Instelling Moore Stephens www.moorestephens.be Onderwerp Successie-en registratierechten in Vlaanderen anno 2015: het waren reeds belastingen, nu heten ze ook zo! Wat verandert er concreet voor u? Datum 5 februari 2015 Copyright and disclaimer De inhoud van dit document kan onderworpen zijn aan rechten van intellectuele eigendom van bepaalde betrokkenen, Er wordt u geen recht verleend op deze rechten. M&D Seminars geeft u via dit document informatie, maar verstrekt geen advies. M&D Seminars garandeert niet dat de informatie in dit document foutloos is. U gebruikt de inhoud van dit document op eigen risico. M&D Seminars, noch een van haar directieleden, aandeelhouders of bedienden zijn aansprakelijk voor bijzondere, indirecte, bijkomstige, afgeleide of bestraffende schade, noch voor enig ander nadeel van welke aard ook bij het gebruik van dit document en van de inhoud van dit document. M&D Seminars 2015 M&D SEMINARS Eikelstraat 38 9840 De Pinte T 09 224 31 46 F 09 225 32 17 info@mdseminars.be www.mdseminars.be
Successie-en registratierechten in Vlaanderen anno 2015: het waren reeds belastingen, nu heten ze ook zo! Wat verandert er concreet voor u? Met ingang van 1 januari 2015 neemt de Vlaamse belastingdienst (Vlabel) de dienst van successie- en registratierechten, voor wat het Vlaamse Gewest betreft, over van de FOD Financiën. De overname door de Vlaamse belastingdienst vergde een aanpassing van het fiscale wetboek. Hiertoe werd het merendeel van de bepalingen uit het (oude) Wetboek der Successierechten en het Wetboek der registratie-, hypotheek- en griffierechten opgeheven en opgenomen in de Vlaamse Codex Fiscaliteit van 13 december 2013 (VCF). Hierdoor zullen we moeten wennen aan termen als erfbelasting, schenkbelasting, verkooprecht en verdeelrecht en zal men niet meer spreken over schenkingsrechten, of successierechten. Voortaan wordt gesproken over 'erfbelasting' als verzamelterm voor zowel het successierecht (voor rijksinwoners) als het recht van overgang (voor niet-rijksinwoners) bij overlijden en over 'registratiebelasting' als verzamelterm voor de verschillende Vlaamse registratierechten. De individuele termen worden enkel nog afzonderlijk gebruikt daar waar ze ook slechts afzonderlijk worden bedoeld. Desalniettemin zijn er toch een aantal belangrijke wijzigingen, waarvan we U de belangrijkste even toelichten: Indiening aangifte nalatenschap en registratie van akten De aangifte van een nalatenschap moet niet langer ingediend worden bij de ontvanger van de laatste fiscale woonplaats van de overledene. Ongeacht deze woonplaats, zal de Vlaamse Belastingdienst immers deze aangiften behandelen. De registratie van akten gebeurt nog steeds door de FOD Financiën. Deze moeten dus nog steeds aangeboden worden bij de federale registratiekantoren. Wanneer een dergelijke akte onderworpen is aan Vlaamse registratierechten, zal de FOD deze akte bezorgen aan de Vlaamse belastingdienst, die op haar beurt de belastingplichtige een aanslagbiljet zal sturen. De ontvanger van de federale registratiekantoren aanvaarden dus geen betalingen ter voldoening van Vlaamse registratierechten meer. Voor de aflevering van attesten van erfopvolging blijft eveneens de FOD Financiën bevoegd. Forfait schulden en begrafeniskosten Voortaan worden de schulden en de begrafeniskosten van de overledene forfaitair geraamd op 1.500, respectievelijk 6.000 euro. Deze bedragen zullen jaarlijks worden geïndexeerd. Schulden die specifiek werden aangegaan voor de instandhouding van onroerend vermogen vallen niet onder deze forfait. Uiteraard blijft het mogelijk de werkelijke schulden en begrafeniskosten aan te tonen. Procedurebepalingen De bestaande procedurebepalingen aangaande de inning en invordering van de belasting veranderen aanzienlijk. Daarbij werd gestreefd naar een gelijklopende procedure met de reeds in de Vlaamse Codex Fiscaliteit opgenomen belastingen, zoals de verkeersbelastingen en de onroerende voorheffing. De erf- en registratiebelastingen worden voortaan ingevorderd via een systeem van inkohiering (met de daaraan gekoppelde bezwaarprocedure). Aan de belastingplichtigen wordt een aanslagbiljet ter kennis gebracht. De registratiebelasting wordt eveneens gekoppeld aan een aanslagjaar. De belastingplichtige moet onmiddellijk na de bezorging van het aanslagbiljet betalen. Er wordt echter eveneens voorzien dat de belasting kan gevorderd worden ten laste van de notaris.
