VOEDINGSBELEID STICHTING KINDEROPVANG MAASSLUIS Editie 1. Mei 2011
Inhoudsopgave: Pagina Inleiding 3,4 Rondom de lunch 5 Drinken 6 Eten tijdens kringgebeuren 6 Klaarmaken flesvoeding 7 Potjes groenten 7 Honing 8 Pindakaas 8 Fruit 8 Stukjes appel 8 Voeding in vakanties en bij andere (thema)activiteiten 9 Bestellingen bij Etos 9 Protocol inkoop bij oudercontactmomenten 9 Bijlage: tekst van het voedingscentrum 10,11 Voedingsbeleid SKM mei 2011 Pagina 2
Inleiding: Vandaag de dag mogen we stellen dat Nederland een rijk land is. Als we om ons heen kijken, zien we veel welvaart. De meerderheid van de mensen is redelijk tot welgesteld, heeft dagelijks te eten en in de winkels en warenhuizen is een overdaad aan goederen en etenswaren. In zowel de grote supermarkten als de buurtsuper is een rijke sortering aan artikelen. Bij de meeste mensen thuis kan de boterham rijkelijk belegd worden met een keus uit diverse soorten hartig en/of zoet beleg. Ook in de kinderdagverblijven en de buitenschoolse opvang is deze rijkdom duidelijk te zien. In de loop der jaren is het assortiment tijdens de broodmaaltijd voor de kinderen steeds groter geworden; zo kunnen ze kiezen uit een grote sortering hartig en zoet beleg, crackers, rijstewafels etc. Zes of zeven soorten hartig en vijf tot tien verschillende soorten zoet beleg is geen uitzondering. Hierin heeft de SKM eerder verandering aangebracht, echter het beleid wordt hiermee verder aangescherpt. Temeer omdat kinderen vandaag de dag vaker kampen met overgewicht. De SKM vindt het van belang dat kinderen op het kinderdagverblijf en buitenschoolse opvang verantwoorde voeding krijgen. Of er nu uit tien of uit vier soorten zoet beleg gekozen kan worden doet niets af aan de kwaliteit die we bieden tijdens de maaltijd. Hetzelfde geldt voor hartig beleg en fruit. Het maakt een kind niet uit of er boterhamworst of een dure soort ham op z n brood zit of dat er uit drie of zes soorten zoet beleg gekozen kan worden. Belangrijk is dat het kind voedingsbronnen binnenkrijgt, zoals bijvoorbeeld granen in brood, vitamines in boter en fruit, en eiwitten in melk. Ook het sociale gebeuren en de gezelligheid rondom de maaltijd is van belang voor de ontwikkeling van het kind. Om deze redenen is de bestellijst aangepast. Er is nu keus uit een zestal zoetige soorten beleg en een viertal hartige soorten beleg, buiten kaas, smeerkaas en smeerworst. Dat zijn bij elkaar toch nog 12! soorten broodbeleg. Daarbij moet het kind kunnen kiezen wat het zelf wil. Er hoeft niet persé eerst een boterham met hartig gegeten te worden, dat is door de SKM nooit als regel of voorschrift vastgesteld. Een boterham belegd met appelstroop of fruithagel is misschien nog wel gezonder dan vleeswaren. Bovendien zijn er ook kinderen die helemaal niet van hartig beleg houden. In vakantieperiodes of bij speciale gelegenheden (thema s of specifieke activiteiten) mag af en toe best eens iets extra s besteld worden; het moet echter geen gewoonte worden. Het nuttigen van thee, koffie en/of (karne)melk is voor rekening van de werkgever. Ook tijdens de broodmaaltijden met de kinderen mogen groepsmedewerkers kosteloos een boterham mee-eten, omdat dit onderdeel van de dagindeling is. De werkgever betaald in dit geval dan niet alleen de broodmaaltijd voor de kinderen, maar ook voor de groepsmedewerkers. Voedingsbeleid SKM mei 2011 Pagina 3
Medewerkers mogen natuurlijk ook hun eigen lunch nuttigen. Te denken valt aan dieetproducten, eigen brood of beleg, yoghurt o.i.d. Alle levensmiddelen buiten de broodmaaltijd tussen de middag, zijn niet bestemd voor de werknemers, wel voor de kinderen. Wanneer de groepsmedewerkers zelf tussendoor s ochtends of s middags zin hebben om iets te eten of drinken, anders dan thee of koffie, zal daar zelf voor gezorgd moeten worden. Note: In het beleid zijn adviezen van het Voedingscentrum opgenomen. (febr. 2011) Voedingsbeleid SKM mei 2011 Pagina 4
