PROGRAMMABEGROTING 2015-2018
Paragraaf 4 : Financiering Inleiding In de paragraaf Financiering wordt de financieringsfunctie van de gemeente Leiderdorp uiteengezet voor de jaren 2015-2018. De uiteenzetting vindt plaats door middel van een onderdeel algemene ontwikkelingen en een onderdeel ontwikkelingen gemeente Leiderdorp. Onder de algemene ontwikkelingen komen de renteontwikkelingen en ontwikkelingen ten aanzien van de wet- en regelgeving aan de orde. De ontwikkelingen gemeente Leiderdorp richt zich specifiek op de renterisiconorm, de kasgeldlimiet en de financiering van de gemeente Leiderdorp. Algemene ontwikkelingen Renteontwikkelingen Algemeen Binnen de Eurozone is economisch herstel zichtbaar. De inflatie in de Eurozone blijft echter laag, met een risico op deflatie. Voornamelijk de lage inflatie is voor de Europese centrale bank (ECB) de reden geweest om in juni 2014 het belangrijkste rentetarief, de refirente, verder te verlagen naar 0,15%. De depositorente is eveneens verlaagd en is voor het eerst in de historie van de ECB negatief op -0,10%. De depositorente die de ECB hanteert is voor de geldmarkt de ondergrens. Zolang de inflatie in de eurozone niet stijgt, met de doelstelling van de ECB om tot een inflatie te komen van 2%, is het de verwachting dat de ECB de rente niet zal verhogen. Het monetaire beleid van de ECB heeft invloed op de marktrentes. Deze zijn nog steeds historisch laag en zullen dat naar verwachting de komende periode ook blijven. Als gevolg van het doorzetten van het herstel van de economie in de Eurozone, is het de verwachting dat de rentes op termijn wel zullen gaan oplopen. Door de lage inflatie en het accommoderende monetaire beleid van de ECB zal de stijging echter voorlopig van een bescheiden omvang zijn. De gemiddelde kapitaalmarktrente voor rentevaste en lineaire leningen met een looptijd van 10 jaar is in 2013 uitgekomen op 2,03 %. In 2014 is de rente inmiddels gedaald tot onder het gemiddelde niveau van 2013. Renteverwachting Hieronder een overzicht van de verwachte renteontwikkeling op de geld- en kapitaalmarkt: Omschrijving 2014 2015 2016 2017 2018 Rente kapitaalmarkt 1 2,00% 2,50% 3,00% 3,25% 3,50% Rente geldmarkt 0,50% 0,50% 1,00% 1,00% 1,00% 1 Op basis van een lening met een looptijd van 10 jaar, rentevast en aflossing in gelijke delen. De rentepercentages komen voort uit een rentevisie, die mede tot stand is gekomen op basis van de rentevisies van een aantal financiële instellingen (BNG, ING en ABN- AMRO). Schatkistbankieren In december 2013 heeft de Eerste Kamer ingestemd met de wijziging van de wet FIDO. Vanaf 15 december 2013 is het verplicht schatkistbankieren van kracht en moeten gemeenten overtollige middelen in de schatkist afstorten, met in achtneming van een doelmatigheidsdrempel. Aangezien Leiderdorp per saldo een schuldpositie heeft, is het de verwachting dat de gemeente Leiderdorp niet structureel zal schatkistbankieren. De introductie van het verplicht schatkistbankieren heeft dan ook geen financiële gevolgen voor de begroting 2015 en meerjarenramingen van de gemeente Leiderdorp. Ten aanzien van het schatkistbankieren staat de gemeente Leiderdorp open voor het lenen van medeoverheden. De wet Houdbare Overheidsfinanciën (HOF) De wet HOF is per 1 januari 2014 van kracht geworden. De wet vormt de vertaalslag van de normering zoals die door de EU-regeringsleiders in het aangepaste Stabiliteits- en Groeipact is afgesproken en beoogt aan de gemeenten een inspanningsverplichting op te leggen om te voldoen aan de afgesproken normen voor het EMU-saldo (maximaal tekort van 3% van het BBP). Met de Wet HOF gaat per jaar een macroplafond gelden voor het EMU-tekort van alle gemeenten samen. Er is per gemeente een individuele referentie norm vastgesteld. De VNG geeft ten aanzien van individuele referentiewaarde het volgende 128 Programmabegroting 2015-2018 -- gemeente Leiderdorp
