- votum - zegengroet - zingen Gez 102b:3 - gebed - lezen formulier 5 - viering van het heilig avondmaal - zingen Psalm 57:6 - lezen Ef 6:10-20 - zingen Psalm 143:9 - preek over Opb 2:7a - zingen Psalm 86:4 - gebed - geloofsbelijdenis - zingen Gez 109:4 - collecte - zingen Liedboek 296 - zegen 1
Preek: 344 Datum: 3 feb 2013 Tekst: Opb 2:7a Lezen: Ef 6:10-20 Thema: Luisteren naar de Geest Plaats: Zeist Door: Gerke Roorda 1. Levende realiteit Vorige week legde ik de vraag neer over welke aspecten van het werk van de Geest zal ik deze zondagmiddag zou preken? Ik heb van heel wat mensen reactie gehad. Van zoveel mensen en zoveel reactie prachtig. Ik kan het niet allemaal kwijt in één preek. Een aantal onderdelen haal ik eruit en geef ik een plek in deze preek. Andere elementen kan ik tussendoor in andere preken, of straks rond Pinksteren nog wel voor het voetlicht brengen. Ik zal de lijn schetsen die we tot nog toe gevolgd hebben om van daaruit nog een volgende stap te zetten. We zijn begonnen met de vraag bent u vervuld van de Geest? Ben jij vervuld met de Geest? Over het feit dat in het Nieuwe Testament de Geest en het werk van de Geest als levende realiteit naar voren komt. Paulus verkondigde en schreef niet over de theorie of over de leer van de Heilige Geest. Hij sloot in zijn schrijven en spreken aan bij wat mensen zelf zagen, zien en merkten: de Geest is er en Hij werkt! Is Hij een levende realiteit in uw en mijn bestaan? En hoe ontvang je die belofte van de Geest? Door het gebed. Voortdurend bidden, zegt Paulus. Dat is niet een zeuren om, een smeken van och mocht het ooit toch staan te gebeuren dat. Het gebed is niet de manier waarop je je bestelling plaatst om de Geest. Het gebed is het kanaal waarlangs Gods Geest komt. Bidden is als het ware aansluiten op de bron, bidden is drinken. Daarom voortdurend bidden. Vervuld zijn met de Geest, daarover kwam de vraag naar voren: wat is de doop met de Heilige Geest? De Here Jezus spreekt daarover in het gesprek met Nicodemus in Johannes 3. In het bijbelboek Handeling kom je de doop met de Heilige Geest tegen. Het wordt wel opgevat als een aparte, bijzondere ervaring die de gelovige ontvangt. Het is wel goed om te zeggen dat het werk van de 2
Heilige Geest niet in een systeem te vatten of te gieten is. De Heilige Geest gaat met ieder van ons zijn eigen weg. De manier waarop Hij werkt in mijn leven, komt niet altijd overeen met de manier waarop Hij dat doet bij een ander. Die diversiteit zie je al in het Nieuwe Testament. Paulus spreekt in meerdere brieven over de gaven van de Geest, maar bij de ene gemeente somt hij andere gaven op dan bij de ander. Als Paulus nog Saulus heet wordt hij in de kraag gevat en bekeerd. Bij Petrus ging dat heel anders. Zo kom je nog steeds in mensenlevens het werk van Gods Geest tegen, waarin wel patronen te ontdekken zijn, maar het is niet in één systeem te gieten. Verhalen van het geleidelijke, stille werken van de Geest, van geleidelijk groeien in het liefhebben van de Heer. Verhalen van plotseling ingrijpen of overspoelt worden door een diepe, intense ervaring van Gods nabijheid en genade. Dat het niet in één systeem te gieten is dat merk je ook in het taalgebruik in het Nieuwe Testament. Er wordt gesproken over vervulling met de Geest, de doop met de Geest, de verzegeling met of door de Geest. Waarbij de ene keer er meer nadruk ligt op het moment dat de Geest begon te werken en de andere keren op het proces, de weg die de Geest met iemand aflegt. Lucas, Johannes en Paulus brengen dat alle drie anders onder woorden. Maar dit is wat al het spreken kenmerkt: de Geest als levende realiteit in het bestaan van de gelovige. Als je zo de schrift leest dan houdt je een zekere onbevangenheid voor het werk van de Geest wat je zelf niet op die manier kent of geen ervaring mee hebt. Tegelijk leg je elkaar niet een onnodige last op de schouders: als de Geest zich niet zo manifesteert in jouw leven dan ben je een ongeestelijk mens. De tweede keer ging over de vraag: wat doet de Geest, hoe werkt hij dan in mijn leven? Ik heb deze woorden niet gebruikt, maar als de Geest uitgestort wordt verschijnt Hij met storm en vuur! Dat zijn de tekens van Gods verschijning, zoals Hij verscheen op de berg Horeb toen Hij zijn wet gaf. Het volk Israël sidderde en beefde. Wie God onder ogen komt, gaat door de grond. Die wordt ontdekt aan zijn eigen kleinheid en onheiligheid. De Geest zet het licht aan in ons leven, niet om ons te vernederen of te kleineren. Hij doet dat om ons te heiligen, om ruimte te scheppen voor Christus in ons leven. Bekering, boete, berouw en het ontvangen van genade, vrijspraak en vrijheid. Dat is wat de Geest doet in het hart van de gelovige. En wie zich dat eigen maakt die groeit in 3