Rondom de lunch. Er wordt volkoren (Vikorn of gewoon volkoren) brood gegeten. Kinderen onder 1 jaar mogen niet te grof volkoren brood ivm de spijsvertering. Het brood staat in broodmandjes op tafel. Kinderen mogen zelf kiezen wat zij op het brood als beleg willen. Daarbij is het goed te bedenken dat zoveel mogelijk variatie tussen hartig en zoet goed is. Beide soorten hebben voor- en nadelen. Zoet beleg bevat vaak suiker en is een dikmaker, maar hartig beleg bevat vaak zout en vet (denk aan smeerworst en kaas) en ook dit zijn dikmakers. Het is niet zo dat hartig beleg per definitie beter of gezonder is dat zoet beleg. Als pedagogisch medewerker is het goed om kinderen te stimuleren een soort beleg te proberen als ze bijvoorbeeld altijd hetzelfde kiezen. Dus ook eens appelstroop als een kind alleen maar smeerworst wil en ook eens kaas of smeerworst als een kind alleen maar vlokken wil. Van de zoete soorten beleg is appelstroop, jam, fruit- en fruithagel te prefereren boven chocoladeproducten. Kinderen van 1-3 jaar eten ongeveer 2-3 sneetjes brood en kinderen van 3-8 jaar ongeveer 3-4 sneetjes brood. Ook mogen kinderen (buiten het brood) een keuze maken uit ontbijtkoek, rijstewafel en crackers. Zet ook hiervan niet meer dan 2 soorten op tafel en wissel af. Voor de creamcrackers geldt niet meer dan 2 per dag; er zitten erg veel calorieën in. We hebben de keuze uit het volgende; hartig beleg zoet beleg MOET op tafel staan MOET op tafel staan - Smeerworst - appelstroop - Kipfilet - jam - Kaas - Smeerkaas MAG (afwisselend) MAG (afwisselend) - Boterhamworst - anijshagel - Gekookte worst - chocoladevlokken - Sandwichspread - pasta - fruithagel Komkommer en tomaat mag elke dag bij de lunch! - pure hagelslag Omdat van een aantal producten het niet goed is wanneer kinderen hier teveel van eten (adviezen voedingscentrum), wordt geadviseerd om niet meer dan 1 boterham met dit beleg te eten. Het gaat hierbij om: - Smeerworst - smeerkaas - kaas - chocoladeproducten Voedingsmiddelen die bederfelijk zijn buiten de koelkast moeten pas op het laatste moment op tafel gezet en als eerste weer afgeruimd worden. Per dag mogen maximaal 5 soorten hartig en 4 soorten zoet beleg op tafel staan. Thuis heeft een kind ook niet 14 soorten hartig en zoet voor zich op tafel staan. Voedingsbeleid SKM mei 2011 Pagina 5
SKM heeft als pedagogisch basisdoel o.a. de competentie normen en waarden in het pedagogisch beleid en op grond daarvan willen wij kinderen regels en gewoontes, waarbij het wachten op elkaar voor het eten er één is. Tevens is als basisdoel de persoonlijke competentie onderdeel van het beleid waarbij het kindgericht werken uitgangspunt is. Gekeken zal worden door de Locatie Manager hoe er per groep met beide competenties omgegaan wordt. In een groep 0-4 jarigen kan dus besloten worden niet te wachten met eten, ivm de verschillende leeftijden en ontwikkelingsstadia van de verschillende kinderen en in een groep met 2-4 jarigen wordt dan wellicht wel gewacht op elkaar. Het drinken ook tegelijk op tafel zetten en inschenken en niet hiermee wachten tot alle boterhammen op zijn. Kinderen kunnen best dorst hebben na het spelen en zullen er niet minder om eten. Drinken Baby- en dreumesgroep - In de ochtend * Diksap **, daarna Roosvice ** - Met de lunch - halfvolle melk - In de middag * Diksap ** of Roosvice ** *tot 1 jaar. **Verdunnen met water volgens voorschrift op het product Wanneer de kinderen behoefte hebben aan meer drinkmomenten, bijv. als het warm weer is, moet er water aangeboden worden. Ook als kinderen na hun melk of sap nog meer willen drinken kan water worden gegeven. Wanneer te veel sap, siroop of melk gedronken wordt, krijgen kinderen ongemerkt teveel calorieën binnen. Peutergroep - In de ochtend appelsap ** of roosvice ** - Met de lunch halfvolle melk of karnemelk - In de middag - appelsap ** of roosvice **, thee zou ook kunnen Yogi drink mag alleen bij speciale gelegenheden gegeven worden (bijv. met Kerst, Pasen etc). BSO-kinderen - Met de lunch halfvolle melk of karnemelk - In de middag siroop (goed verdunnen) of een kopje thee (evt. met half melk en max. 1 klontje suiker) In de vakantieperiode mag bij de BSO ook ander drinken gegeven worden, bijvoorbeeld appelsap of magere chocomelk of yogi drink. Bij uitstapjes zijn pakjes drinken makkelijker mee te nemen. Op de 8+ locaties mag in de vakanties ook sinas en seven-up gedronken worden. In gewone schoolweken niet meer; er zitten erg veel calorieën in frisdranken. Als het erg warm weer is, of kinderen hebben dorst buiten de gebruikelijke drinkmomenten, dan kan water gedronken worden. Voedingsbeleid SKM mei 2011 Pagina 6