advies: "het is de bedoeling dat een gemeente in eerste instantie niets doet met de individuele referentiewaarde voor het EMUtekort. kortom: Let bij het opstellen van de gemeentebegroting niet op de individuele referentiewaarde voor het EMU-saldo". Het is de verwachting dat de Wet HOF voor de middelange termijn geen tot weinig invloed zal hebben op het beleid van de gemeente Leiderdorp. Ontwikkelingen gemeente Leiderdorp Algemene evaluatie De financieringspositie (De verhouding tussen financiering met eigen of vreemd vermogen) fluctueert de komende jaren sterk. Dit wordt veroorzaakt door de activiteiten rond het W4-project, de investeringen in een school en de verkoop van de aandelen NUON. De laatste betaling van de NUON-tranche aan Leiderdorp vindt plaats in 2015 (21%; 9.500.000). Om in de financieringbehoefte te kunnen voorzien zullen de komende jaren nieuwe leningen aangetrokken worden. Deze leningen zijn nodig om de grote investeringen in de komende jaren te kunnen financieren. Risicobeheer Voor de beheersing van de renterisico s gelden twee concrete richtlijnen: de kasgeldlimiet en de renterisiconorm (beide benoemd in de wet FIDO). De kasgeldlimiet Omschrijving 1 Gemiddelde netto vlottende schuld Kasgeldlimiet Ruimte (=+) of Overschrijding derde kwartaal 2013 856 5.996 5.140 vierde kwartaal 2013 2.890 5.996 3.106 eerste kwartaal 2014 7.052 5.633-1.419 tweede kwartaal 2014 8.767 5.633-3.134 De kasgeldlimiet, de gemiddelde vlottende schuld over drie maanden gezien, is voor een gemeente gelimiteerd op 8,5% van het begrotingstotaal. De kasgeldlimiet heeft de afgelopen jaren het volgende verloop gehad: Kasgeldlimiet 2013 6,0 miljoen Kasgeldlimiet 2014 5,6 miljoen Kasgeldlimiet 2015 6,9 miljoen In bovenstaande tabel is de ontwikkeling van de kasgeldlimiet over het afgelopen jaar weergegeven (kwartaal 3 en 4 van 2013 en kwartaal 1 en 2 van 2014). In het eerste en tweede kwartaal van 2014 is de kasgeldlimiet overschreden. In juni 2014 is een groot bedrag ontvangen (BTW compensatiefonds), tevens is een lening aangstrokken voor een bedrag van 4 miljoen. Na de ontvangst en het aantrekken van de lening bevindt de netto vlottende schuld zich weer binnen de kasgeldlimiet. Deze overschrijding van de kasgeldlimiet is toegestaan. Melding richting de toezichthouder dient pas plaats te vinden indien de kasgeldlimiet drie kwartalen achtereen is overschreden of dreigt te worden overschreden. De renterisiconorm Nr. Omschrijving 1 2014 2015 2016 2017 2018 1 Begrotingstotaal 66.276 82.097 99.524 58.979 59.252 2 Wettelijk percentage 20% 20% 20% 20% 20% 3 Renterisiconorm (1x2) 13.255 16.419 19.905 11.796 11.850 4 Renteherzieningen 0 0 0 0 0 Programmabegroting 2015-2018 -- gemeente Leiderdorp 129
Nr. Omschrijving 1 2014 2015 2016 2017 2018 5 Aflossingen 2.407 2.807 2.807 4.307 5.907 6 Bedrag waarover renterisico gelopen wordt (4+5) 2.407 2.807 2.807 4.307 5.907 7 Ruimte onder renterisiconorm (3-6) 10.848 13.612 17.098 7.489 5.943 Over de langlopende schuld mogen de jaarlijkse aflossingen en renteherzieningen niet meer bedragen dan 20% van het begrotingstotaal. In bovenstaande tabel is de verwachte ontwikkeling van de renterisiconorm voor de komende jaren weergegeven. De bedragen aan langlopende leningen waar de gemeente Leiderdorp de komende jaren een renterisico over loopt, blijven ruimschoots binnen de wettelijke norm (wet FIDO). De schuldquote Omschrijving 1 Rekening Begroting Begroting Meerjarenraming 2013 2014 2015 2016 2017 2018 Langlopende schuld 16.028 22.071 23.663 20.856 33.049 44.742 Begrotingstotaal 70.541 66.276 82.097 99.524 58.979 59.252 Schuldquote 23% 33% 29% 21% 56% 76% Voor de beheersing van de renterisico s gelden twee wettelijke normen; de kasgeldlimiet en de renterisiconorm. De schuldquote vormt een extra aangrijpingspunt om het renterisico te duiden. Met de schuldquote wordt de schuldpositie uitgedrukt in een percentage van het begrotingstotaal. Teneinde de schuldquote meerjarig te kunnen bepalen hanteren wij deze eenvoudige methode. Indien de schuldquote hoger is dan 100%, dan geven de rentelasten en het risico van rentestijgingen