nederigheid, in dienen, in liefde, in zachtmoedigheid. Wie door de Geest dat zich eigen maakt die gaat de karaktertrekken vertonen van Jezus Christus: de vrucht van de Geest. De derde keer ging over gaven. Ofwel de Geest is niet uitgestort op individuen maar op de gemeente. De Geest vormt een gemeenschap, het lichaam van Christus. Hij stelt ons in staat om elkaar te dienen. Om als Christus voor elkaar te zijn. 1Cor 12-14 hebben we daarbij open gehad. In 1Cor14:1 lazen we Jaag de liefde na en streef naar de gaven van de Geest, en daar komt dan nog dit zinnetje achteraan vooral naar die van de profetie. Verschillende mensen reageerden daarop: waarom laat je de profetie liggen? Waarom ben je daar niet op ingegaan? Dat zal ik dan nu doen. 2. Profetie En dat aan de hand van Openbaring 2:7 Wie oren heeft, moet horen wat de Geest tegen de gemeenten zegt. Wie overwint zal ik laten eten van de levensboom die in Gods paradijs staat. Ik zeg het er nu maar vast uitdrukkelijk bij, het gaat mij met name om het eerste gedeelte Wie oren heeft, moet horen wat de Geest tegen de gemeenten zegt. De Here Jezus verschijnt in zijn glorie aan Johannes op Patmos en draagt op brieven te schrijven aan de zeven gemeenten in Klein-Azië, het huidige Turkije. Elk van die brieven wordt afgesloten met dit zinnetje Wie oren heeft, moet horen wat de Geest tegen de gemeenten zegt. En vervolgens volgt er dan een belofte Wie overwint zal Een belofte die aansluit bij de situatie en de problematiek van die specifieke gemeente. Wie oren heeft, moet horen wat de Geest tegen de gemeente zegt. Dat gaat over profeteren, over profetie: horen wat de Geest tegen de gemeenten zegt. Twee vragen daarbij: wat is profeteren? En als tweede: hoe hoor je dan wat de Geest tegen de gemeenten zegt? We beginnen bij: wat is profeteren? Bij profeteren wordt vaak gedacht aan toekomst voorspelen. Ongeziene dingen zien en die vertellen. Hoewel dat zeker 4
onder profetie valt is profetie veel breder dan dat. Profetie is vooral: de wil van God in een specifieke situatie bekend maken. Wat is in deze specifieke situatie de wil van God? Wat wil de Geest zeggen in Sardes in het jaar, wat zal het zijn, 80 of 90 na Christus? Wat is in de specifieke situatie van Smyrna de wil van God? Hoe moeten wij hier in 2013 in Nederland, in Zeist en De Bilt de wil van God verstaan? Wat wil Hij met uw, met jouw leven? Wat is onze roeping als gemeente? Wat is onze opdracht? Waar liggen onze blinde vlekken? Waar gaan we echt de mist in? Welke richting wijst God ons? Wie oren heeft, moet horen wat de Geest tegen de gemeente zegt. Waarom zegt Paulus tegen de gemeente van Corinthe dat ze vooral moeten streven naar de gave van de profetie? Ten eerste omdat ze de wil van God niet goed verstonden. Op een ongeestelijke manier gingen ze om met de gaven van de Geest. Streef er vooral naar om de wil van God te verstaan. En ten tweede omdat als er één gave is die in het bijzonder bijdraagt aan de opbouw van de gemeente (we lazen vorige week ook 1Cor 14:12 u moet ernaar streven uit te blinken in de opbouw van de gemeente) dan is dat wel de gave van de profetie. Die gave helpt iedereen om Gods wil te verstaan voor de gemeente en voor zijn of haar leven. Hoe ziet de gave van de profetie er dan uit? Houdt even scherp voor ogen dat profetie dus niet toekomst voorspellen is, maar met name het bekend maken van Gods wil in de specifieke situatie. Eigenlijk wat de Here Jezus doet via Johannes, voor elke gemeente heeft Hij een eigen boodschap. Hij prijst ze om wat naar Gods wil is, Hij spreekt ze aan op wat niet naar Gods wil is, Hij bemoedigt ze in hun situatie met een belofte van God. Zo zit elke brief in elkaar. Maar wat staat er nu voor nieuws in die brieven? Staan er dingen in die brieven die we uit de rest van de bijbel nog niet kennen? Hadden ze dit niet zelf kunnen verzinnen? Feitelijk zegt de Here Jezus niets nieuws. Hij past, wat uit Gods Woord al naar voren kwam, toe op de situatie van Pergamum, van Tyatira. Vrijwel elke gemeente, zo blijkt uit de brieven, loopt het risico door vervolging of verleiding het zicht op Christus en de komst van zijn koninkrijk kwijt te raken. Hij schudt elke gemeente wakker, Hij spoort ze aan, Hij bemoedigt ze zodat ze het daadwerkelijke punt waar het om gaat niet missen. Wie oren heeft, moet horen wat de Geest tegen de gemeente zegt. 5
