Financieringsstatuut

Transcriptie

1 Financieringsstatuut Waterschap Zuiderzeeland Postbus AE LELYSTAD telefoon: (0320) fax: (0320)

2 INHOUDSOPGAVE Inhoudsopgave... 2 Samenvatting Inleiding Algemeen Verordening Doel financieringsstatuut Financieringsfunctie Wet fido Aanvullende instrumenten Risicobeheer Algemeen Renterisicobeheer Financiering Uitgangspunten financiering Richtlijnen en voorwaarden Financieringsbehoefte Kasbeheer Langlopende geldleningen Uitvoering van het beleid Algemeen Procedures Rentevisie Liquiditeitsprognoses EMU schuld Emu saldo Bijlage 1 Solvabiliteit / weerstandsvermogen Bijlage 2 Begrippenkader

3 SAMENVATTING In dit financieringsstatuut worden allereerst de doelstellingen van de financieringsfunctie van Waterschap Zuiderzeeland geformuleerd. Hierna wordt stilgestaan bij het risicobeheer van verschillende soorten risico s en worden de begrippen kasgeldlimiet en renterisiconorm toegelicht. In hoofdstuk 3 komt een groot aantal begrippen aan de orde rondom financiering, waaronder kasbeheer, liquiditeitenprognose en wordt aangegeven binnen welke richtlijnen de doelstellingen van de financieringsfunctie moeten worden gerealiseerd. In hoofdstuk 4 wordt aangegeven hoe het beleid wordt uitgevoerd. Alle belangrijke elementen die een onderdeel van de uitvoering van de financieringsfunctie zijn, komen in dit hoofdstuk aan bod. In ieder hoofdstuk is in een kader aangegeven welke kaders van toepassing zijn. Hardheidsclausule In niet voorziene situaties of bij substantiële financiële tegenslagen kan afgeweken worden van de richtlijnen in deze nota. Het voorstel tot afwijking wordt voorzien van argumenten en wordt vastgesteld door het D&H. 3

4 1 INLEIDING 1.1 ALGEMEEN Als uitvloeisel van de Wet financiering decentrale overheden (Wet FIDO) met als ingangsdatum 1 januari 2001 dient Waterschap Zuiderzeeland te beschikken over een Statuut. Het meest recente Statuut is in 2007 vastgesteld door de Algemene Vergadering. Het treasurystatuut van 2007 dient aangepast te worden, omdat de wettelijke regelgeving over de financiën van waterschappen veranderd is. De veranderde regelgeving betreft de wijziging van de Waterschapswet en de invoering van het waterschapsbesluit. Deze regelgeving is onderling uniformer geworden, onder meer door de wet Fido en thans door de Wet modernisering waterschapsbestel. Met ingang van 1 januari 2009 zijn wijzigingen in de wet Fido doorgevoerd. Met deze wijzigingen is in dit financieringsstatuut rekening gehouden. Dit financieringsstatuut vervangt het treasury statuut. Het interne beleidskader van het Waterschap is gelijk gesteld aan het wettelijk kader. Indien ruimte bestaat op basis van de Wet Fido is voor de invulling van eigen beleid (dit is zeer beperkt mogelijk) enige verfijning op basis van het oude treasurystatuut (voor zover van toepassing) toegepast in de formulering van het interne beleidskader. 1.2 VERORDENING Op 28 oktober 2009 is door de Algemene Vergadering de Verordening beleids- en verantwoordingsfunctie Waterschap Zuiderzeeland (hierna; de verordening B&V) vastgesteld. Deze verordening bevat een groot aantal uitgangspunten voor het (financieel) beleid en beheer en bepaalt binnen welke organisatorische kaders het beleid moet worden uitgevoerd. In artikel 15 van deze verordening is de financieringsfunctie op hoofdlijnen geregeld. De Wet Fido legt de nadruk op bestuurlijke aansturing van de financieringsfunctie. Derhalve is bij de uitwerking van de financieringsfunctie in de verordening B&V de centrale positie van de Algemene Vergadering als uitgangspunt gehanteerd. De Algemene Vergadering heeft zich via de verordening beperkt tot de hoofdlijnen van het financieringsbeleid en heeft D&H opdracht gegeven deze hoofdlijnen verder uit te werken als het gaat om de verdere organisatie en het functioneren van de financieringsfunctie. Dit financieringsstatuut betreft deze nadere uitwerking van artikel 15 van de verordening B&V. Door het vaststellen van de Verordening B&V door de Algemene Vergadering is het Treasury statuut reeds vervallen. 1.3 DOEL FINANCIERINGSSTATUUT Het financieringsstatuut van Waterschap Zuiderzeeland heeft tot doel een formeel kader te scheppen waarbinnen de financieringsactiviteiten van de organisatie dienen plaats te vinden. Het 1 e lid van artikel 15 van de verordening B&V gaat over de doelstellingen van de financieringsfunctie. Hierin wordt ondermeer aangegeven dat er voldoende middelen dienen te worden aangetrokken om de programma s te kunnen uitvoeren tegen zo laag mogelijke kosten. Ook is opgenomen dat de risico s verbonden aan de financieringsfunctie beheerst dienen te worden. 4

