WATERSCHAP HUNZE EN AA'S januari 2006 110315.000069
Inhoud 1 Inleiding 3 1.1 Inleiding 3 1.2 Doel 3 1.3 Leeswijzer 3 2 Methodiek 5 2.1 Ecoscan 5 2.2 Veldonderzoek 5 2.3 Streefbeelden 6 2.4 Beoordelingen 7 3 Resultaten 9 3.1 Overzicht onderzochte wateren 9 3.2 Resultaat EBEOSTAD 9 3.3 Beoordeling streefbeelden 13 4 Bespreking per locatie 16 5 Conclusies en aanbevelingen 26 Bijlage 1 Literatuur 28 Bijlage 2 Keuze variabelen 29 Bijlage 3 Meetmethoden 30 110315.000069 ARCADIS 2
1. Inleiding 1.1 INLEIDING Momenteel wordt gewerkt aan het opstellen van een waterplan voor Assen. In het plan wordt aangegeven hoe de gemeente Assen samen met de waterschappen Noorderzijlvest, Reest & Wieden en Hunze & Aa s het waterbeheer in de gemeente de komende jaren wil gaan uitvoeren. In het waterplan Assen wordt een functietoekenning voor de verschillende delen van de gemeente en inliggende wateren uitgewerkt. Er ontbreekt echter nog inzicht in de ecologische kwaliteit van de wateren in de huidige situatie. Deze is nodig voor een goede inschatting van knelpunten en benodigde maatregelen. Ook zijn gegevens over de huidige ecologische kwaliteit van de wateren nodig ter ondersteuning van de toe te kennen functies. Om deze gegevens te verkrijgen heeft het Waterschap Hunze en Aa s aan ARCADIS opdracht gegeven een ecoscan van de wateren in Assen uit te voeren. Voorliggend rapport is het resultaat van dit onderzoek. De Ecoscan is volgens de STOWA-methodiek EBEOSTAD uitgevoerd, aangevuld met een beoordeling op het gebied van beleving en mogelijkheden voor medegebruik van wateren. Tezamen met de uitkomsten van EBEOSTAD kan de huidige situatie met deze gegevens getoetst worden aan vier streefbeelden: natuurwater, sierwater, woonwater en cultuurhistorisch water. Per water is een voorstel gedaan welk streefbeeld van toepassing is. Tenslotte is per onderzocht water een voorzet gedaan voor mogelijke maatregelen op basis van gesignaleerde knelpunten. 1.2 DOEL Het doel van de Ecoscan is een globaal, maar gebiedsdekkend beeld te krijgen van de ecologische kwaliteit en de belevingswaarde van de stedelijke wateren in Assen. Op basis van deze gegevens moet een eerste indicatie van knelpunten en mogelijke maatregelen gegeven worden. 1.3 LEESWIJZER In het volgende hoofdstuk wordt de methodiek van het onderzoek in detail toegelicht. In hoofdstuk 3 worden de resultaten gepresenteerd. Dit bestaat uit de volgende onderdelen: Een overzicht van de onderzochte wateren: een lijst met meetpunten en kaartjes met de ligging van de meetpunten; De gegevens: de waarden van de variabelen die onderdeel uitmaken van EBEOSTAD, de waarden van de overige variabelen van de belevingswaarde en gebruiksmogelijkheden van de wateren. De beoordelingsresultaten: de uitkomsten van EBEOSTAD en het resultaat van de toetsing aan de streefbeelden. Hier wordt ook een voorstel gedaan welk van de vier streefbeelden van toepassing is. In hoofdstuk 4 worden de resultaten besproken en geïnterpreteerd. Dit wordt gedaan door per water een overzicht te geven middels: Een foto Een algemene beschrijving 110315.000069 ARCADIS 3
Een aanduiding van knelpunten Een indicatie van mogelijke maatregelen. Hierbij wordt zo mogelijk ook aangegeven welke prioriteit de maatregelen hebben. In het laatste hoofdstuk 5 worden conclusies en aanbevelingen gegeven. 110315.000069 ARCADIS 4
2. Methodiek 2.1 ECOSCAN Met behulp van de ecoscan wordt de kwaliteit bepaald van het stedelijk water op het gebied van ecologie en beleving. Hiertoe zijn de volgende stappen doorlopen: Het definiëren van een beperkt aantal streefbeelden voor stadswateren; Het maken van een keuze van de variabelen en aspecten die gemeten worden; Het verrichten van metingen; Het ontwikkelen van een beoordelingsmethodiek: per streefbeeld worden gewichten toegekend aan de variabelen; Het beoordelen van de meetgegevens volgens de ontwikkelde methodiek. De beoordelingsmethodiek zoals die door de STOWA is ontwikkeld (2001) heeft een belangrijke rol gespeeld bij de Ecoscan. De keuze van de variabelen en de opname-methoden zijn daarom in belangrijke mate gebaseerd op de richtlijnen die hierin zijn opgenomen. In de STOWA-methode worden echter niet alle aspecten beoordeeld die in deze Ecoscan van belang werden geacht. Daarom is de methodiek uitgebreid, evenals de keuze van de variabelen.voor een belangrijk deel is daarbij gebruik gemaakt van het streefbeeld voor stadswateren in Overijssel (TAUW, 2001). 2.2 VELDONDERZOEK Onderzoeklocaties Op basis van een eerste veldbezoek zijn de wateren in Assen ingedeeld in locaties. In totaal zijn er 30 locaties vastgesteld. Alle locaties hebben een code gekregen. Deze bestaat uit de letters AS, als afkorting van Assen, gevolgd door een oplopend, twee-cijferig getal (dus te beginnen met 01). Deze systematiek van de codering is ook gebruikt bij andere ecoscans die in opdracht van het waterschap zijn uitgevoerd. Op deze wijze ontstaat er een eenduidige aanduiding van stadswateren binnen het beheersgebied van het waterschap. Keuze van de variabelen Voor de Ecoscan is gekozen voor het toepassen van deeltoets 1 van de beoordelingsmethode EBEOSTAD van de STOWA (2001), aangevuld met enkele aspecten, vooral gebaseerd op het Streefbeeld voor Stadswateren in Overijssel (TAUW, 2001). Dit betekent dat in ieder geval alle variabelen van deeltoets 1 van EBEOSTAD gemeten moeten worden. Gebaseerd op de beschrijving van de streefbeelden is hierop een aanvulling gemaakt. Een totaal-overzicht van alle gemeten variabelen is opgenomen in bijlage 2. Voor een beschrijving van de meetmethode per variabele, wordt verwezen naar bijlage 0. Een belangrijk onderdeel van deeltoets 1 van EBEOSTAD is de vegetatie. Tijdens een tweede veldbezoek zijn door het bureau Natuurbalans vegetatie-opnamen gemaakt. Hierbij zijn aparte opnamen van het water en van de oevers gemaakt. De gegevens zijn in ecelbestanden ingevoerd. In dit rapport worden deze gegevens niet gepresenteerd. 110315.000069 ARCADIS 5
