheidsuitgaven geeft geen informatie over effectiviteit beleid => Belang sociale kost studie In kaart brengen private en externe uitgaven Sociale kost Australië, 2004/2005 (Moore, 2008; Collins & Lapsley, 2008) Alcohol 27,2 % - tabak 56,2 % - illegale drugs 14,6% PE = 5-10 % sociale kost (Single et al., 2003) => belang onderzoek kosten-effectiviteit 1 euro in preventie = X euro besparing 33