5 Dit zijn de algemene doelstellingen voor de financieringsfunctie. In dit financieringsstatuut worden deze doelstellingen vertaalt naar het meer operationele niveau van de financieringsdeelfuncties risicobeheer (hoofdstuk 2) en financiering (hoofdstuk 3). Het financieringsstatuut van Waterschap Zuiderzeeland heeft tot doel: een formeel kader te scheppen waarbinnen de financieringsactiviteiten dienen plaats te vinden. In het statuut zorgen de vier elementen sturen, beheersen, verantwoorden en toezicht houden in hun samenhang voor duidelijkheid en transparantie in het financieringproces. het ondersteunen van de taken van Waterschap Zuiderzeeland. Het treasurybeleid is erop gericht te zorgen voor een permanente toegang tot de geld- en kapitaalmarkt om zo, binnen de financiële mogelijkheden van het waterschap, een optimaal rendement te verkrijgen, dan wel de lasten zo veel mogelijk te reduceren. Hierbij moeten de risico s zoveel mogelijk worden beheerst. Het publieke karakter van het werk van een waterschap, en dus ook van zijn financieringsactiviteiten, brengt met zich mee dat de wijze waarop deze activiteiten worden uitgevoerd voor iedereen binnen en buiten de organisatie transparant moet zijn. Het gaat hier zowel om de organisatie van werkzaamheden als om de procedures die daarbij worden gevolgd. Deze zaken worden transparant gemaakt door ze in het financieringsstatuut vast te leggen. Investeringen, deelnemingen en beleggingen die worden gedaan in het kader van de uitvoering van de publieke taak, waarbij bewust risico s worden aanvaard, vallen buiten de kaders van dit statuut. Over deze (des)-investeringen worden in specifieke bestuursbesluiten beslissingen genomen. (Voorbeeld het investeringsplan) 1.4 FINANCIERINGSFUNCTIE De financieringsfunctie omvat alle activiteiten op het terrein van sturen, beheersen, verantwoorden, toezicht houden met betrekking tot de financiële vermogenswaarden, de financiële stromen, de financiële posities en de hieraan verbonden risico s. De financieringsfunctie bestaat uit twee deelfuncties: het risicobeheer en het liquiditeitenbeheer Deze deelfuncties omvatten de volgende activiteiten: Risicobeheer kredietrisicobeheer (paragraaf 2.1) intern liquiditeitsrisicobeheer (paragraaf 2.1) renterisicobeheer (paragraaf 2.3) Liquiditeitenbeheer geldstromenbeheer (inclusief betalingsverkeer) saldobeheer op dagbasis kasbeheer (<1 jaar) lange termijn beheer (> 1 jaar) 5