2.3 STREEFBEELDEN Bij het interpreteren van de gegevens en het beoordelen van de wateren, doet zich het probleem voor dat niet alle wateren met dezelfde bedoeling zijn aangelegd en dus niet allemaal dezelfde functie hebben. Een vijver in een woonwijk, bedoeld om het woongenot te verhogen, stelt hele andere eisen dan een water in een natuurgebiedje op de grens met het landelijk gebied. Daarom zijn verschillende streefbeelden gedefinieerd, te weten: Cultuurhistorisch water Natuurwater Sierwater Woonwater De betekenis van deze streefbeelden wordt hieronder toegelicht. STREEFBEELD WOONWATER Deze term is bedacht voor een grote groep wateren in woongebieden. Het zijn vijvers of meestal tenminste verbrede watergangen, in een woonwijk gelegen, en bedoeld voor kleinschalig menselijk gebruik. Hierbij valt te denken aan vissen, spelevaren, een wandeling maken (hond uitlaten), eendjes voeren, etc.. Overigens is spelevaren niet altijd wenselijk vanwege eventuele problemen met de kwaliteit van het water. Deze wateren zijn vanaf de openbare weg toegankelijk, maar plaatselijk kunnen ook de achtertuinen van woonhuizen tot aan het water doorlopen. Vaak zijn door de bewoners trappetjes, terrasjes en/of vlonders aangelegd. Ook dit gebruik valt onder het streefbeeld Woonwateren. Woonwateren kunnen door hun inrichting en hun ligging ook fraai zijn om naar te kijken. Het streefbeeld Sierwater is hierbij vaak als nevenfunctie goed denkbaar. Soms zijn ook bepaalde oevergedeelten natuurvriendelijk ingericht, zodat Natuur als nevenfunctie toepasbaar is. STREEFBEELD SIERWATER Hierbij gaat het om wateren die vooral bedoeld zijn om een bepaalde omgeving te verfraaien. Het betreft meestal wateren in een parkachtig gebied met vaak wandelpaden langs of tenminste op enige afstand van het water. Door de inrichting, of door de omgeving, nodigen de wateren minder uit voor direct gebruik zoals vissen en spelevaren. De bebouwing in de omgeving kan hierbij een belangrijke rol spelen. Indien dit geen woonhuizen zijn, maar meer functionele gebouwen (een bejaardencentrum, een ziekenhuis, een school of een gemeentehuis), is de neiging tot direct gebruik van het water minder groot: men voelt zich meer op particulier terrein en/of voelt zich meer bekeken. Sierwateren kunnen ook een zekere natuurwaarde hebben. Een natuurvriendelijke oever en een aangepast maaibeheer, kan ook een fraai beeld opleveren. Een beschoeide oever met een gazon tot aan het water, past echter ook goed bij het streefbeeld Sierwateren. STREEFBEELD NATUURWATER Dit zijn wateren waarin natuurwaarden de belangrijkste doelstelling zijn. Het gaat dan (meestal) niet om hele bijzondere of zeldzame soorten, maar wel om een grote variatie aan soorten. Dit kan bijvoorbeeld gerealiseerd worden door een natuurvriendelijke oever of door aangepast maaibeheer. Hierdoor ontstaat een grotere variatie aan milieus en daarmee een grotere soortenrijkdom, zowel voor planten als voor dieren (bijvoorbeeld amfibieën, reptielen, libellen en vlinders). Voor deze wateren is ook de bereikbaarheid (verbindingszone) voor planten en dieren van belang. Wateren die grenzen aan het buitengebied, of vanuit het buitengebied het bebouwde gebied inlopen, komen in aanmerking voor dit streefbeeld. Natuur als streefbeeld betekent vaak dat de wateren geschikt zijn voor educatieve doeleinden: er is voldoende variatie aan planten- en diersoorten (of althans: dat zou er moeten zijn), de wateren liggen in een groene omgeving (veiligheid) en door een milieuvriendelijke oevervorm zijn de wateren goed toegankelijk (afgezien van een eventuele hoogopgaande vegetatie door het etensieve beheer). Normaliter zal het water voor omwonenden minder uitnodigend zijn om direct te benaderen, maar zal wel vanuit esthetisch oogpunt gewaardeerd worden (kijkfunctie). 110315.000069 ARCADIS 6
STREEFBEELD CULTUURHISTORISCH WATER Het gaat hierbij om twee vormen van cultuurhistorie. Ten eerste gaat het om wateren, met hun directe omgeving, die vanuit geschiedkundig perspectief een zekere cultuurhistorische waarde hebben. Een voorbeeld zijn stadsgrachten met karakteristieke aanliggende panden, bruggen en sluizen. Maar ook een gracht om een landhuis, met karakteristieke brug, hoort bij deze vorm. De tweede vorm van cultuurhistorische wateren, zijn wateren waar specifiek door inrichting of het aanbrengen van kunstzinnige voorwerpen, meestal meer hedendaagse cultuur tot uiting is gebracht. Het kan bijvoorbeeld gaan om een gebouw dat door architectonische vormgeving de relatie met het water op een bijzondere wijze tot uitdrukking brengt. Maar ook wateren waarin of waarlangs kunstvoorwerpen zijn aangebracht, behoren tot het streefbeefbeeld cultuurhistorie. Wateren met het cultuurhistorische streefbeeld kunnen ook nevenfuncties hebben. Bij stadsgrachten is pleziervaart heel goed combineerbaar. Bij wateren met kunstvoorwerpen is het streefbeeld Sierwateren ook goed toepasbaar. Deze streefbeelden geven de belangrijkste doelstellingen van een bepaald water aan. In de praktijk bestaan er echter vaak uitzonderingen: van een beschreven streefbeeld zijn bijvoorbeeld niet alle doelstellingen van toepassingen. Ook komt het vaak voor dat er een combinatie met andere streefbeelden (mogelijk) is. Hoewel die niet de hoofdrichting geven, kunnen ze wel belangrijk zijn bij het formuleren van knelpunten en maatregelen. In deze studie zijn voorlopig streefbeelden aangewezen. Het betreft echter een eerste voorstel. Definitieve vaststelling zal bij het opstellen van het Waterplan Assen moeten gebeuren. Vanwege beide bovengenoemde redenen zijn bij de presentatie van de resultaten (zie hoofdstuk 0) niet alleen de toetsresultaten aan het voorgestelde streefbeeld gepresenteerd, maar ook die aan de overige streefbeelden. 2.4 BEOORDELINGEN Bij de beschrijving van de meetmethoden (bijlage 0) is voor sommige aspecten aangegeven dat deze beoordeeld zijn in bijvoorbeeld drie klassen. Dit is echter nog geen eindbeoordeling van het water, omdat daarbij ook het (voorlopige) streefbeeld betrokken moet worden. Bij de opname kan bijvoorbeeld aangegeven zijn dat het water slecht bruikbaar is voor pleziervaart, maar omdat het om een water met streefbeeld Natuur gaat, is pleziervaart hier ook helemaal niet wenselijk. Kortom, het eindoordeel van een water is afhankelijk van het toegekende streefbeeld. Om dit op een vergelijkbare manier te doen, is per streefbeeld aangegeven welke aspecten bij het eindoordeel een rol spelen. Bovendien is aangegeven hoe belangrijk die aspecten voor het streefbeeld zijn. Dit is aangegeven door ze een bepaalde weegfactor te geven. De weegfactoren kunnen gebruikt worden om een gewogen gemiddelde te berekenen van de aspecten die voor het streefbeeld van belang worden geacht. In Tabel 1 zijn de weegfactoren per streefbeeld aangegeven. Een ontbrekende waarde betekent dat het aspect niet bij het eindoordeel van het streefbeeld betrokken wordt (weegfactor 0). 110315.000069 ARCADIS 7
