6 1 INLEIDING Het milieubeleidsplan is een vorm van duurzame planning omtrent milieu en leefkwaliteit. Het vernieuwende aan dit document is dat de gemeente Hooglede zijn visie over de gewenste ontwikkelingen op het gebied van leefmilieu op een middellange termijn gaat uitstippelen. Op basis van het reeds gevoerde beleid, nieuwe wetten, huidige noden en ontwikkelingen worden in het plan doelstellingen omschreven. Het integrale en duurzame karakter van het milieubeleidsplan maakt een doordachte planning mogelijk. Onder integraal wordt verstaan het bundelen van de verschillende sectoren en beleidsniveaus die enigszins met leefmilieu te maken hebben. Duurzaam omdat de vooropgestelde doelen garanderen dat het leefmilieu op zijn minst blijft behouden of wordt verbeterd. Door dit document wordt een overkoepeld en bundelend beeld gevormd van de verschillende sectoren met milieu verbonden. Dit houdt in dat de gemeente zijn prioriteiten kan stellen en zijn budget op een gepaste manier kan verdelen. Een permanente evaluatie en monitoring zijn dankzij het beleidsdocument degelijk uit te voeren. 1.1 SITUERING VAN DE GEMEENTE HOOGLEDE EN HAAR MILIEU- EN NATUURBELEID 1.1.1 SITUERING Hooglede is centraal gelegen binnen de provincie West-Vlaanderen. De gemeente beslaat een oppervlakte van 3786 ha 62a 47ca en bestaat uit de vroegere deelgemeenten Hooglede en Gits. De gemeente grenst in het noorden aan Kortemark, Torhout en Lichtervelde, aan Roeselare in het zuidoosten en Staden in het zuidwesten. Hooglede is gelegen op de overgang van de zandstreek (in het noorden) naar de zandleemstreek (in het zuiden van de gemeente). De gemeente wordt in oost-westrichting doorsneden door een heuvelrug, de rug van Hooglede. De belangrijkste stedelijke gebieden in de omgeving zijn Roeselare, Torhout en Diksmuide.
7 Figuur 1: situering van de gemeente Hooglede De gemeente wordt doorsneden door een aantal regionale verbindingswegen tussen stedelijke gebieden. De N 32 als verbindingsweg tussen de stedelijke gebieden Roeselare en Torhout doorsnijdt Hooglede in noord- zuidrichting. De N36 tussen Diksmuide en Roeselare valt in het zuiden grotendeels samen met de gemeentegrens. Het zuidelijk deel van de gemeente wordt doorsneden door de R32, de ring rond Roeselare. De gemeente wordt in de noord-zuidrichting doorsneden door drie spoorlijnen. In het oosten wordt de gemeente doorsneden door de spoorlijnen De Panne- Gent en Brugge- Kortrijk, welke in Lichtervelde samenkomen. In het westen loopt de niet meer in gebruik zijnde spoorlijn naar het militair domein van Houthulst. 1.2 DE GEMEENTE HOOGLEDE EN DE VERSCHILLENDE BELEIDSPLANNEN VAN DE HOGERE BESTUURSNIVEAUS 1.2.1 GEWESTELIJK MILIEUBELEIDSPLAN MINA 3 De Vlaamse regering heeft op 19 september 2003 het Milieubeleidsplan 2003-2007 goedgekeurd. Dit plan zet de bakens uit voor het milieubeleid in Vlaanderen, tot 2007. Het plan geeft niet alleen de richting aan waarin de overheid wil gaan met het milieubeleid, maar maakt ook duidelijk aan burger en bedrijfsleven wat zij op milieuvlak kunnen verwachten van de overheid de komende jaren.