er aanleiding toe dat de gemeente het afbouwen van schulden serieus in overweging gaat nemen. Indien de schuldquote ligt tussen de 80% en 100%, dan is voorzichtigheid geboden. Zoals uit bovenstaand staatje blijkt loopt de schuldquote naar verwachting sterk op. Hier zal bij het opstellen van de kadernota 2016-2019 goed naar gekeken moeten worden. Opzet financiering Gemeente Leiderdorp Omschrijving 1 1-1-2013 1-1-2014 Totaal vaste activa 81 83 af: reserves en voorzieningen -51-48 Te financieren met vreemd vermogen 30 35 af: Langlopende geldleningen -16-22 Werkkapitaal 14 13 Verhouding activa / Reserves en voorzieningen 63% 58%.000 Voor de uitvoering van de gemeentelijke taken zijn financieringsmiddelen nodig. Investeringen in materiële vaste activa hebben een lange levensduur en de financieringsbehoefte die daaruit voortvloeit moet meerjarig worden afgedekt. Daarvoor worden langlopende geldleningen aangetrokken. Voor zover er eigen financieringsmiddelen, in de vorm van reserves en voorzieningen, beschikbaar zijn, worden deze eerst gebruikt voor de invulling van de gemeentelijke financieringsbehoefte. 130 Programmabegroting 2015-2018 -- gemeente Leiderdorp
Uit bovenstaande tabel blijkt dat de gemeente haar investeringen voor 58% financiert met eigen middelen. De verhouding is ten opzichte van vorig jaar gedaald (2013: 63 %). Het werkkapitaal per 01-01-2014 bestaat per saldo uit een korlopende schuld (het saldo van de korlopende vorderingen en verplichtingen) De leningportefeuille Omschrijving 1 2014 2015 2016 2017 2018 Stand 1 januari 22.071 23.663 20.856 33.049 44.742 Nieuwe leningen 4.000 0 15.000 16.000 30.000 Reguliere aflossingen 2.408 2.807 2.807 4.307 5.907 Stand per 31 december 23.663 20.856 33.049 44.742 68.835 Rentelasten 746 685 899 1.516 2.328 Voor 2015 verwachten wij geen langlopende leningen aan te trekken. Rentemethodiek en renteresultaat Voor de interne doorberekening van de rentelasten hanteert de gemeente een interne rente van 3,5%. Deze interne rekenrente, welke wordt gebruikt voor rentetoerekening aan activa, is afgestemd op het rentepercentage dat de Bank Nederlandse Gemeenten (BNG) hanteert voor lineaire vaste geldleningen met een looptijd van 25 jaar. In uitzondering hierop wordt voor grondexploitaties en investeringen die een negatieve boekwaarde hebben (meer baten dan lasten) de interne rekenrente gebaseerd op het rentepercentage dat de BNG rekent over een 6-maands deposito (behoudens de in de financiele verordening benoemde uitzonderingen). Op grond van de wijze waarop het rentepercentage tot stand komt kan geconcludeerd worden dat deze marktconform is voor de kostprijsberekening van de gemeentelijke taken. Tevens kan bekeken worden hoe het rentepercentage zich verhoud tot het gemiddelde rentepercentage op de langlopende schuld. Over 2013 bedroeg het gemiddelde percentage over de langlopende schuld 3,6%. Ook vanuit dit perspectief kan dus geconcludeerd dat de gemeente aan haar investeringen een reëel rentepercentage toerekent. Kredietrisicobeheer De gemeente Leiderdorp heeft een overeenkomst met de Bank Nederlandse Gemeenten waarin een aantal zaken is geregeld, zoals een rekening-courantovereenkomst en het aantrekken en uitzetten van kort en lang geld. Relatiebeheer Bancaire relaties voldoen aan de eisen zoals gesteld in het treasurystatuut. Beoordeling van deze relaties vindt plaats bij het aangaan van de relatie en jaarlijks bij het opstellen van de jaarrekening. Offertes worden conform het statuut bij verschillende instanties opgevraagd. Geldstromenbeheer De geldstromen lopen hoofdzakelijk via de Bank Nederlandse Gemeenten (BNG). De saldi op de overige rekeningen, bij de ING en de Rabobank, worden zoveel mogelijk overgeboekt naar de rekening bij de BNG.De gemeente werkt met een liquiditeitsbegroting zoals voorgeschreven in het Treasurystatuut. De grootste onzekerheden inzake de inkomende en uitgaande geldstromen volgen uit de grondexploitatie. Programmabegroting 2015-2018 -- gemeente Leiderdorp 131