Tabel 1 Toekenning gewichten aan variabelen per streefbeeld. - In de kolom variabele staan alle parameters die een rol spelen bij de toetsing van de wateren aan de vier streefbeelden. - In de kolom uitkomsten staan de mogelijke waarden of klassen die deze variabelen kunnen hebben (zie ook voetnoot). - In de kolom omzetten naar waarden staat aangegeven naar welke getalswaarden de uitkomsten van de vorige kolom worden omgezet - In de laatste vier kolommen staat aangegeven met welke factor de variabelen meewegen in de toetsing van het streefbeeld. Het toetsresultaat van de huidige situatie aan een bepaald streefbeeld is het gewogen gemiddelde van de huidige waarden van de variabelen (kolom 3) met de gewichten, genoemd in de laatste 4 kolommen. De gewichten variëren van 1 (licht) tot 5 (zwaar). Als er geen gewicht vermeld is, wordt de variabele niet betrokken bij de toetsing aan het betreffende streefbeeld. Gewichten per streefbeeld Variabele Beleving EBEOSTAD Uitkomsten Klassen I t/m V 1 1, Omzetten 2, 3, 4, 5 5 5 3 naar waarde Ecologie oever EBEOSTAD Klassen I t/m V 1 1, 2, 3, 4, 5 5 Ecologie water EBEOSTAD Klassen I t/m V 1 1, 2, 3, 4, 5 5 Passeerbaarheid water Slecht, matig, goed 1, 3, 5 1 Passeerbaarheid overdwars Slecht, matig, goed 1, 3, 5 1 Zichtbaarheid Slecht, matig, goed 1, 3, 5 1 1 1 1 Samenhang Slecht, matig, goed 1, 3, 5 1 1 1 Variatie Weinig, matig, veel 1, 3, 5 1 1 1 Kenmerkendheid water en oevers Slecht, matig, goed 1, 3, 5 3 Kenmerkendheid kunstwerken en Slecht, matig, goed 1, 3, 5 3 gebouwen Inpassing in de omgeving Slecht, matig, goed 1, 3, 5 3 2 3 Pleziervaart Niet, matig, zeer 1, 3, 5 1 geschikt Spelevaren Niet, matig, zeer 1, 3, 5 1 1 geschikt Vissen Niet, matig, zeer 1, 3, 5 3 geschikt Schaatsen Niet, matig, zeer geschikt 1, 3, 5 1 1 Educatief Niet, matig, zeer 1, 3, 5 1 geschikt Totaal aantal groepen macrofauna 0 tot 5 Geen omzetting 3 Natuurwater Cultuurhistorisch water Woonwater Sierwater 1 Klassen EBEOSTAD: I = beneden laagste, II = laagste, III = middelste, IV = bijna hoogste, V = hoogste kwaliteitsniveau 110315.000069 ARCADIS 8
3. Resultaten 3.1 OVERZICHT ONDERZOCHTE WATEREN In Tabel 2 zijn de onderzochte wateren aangegeven met hun code en naam. De ligging van de onderzochte wateren is weergegeven op de kaart die los bij dit rapport is bijgevoegd. Tabel 2 Overzicht onderzochte locaties Code AS01 AS02 AS03 AS04 AS05 AS06 AS07 AS08 AS09 AS10 AS11 AS12 AS13 AS14 AS15 AS16 AS17 AS18 AS19 AS20 AS21 AS22 AS23 AS24 AS25 AS26 AS27 AS28 AS29 AS30 Naam water Gracht De Messchen Havenkanaal bij Marsdijk Vijver Nijverheidsweg Vijver Zadelmakerstraat Vijver De Landen Vijver Veenwalweg Noord-Willemskanaal bij Peelo Recreatiepark Pittelo Vijver Maasstraat Vijver Laribos Vijver verzorgingshuis De Wijde Blik Vijver Nobellaan Vijver Groen van Prinstererlaan Vijver Diepenbrocklaan Het Kanaal, oostelijk einde Het Kanaal, zuid-westelijk einde De Vaart, nabij watertoren Gracht, Kloosterveen I Vijver Aletta Jacobsweg, Kloosterveen II Sloot Domeinpad, Kloosterveen II Vijver achter Provinciaal Laboratorium Vijver Stadsbroek Sloot Noorder begraafplaats Sloot Boskamp Anreeperdiep, van Boeyen-oord Vijver Adventskerk Vijver verzorgingstehuis De Vijverhof Vijver Oosterpark Vijver Houtlaan Vijver NAM-gebouw 3.2 RESULTAAT EBEOSTAD In Tabel 3 zijn de meetresultaten van de milieu-parameters van EBEOSTAD weergegeven. De meetgegevens van de vegetatie en de fauna (soortenlijsten) zijn niet in dit rapport opgenomen, maar zijn digitaal aan het waterschap aangeleverd. Wel zijn in Tabel 4de plantensoorten opgenomen die binnen de systematiek van EBEOSTAD als kritische soort 110315.000069 ARCADIS 9
worden aangemerkt. De gegevens van Tabel 3 en de gegevens over flora en fauna leveren samen een beoordeling van de belevingswaarde, de ecologische waarde van het water en de ecologische waarde van de oever. Deze beoordelingsresultaten zijn weergegeven in Tabel 5. Tabel 3 Meetresultaten EBEOSTAD Meetpunt Diepte (meter) Breedte (meter) Sliblaag (cm) Tetuur bodem 1 Stroomscnelheid (cm/s) Doorzicht (cm) Zwerfvuil aanwezig Water stinkt Vertrappinhg (% oever) Flauw talud onder water Plasberm aanwezig Floatlands aanwezig Oeversoort 2 Flauw talud oever AS01 0,7 10 1 Z 0 20 Nee Nee 1 Nee Nee Nee B Nee AS02 1,4 30 1 Z 0 50 Nee Nee 0 Nee Nee Nee B Nee AS03 0,8 10 0 Z 0 80 Nee Nee 0 Nee Ja Nee A Ja AS04 0,5 5 1 Z 0 50 Nee Nee 0 Ja Nee Nee A Ja AS05 0,5 15 1 Z 0 40 Nee Nee 0 Ja Nee Nee A Ja AS06 0,6 20 1 Z 0 30 Nee Nee 5 Ja Nee Nee A Ja AS07 0,6 25 0 Z 0 60 Nee Nee 0 Nee Nee Nee B Nee AS08 0,4 30 1 Z 0 30 Nee Nee 0 Nee Nee Nee B Nee AS09 0,6 10 1 Z 0 20 Nee Nee 0 Ja Nee Nee A Ja AS10 1,2 25 1 Z 0 50 Nee Nee 0 Nee Nee Nee A Nee AS11 0,7 40 1 Z 0 40 Nee Nee 0 Nee Nee Nee B Nee AS12 1,0 8 1 Z 0 40 Nee Nee 0 Nee Nee Nee B Nee AS13 0,7 8 5 Z 0 50 Nee Nee 0 Ja Nee Nee A Ja AS14 0,5 10 1 Z 0 50 Nee Nee 0 Ja Nee Nee B Ja AS15 0,6 15 1 Z 0 60 Nee Nee 0 Nee Nee Nee B Nee AS16 0,6 8 1 Z 0 50 Nee Nee 0 Nee Nee Nee B Nee AS17 1,4 15 1 Z 0 120 Nee Nee 0 Nee Nee Nee B Nee AS18 1,0 20 0 Z 0 50 Nee Nee 0 Ja Nee Nee A Ja AS19 0,5 10 1 Z 0 40 Nee Nee 0 Ja Nee Nee A Ja AS20 1,0 8 5 Z 0 60 Nee Nee 0 Nee Nee Nee A Nee AS21 0,5 20 1 Z 0 30 Nee Nee 0 Nee Nee Nee B Nee AS22 0,8 20 10 Z 0 40 Nee Nee 0 Nee Nee Nee A Nee AS23 0,5 3 30 B,S 0 20 Nee Nee 0 Nee Nee Nee A Nee AS24 0,6 8 1 Z 0 60 Nee Nee 0 Nee Nee Nee A Nee AS25 0,6 15 2 Z 0 40 Nee Nee 0 Nee Nee Nee A Nee AS26 0,8 15 1 Z 0 60 Nee Nee 0 Nee Nee Nee B Nee AS27 1,1 100 1 Z 0 40 Nee Nee 30 Nee Nee Nee B Nee AS28 1,2 15 1 Z 0 40 Nee Nee 0 Nee Nee Nee B Nee AS29 0,5 20 0 Z 0 30 Nee Nee 0 Ja Nee Nee A Ja AS30 0,5 25 1 Z 0 40 Nee Nee 0 Ja Nee Nee A Ja 1. Tetuur bodem: Z = zand, B,S = blad, slib 2. Oever soort: A = aarden oever, B = beschoeide oever 110315.000069 ARCADIS 10
Tabel 4 Aangetroffen kritische plantensoorten Gracht De Messchen AS01 AS02 AS03 AS04 AS05 AS06 AS07 AS08 AS09 AS10 AS11 AS12 AS13 AS14 AS15 AS16 AS17 AS18 AS19 AS20 AS21 AS22 AS23 AS24 AS25 AS26 AS27 AS28 AS29 AS30 Havenkanaal bij Marsdijk Vijver Nijverheidsweg Vijver Zadelmakerstraat Vijver De Landen Vijver Veenwalweg Noord-Willemskanaal bij Peelo Recreatiepark Pittelo Vijver Maasstraat Vijver Laribos Vijver verzorgingshuis De Wijde Blik Vijver Nobellaan Vijver Groen van Prinstererlaan Vijver Diepenbrocklaan Het Kanaal, oostelijk einde Het Kanaal, zuid-westelijk einde De Vaart, nabij watertoren Gracht, Kloosterveen I Vijver Aletta Jacobsweg, Kloosterveen II Sloot Domeinpad, Kloosterveen II Vijver achter Provinciaal Laboratorium Vijver Stadsbroek Sloot Noorder begraafplaats Sloot Boskamp Anreeperdiep, van Boeyen-oord Vijver Adventskerk Vijver verzorgingstehuis De Vijverhof Vijver Oosterpark Vijver Houtlaan Vijver NAM-gebouw Bosbies Brede waterpest Doorgroeid fonteinkruid Drijvend fonteinkruid Drijvend ongelijkmatig fonteinkruid Egelsboterbloem Fijn hoornblad Groot blaasjeskruid Grote boterbloem Grote waternavel Heelblaadjes Holpijp Kleine egelskop Knolrus Krabbescheer Kransverderkruid 110315.000069 ARCADIS 11