8 Voor de allereerste keer beslaat het Milieubeleidsplan het volledige Vlaamse milieubeleid. Het plan kwam tot stand na een langdurige bevraging van alle betrokkenen, o.m. via een grootschalig openbaar onderzoek. Gemeenten, provincies, adviesraden, allerhande organisaties, bedrijven en burgers brachten hun adviezen en opmerkingen over het plan uit. Deze werden door de administratie gebundeld in een overwegingsdocument en het plan werd waar nodig aangepast. Aan het einde van de procedure werd het plan door de politieke besluitvorming in zijn definitieve vorm gegoten. Het milieubeleidsplan bepaalt de hoofdlijnen van het milieubeleid (= strategische keuzes) dat door het Vlaamse Gewest, alsmede door de provincies en gemeenten in aangelegenheden van gewestelijk belang, dient te worden gevoerd. De primaire functie van het plan is het bevorderen van de doeltreffendheid, de efficiëntie en de interne samenhang van het milieubeleid op alle niveaus en terreinen. Naast deze interne functie heeft een milieubeleidsplan ook een externe functie nl. het bieden van een kader van waaruit samenwerking kan ontstaan met de ministers bevoegd voor andere beleidsdomeinen dan leefmilieu en de andere administraties. Bovendien verschaft het plan duidelijkheid aan derden over het beleid dat ze in de planperiode mogen verwachten. Dit kan hen ertoe bewegen hun beslissingen en handelingen daarop af te stemmen. De informatie en gegevens, vervat in dit Milieubeleidsplan, werden een laatste keer geactualiseerd op 1 mei 2003. 1.2.2 PROVINCIAAL MILIEUBELEIDSPLAN Het milieubeleidsplan van de provincie West-Vlaanderen voor de periode van 2004-2008 is van kracht sinds 1 mei 2004. De provincie beoogt via haar milieu- en natuurbeleid op een samenhangende wijze de leefomgevingen en de natuur in de provincie West-Vlaanderen te vrijwaren van verdere verontreiniging en te ontwikkelen tot een hoog beschermingsniveau. Het is haar ambitie om een leefbare, aantrekkelijke omgeving en een gezond milieu te ontwikkelen waar mens en natuur zich op duurzame wijze optimaal kunnen ontplooien. Het provinciebeleid kan in het algemeen als een zes- sporenbeleid beschouwd worden. Tijdens de planperiode wenste de Provincie te streven naar een meer duurzame aanwending van grondstoffen en energie, meer levenskwaliteit voor de mens, een kwalitatieve en aantrekkelijke natuurlijke omgeving, concreet engagement en betrokkenheid, de Provincie als voorbeeld en de Provincie als gangmaker van nieuwe dynamieken. De provincie wil over alle thema s heen een voorbeeldfunctie vervullen. De interne milieuzorgcoördinator en de duurzaamheidsambtenaar zijn hierbij voortrekkers die de principes van milieuzorg en duurzame ontwikkeling in de eigen werking van de provinciediensten implementeren. Bij de opmaak van het provinciaal milieubeleidsplan is geopteerd voor een zo doorzichtig mogelijke structuur die samengevat kan worden in de termen wat, naar wie en hoe. In het wat gedeelte volgt de structuur de thematische opdeling van de Samenwerkingsovereenkomst milieu als opstap naar duurzame ontwikkeling die de
9 Provincie met het Vlaamse gewest afsloot voor de periode 2002-2004. Volgende thema s worden behandeld: Milieuverantwoord productgebruik Afvalstoffen Integraal waterbeleid Natuurlijke entiteiten (natuur, bos, groen en landschap) Hinder Mobiliteit Energie Per onderdeel worden acties omschreven die hun accent hebben op hun inhoudelijke aspecten. In het naar wie en met wie gedeelte worden structurele acties omschreven met betrekking tot specifieke doelgroepen en acties, die meerdere actie s omvatten met het accent op het doelgroepenbeleid. In het hoe gedeelte worden de instrumenten besproken en de wijze waarop de Provincie zich organiseert om het milieubeleidsplan uit te voeren. In het eigenlijke actieplan dat heel concreet is wordt per actie de initiatiefnemer, de interne en externe betrokkenen en een tijdsbalk weergegeven. 