Eten tijdens kringgebeuren In de kring s morgens krijgen de baby s/dreumesen één kaakje, liga (vanaf 9 maanden), rijstewafel of soepstengel. Kinderen onder de 9 maanden mogen nog geen soepstengel omdat deze te scherp kan zijn, maar bijv. een lange vinger. De peuters kun je een rijstwafel,soepstengel, kaakje of ontbijtkoek (eventueel met dun halvarine besmeerd) geven. s Morgens of s middags krijgen de kinderen fruit. Ze hebben per dag ongeveer 1,5 stuks fruit nodig. Op het KDV wordt dit in een bakje per kind gegeven. Op de BSO kan dit per bijv. een halve banaan, een kwart of halve appel etc. Of ook in bakjes per kind. Bij het gebruik van grote schalen waar alle kinderen uit eten is er voor elk kind een eigen vorkje. Later in de middag, tussen 16.00 17.00 uur is er nog een eet- en drinkmoment. *************************************************************************** Klaar maken flesvoeding. Flesvoeding moet klaargemaakt worden op het moment dat deze gegeven gaat worden. Gebruik hiervoor gewoon warm of koud kraanwater, voeg de voeding toe en schud het matig door elkaar tot de poeder goed is opgelost. Wanneer je koud kraanwater gebruikt, eerst het water opwarmen in de magnetron en dan de voeding erbij doen. Eenmaal klaargemaakte voeding mag daarna niet meer opgewarmd worden! Borstvoeding (afgekolfd door de moeder) verwarmen in een flessenwarmer, niet in de magnetron en ook niet in een pan/bak met heet water. Spenen eerst reinigen met water en rager. Daarna 10 minuten uitkoken. Niet in de vaatwasser. Fopspenen na gebruik uitkoken. Ook niet in vaatwasser. Flessen gaan in de vaatwasser. Vervangen van: Flessen : 1 x per jaar flessenspenen : 1 x per 3 maanden fopspenen : 1 x per 3 maanden Het geven van flesvoeding: De flesvoedingen worden vanaf 08.30-09.00 uur tot 16.30-17.00 uur gegeven. Het kind moet thuis de eerste voeding al gekregen hebben. Flesvoedingen worden om de 3 á 4 uur gegeven, zoals het consultatiebureau (CJG) voorschrijft. *Let er op dat wanneer ouders voeding meenemen van huis, dit bij binnenkomst direct in de koelkast gezet wordt. Voedingsbeleid SKM mei 2011 Pagina 7
Potjes groenten. Ouders hebben de mogelijkheid voor het geven van een groentehap uit een potje, aangeschaft door de SKM. Deze groentehap wordt s middags gegeven wanneer beide pedagogisch medewerkers nog aanwezig zijn. Tot de leeftijd van 1 jaar kunnen, op verzoek van ouders, potjes groente gegeven worden, daarna stopt het en moet de ouders geadviseerd worden dat het beter voor het kind is om verse groente te gaan eten. Het consultatiebureau (CJG) adviseert ook om vanaf 1 jaar verse groente te geven. De argumenten die zij gebruiken zijn: - verse groente is beter voor de smaak ontwikkeling - verse groente is beter voor de kaakontwikkeling (kauwen) - thuis samen met de ouders eten heeft een sociale functie ************************************************************************** Honing. Citaat advies Voedingscentrum: Honing is een natuurproduct dat besmet kan zijn met sporen van de bacterie Clostridium botulinum. Dit is een bacterie die botulisme veroorzaakt. Sporen van deze bacterie kunnen normaal gesproken geen kwaad. Bij heel jonge kinderen kunnen sporen van deze bacterie echter uitgroeien tot volwaardige Clostridium botulinum-bacteriën. De stoffen die deze bacterie aanmaakt in de darmen, zijn uiterst giftig en kunnen bij heel jonge kinderen leiden tot ernstige ziekteverschijnselen. Het Voedingscentrum adviseert daarom kinderen tot 1 jaar geen honing te geven Naar aanleiding van bovenstaand advies van