6 1.5 WET FIDO Het belangrijkste uitgangspunt van de wet is het beheersen van risico s. Dat uit zich in een tweetal kwalitatieve randvoorwaarden voor het financieringsbeleid. De eerste is dat het aangaan en verstrekken van leningen alsmede het verlenen van garanties alleen zijn toegestaan voor de uitoefening van de publieke taak. De tweede houdt in dat uitzettingen en derivaten (beleggingsinstrumenten die hun waarde ontlenen aan de waarde van een ander goed, zoals aandelen en olie) een prudent karakter moeten hebben en niet gericht zijn op het genereren van inkomen door het lopen van overmatige risico s. Bankieren zoals het bewust aantrekken van gelden om deze uit te lenen met als doel het genereren van inkomen is verboden. Een waterschap mag alleen financieringsactiviteiten verrichten met betrekking tot zaken die tot de publieke taak worden gerekend. In deze wet zijn de kaders gesteld voor een verantwoorde, prudente en professionele inrichting en uitvoering van de financieringsfunctie van decentrale overheden. Doelstellingen van de Wet Fido die met dit financieringsstatuut worden ingevuld voor Waterschap Zuiderzeeland zijn: het expliciet en transparant maken van het financieringsbeleid; het verbeteren van de besluitvorming daarover; het beter mogelijk maken van een goede beoordeling daarvan door de toezichthouder. 1.6 AANVULLENDE INSTRUMENTEN Het financieringsstatuut is niet het enige document inzake het financieringsbeleid. Andere instrumenten voor de bestuurlijke aansturing van de financieringsfunctie zijn de financieringsparagrafen in de begroting en jaarrekening. In de begroting is een financieringsparagraaf opgenomen waarin uiteengezet wordt hoe het financieringsbeleid in het begrotingsjaar vorm gegeven zal gaan worden. In deze financieringsparagraaf zal o.a. op de volgende onderwerpen worden ingegaan: Rentevisie Risicobeheer Kasgeldlimiet Financieringsbehoefte Kasbeheer Informatievoorziening Bij afsluiting van het boekjaar zal in de jaarrekening in de financieringsparagraaf verantwoording worden afgelegd over het financieringsbeleid van het afgelopen jaar. Alle onderwerpen zullen daarbij weer de revue passeren. 6

7 2 RISICOBEHEER 2.1 ALGEMEEN Onder risico s worden verstaan zowel renterisico s (vaste schuld en vlottende schuld) als ook kredietrisico s en liquiditeitsrisico s (en eventuele koersrisico s). Hieronder volgt een toelichting op het kredietrisicobeheer en het liquiditeitsrisicobeheer. In paragraaf 2.2 wordt nader ingegaan op het renterisico. In lid 2 van de Verordening B&V is de risico-attitude van het waterschap opgenomen. Dit risicoprofiel bepaalt in belangrijke mate op welke wijze de financieringsfunctie moet worden uitgevoerd en wat daarbij wel en niet kan en mag worden gedaan. De uitvoering van de financieringsfunctie van het Waterschap is erop gericht toekomstige risico s zoveel mogelijk te vermijden; het wettelijk kader van de Wet Fido wordt als uitgangspunt gehanteerd voor het beheersen van risico s Kredietrisicobeheer Kredietrisico is het risico dat ontstaat door de mogelijkheid dat een debiteur niet aan zijn betalingsverplichtingen zal kunnen voldoen. Hoe wordt omgegaan binnen Waterschap Zuiderzeeland met debiteuren die niet aan de betalingsverplichting kunnen voldoen staat in de betreffende procedurebeschrijving Intern liquiditeitsrisicobeheer Het beheersen van de risico s van mogelijke wijzigingen in de liquiditeitenplanning en meerjarige investeringsplanning waardoor als gevolg de financieringskosten hoger kunnen uitvallen. Het waterschap beperkt haar liquiditeitsrisico s door haar financieringsactiviteiten te baseren op een korte termijn liquiditeitenplanning (looptijd tot één jaar), alsmede een meerjarige liquiditeitenplanning met een looptijd van minimaal 4 jaar (meerjarenbegroting). In hoofdstuk 4 volgt een nadere toelichting op de liquiditeitenplanning. 2.2 RENTERISICOBEHEER Renterisico Renterisico is het risico dat voortvloeit uit de mogelijkheid dat in de toekomst de rentelasten van het vreemd vermogen hoger zullen zijn dan het, in de meerjarenraming en begroting, geraamde niveau, of de mogelijkheid dat in de toekomst de rentebaten van het belegd vermogen lager zullen zijn dan het geraamde niveau. Dit risico doet zich voor bij leningen die al zijn opgenomen en waar men gedurende de looptijd de rente van moet aanpassen (renteconversie) of bij leningen die een (eind)aflossing kennen waarvan deze (eind)aflossing moet worden geherfinancierd. Daarnaast doet dit risico zich voor bij toekomstige leningen waar men al een aanname heeft gedaan over het renteniveau, maar dit niveau niet zeker heeft gesteld. 7