Gracht De Messchen AS01 AS02 AS03 AS04 AS05 AS06 AS07 AS08 AS09 AS10 AS11 AS12 AS13 AS14 AS15 AS16 AS17 AS18 AS19 AS20 AS21 AS22 AS23 AS24 AS25 AS26 AS27 AS28 AS29 AS30 Havenkanaal bij Marsdijk Vijver Nijverheidsweg Vijver Zadelmakerstraat Vijver De Landen Vijver Veenwalweg Noord-Willemskanaal bij Peelo Recreatiepark Pittelo Vijver Maasstraat Vijver Laribos Vijver verzorgingshuis De Wijde Blik Vijver Nobellaan Vijver Groen van Prinstererlaan Vijver Diepenbrocklaan Het Kanaal, oostelijk einde Het Kanaal, zuid-westelijk einde De Vaart, nabij watertoren Gracht, Kloosterveen I Vijver Aletta Jacobsweg, Kloosterveen II Sloot Domeinpad, Kloosterveen II Vijver achter Provinciaal Laboratorium Vijver Stadsbroek Sloot Noorder begraafplaats Sloot Boskamp Anreeperdiep, van Boeyen-oord Vijver Adventskerk Vijver verzorgingstehuis De Vijverhof Vijver Oosterpark Vijver Houtlaan Vijver NAM-gebouw Mannagras Mattenbies Moerasvergeet-mij-nietje Moeraswalstro Moeraswederik Slanke waterkers Smalle waterpest Stomphoekig sterrekroos Veenwortel Veldrus Waterviolier Zeegroene muur Aantal 0 2 1 7 5 2 2 2 1 3 0 0 0 0 3 1 0 1 2 1 1 1 0 6 2 1 0 0 2 2 110315.000069 ARCADIS 12
Tabel 5 Resultaat beoordelingen EBEOSTAD Meetpunt Beleving Ecologie Ecologie Oever Water AS01 Gracht De Messchen 3 3 2 AS02 Havenkanaal bij Marsdijk 4 3 3 AS03 Vijver Nijverheidsweg 4 3 3 AS04 Vijver Zadelmakerstraat 4 4 4 AS05 Vijver De Landen 4 4 4 AS06 Vijver Veenwalweg 3 4 2 AS07 Noord-Willemskanaal bij Peelo 3 1 3 AS08 Recreatiepark Pittelo 4 3 3 AS09 Vijver Maasstraat 4 3 3 AS10 Vijver Laribos 4 3 3 AS11 Vijver verzorgingshuis De Wijde Blik 3 2 1 AS12 Vijver Nobellaan 2 1 1 AS13 Vijver Groen van Prinstererlaan 3 3 2 AS14 Vijver Diepenbrocklaan 3 2 2 AS15 Het Kanaal, oostelijk einde 4 2 4 AS16 Het Kanaal, zuid-westelijk einde 3 1 3 AS17 De Vaart, nabij watertoren 4 3 2 AS18 Gracht, Kloosterveen I 3 3 2 AS19 Vijver Aletta Jacobsweg, Kloosterveen II 4 3 3 AS20 Sloot Domeinpad, Kloosterveen II 4 3 3 AS21 Vijver achter Provinciaal Laboratorium 4 3 3 AS22 Vijver Stadsbroek 3 3 3 AS23 Sloot Noorder begraafplaats 3 2 2 AS24 Sloot Boskamp 4 3 4 AS25 Anreeperdiep, van Boeyen-oord 4 4 2 AS26 Vijver Adventskerk 4 3 2 AS27 Vijver verzorgingstehuis De Vijverhof 3 2 2 AS28 Vijver Oosterpark 3 1 1 AS29 Vijver Houtlaan 3 3 3 AS30 Vijver NAM-gebouw 3 3 3 1 = zeer slecht (zwart), 2 = slecht (rood), 3 = matig (geel), 4 = goed (groen), 5 = zeer goed (blauw) 3.3 BEOORDELING STREEFBEELDEN In Tabel 6 zijn de meetresultaten van de overige parameters gegeven, evenals het resultaat van de toetsingen aan de vier streefbeelden. Deze toetsrsultaten zijn ook op de los bijgevoegde kaart aangegeven. Zowel op de kaart als in de tabel zijn de toetsresultaten van het (hoofd)streefbeeld ongearceerd weergegeven. De toetsresultaten van de andere streefbeelden zijn gearceerd weergegeven. Dit is gedaan omdat soms de andere streefbeelden een nevenfunctie kunnen hebben. 110315.000069 ARCADIS 13
Tabel 6 Meetresultaten overige parameters en toetsingsresultaat aan de streefbeelden. Meetpunten AS01 t/m AS15 AS01 AS02 AS03 AS04 AS05 AS06 AS07 AS08 AS09 AS10 AS11 AS12 AS13 AS14 AS15 Belevingswaarde (EBEOSTAD) 3 4 4 4 4 3 3 4 4 4 3 2 3 3 4 Ecologie oever (EBEOSTAD) 3 3 3 4 4 4 1 3 3 3 2 1 3 2 2 Ecologie water (EBEOSTAD) 2 3 3 4 4 2 3 3 3 3 1 1 2 2 4 Passeerbaarheid water 3 3 1 1 1 3 3 5 3 5 3 3 1 1 1 Passeerbaarheid overdwars 1 1 5 5 5 5 1 3 5 5 1 1 5 5 1 Zichtbaarheid 5 5 3 5 5 5 5 3 5 5 5 5 3 5 5 Samenhang 5 5 5 5 5 5 5 5 5 5 5 5 5 5 5 Variatie 5 1 5 3 3 5 1 5 3 5 5 5 3 5 3 Kenmerkendheid water en oevers 3 3 3 3 3 3 3 3 3 3 3 3 3 3 3 Kenmerkendheid kunstwerken en gebouwen 3 3 3 3 3 3 3 3 3 3 3 3 3 3 3 Inpassing in de omgeving 5 3 5 5 5 5 3 5 5 5 5 5 5 5 3 Mogelijkheden voor pleziervaart 1 5 1 1 1 1 5 1 1 1 1 1 1 1 1 Mogelijkheden voor spelevaren 5 5 1 1 3 5 3 5 1 1 1 1 1 1 1 Mogelijkheden voor vissen 5 5 1 1 5 5 5 5 5 5 5 3 3 5 5 Mogelijkheden voor schaatsen 3 5 1 1 1 3 5 3 3 3 3 3 1 1 1 Mogelijkheden voor educatie 3 1 5 5 5 5 1 3 3 5 3 1 1 1 1 Aantal groepen macrofauna 2 2 2 5 5 3 4 4 4 1 1 2 2 1 1 Score streefbeeld Natuurwater 2,5 2,7 2,9 4,2 4,2 3,4 2,5 3,3 3,4 3,1 1,8 1,5 2,4 2,1 2,4 Score streefbeeld Cultuurwater 3,6 3,7 3,5 3,5 3,6 3,6 3,3 3,8 3,6 3,7 3,4 3,2 3,1 3,3 3,2 Score streefbeeld Woonwater 4,2 4,1 3,2 3,2 4,1 4,2 3,7 4,4 4,1 4,3 3,9 3,2 3,1 3,8 3,7 Score streefbeeld Sierwater 4,3 3,6 4,4 4,4 4,4 4,3 3,2 4,4 4,4 4,7 4,3 4,0 3,9 4,3 3,8 Blauw = goed (uitkomst hoger dan 3,5), Geel = matig (uitkomst tussen 2,5 en 3,5), Rood = slecht (uitkomst lager dan 2,5). De streefbeelden die niet van toepassing worden geacht zijn gearceerd weergegeven. Het streefbeeld dat van toepassing wordt geacht is helder weergegeven. 110315.000069 ARCADIS 14
Tabel 7 Meetresultaten overige parameters en toetsingsresultaat aan de streefbeelden. Meetpunten AS16 t/m AS30 AS16 AS17 AS18 AS19 AS20 AS21 AS22 AS23 AS24 AS25 AS26 AS27 AS28 AS29 AS30 Belevingswaarde (EBEOSTAD) 3 4 3 4 4 4 3 3 4 4 4 3 3 3 3 Ecologie oever (EBEOSTAD) 1 3 3 3 3 3 3 2 3 4 3 2 1 3 3 Ecologie water (EBEOSTAD) 3 2 2 3 3 3 3 2 4 2 2 2 1 3 3 Passeerbaarheid water 1 1 3 1 1 1 1 3 3 5 3 3 3 3 3 Passeerbaarheid overdwars 1 1 5 1 5 5 5 5 5 5 5 5 1 3 5 Zichtbaarheid 5 5 5 5 5 5 1 3 3 5 5 5 5 5 5 Samenhang 5 5 5 5 5 5 3 5 5 5 5 3 5 5 5 Variatie 5 1 5 5 3 5 3 1 1 5 5 3 3 5 3 Kenmerkendheid water en oevers 3 3 3 3 3 3 3 3 3 1 3 3 3 3 3 Kenmerkendheid kunstwerken en gebouwen 3 5 5 3 3 3 3 3 3 3 3 3 3 3 3 Inpassing in de omgeving 5 3 5 5 5 5 1 5 5 5 5 3 5 5 5 Mogelijkheden voor pleziervaart 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 Mogelijkheden voor spelevaren 1 3 5 3 3 1 1 1 1 1 1 3 3 5 1 Mogelijkheden voor vissen 5 5 5 5 5 5 1 1 1 5 5 5 5 5 1 Mogelijkheden voor schaatsen 3 5 3 3 1 1 1 1 1 1 1 5 5 3 1 Mogelijkheden voor educatie 1 1 5 3 5 5 1 1 1 3 3 1 1 5 1 Aantal groepen macrofauna 2 3 2 2 5 3 3 1 4 5 0 1 0 0 0 Score streefbeeld Natuurwater 2,0 2,5 2,9 2,7 3,6 3,2 2,8 2,1 3,5 3,7 2,4 2,2 1,2 2,7 2,6 Score streefbeeld Cultuurwater 3,4 3,7 3,9 3,8 3,6 3,6 2,3 3,0 3,3 3,3 3,6 3,1 3,5 3,6 3,2 Score streefbeeld Woonwater 3,9 4,0 4,2 4,4 4,1 4,1 1,9 2,6 2,9 4,1 4,1 3,7 4,1 4,2 2,9 Score streefbeeld Sierwater 4,3 3,6 4,3 4,7 4,4 4,7 2,1 3,7 4,0 4,7 4,7 3,2 4,1 4,3 4,1 Blauw = goed (uitkomst hoger dan 3,5), Geel = matig (uitkomst tussen 2,5 en 3,5), Rood = slecht (uitkomst lager dan 2,5). De streefbeelden die niet van toepassing worden geacht zijn gearceerd weergegeven. Het streefbeeld dat van toepassing wordt geacht is helder weergegeven. 110315.000069 ARCADIS 15