Verjaringstermijnen De oude verjaringstermijnen worden opgeheven. Voortaan mag de erfbelasting geheven worden gedurende 5 jaar, te rekenen vanaf de dag waarop de aangiftetermijn start, zijnde de dag van het overlijden. Wanneer de voorwaarden die gelden voor bepaalde gunstmaatregelen niet worden nageleefd, kunnen de aanvullende rechten nog geheven worden gedurende vijf jaar vanaf de dag dat de vordering door het Vlaams Gewest is ontstaan. Beide termijnen worden bovendien verlengd met vier jaar indien er sprake is van bedrieglijk opzet. Laattijdige indiening Aan de aangiftetermijnen op zich wijzigt er niets. Een aangifte van nalatenschap dient, zoals voorheen, in principe te worden ingediend binnen de 4 maanden vanaf het overlijden. Alleen wordt de sanctie bij laattijdige indiening behoorlijk verzwaard. Deze boete bedraagt vanaf heden 5 tot 20%, afhankelijk van de duur van het verstrijken van de termijn. Indien er geen aangifte wordt ingediend, is de belastingverhoging 20% op de verschuldigde erfbelasting. Ook kan er nog steeds uitstel worden gevraagd en verleend. Dit is een zeer gangbare praktijk en werd enkel verleend indien er hiertoe gegronde redenen zijn (bijvoorbeeld een schatting van vastgoed waar men op wacht, erfgenamen die in het buitenland wonen, enz.). In dat geval werd er geen boete opgelegd. Wat echter opvallend is, is dat in de nieuwe regeling zelfs bij een verlenging van de aangiftetermijn voorzien wordt in een belastingverhoging. Gezien de belangrijke impact van deze ingrijpende veranderingen, lichten we deze nieuwe boeteregeling toe in een apart artikel. Foutieve of onvolledige vermeldingen Wanneer de aangifte foutieve of onvolledige vermeldingen bevat, die leiden tot een bijkomende aanslag van erfbelastingen, wordt er voorzien in een belastingverhoging van 20% van de aanvullende rechten. Dit is eveneens het geval wanneer er sprake is van verzuim. Overtredingen die echter gepleegd werden met de bedoeling om belastingen te ontduiken of dit mogelijk te maken, zullen gesanctioneerd worden met een belastingverhoging van 100%. Belastbare grondslag Nieuw is eveneens de wijze waarop de waarde van ter beurs genoteerde effecten dient vastgesteld te worden. Voor de schenking van dergelijke effecten wordt de beurswaarde/slotkoers op datum van de eerste dag van de maand waarin de schenking plaatsvindt gehanteerd. Familiale ondernemingen Sedert 1 januari 2012 bestaat er in Vlaanderen een nieuwe fiscale gunstregeling voor de overdracht van familiale ondernemingen en vennootschappen. Sindsdien is er voor de schenking een vrijstelling van schenkingsrechten (0%) en geldt er bij de vererving een verlaagd tarief van 3% in de rechte lijn. Op het ogenblik van de schenking of het overlijden dienen er echter een aantal voorwaarden vervuld te zijn: een participatiegraad van 50% in de familie (in bepaalde gevallen 30%); en de vennootschap moet een reële economische activiteit te hebben, hetgeen dient te worden aangetoond aan de hand van de statuten en de jaarrekening.