8 In de vaste financiering stelt de Wet Fido een norm waaraan het renterisico van de portefeuille als geheel moet voldoen. Deze norm bedraagt 30% van de omvang van het begrotingstotaal Kasgeldlimiet & renterisiconorm Het beheersen van de risico s als uitgangspunt van de Wet Fido uit zich concreet in de kasgeldlimiet en de renterisiconorm. Het beleid omtrent het risicobeheer van het waterschap is deels vastgelegd in de Verordening beleids- en verantwoordingsfunctie Waterschap Zuiderzeeland en deels vastgelegd in de nota Risicobeleid. Zowel de kasgeldlimiet als de renterisiconorm beogen de renterisico s te begrenzen die verbonden zijn aan financiering door middel van achtereenvolgens korte schuld en lange schuld. De berekening van de hoogte en analyse van de kasgeldlimiet en het renterisico vormt een wezenlijk onderdeel van de financieringsparagraaf van zowel de begroting als de jaarrekening. In de paragraaf Financiering wordt in beide documenten een toelichting gegeven op de kasgeldlimiet van het waterschap. Over de kasgeldlimiet wordt tevens gerapporteerd aan de toezichthouder. De kasgeldlimiet Tot het kasgeld behoort alle vlottende schulden < 1 jaar, de contante gelden in kas, de uitstaande gelden < 1 jaar en de tegoeden / schulden rekening-courant. Doel van de kasgeldlimiet is het beperken van de renterisico s op de korte schuld. Het percentage van de kasgeldlimiet is in de Wet Fido voor de waterschappen vastgesteld op 23% van het begrotingstotaal gemeten over het gemiddelde saldo van het kasgeld van 3 maanden. 8

9 2.2.3 Renterisiconorm De renterisiconorm stelt een limiet aan het renterisico over de lange termijn financiering. Het renterisico is het geldbedrag aan leningen dat in een bepaald jaar aan renteherziening en herfinanciering onderhevig is. Bij het risicobeheer gelden de hieronder genoemde uitgangspunten. In de beleidsuitgangspunten is aansluiting gezocht bij de richtlijnen van de Unie van Waterschappen. Beleggingen Het waterschap zal overtollige gelden alleen uitzetten voor de uitoefening van de publieke taken. Uitzettingen in de vorm van private aandelen (alleen NBW) zullen niet plaatsvinden, behoudens uitzettingen welke direct gerelateerd zijn aan de taak van het Waterschap, gezien het grote risico dat hiermee wordt gelopen. De Wet Fido staat het beleggen in aandelen van ondernemingen in de publieke sfeer overigens wel toe. Waterschap Zuiderzeeland zal geen beleggingsfunctie gaan invullen. Liquiditeiten Eventuele tijdelijke liquiditeitsoverschotten zullen tegen rente worden uitgezet bij bestaande banken. Indien anders wordt besloten wordt dit voorgelegd aan DenH. De kredietwaardigheid van de tegenpartij (financiële instelling) moet minimaal voldoen aan de AA-minusrating. 9