het Voedingscentrum geldt met ingang van heden (10 april 2007) dat er aan kinderen jonger dan 12 maanden, geen honing gegeven mag worden in welke vorm dan ook. *************************************************************************** Pindakaas allergie. Kinderen kunnen, wanneer zij allergisch zijn voor pinda s, ernstig ziek worden of zelfs overlijden, bij het eten van pindakaas. Feit is dat je bij jonge kinderen niet altijd weet of zij allergisch zijn, zolang zij nog geen pinda s hebben gegeten. Om te voorkomen dat er iets ernstigs gebeurt heeft het MT besloten dat er op het kinderdagverblijf geen pindakaas meer aangeboden wordt en ook niet op de groep aanwezig mag zijn. Let bij jonge kinderen ook altijd op producten waar pinda s in verwerkt zijn, zoals koekjes, pindastengels etc) Wanneer een kind een pinda allergie heeft zullen de ouders zelf een lijst hebben met producten die het kind echt niet mag hebben, want er zit in veel meer producten pinda(olie) verwerkt dan wij weten. Voedingsbeleid SKM mei 2011 Pagina 8
Fruit Let erop dat er alleen fruit besteld wordt dat in het seizoen verkregen kan worden. Tegenwoordig kan veel fruit het hele jaar door verkregen worden, echter de prijzen van fruit buiten het seizoen is veel duurder. Steenvruchten (fruit met 1 grote pit) worden ontpit, geschild en in stukjes gegeven. Druiven (pitloos) door midden snijden. Stukjes appel. Jonge kinderen die overgaan van fruithap naar stukjes fruit kunnen niet direct van een (stuk) appel bijten. Het consultatiebureau (CJG) adviseert om te beginnen met hele dunne schijfjes en naar mate kinderen groter worden dikkere schijfjes. Pas na overleg met de ouders mag overgegaan worden van een fruithap overgaat naar stukjes fruit. *************************************************************************** Voeding in vakanties of bij andere (thematische) activiteiten In vakanties en bij andere activiteiten (denk aan paasontbijt ed) mag in overleg met de locatiemanager afgeweken wordt van het normale voedingsbeleid. Gedacht kan worden aan het eten of drinken van wit brood, broodjes, krentenbollen, eierkoeken of pannenkoeken, chocolademelk of yogi drink. *************************************************************************** Bestellingen bij ETOS Op de Etos bestellijst kunnen alleen voedingen besteld worden die op de lijst staan. Eventueel het aanvullen van de EHBO trommel kan ook via deze lijst en kan er bij vermeld worden. Wanneer ouders van de lijst afwijkende producten willen hebben, zoals opvolgmelk, pyjamapapje etc. moeten ouders hier zelf voor zorgen. Wanneer er speciale voeding is die speciaal voor 1 kind besteld wordt, wordt als volgt gehandeld: Er wordt een blik/pak speciale voeding door SKM aangeschaft/besteld Er wordt uitgerekend hoeveel voedingen er uit een pak/blik gehaald kunnen worden (bijv. 30) Dan wordt berekend hoeveel flessen een kind per week op het KDV nodig heeft. (bijv. 6) Dat zou betekenen dat er 5 weken mee gedaan kan worden voor het KDV. Omdat de voeding niet lang houdbaar is wordt het pak/blik meteen meegegeven aan de ouder. De ouder zorgt per dag dat het kind op het KDV komt dat de voeding meegenomen wordt van huis. Na 5 weken krijgt de ouder een nieuw blik/pak. Voedingsbeleid SKM mei 2011 Pagina 9
PROTOCOL Inkoop bij oudercontactmomenten Bij het doen van bestellingen of inkopen voor oudercontactmomenten zoals de afsluiting van een thema, een inloopmiddag, een afscheid of iets dergelijks, wanneer er kinderen bij aanwezig zijn, geldt: Het is verboden alcoholische dranken te schenken tijdens bovengenoemde momenten. De reden hiervoor is dat wij vinden dat wij als volwassenen het goede voorbeeld moeten geven aan onze kinderen. Een goed voorbeeld is om gedurende de dag in het bijzijn van kinderen geen alcoholische dranken te nuttigen, zoals wijn of bier. Dit is alleen toegestaan op momenten (avonden) wanneer er geen kinderen bij zijn. Voedingsbeleid SKM mei 2011 Pagina 10