1.2.3 RUIMTELIJK STRUCTUURPLAN VLAANDEREN Dit plan werd op 23 september 1997 door de Vlaamse regering goedgekeurd. Het geeft de krachtlijnen aan die door de diverse bestuursniveaus gehanteerd moeten worden inzake ruimtelijke ordening tot het jaar 2007. Het consequent hanteren van deze richtlijnen moet leiden tot een meer samenhangend beleid. De kern van het Ruimtelijk Structuurplan Vlaanderen is de opdeling van de ruimte in stedelijke gebieden en buitengebieden. Voor elk van deze gebieden is een apart beleid uitgestippeld. Bij de afbakening van het regionaalstedelijk gebied Roeselare die momenteel aan de gang is wordt slechts een kleine oppervlakte van de gemeente Hooglede bij het stedelijk gebied getekend, het overgrote deel van de gemeente wordt dus als buitengebied beschouwd. Het gedeelte van de gemeente Hooglede dat binnen de grenzen van het regionaalstedelijk gebied Roeselare zou vallen wordt omschreven door de hoek tussen de R32 en de stadsgrens met Roeselare. In het geval van Hooglede zal het regionaalstedelijk gebied vooral de ruimte voor de reeds aanwezige economische structuren opvangen, terwijl in het buitengebied de vrijwaring en versterking van de open ruimte centraal staat. Dit houdt concreet in dat Ruimtelijke Ordening en Milieu meer op elkaar worden afgestemd vb. door de verweving van landbouw en natuur.
10 1.2.4 RUIMTELIJK STRUCTUURPLAN PROVINCIE WEST-VLAANDEREN Op 12 juni 2001 keurde de Provincieraad van West-Vlaanderen het Provinciaal Ruimtelijk Structuurplan goed. Het PRS werd op 6 maart 2002 door de Vlaamse Regering goedgekeurd en kreeg daarmee zijn definitieve rechtskracht voor alle openbare besturen in West-Vlaanderen. In het Ruimtelijk Structuurplan van de Provincie West-Vlaanderen wordt vermeld dat er in de omgeving van Roeselare een beperkt aantal gebieden zijn met een natuurwaarde. Zoals het Sterrebos, de kleiputten te Roeselare en de Koekuitbossen te Moorslede. Ze zijn lokaal ruimtelijk structurerend. Hooglede kent in zijn zuid- oost hoek een kruising van 2 belangrijke verkeerswegen die provinciaal ruimtelijk structurerend zijn. Het betreft de R32 en de N32. De N32 wordt in dit structuurplan aangehaald als een knelpunt wat betreft personenvervoer. Het gaat om verkeersproblemen door lintbebouwing met een gebrekkig locatiebeleid. Er ontstaan problemen omtrent verkeersveiligheid en verkeersafwikkeling door de talloze erfontsluitingen op de weg. Het gaat om plaatsen met residentiële, tertiaire en ambachtelijke of commerciële lintbebouwing zoals langs de N32. Inzake natuur ligt de bevoegdheid van de provincie in het aanduiden van natuurverbindingsgebieden die aansluiten op de door het gewest aangeduide VEN en GENO gebieden. Wat het landschap betreft kent de provincie bevoegdheden in de indicatieve selectie en de bepaling van gedifferentieerde ontwikkelingsperspectieven voor de structurerende landschapselementen en componenten. Het PRS-WV krijgt dus de taak om specifiek aandacht te besteden aan het landschap. De gemeente Hooglede valt bij de indeling van de gewenste ruimtelijke structuur van de deelruimten in de zogenaamde Middenruimte. De visie over deze Middenruimte wordt door de provincie als volgt omschreven: in de Middenruimte wordt de bedrijvigheid verder ondersteund (dit betekent o.a. de verwevenheid van diverse land- en tuinbouwactiviteiten en de aan de landbouw gerelateerde bedrijvigheid). Dit heeft in het verleden reeds geleid tot een specifiek landschap met verspreide al dan niet grootschalige- bebouwing. De evolutie van deze activiteiten moet dan ook passen in dit nieuwe landschap. 1.2.5 RUIMTELIJK STRUCTUURPLAN GEMEENTE HOOGLEDE Momenteel is het ruimtelijk structuurplan van de gemeente in opmaak. Hierin worden de krijtlijnen uitgestippeld voor het ruimtelijk beleid van de komende jaren dat de gemeente wil voeren. 1.3 MILIEUBELEID IN DE GEMEENTE HOOGLEDE Op 26 mei 1992 ondertekende de gemeente Hooglede het milieuconvenant voorgesteld door het Vlaams gewest. Vanuit het gewest lag hier vooral de nadruk op de uitbouw van een milieudienst (milieuambtenaar), milieuraad, afval en natuur (= opmaak van een GNOP).