10 3 FINANCIERING 3.1 UITGANGSPUNTEN FINANCIERING Bij de financieringsactiviteiten zal, teneinde te voorzien in de vermogensbehoefte, zoveel mogelijk gebruik worden gemaakt van kort geld. Hierbij kan gedacht worden aan rekeningcourantkrediet en kas- of daggeldleningen. De reden om juist op deze wijze te financieren is gelegen in het feit dat de te betalen rente voor kort geld over het algemeen lager is dan die voor lang geld. Bovendien kunnen fluctuaties zorgen voor een situatie met een overschot aan liquide middelen. Het maximum dat op deze wijze gefinancierd mag worden, wordt gevormd door de kasgeldlimiet. Wanneer er bij optimale benutting van de kasgeldlimiet nog niet volledig in de vermogensbehoefte is voorzien, resteert de mogelijkheid tot het aantrekken van langlopende leningen. 3.2 RICHTLIJNEN EN VOORWAARDEN In lid 3 van artikel 15 van de Verordening B&V wordt aangegeven binnen welke richtlijnen (en limieten) de doelstellingen van de financieringsfunctie moeten worden gerealiseerd. In de onderdelen b, c en d zijn inhoudelijke eisen opgenomen die aan uitzettingen worden gesteld. Deze aan ontleend aan de Regeling uitzettingen en derivaten decentrale overheden en het Besluit Leningvoorwaarden decentrale overheden (BLDO). Beide regelingen hebben als de doel de risico s van uitzettingen (en derivaten) te beperken. 3.3 FINANCIERINGSBEHOEFTE De berekening van de financieringsbehoefte (financieringstekort of overschot) geeft slechts indicatief aan of het aangaan van vaste geldleningen al dan niet noodzakelijk is. Financieringstekort Een eventuele behoefte aan financieringsmiddelen wordt in eerste instantie gedekt door het opnemen van kasgeld, via de rekening-courantverhouding met de huisbank en door middel van de reserves en voorzieningen (eigen financiering). Uit de historie blijkt dat kortlopende financiering over het algemeen goedkoper is dan langlopende financiering. In de uitzonderlijke situatie waarin dit zou veranderen dan wordt een afweging gemaakt of van korte dan wel lange termijn financiering gebruik zal worden gemaakt. Financieringsoverschot Indien tijdelijk sprake is van een situatie van een overschot van financieringsmiddelen op de rekening-courant van het Waterschap kunnen deze middelen tijdelijk worden uitgezet zodat een rentevoordeel kan worden behaald (rente op bijvoorbeeld een deposito rekening is vaak hoger dan de rente van de rekening-courant faciliteit). Deze overtollige middelen worden uitsluitend uitgezet op basis van een recente liquiditeitsprognose (zie paragraaf 4.4) en de actuele rentevisie (zie paragraaf 4.3). De omvang en looptijd van de uitzettingen worden bepaald door de omvang van de overtollige middelen en de periode gedurende welke deze beschikbaar zijn. 10

11 In een situatie van een tekort aan financieringsmiddelen is het uitgangspunt: In eerste instantie kort financieren via de kredietfaciliteit in de rekening-courant bij de huisbank. Bij een dreigende langdurige overschrijding van de kortlopende financieringslimiet wordt, gebruik makend van de liquiditeitsprognose, overgegaan tot het aantrekken van kapitaalmarktleningen. In een situatie van een overschot van financieringsmiddelen is het uitgangspunt: Op basis van de liquiditeitsprognose wordt bepaald hoe lang de overschotsituatie zal duren. Afhankelijk van de geldende rentepercentages van de rekening-courant en deposito zal het overschot in de geldmarkt worden uitgezet teneinde het rendement te maximaliseren. Een overschot aan liquide middelen wordt uitgezet op deposito bij een financiële instelling met minimaal een AA-minusrating. 3.4 KASBEHEER Kasbeheer betreft het beheer van de dagelijkse geldstromen en het saldo- en liquiditeitenbeheer voor de korte termijn. Het saldo- en liquiditeitenbeheer richt zich op het minimaliseren van de rentekosten van kortlopende geldleningen en het optimaliseren van het renteresultaat op liquiditeitsoverschotten. Het kasbeheer van Waterschap Zuiderzeeland richt zich op het minimaliseren van de rentekosten van kortlopende geldleningen en het optimaliseren van het renteresultaat op liquiditeitsoverschotten. Voor het aantrekken en uitzetten van gelden voor de periode van maximaal één jaar wordt de omvang van de transacties bepaald op basis van een adequate liquiditeitsprognose tot de eerstvolgende te verwachten transactie. 11