BIJLAGE: Tekst van het Voedingscentrum: (februari 2011) Vanaf 1 jaar Een kind kan na zijn eerste verjaardag hetzelfde eten als de rest van het gezin. Het is nu belangrijk ervoor te zorgen dat je een kind leert dat lekker en gezond prima samengaan. Door thuis gezonde eetgewoontes aan te leren en veel te bewegen voorkom je overgewicht bij een kind. Algemene tips voor kinderen tot vier jaar: Probeer een kind na de eerste verjaardag liever geen zuigfles of tuitbeker meer te geven. Het is beter om een kind uit een gewone beker te laten drinken. Een kind kan dan beter leren kauwen en praten. Uit een tuitbeker neemt hij ook gemakkelijk tussen het spelen door een slokje. Als hij dat vaak doet, is het niet goed voor zijn tanden. Van de melkproducten hoeft een kind niet meer dan 2-3 bekertjes (300 ml) op een dag. Dat is voldoende. Als je veel meer melkproducten geeft, kan een kind minder trek krijgen in zijn andere eten. Dat andere eten is belangrijk om voldoende voedingsstoffen binnen te krijgen. Kinderen in de groei hebben veel vitamine D nodig. Dat is goed voor de botten en tanden. Tot een kind 4 jaar is, heeft het elke dag 10 microgram extra vitamine D nodig, tenzij je een kind al dagelijks meer dan een halve liter zuigelingenvoeding of opvolgmelk geeft. Je kunt speciale tabletjes met vitamine D voor een kind kopen bij de apotheek of drogist Voor alle kinderen: Ontbijten is belangrijk. Kinderen kunnen zich daarna beter concentreren. Bovendien zitten er belangrijke voedingsstoffen in het ontbijt. Goed ontbijten verkleint de kans op overgewicht. Let op het aantal keren dat een kind iets eet. Een goede regel is: drie maaltijden per dag en niet vaker dan vier keer iets tussendoor. Dit verkleint het risico op overgewicht en tandbederf. Breng variatie aan: laat het kind veel verschillende levensmiddelen proberen. Zo ontwikkelt het z n smaak. Lust een kind iets niet meteen, probeer het dan later nog eens en nog eens: na een aantal keren eet het kind het meestal wel. In de schoolpauze geeft een boterham of een stuk fruit weer nieuwe energie. Houd traktaties klein en niet te calorierijk. Trakteren op school kan het best vlak voor of na de pauze worden gedaan als de kinderen toch al iets eten of drinken. Dan is het minder slecht voor het gebit. Zorg voor een goed lunchpakket, met volkoren boterhammen en fruit. Geef kinderen (vruchten)thee of water te drinken en niet te veel frisdrank en sap. Frisdrank en sap leveren veel extra calorieën, waardoor kinderen gemakkelijk te zwaar kunnen worden. Geef fruit, groente of brood tussendoor. Houd snoep, chips en andere snacks voor speciale gelegenheden (bijvoorbeeld het weekend). Voedingsbeleid SKM mei 2011 Pagina 11
Smeerleverworst wordt vaak gebruikt als broodbeleg voor kinderen. Toch is het niet goed om jonge kinderen veel boterhammen met leverworst te geven. In leverworst zit namelijk veel vitamine A (retinol). Van deze vitamine moet een kind niet te veel binnen krijgen. Voor kinderen van 6-12 maanden is de veilige hoeveelheid 600 microgram per dag. Voor jonge kinderen (1-3 jaar) is de veilige hoeveelheid 800 microgram per dag. Als een kind af en toe wat meer binnenkrijgt is dat niet erg. Maar als dat bijna elke dag gebeurt, gaat het teveel aan vitamine A zich opstapelen in het lichaam. Te veel vitamine A kan schadelijk zijn. Advies Het advies is daarom: geef kinderen van 6-12 maanden niet meer dan 1-2 boterhammen met smeerleverworst per week. En geef kinderen van 1-3 jaar niet meer dan 2-3 boterhammen met (smeer)leverworst per week. Kinderen van 4-12 jaar mogen maximaal 1 boterham met smeerleverworst per dag. Iets oudere kinderen mogen wat meer vitamine A. De veilige hoeveelheid per dag loopt langzaam op naar de veilige hoeveelheid voor volwassenen (3000 microgram per dag). Voor oudere kinderen geldt ook in de eerste plaats dat variatie belangrijk is en dat hartig broodbeleg niet beter is. Ook oudere kinderen kunnen daarom beter afwisselen in de soorten beleg op het brood. Kijk verder ook eens op de site van het voedingscentrum: www.voedingscentrum.nl Hier staat veel praktische informatie! Voedingsbeleid SKM mei 2011 Pagina 12