De gave van de profetie, hij komt nog steeds voor. Het is niet voor niets dat wereldwijd in de kerk zondag aan zondag niet alleen een stuk uit de bijbel gelezen wordt, maar dat we daar ook een preek over horen. Gods Woord vraagt erom om specifiek toegepast te worden vandaag hier in Zeist en De Bilt. In de townships in Zuid-Afrika zal uit hetzelfde woord van God een andere preek klinken. Tim Keller brengt het evangelie onder woorden in New York. Op Kalimantan Barat, in China, in Egypte. Waar ook ter wereld er wordt gelezen én er over gepreekt: Wat wil God ons nou hier vandaag mee zeggen? Gods wil bekend maken, profeteren. Daarvoor is het nodig dat je thuis bent in Gods Woord, daarvoor is het nodig dat je vanuit Gods Woord de tekens van de tijd leert verstaan, daarvoor is het nodig dat je leiding van de Geest ontvangt. Predikanten en voorgangers hebben daar een eigen roeping in, toch is de gave van profetie niet alleen voor hen weggelegd. Onder christelijke journalisten, politici en kunstenaars zijn er grote profeten geweest en nog steeds aan te wijzen. Mensen thuis in Gods Woord, met een antenne voor wat er gaande is in de wereld, die helpen te duiden wat er gaande is en wat dat voor ons nu betekent. Ja wij allen hebben Gods Geest ontvangen om elkaar te dienen met het zoeken naar de wil van God in ons leven vandaag en voor ons leven als gemeente hier ter plekke. Zodat we in ons leven en geloven het daadwerkelijke punt niet missen. Streef naar de gaven van de Geest, vooral die van de profetie: Wie oren heeft moet horen wat de Geest tegen de gemeenten zegt. 3. Woord & Geest Hoe hoor je dan wat de Geest tegen de gemeenten zegt? Hoe leer je Gods wil verstaan? Wie overwint zegt de Here Jezus. Hoe blijf je door Gods Geest staande in de strijd? Paulus spreekt over de geestelijke wapenrusting in Efeze 6. De Geest komt het meest expliciet naar voren als Paulus spreekt over het zwaard. Het zwaard van de Geest, dat wil zeggen Gods Woord. En in de brieven van het Nieuwe Testament kom je regelmatig tegen dat er gezegd wordt zoals de Geest zegt en dan volgt er een citaat uit het Oude Testament. Wat het werk van de Heilige Geest wordt er onderscheid gemaakt tussen het 6
middelijke en het on-middelijke werk van de Geest. Middelijk is door middel van, on-middelijk is zonder middel, door direct ingrijpen. In de regel werkt de Geest het geloof in mensen door middel van. Voor de meeste van ons geldt dat de Geest het geloof in ons gewerkt heeft door middel van anderen die ons vertelden over God. Een enkele keer komt het voor dat de Geest door een droom of visioen iemand tot geloof brengt, zonder middelen. Genezing brengt de Heilige Geest meestal door gebruik te maken van wat er in de schepping voorhanden is: medicijnen, operaties, behandelingen. Door middel van, met behulp daarvan schenkt Hij genezing. Een enkele keer komt het voor dat de Geest zonder gebruik te maken van die middelen genezing schenkt. De vergissing is om te denken dat het on-middelijke werk van de Geest meer het werk van de Geest is dan het middelijke werk van de Geest. Zo ook als het gaat om profetie. Gods Geest kan woorden ingeven, rechtstreeks. Soms kan het ook zijn dat in gesprekken je dingen zegt waarvan je denkt hoe kwam ik erop om dat zo te zeggen? Waar had ik dat vandaan?. Dat je weet: dit heb ik niet of niet alleen uit mijzelf. In de regel werkt Gods Geest door middel van het Woord van God, het zwaard van de Geest. Er is een nauwe verbinding tussen het Woord van God en het werk van de Geest. De schrijvers van het Nieuwe Testament zetten ze op één lijn. Zonder dat ze daarmee, om het zo te zeggen, de Geest opsluiten in het Woord. Integendeel, ze herkennen de Geest als een