11 Een aantal uitvoeringen werden verwezenlijkt zoals het selectief ophalen van KGA en de inrichting van een containerpark. Een ander initiatief dat ontplooid werd is de opmaak van het gemeentelijk milieubeleidsplan, waaraan een uitgebreide inventarisatie van de milieukwaliteit te Hooglede voorafging. In diezelfde periode is gestart met het opstellen van een GNOP dat in 1995 door de gemeenteraad werd goedgekeurd. Op 12 juli 1994 werd door de gemeenteraad besloten de milieu-inventarisatiestudie, de opstelling van het gemeentelijk milieubeleidsplan en de opmaak van het gemeentelijk natuurontwikkelingsplan te laten uitvoeren door het milieu- adviesbureau ESHER. De studie voor de opmaak van het milieubeleidsplan startte in september 1994 en werd afgerond in augustus 1995. De studie voor de opstelling van het GNOP startte eveneens in september 1994 en werd afgerond in november 1995. Het GNOP werd goedgekeurd door de gemeenteraad van Hooglede in de zitting van 5 maart 1996. In de milieu-inventarisatiestudie werden vooreerst alle milieuhygiënische aspecten geïnventariseerd en geëvalueerd (oppervlaktewater, afvalstoffen, bodem en grondwater, lucht en geluid). Tevens werd het vergunningenbestand volledig doorgelicht. Ook de taken van de ambtenaren die bij de milieumateries betrokken zijn en de technische en financiële middelen die deze ter beschikking hadden, werden onderzocht. Na evaluatie van de inventarisatiegegevens werd het milieubeleidsplan opgesteld, waarin een aantal acties worden opgenomen die hetzij op korte, hetzij op middellange of lange termijn dienden uitgevoerd te worden. Verschillende acties uit dit milieubeleidsplan werden uitgevoerd. Het ontbrak de gemeente echter aan een terugkoppeling en evaluatie van de voorgestelde acties uit het vorig milieubeleidsplan. De milieuconvenant van 1997-1999 door de Vlaamse regering voorgesteld werd niet door de gemeente ondertekend. De gemeente Hooglede ondertekende op 3 april 2001 de nieuwe basisconvenant (2000-2001) en de opties 1,3,4,5,6,8 en 10. Er werd in 2001 overeenkomstig met de convenant een milieujaarprogramma door de gemeente opgemaakt waarin werd gerapporteerd over gevoerde acties en te voeren acties voor 2002. Dit bleef echter bij een éénmalig initiatief. De Samenwerkingsovereenkomst die de Vlaamse regering goedkeurde op19 dec 2001 Milieu als opstap naar duurzame ontwikkeling 2002-2004 werd niet ondertekend door de gemeente Hooglede. De gemeente evalueert met de opmaak van dit milieubeleidsplan de mogelijkheid om in te tekenen op deel 2 van de Samenwerkingsovereenkomst Milieu als opstap naar duurzame ontwikkeling periode 2005-2007.