4. Bespreking per locatie Meetpunt: AS01, Gracht De Messchen. Streefbeeld: Woonwater Vijver in moderne woonwijk. Eén oever met achtertuinen tot aan het water, andere oever talud met wegberm. Stenen beschoeiing onder water aanwezig. Taluds gemaaid, maar met lage frequentie. Er zijn enkele tamme eenden aanwezig (12). Een deel van de oever is hierdoor vertrapt. Het water voldoet aan het streefbeeld. Er zijn wel maatregelen mogelijk om de kwaliteit verder te verbeteren: Door de harde oever, en door maaibeheer is er weinig ruimte voor vegetatie. Mogelijke maatregelen zijn: beschoeiing verwijderen en het beheer langs de waterlijn etensiveren: 1 maal per jaar maaien. Meetpunt: AS02, Havenkanaal bij Marsdijk Streefbeeld: Cultuurwater Oorspronkelijk kanaal waar nieuwe wijk tegenaan gegroeid is. Beschoeide oevers. Taluds gemaaid, hier en daar opslag van houtige gewassen. Het water voldoet aan het streefbeeld. Hoewel de harde oevers de ontwikkeling van vegetatie belemmeren, is het de vraag of in dit watertype als probleem moet worden beschouwd. Wel moet er aandacht zijn voor voldoende uittreeplaatsen voor wild. Meetpunt: AS03, Vijver Nijverheidsweg. Streefbeeld: Sierwater Kleine plas in industriewijk. Flauwe taluds tot aan het water. Onder water versteviging met betonblokken, maar er is veel ruimte voor oevervegetatie. Etensief maaibeheer, waardoor veel vegetatie onder water en ook emerse vegetatie. Helder water met bodemzicht. Het water voldoet aan het streefbeeld. Er bestaat wel het gevaar dat de plas langzaam zou kunnen dichtgroeien en op den duur verlanden. Indien dit niet wenselijk is, is het raadzaam om met een lage frequentie (om de paar jaar) en gefaseerd (dus telkens slechts een deel) de vijver te schonen. 110315.000069 ARCADIS 16
Meetpunt: AS04, Vijver Zadelmakerstraat Streefbeeld: Natuur Kleine plas in industriewijk. Flauwe taluds tot aan het water. Onder water versteviging met betonblokken, maar er is veel ruimte voor oevervegetatie. Etensief beheer van het water; taluds zijn onlangs gemaaid. Geen bomen langs het water. Door de inrichting van de oevers is er een soortenrijke water- en oevervegetatie. Het watervoldoet aan het streefbeeld Natuur. Een mogelijke maatregel om de ecologische waarde te verhogen is een strook langs de waterkant etensiever (bijvoorbeeld eens per jaar) te maaien. Meetpunt: AS05, Vijver De Landen Streefbeeld: Natuur Kleine vijver in woonwijk. Talud zeer flauw aflopend. Geheel gemaaid. Smalle strook langs oever wordt niet gemaaid. Geen bomen direct langs het water. Onder water is de bodem verstevigd met open blokken. Het watervoldoet aan het streefbeeld. Een mogelijke maatregel om de ecologische waarde te verhogen is een strook langs de waterkant etensiever (bijvoorbeeld eens per jaar) te maaien. In de omgeving van dit water liggen ook drie vennen. Het maaibeheer moet ook daar afgestemd zijn op het streefbeeld Natuur. Meetpunt: AS06, Vijver Veenwalweg Streefbeeld: Woonwater Vijvercomple in woonwijk. Talud zeer flauw aflopend. Taluds gemaaid, maar strook van 1 meter in en langs water niet. Veel tamme eenden, waardoor vertrapping van de oevers. Enig zwerfvuil aanwezig, maar dit is nauwelijks storend. Vijver maakt geen schone indruk. Het water voldoet aan het streefbeeld. Het vermoeden bestaat dat door het voedselrijke karakter, veroorzaakt door eenden, er een sliblaag op de bodem is ontstaan. Om problemen in de toekomst te voorkomen, is het raadzaam om te onderzoeken of deze sliblaag aanwezig is, en zo nodig deze te verwijderen. 110315.000069 ARCADIS 17
Meetpunt: AS07, Noord-Willemskanaal, Peelo Streefbeeld: Cultuurwater Oorspronkelijk kanaal waar nieuwe wijk tegenaan gegroeid is. Beschoeide oevers. Kanaal is langs de rand ondiep, plaatselijk groeit een rietkraag, met daartussen waterplanten. Het water voldoet niet helemaal aan het streefbeeld. Belangrijkste oorzaak is de slechte beoordeling van de belevingswaarde door EBEOSTAD, wat samenhangt met het vrijwel volledig ontbreken van vegetatie. Om deze te verhogen zouden bijvoorbeeld aan de noordzijde natuurvriendelijke oevers aangelegd kunnen worden. Deze moeten dan wel met een vooroeververdediging tegen golfslag door scheepvaart beschermd worden. Meetpunt: AS08, Recreatiepark Pittelo Streefbeeld: Woonwater Vrij grote en complee vijver in oude (maar naoorlogse) woonwijk. Parkachtige omgeving. Taluds deels gemaaide gazons, deels bossages en bomen. Onder water beschoeiing aanwezig en waarschijnlijk ook enige steenstort. Over grote delen van de oever is een brede rietkraag aanwezig die in het water staat. Het water voldoet aan het streefbeeld. Wel moet er aandacht zijn voor tijdig onderhoud van de bodem. Door bladinval bestaat het gevaar dat er zich een sliblaag op de bodem gaat vormen, waardoor periodiek lage zuurstofgehalten in het water voor kunnen komen. Meetpunt: AS09, Vijver Maasstraat Streefbeeld: Woonwater Vijver in oude, naoorlogse woonwijk. Taluds zijn flauw, gemaaid tot bijna aan de waterkant. Langs de oever is plaatselijk een strook riet aanwezig. Het talud onder water is verstevigd met steenstort. Bomen staan op enige afstand van het water. Achtertuinen grenzen niet aan het water. Het water voldoet aan het streefbeeld. Er zijn geen maatregelen nodig. 110315.000069 ARCADIS 18