12 3.5 LANGLOPENDE GELDLENINGEN Bij het opnemen van langlopende geldleningen dient onder andere bepaald te worden voor welke looptijd en welke aflossingsvorm gekozen wordt. De looptijd van de aan te trekken lening wordt afgestemd op de meerjarige liquiditeitsprognose. Bij het afsluiten van geldleningen kan het rentepercentage voor een aantal jaren worden vastgelegd of voor de gehele looptijd van de op te nemen geldlening. Bij af te sluiten geldleningen kan ook de mogelijkheid aanwezig zijn van vervroegde aflossing. Bij het aantrekken van een lening op de kapitaalmarkt wordt bij tenminste 2 financiële instellingen een offerte worden aangevraagd. Hierbij geldt eveneens dat, indien de aan te trekken geldleningen het in de financieringsparagraaf van de begroting genoemde bedrag te boven gaan, de Algemene Vergadering van tevoren om instemming wordt gevraagd. Bij het aantrekken van iedere lening wordt onderzocht of groenfondsfinanciering een optie is. Bij een afwijking < 5 basispunten 1 wordt gekozen voor de laagste offerte voor een bank waarbij het waterschap reeds leningen heeft afgesloten. 1 5 basispunten afwijking wordt gehanteerd aangezien het nogal wat administratieve lasten met zich meebrengt om iedere lening bij een andere bank af te sluiten (opstellen van contracten, leningsovereenkomsten etc.) 12

13 4 UITVOERING VAN HET BELEID 4.1 ALGEMEEN Dit hoofdstuk geeft weer hoe het beleid wordt uitgevoerd. Alle belangrijke elementen die een onderdeel van de uitvoering van de financieringsfunctie zijn komen in dit hoofdstuk aan bod. De Algemene Vergadering stelt de begroting vast met de daarin opgenomen de financieringsparagraaf. Het college van Dijkgraaf en Heemraden kan vervolgens binnen deze kaders van de financieringsparagraaf transacties daadwerkelijk uitvoeren. D&H mandateert het afsluiten van de feitelijke transacties aan de secretaris-directeur. De bevoegdheid om feitelijke transacties op grond van de in de begroting opgenomen financieringsparagraaf uit te voeren, heeft de secretaris-directeur doorgemandateerd. Het financieringsbeleid wordt voorbereid en uitgevoerd door de met de financieringsfunctie belaste functionaris. Als de met de financieringsfunctie belaste functionaris wordt het hoofd financiën aangewezen. Als vervanger wordt de senior financieel beleidsadviseur aangewezen. 4.2 PROCEDURES Vooral gezien de omvang van de transacties en de hiermee samenhangende risico s geldt voor de toedeling van taken, bevoegd en verantwoordelijkheden een aantal specifieke aandachtspunten: een transparante functiescheiding tussen beleidsbepaling en de beleidsuitvoering en, wat betreft concrete transacties (= beleidsuitvoering), tussen het beschikken (beslissen), uitvoeren, het administreren, het controleren en het betalen. Hierbij is ook belangrijk dat het principe van vier ogen wordt gehanteerd; vormen van belangenverstrengeling dient vermeden te worden; voor een afwijking van het financieringsstatuut moet expliciete toestemming aan D&H gevraagd worden. Het middel om dit soort zaken afdoende te regelen is het op en vaststellen van sluitende procedurebeschrijvingen. Binnen het waterschap dienen in ieder geval procedurebeschrijvingen te worden ontworpen voor: het opstellen van de rentevisie; het opstellen van de liquiditeitsprognose; de organisatie van de financieringsfunctie (met een verwijzing/ toelichting op de belangrijkste transacties bij de uitvoering van het financieringsbeleid, zoals het aantrekken van leningen en het uitzetten van middelen); het doen van betalingen; debiteurenbeheer; crediteurenbeheer; het gebruik van een verplichtingenadministratie; Bij de procedurebeschrijvingen gelden de volgende uitgangs- en aandachtspunten: de met de financieringsfunctie belaste functionaris wordt voorzien van die informatie die van belang is voor zijn functioneren; alle medewerkers vanuit de financieringsfunctie alsmede de bestuursorganen worden voorzien van die informatie die zij ten behoeve van hun functioneren nodig hebben; voor iedere functionaris die voorkomt in de procedures is een vervanger aangewezen. 13