levende realiteit. Ze horen zijn stem luidt en duidelijk in het Woord van God. Ze weten zich door Gods Geest geleidt om het Woord van God toe te passen op de concrete situatie waarin zij leven. Profeten zijn het. Horen wat de Geest tot de gemeenten zegt doen we door onze oren open te doen voor het Woord van God. Het Woord van God waarvan we geloven dat Gods Geest dat wil gebruiken om ons helder te maken wat Gods wil is, nu. 4. Ontvankelijkheid Luisteren naar wat de Geest zegt, betekent ontvankelijk zijn. Heer wat wilt u van mij, wat wilt u van ons? Als je de brieven aan de zeven gemeenten in Klein- Azië leest, dan zul je zien dat elke gemeente een eigen strijdpunt had. Een punt van aanvechting. Een punt waar niet zomaar ineens het hele geloof verdwenen was. Nee subtieler een punt waar die gemeente de ontvankelijkheid voor wat de 7
Geest zeggen wil, dreigde te verliezen. Voor Efeze was het de eerste liefde die ze kwijt dreigden te raken. Aanvankelijk in vuur en vlam gezet door het evangelie. Enthousiast. Maar hoe gaat dat? Gaandeweg komen er problemen, gaat het nieuwe eraf, het oorspronkelijke spontane heeft z n schaduwzijden dus er wordt meer vastgelegd en geregeld waardoor alles stroperiger wordt. De dingen van het leven vragen hun aandacht. De eerste liefde verdwijnt. Zo dreigde Efeze de ontvankelijkheid voor wat de Geest zeggen wil te verliezen. Voor Smyrna waren het heftige vervolgingen met dreiging van de dood. Voor Pergamum was het de verleiding van een spiritualiteit die zich richtte op het ingewijd worden in de geheimen van het mysterie. Wat doet Christus in de brieven. Hij wijst het punt aan, Hij ontmaskert het, Hij moedigt aan om op dat punt vol te houden. Daar stelt Hij een belofte tegenover. Efeze krijgt te horen: Wie oren heeft, moet horen wat de Geest tegen de gemeenten zegt. Wie overwint zal ik laten eten van de levensboom die in Gods paradijs staat. Terug naar de eerste liefde. Hou vol, God brengt de allereerste ongerepte liefde van het paradijs terug. Smyrna krijgt te horen: Wie oren heeft, moet horen wat de Geest tegen de gemeenten zegt. Wie overwint zal van de tweede dood geen schade ondervinden. Hou vol in vervolging, hou vol onder doodsdreiging. Ja je zult kunnen sterven, maar van de tweede dood ondervind je geen schade. Het leven ligt voor je open Pergamum krijgt te horen: Wie oren heeft, moet horen wat de Geest tegen de gemeenten zegt. Wie overwint zal ik van het verborgen manna geven, en ook een wit steentje waarop een nieuwe naam staat die niemand kent, behalve degene die het ontvangt. Laat je niet van de wijs brengen door de verleidelijke zang van mysterieuze spiritualiteit. Van mijn ontvang je het geheim van hemels brood, het geheim van het leven, van een nieuw leven een nieuwe naam op een witte steen. Op het punt waar de ontvankelijkheid voor het leven met God, voor wat de Geest zeggen wil, voor het plan van God, voor de komst van zijn koninkrijk dreigde te verdwijnen, op dat punt spreekt de Geest de gemeente aan. Schudt de gemeente door elkaar. Bemoedigt, zegt: ja het is een strijd. Wapen je voor die strijd met de beloften van het evangelie. En Hij fluistert elke gemeente een 8
eigen belofte in. Broeders en zusters, herkenbaar hè, dat de ontvankelijkheid voor wat God met ons leven wil onderdruk komt te staan. Om toe te geven, niet eens zozeer aan compleet ongeloof, maar om toe te geven aan de druk op zo n manier dat geloven spanningsloos wordt. Dat leven gericht op het koninkrijk van God buitenbeeld raakt. Dat onze horizon zich verkleint door moeite en druk of dat onze horizon zich verkleint door al het moois wat ons leven te bieden heeft. Dat het leven met God door zijn Geest geen levende realiteit is in ons bestaan. Gods Geest is uitgestort om ons te bemoedigen en te steunen in de strijd om het koninkrijk van God. In de strijd om ons hart. Wat zegt de Geest tegen ons? Wie oren heeft, moet horen wat de Geest tegen de gemeenten zegt. Wie overwint 5. Bidden om de leiding van de Geest Tot slot, net als bij de voorgaande preken over het werk van de Geest een handreiking. Luister naar wat de Geest tot ons zegt. Bidt om de inspiratie om de leiding van de Geest. Of Hij tot jouw hart, tot ons hart mag spreken: wat wilt U met mijn leven, wat wilt U met ons als kerk? 9