Meetpunt: AS10, Vijver Laribos Streefbeeld: Sierwater Vijver tussen woonwijk en park. Oevers flauw aflopend en gemaaid, maar brede rietkraag aanwezig. Onder water stenen beschoeiing aanwezig. Nabij school zijn veel eenden en ganzen, begrazing door schapen, en zijn de oevers verstevigd met schanskorven. Het water voldoet aan het streefbeeld. Er zijn geen maatregelen nodig. Meetpunt: AS11, Vijver De Wijde Blik Streefbeeld: Sierwater Vijver nabij bejaardencentrum. Deze staat deels tot in het water. Overige oevers flauw aflopend, gemaaid. Plaatselijk bossages en bomen aanwezig. Strook van ruim 1 meter van het talud etensief gemaaid. Houten beschoeiing aanwezig. Het water voldoet aan het streefbeeld. De ecologische waarde is echter erg laag, en er zijn goede mogelijkheden om deze te verhogen. Er is voldoende ruimte om een deel van de oevers om te vormen tot flauwe taluds met een plasberm. De belevingswaarde zal door deze maatregel ook verhogen. Meetpunt: AS12, Vijver Nobellaan Streefbeeld: Sierwater Vijver voor scholen en bejaardencentrum. Taluds flauw en gemaaid, bijna overal tot aan de beschoeiing. In het water plaatselijk wel helofyten. Enkele bomen tot aan het water. Het water voldoet aan het streefbeeld. De ecologische kwaliteit is echter zeer laag en kan verhoogd worden door een strook oevervegetatie etensiever te beheren (een maal per jaar maaien). 110315.000069 ARCADIS 19
Meetpunt: AS13, Vijver Groen van Prinstererlaan. Streefbeeld: Sierwater Vijver langs weg en achterkant flats. Oevers flauw en gemaaid. Brede rietstrook aanwezig. Talud onder water ook flauw, maar verstevigd met open betonblokken. Plaatselijk bomen en bossages tot aan het water. Het water voldoet aan het streefbeeld. Door het bladinval bestaat wel het gevaar op vorming van een sliblaag. Deze moet regelmatig geinspecteerd worden en zo nodig verwijderd. Meetpunt: AS14, Vijver Diepenbrocklaan Streefbeeld: Woonwater Vijver in woonwijk. Taluds flauw aflopend en gemaaid. Aan één zijde strook met riet aanwezig. Oevers boven en onder water flauw aflopend, maar verstevigd met open betonblokken, zowel boven als onder water. Veel eenden aanwezig die het water te veel kunnen verrijken met nutrienten en de oevers kunnen vertrappen. Bomen op enige afstand Het water voldoet aan het streefbeeld. Er zijn geen maatregelen nodig. Meetpunt: AS15, Het Kanaal, oostelijk einde Streefbeeld: Cultuurwater Oud kanaal. Oevers beschoeid met betonplaten. Taluds gemaaid. Bomen op oevers. Onderhoud in het water is waarschijnlijk etensief (lage frequentie): er groeien veel waterplanten, waaronder zeldzame en beschermde: krabbescheer, pijlkruid, grote egelskop, fonteinkruiden. Het water voldoet niet helemaal aan het streefbeeld. Belangrijkste knelpunt is de beperkte mogelijkheden voor kleinschalig recreatief menselijk gebruik. Het is echter de vraag in hoeverre het streven gericht moet zijn op het verbeteren van deze punten. Wel is een optie om in ieder geval pleziervaart mogelijk te maken. 110315.000069 ARCADIS 20
Meetpunt: AS16, Het Kanaal, zuidwestelijk einde. Streefbeeld: Cultuurwater Enkele jaren geleden weer open gegraven deel van het kanaal door Assen. Beschoeide oevers, taluds gemaaid. Bomen langs het water. In het water vrij veel vegetatie aanwezig, waaronder een aantal bijzondere soorten. Het water voldoet niet helemaal aan het streefbeeld. Belangrijkste knelpunt is de beperkte mogelijkheden voor kleinschalig recreatief menselijk gebruik. Het is echter de vraag in hoeverre het streven gericht moet zijn op het verbeteren van deze punten. Wel is een optie om in ieder geval pleziervaart mogelijk te maken. Een ander aandachtspunt is de verbinding met andere delen van het kanaal en met de vaart. Meetpunt: AS17, De Vaart nabij de watertoren. Streefbeeld: Cultuurwater Kanaal met aan beide zijden wegen. Taluds gemaaid, plaatselijk met bomen. Betonnen beschoeiing aanwezig. Oorspronkelijke Witterbrug ligt er nog, maar wordt niet gebruikt. Het kanaal voldoet net aan het streefbeeld. Aandachtspunt is de oude Witterbrug die wegens achterstallig onderhoud al enige jaren buiten gebruik is. De belevingswaarde en het cultuurhistorisch karakter kunnen verhoogd worden door deze brug te renoveren en bijvoorbeeld voor fietsers en voetgangers open te stellen. Ook de plannen om de vaart weer bevaarbaar te maken voor recreatievaart, sluiten daarbij aan. Meetpunt: AS18, Gracht Kloosterveen I. Streefbeeld: Woonwater Vijverpartij in nieuwe woonwijk. Deel kade met gemetselde muur aanwezig. Overige oevers met flauw talud, grotendeels gemaaid. Talud onder en boven water is flauw, maar onder water is versteviging met open betonblokken toegepast. Plaatselijk rietkraag aanwezig, die soms ook erg breed is. Weinig bomen direct langs het water. Nabij bruggen is kunststof beschoeiing aanwezig. Het water voldoet aan het streefbeeld. Er zijn geen maatregelen nodig. 110315.000069 ARCADIS 21
Meetpunt: AS19, Vijver Aletta Jacobslaan (Kloosterveen II). Streefbeeld: Woonwater Vijverpartij in nieuwe woonwijk. Eén oever is beschoeid, waarvan de taluds tot aan de beschoeiing gemaaid zijn, en waar soms achtertuinen tot aan het water doorlopen. Andere oever heeft flauw talud, met tot aan het water gemaaide gazons. Talud onder en boven water is flauw, maar onder water is talud verstevigd met open betonblokken. In het water groeien veel waterplanten. Riet staat zowel langs de oever als in het midden van de vijver. Bomen staan op enige afstand van het water. Het water voldoet aan het streefbeeld. De vijver bevindt zich in de beginfase van ontwikkeling. Eventueel kan nu al overwogen worden om een deel van de oevervegetatie etensief te gaan beheren. Meetpunt: AS20, Sloot Domeinpad (Kloosterveen II). Streefbeeld: Natuurwater Oorspronkelijke sloot, deels vergraven, in nieuwe woonwijk. Oevers en taluds zijn relatief stijl, maar er is geen beschoeiing of versteviging met betonblokken aanwezig. Bij een ander deel van het traject zijn schanskorven aangebracht. Bomen staan op enige afstand van het water. Taluds en watervegetatie worden etensief gemaaid. Waarschijnlijk is er een sliblaag aanwezig. Water is echter wel helder. Het water voldoet aan het streefbeeld. Aandachtspunt is de migratiebarrière met water in het buitengebied. Vanwege het streefbeeld natuurwater is dit een van de aspecten die van belang is. Om de migratiemogelijkheden te verbeteren kunnen duikers door grotere, rechthoekige duikers of door bruggetjes vervangen worden. Meetpunt: AS21, Vijver achter Provinciaal laboratorium. Streefbeeld: Sierwater Vijver nabij overheidsgebouw. Lage en natte oevers, vegetatie gemaaid. Beschoeiing aanwezig. Plaatselijk is brede kraag met helofyten aanwezig. Ook gedeelte met gemetselde kademuur en bankjes. Het water voldoet aan het streefbeeld. Er zijn geen maatregelen nodig. 110315.000069 ARCADIS 22