Daarnaast dienen de erfgenamen gedurende drie jaar na het overlijden of de schenking bijkomende voorwaarden te vervullen op het vlak van verderzetting van een activiteit en kapitaalbehoud. In de Vlaamse Codex Fiscaliteit wordt er nu expliciet voorzien dat een rechtspersoon geen familie is en deze aandelen niet kunnen samengeteld worden met de privé-aandelen die de schenker eveneens bezit om te bepalen of men al dan niet voldoet aan de participatievoorwaarde. Tot op heden werd onder familie eveneens de kinderen van vooroverleden broers en zussen begrepen. Wanneer broers/zussen hun aandelen schonken aan hun respectievelijke erfgenamen, zonder onderling overleg, kon dit tot gevolg hebben dat de overige broers/zussen (ongewenst) niet meer voldeden aan de participatievoorwaarde van de gunstmaatregel. Voortaan worden de kinderen van alle (dus ook niet vooroverleden) broers/zussen als familie beschouwd worden in de VCF. Voorheen werd er voorzien in een procedure tot aanvraag van een attest van vrijstelling van schenkingsrechten, alvorens de akte tot schenking kon verleden worden. De toevoeging van een dergelijk attest is echter niet langer verplicht. Om de vrijstelling voortaan te verkrijgen, dienen er tal van vermeldingen opgenomen te worden in de schenkingsakte en dienen er bovendien diverse documenten binnen de 7 dagen, vanaf de werkdag volgend op de datum van registratie van de akte, ingediend te worden bij de Vlaamse belastingdienst. Gezien deze documenten slechts na de schenkingsakte worden ingediend, wordt er eveneens een mogelijkheid voorzien om rechtszekerheid te verschaffen van het al dan niet vervuld zijn van de voorwaarden van de vrijstelling en alsnog een attest te verkrijgen. Hiertoe kan (facultatief) een verzoek worden gericht aan de administratie. Opschortende voorwaarde Voortaan worden alle schenkingen van roerende goederen die onder opschortende voorwaarde of termijn van (voor)overlijden van de schenker gedaan werden, beschouwd als een fictief legaat. Schrappen stiefouderadoptie Bij een stiefouderadoptie adopteert men het kind van zijn partner, waardoor dit kind tegen de lagere tarieven kan erven (zoals natuurlijke kinderen). Door de stiefouderadoptie als afzonderlijke categorie te schrappen in de Vlaamse Codex, worden kinderen van het geadopteerde stiefkind belast aan het tarief vreemden. Afschaffing voorafgaande schatting en controleschatting In het verleden was het mogelijk een voorafgaande schatting te vragen van vastgoed, dat men erfde. Die procedure bestond erin dat een door de erfgenamen voorgestelde expert die ook aanvaard moest zijn door de fiscale administratie een waarde bepaalde. Op basis van de geschatte waarde werden dan de successierechten berekend voor de erfgenamen. Deze procedure werd echter niet meer overgenomen in de Vlaamse Codex. Als alternatief kunnen aangifteplichtigen voor de aangifte en uiterlijk voor het verstrijken van de aangiftetermijn een schatting vragen aan de Vlaamse administratie. Deze schatting is bindend voor beide partijen, waardoor de aanvrager enkel via een gerechtelijke procedure bezwaar kan intekenen. Bovendien is deze schatting enkel mogelijk met betrekking tot onroerende goederen. Wanneer deze echter ingebracht werden in een patrimoniumvennootschap, is er geen mogelijkheid tot dergelijke schatting voorzien.
Afschaffing regels van tekortschatting In de plaats van deze regels, wordt er voorzien in een belastingverhoging, wanneer er een te lage waarde wordt aangegeven. Deze staat in relatie tot het tekort berekend in %, waarbij er bij een tekort van minder dan 10% geen verhoging werd voorzien: Tekort in % tov de aangegeven waarde Belastingverhoging 10%-25% 5% 25%-50% 10% 50%-100% 15% 100% 20% Geen rulingcommissie Voorlopig richt de Vlaamse belastingdienst geen rulingcommissie op. Dit houdt in dat een voorafgaandelijke beslissing van de fiscus niet meer mogelijk zal zijn voor de successie- en registratierechten. Rulings die vóór 1 januari 2015 verleend zijn, blijven ondertussen hun geldigheid behouden. De Vlaamse belastingdienst zal er m.a.w. ook na die datum rekening mee houden. Deze betrokkenen krijgen dus volledige rechtszekerheid. U merkt dat ofschoon het, luidens de memorie van toelichting, geenszins de intentie was grote wijzigingen aan de bestaande regelgeving door te voeren, de Vlaamse Codex Fiscaliteit meer inhoudt dan een loutere taalkundige modernisering van de oude wetboeken. Aarzel in elk geval niet om uw dossierbeheerder aan te spreken indien u nog vragen mocht hebben in verband met deze materie. Auteurs: Luc Jonckheere en Liesbeth Franck