12 1.4 ACTUELE BESTEMMINGSINDELING Hooglede heeft een oppervlakte van 3786 ha 62a 47ca. 1.4.1 GEWESTPLAN Hooglede is gelegen in het gewestplan Roeselare-Tielt (K.B. van 17.12.1979). Het gewestplan geeft op gedetailleerde wijze de bodembestemming weer van het volledige grondgebied van de gemeente. Het gewestplan wordt gehanteerd als toetsingskader voor vergunningsaanvragen en geeft een beeld van mogelijke ruimtelijke ontwikkelingen. Bijlage 1 geeft u een situering van de gemeente Hooglede op het gewestplan met een aanduiding van de nog geldige BPA s. We merken op dat een groot deel van de gemeente in landschappelijk waardevol Agrarisch gebied is gelegen. Op het grondgebied van de gemeente Hooglede zijn inmiddels volgende gewestplanwijzigingen doorgevoerd: Wijziging naar industriegebied voor de uitbreiding van het bedrijf Soenen (M.B. 13.12.1995), Wijziging naar industriegebied voor de uitbreiding van het bedrijf Soenen in de richting van de woonkern Hooglede. Tussen het bedrijf en de woonkern is een bosgebied als buffer ingetekend (M.B. 15.12.1998) Bosgebied op de hoogterug ter hoogte van Onledemolen ten oosten van de spoorlijn De Panne- Gent, loopt verder op het grondgebied van Lichtervelde (M.B. 15.12.1998). 1.4.2 BIJZONDERE PLANNEN VAN AANLEG Een groot deel van de woonkernen Hooglede en vooral Gits waren door bpa s (bijzondere plannen van aanleg) bedekt. De bpa s vormen in regel een detaillering van het gewestplan. In het plannenregister van de gemeente zijn slechts een beperkt aantal bpa s weerhouden. Hieronder volgt een overzicht. Delen van bpa s in afwijking van het gewestplan zijn in onderstaand overzicht beschreven. Hooglede bpa Rodenbachwijk, K.B. 23.04.1975 en M.B. 26.02.1988 grotendeels gerealiseerde (sociale) woonwijk Gits bpa Bergdal, M.B. 17.08.1983 Gerealiseerde woonwijk ( deels afwijking van het gewestplan) bpa Kruiskalsijde, M.B. 18.12.1991 Gerealiseerd bedrijf ( deels afwijking van het gewestplan) De gemeente beschikt over een sectoraal bpa zonevreemde bedrijven waarin kleinere, zonevreemde KMO s een in regel zijn gesteld met de wet op de stedenbouw. 1.4.3 BESCHERMDE LANDSCHAPPEN EN DORPSGEZICHTEN
13 In Hooglede zijn volgende gebouwen of gebieden beschermd als monument: Monumenten Grijspeerdmolen, Gits (K.B. 27.05.1975) Herberg De Dubbele Arend, Marktplaats Hooglede (K.B. 03.02.1981) Gemeentehuis, Hooglede (K.B. 01.07.1981) Beuk, Amersveldestraat 65 (M.B. 22.06.1984) In Hooglede zijn geen gebieden als dorpsgezicht of landschap beschermd. 1.5 OPBOUW GEMEENTELIJK MILIEUBELEIDSPLAN Het gemeentelijk milieubeleidsplan 2005-2009 is opgemaakt naar het model van de Samenwerkingsovereenkomst milieu als opstap naar duurzame ontwikkeling. In de inleiding heeft u gelezen over de gemeente Hooglede en zijn milieubeleid in het algemeen, vanaf het tweede hoofdstuk wordt ingegaan op de verschillende clusters zoals voorgesteld in de Samenwerkingsovereenkomst. Per cluster bestaat de indeling uit een beschrijving van de huidige situatie, een opsomming van de knelpunten, de doelstellingen en de acties. Op het einde van dit document, in hoofdstuk 10 vindt u een bundeling van alle acties opgenomen in dit milieubeleidsplan.