Meetpunt: AS22, Vijver in het Stadsbroek. Streefbeeld: Natuurwater Oude gegraven waterplas in Asserbos. Ingesloten door bos, maar slecht toegankelijk wegens nieuwe bestemmingen van de omgeving (parkeerplaats, sportpark). Oevers niet beschoeid, stijl. Grotendeel begroeid met bomen. Het water voldoet niet helemaal aan het streefbeeld. Knelpunt is vooral het bladinval, waardoor slibvorming is opgetreden. Aanbevolen wordt de hoeveelheid bagger te inventariseren en zo nodig te verwijderen. Meetpunt: AS23, Slootcomple bij Noorder begraafplaats. Streefbeeld: Natuurwater Slotencomple in Asserbos, nabij noordelijke begraafplaats. Oevers stijl, geheel begroeid met bomen. Veel bladinval en daardoor dikke laag van bladeren en slib. Het water voldoet niet aan het streefbeeld. Belangrijkste knelpunt is het bladinval. Aanbevolen wordt deze jaarlijks te verwijderen en de sloten ook regelmatig (om de paar jaar) te controleren op de aanwezigheid van slib en deze zo nodig te verwijderen. Meetpunt: AS24, Sloot De Boskamp. Streefbeeld: Natuurwater Sloot in Asserbos, nabij begraafplaats De Boskamp. Steile oevers, volledig begroeid met bomen. Watergang is waarschijnlijk onlangs uitgebaggerd. In het verleden groeide hier veel Krabbescheer, thans slechts enkele planten over. Het water voldoet net niet aan het streefbeeld. Waarschijnlijk komt dit door de onlangs uitgevoerde schoning, waardoor weinig waterplanten voorkomen. Waarschijnlijk zal deze zich uit zichzelf herstellen. Aanvullende maatregelen zijn niet nodig. 110315.000069 ARCADIS 23
Meetpunt: AS25, Anreeperdiep, Hendrik van Boeyenoord. Streefbeeld: Natuurwater Oorspronkelijke bovenloopje van de Drentse Aa, gelegen in terrein Hendrik van Booijenoord. Oevers deels vergraven. Taluds stijl. Gazons gemaaid, taluds plaatselijk gemaaid, maar plaatselijk ook etensief beheerd. Op enkele plaatsen staan bomen en bossages tot dicht bij het water. Het water voldoet aan het streefbeeld. In de afgelopen jaren zijn hier veel overstorten die op deze beek loosten, gesaneerd. De kwaliteit is hierdoor kennelijk goed verbeterd. Om de ecologische kwaliteit verder te verbeteren kan het maaibeheer op een deel van de oevers geetensiveerd worden. Meetpunt: AS26, Vijver Adventskerk. Streefbeeld: Sierwater Siervijver nabij kerkgebouw. Omgeven door gazon, gemaaid tot aan de beschoeiing. Plaatselijk ook rietkraag aanwezig en bossages. Het water voldoet aan het streefbeeld. Er zijn geen maatregelen nodig. Meetpunt: AS27, Vijver De Vijverhof. Streefbeeld: Sierwater Vijver bij bejaardencentrum. Oevers zijn gemaaide gazons. Plaatselijk staan delen met riet en enkele bossages. Beschoeiing is voor grootste deel weggeslagen, oever erachter zijn vertrapt. Het water voldoet niet helemaal aan het streefbeeld. Knelpunt is de vertrapping van de oevers door eenden. Een mogelijkheid is om flauwe taluds aan te leggen en deze te verstevigen met open betoblokken, zoals bij AS14 (vijver Diepenbrocklaan) is gebeurd. Verder kan een gedeelte van de oever etensiever gemaaid worden, waardoor er meer mogelijkheden zijn voor de ontwikkeling van oevervegetaties. 110315.000069 ARCADIS 24
Meetpunt: AS28, Vijver Oosterpark. Streefbeeld: Woonwater Vijver in oude (maar naoorlogse) woonwijk. Oevers volledig beschoeid. Taluds gemaaid, maar smalle strook (0,5 m) wordt etensief beheerd. Veel stadseenden aanwezig. Enkele bomen dicht langs het water. Het water voldoet aan het streefbeeld. De ecologische waarde is echter erg laag. Vanwege de grote hoeveelheid eenden bestaat het gevaar van vertrappen van de oevers. Dit kan voorkomen worden door deze te verstevigen met open betonblokken, zoals is gebeurd bij AS14 (vijver Diepenbrocklaan). Door de eenden kan de vegetatie slecht tot ontwikkeling komen. Deze situatie kan moeilijk met maatregelen verbeterd worden. Meetpunt: AS29, Vijver Houtlaan. Streefbeeld: Woonwater Waterpartij in nieuwe woonwijk. Eén oever grenst aan achtertuinen, waar stijgers, vlonders en terrassen zijn gemaakt. Andere oever is natuurvriendelijk ingericht met flauw talud. Recent aangelegd, er is nog nauwelijks ontwikkeling van vegetatie Het water voldoet aan het streefbeeld. Er zijn geen maatregelen nodig. Meetpunt: AS30, Vijver NAM-gebouw. Streefbeeld: Sierwater Siervijver op terrein NAM. Omgeven door gazon, maar een brede strook langs de oever wordt etensief gemaaid. Er zijn flauwe taluds. Bomen staan op enige afstand van het water. Het water voldoet aan het streefbeeld. Er zijn geen maatregelen nodig. 110315.000069 ARCADIS 25
5. Conclusies en aanbevelingen Opvallend is dat veel wateren aan het voorgestelde streefbeeld voldoen. Alle wateren die als streefbeeld Woonwater hebben, voldoen aan die functie. Voor de wateren met Sierwater als streefbeeld, voldoet alleen de vijver bij het verzorgingstehuis De Vijverhof (AS27) daar niet aan. Feitelijk is daar sprake van achterstallig onderhoud en moeten de oevers opnieuw worden ingericht. De streefbeelden Woonwater en Sierwater worden overigens ook in veel wateren die deze streefbeelden niet als hoofdfunctie hebben, goed beoordeeld. In het algemeen mag dus geconcludeerd worden dat de Assen een goede belevingswaarde van de wateren heeft. Van de wateren met het streefbeeld Cultuurhistorie voldoen het Noord-Willemskanaal en Het Kanaal niet aan deze functie. Deze kanalen zijn destijds vooral aangelegd vanuit het oogpunt van scheepvaart. Tegenwoordig is voor het Noord-Willemskanaal daar ook de pleziervaart als functie bijgekomen. Maar ook de kijkfunctie van de kanalen is tegenwoordig belangrijk geworden. Een (gedeeltelijke) herinrichting moet daarom overwogen worden. Een mogelijkheid om de belevingswaarde van het Noord-Willemskanaal (en overigens ook van het Havenkanaal) te verhogen is door plaatselijke natuurvriendelijke oevers aan te leggen met een vooroeververdediging. Dit kan met name aan de overzijde van de bebouwing, maar wellicht zijn er ook mogelijkheden aan de kant van de bebouwing zelf. De cultuurhistorische waarde van Het Kanaal (en overigens ook van De Vaart) kan verhoogd worden door de kanalen bevaarbaar te maken voor de pleziervaart. Elementen zoals oude bruggen moeten in een plan daartoe meegenomen worden. Het streefbeeld Natuur laat een erg wisselend beeld zien, zowel bij de wateren die dit streefbeeld als hoofdfunctie hebben, als bij de andere wateren. Wateren die aan het voorlopige streefbeeld Natuur voeldoen zijn de vijver langs de Zadelmakerstraat (AS04), de vijver in De Landen (AS05), De sloot langs het Domeinpad (AS20) en het Anreeperdiep (AS25). Veel kritische plantensoorten komen voor bij de sloot langs de Zadelmakerstraat (AS04), de vijver in De Landen (AS05) en in de sloot langs de Boskamp (AS24). Vermeldenswaardig is het voorkomen van de beschermde soort Krabbescheer in het Noord- Willemskanaal, Het Kanaal en de sloot rond De Boskamp. Indien Natuur niet het hoofd streefbeeld is, is een onvoldoende beoordeling van dit streefbeeld niet zo erg. Bij de wateren waar Natuur wel het hoofdstreefbeeld is, is wel sprake van een reëel knelpunt. Dit komt voor bij de onderzochte wateren in het Asserbos: de vijver bij het Stadsbroek (AS22), de sloot rond de Noorder begraafplaats (AS23) en de sloot rond de Boskamp (AS24). Bij deze drie locaties is vooral het bladinval en de daardoor ontstane sliblaag een knelpunt. Regelmatig onderhoud is nodig om de natuurwaarde van deze wateren te herstellen. Ook het kappen van enkele bomen rond de watergangen kan overwogen worden. Vanuit landschappelijk oogpunt zal dit echter lang niet overal mogelijk zijn. Ook voor sommige andere wateren geldt overigens dat slib en bladinval een probleem kan zijn. Voor de grotere vijvers bestaat een baggerplan. Voor het Waterplan Assen wordt het beheer- en onderhousplan voor alle wateren (opnieuw) vormgegeven. 110315.000069 ARCADIS 26
Op veel locaties kan het maaibeheer worden geoptimaliseerd voor de natuur. Vooral door meer te differentiëren (door de vegetatie in gedeelten te maaien) ontstaat een grotere differentiatie in de vegetatie. Bovendien neemt de zichtbaarheid en daarmee de veiligheid ook toe. Hiermee kan het draagvlak onder de bewoners vergroot worden. De eacte methode van gedifferentieerd en natuurvriendelijk maaibeheer moet per water verder worden uitgewerkt. Dit gebeurt in het waterplan. Bij de uitwerking in het waterplan wordt ook gekeken naar de beleving van het water en de beheersaspecten. Een vrij groot gedeelte van de wateren heeft een harde oever (beschoeiing). De ecologische waarde maar ook de belevingswaarde kan in veel gevallen verhoogd worden door flauwe taluds aan te leggen. Indien nodig (bijvoorbeeld bij de aanwezigheid van veel eenden die de oevers kunnen vertrappen) kan zo n talud verstevigd worden met open betonblokken. Op enkele locaties is een dergelijke constructie al toegepast. 110315.000069 ARCADIS 27
BIJLAGE ECOSCAN STADSWATEREN ASSEN 1 Literatuur STOWA, 2001. Ecologische beoordelingssysteem voor stadswateren; gebruikershandleiding. TAUW, 2001. Streefbeeld stadswateren Overijssel. Provincie Overijssel 110315.000069 ARCADIS 28
BIJLAG ECOSCAN STADSWATEREN ASSEN 2 Keuze variabelen Uit deeltoets 1 van EBEOSTAD: Diepte (m) Breedte (m) Slibdikte (cm) Tetuur van de bodem Doorzicht (cm) Zwerfvuil (wel / niet of nauwelijks aanwezig) Stank (wel / niet of nauwelijks) Vertrapping (% van de oever) Flauw talud onder water: een flauw hellende bodem vanaf de grens water/lucht (wel / niet aanwezig) Plasberm: een ondiepe zone met water langs de oever (wel / niet aanwezig) Floatlands: drijvende elementen waarop vegetatie tot ontwikkeling kan komen (wel / niet aanwezig) Inrichting oever (gemetselde oever / niet-gemetselde kademuur / beschoeide oever / aarden oever) Flauw talud oever: een flauw hellend talud van de oever tot aan de grens met het water (wel / niet aanwezig) Direct waarneembare fauna (aantallen meerkoet, waterhoen, fuut, dodaars, kuifeend, tafeleend, smient, stadseenden en ganzen, wilde eend, nijlgans, knobbelzwaan, blauwe reiger, rietzangers, ijsvogel, en aan- of afwezigheid van groene kikker, bruine landkikker, gewone pad, kleine watersalamander, rivierkreeft, vlokreeften, waterpissebedden, bootsmannetjes, schrijvertjes, schaatsenrijder, staafwants, schorpioenwants, geelgerande watertor, kokerjuffers, driehoeksmosselen, schilders- en eendenmosselen vissen, slakken, glazenmakers, waterjuffers, haften, libellen). De aanwezigheid van direct waarneembare fauna verhoogt de ecologische waarde. Een grote hoeveelheid stadseenden en ganzen (meer dan 30) is echter juist negatief: door het voeren en door de ontlasting (guanotrofie) wordt het water voedselrijker. Bovendien vertrappen eenden en ganzen de oevers, waardoor kale, vegetatieloze oevers ontstaan. Bedekkingspercentage oever, water en muur met vegetatie, bedekking kroos of kroosvaren, drijflaag van flab of darmwier, drijfbladplanten, ondergedoken waterplanten. Aan- of afwezigheid van geselecteerde lijst muurplanten, waterplanten en oeverplanten. 110315.000069 ARCADIS 29
BIJLAG ECOSCAN STADSWATEREN ASSEN 3 Meetmethoden Foto Bij iedere opname werd tenminste één foto van het water genomen. Hierbij is getracht ook de omgeving in beeld te brengen en eventueel menselijk gebruik (meestal vissers). Fysische gegevens Breedte. Hiervoor is de maimale breedte, gemeten overdwars genomen. Het aantal meters is op het oog geschat. Diepte. Deze is bepaald met een baak vanaf de kant. Door één van de drie delen van de baak niet vast te zetten, kan op een afstand van bijna 2 meter vanaf de kant de diepte bepaald worden. De maimale diepte van het water kan dus (aanzienlijk) hoger zijn! Zichtdiepte. De juiste methode om de de zichtdiepte vast te stellen is met een Secchi-schijf. Deze is echter vooral goed bruikbaar bij wat grotere wateren, omdat de schijf recht naar beneden moet kunnen zakken, en dus vanaf een brug, of bij een kunstwerk zoals een stuw, goed toepasbaar is. Omdat de quick scan voor een belangrijk deel ook kleinere wateren betreft, is voor een andere, zij het minder correcte methode gekozen: vanaf de kant is werd de baak onder een hoek in het water geplaatst. De diepte waarop de onderkant nog net zichtbaar was, werd als zichtdiepte genoteerd. Slibdikte. De hoeveelheid slib op een afstand tot bijna 2 meter vanaf de kant is bepaald door te voelen met de baak tijdens de dieptemeting (zie boven) en bij de bepaling van de tetuur van de bodem (zie onder) Tetuur van de bodem. Dit is de aard van het bodemmateriaal, direct onder een eventueel aanwezige sliblaag. Onderscheid is gemaakt in zand, klei, veen, grof organisch materiaal (bladeren en takken), steenstort, beton. Inrichting water en oever De vorm van de oever en het water (flauw talud, aanwezigheid van plasberm, floatlands, de oeversoort), de aanwezigheid van zwerfvuil, stank en vertrapping van de oevers is opgenomen door een keuze te maken van de indeling zoals EBEOSTAD deze voorschrijft. De zichtbaarheid, de samenhang en de inpassing in de omgeving. Deze is beoordeeld in 3 klassen: 1 = slecht, 3 = matig, 5 = goed. De zichtbaarheid gaat over de directe zichtbaarheid vanaf de openbare weg, een fietspad of een wandelpad. De 110315.000069 ARCADIS 30