14 4.3 RENTEVISIE De rentevisie van het waterschap geeft weer hoe het waterschap omgaat met het rentepercentage en op welke wijze het rentepercentage tot stand komt. Een rentevisie geeft in feite een toekomstverwachting weer over de rente-ontwikkeling. Aangezien het een complexe proces is, gaat Waterschap Zuiderzeeland hier pragmatisch mee om. De rentevisie van Waterschap Zuiderzeeland is conservatief realistisch. Dat wil zeggen dat het beleid gericht is op het beperken van een negatief renteresultaat. Uitgangspunten: a. De rentevisie is in principe gebaseerd op de rentevisie van minimaal twee financiële instellingen. b. Bepaald wordt wat het effect is van de rentevisie van de 2 financiële instellingen op de huidige rentevisie. Processtappen voor het opstellen van de rentevisie. De rentevisie wordt minimaal opgesteld op de volgende tijdstippen: jaarlijks ten behoeve van de begroting en de voorjaarsnota; op moment van en ter voorbereiding op aan te trekken leningen en te verrichten uitzettingen. 4.4 LIQUIDITEITSPROGNOSES Om het financieringsbeleid af te stemmen op de investeringen bestaat de behoefte om de (verwachte) toekomstige financieringsbehoefte in kaart te brengen door middel van een meerjarige liquiditeitsprognose. Met behulp van een dergelijke prognose krijgt Waterschap Zuiderzeeland meer grip op de kasstromen en de daarmee samenhangende risico s, terwijl tevens een betere beheersing van de financiële positie en de renterisico s mogelijk wordt. Deze meerjarige liquiditeitsprognose maakt onderdeel uit van het jaarlijkse investeringsplan. Het doel van de meerjarige liquiditeitenprognose van het Waterschap Zuiderzeeland is bepalen of een lening moet worden afgesloten. Deze prognose wordt gelet op de grotere onzekerheid van de planning- op jaarbasis bijgehouden. Naast de meerjarige liquiditeitsprognose wordt iedere maand een liquiditeitsprognose opgesteld. In de maandelijkse liquiditeitenprognose worden de volgende gegevens opgenomen: huidige stand rekening courant; verwachte rente en aflossing van leningen de komende 6 weken; het gemiddelde uitgavenpatroon (crediteuren); salarisuitbetaling; inkomsten van Tricijn; bijzonderheden (grote verwacht uitgaven/ investeringen) 14

15 De uitkomst wordt getoetst aan het maximale rekening courant saldo en bepaald wordt of wel of niet een extra lening moet worden afgesloten. Deze liquiditeitsprognose (voor ambtelijk gebruik) wordt maandelijks geactualiseerd. 4.5 EMU SCHULD EMU SALDO Sinds Nederland deel uitmaakt van de Economische en Monetaire Unie (EMU) worden voor de staatsschuld en het begrotingssaldo definities gebruikt die binnen de gehele EMU hetzelfde zijn. Er wordt nu gesproken over EMU-schuld en EMU-saldo. EMU-schuld Voor de jaren dat de Nederlandse overheid meer geld uitgaf dan er binnenkwam, moesten er leningen worden afgesloten. De EMU-schuld is het totaal van al die uitstaande leningen ten laste van de gehele collectieve sector, dat wil zeggen aan de leningen van het Rijk, de sociale fondsen en de lokale overheid (minus de onderlinge schulden van deze drie sectoren). De EMU-schuld wordt aangeduid in een percentage, de zogenaamde EMU-schuldquote. Deze EMU-schuldquote geeft de verhouding weer tussen de EMU-schuld en het Bruto Binnenlands Product (BBP). In de begroting wordt de berekening van het EMU-saldo voor het waterschap weergegeven. Het EMU-saldo betreft de totale overheid en dus ook waterschappen beïnvloeden of Nederland zich aan de Europese afspraken houdt. 15

16 BIJLAGE 1 SOLVABILITEIT / WEERSTANDSVERMOGEN Solvabiliteit Solvabiliteit is de verhouding tussen het eigen vermogen en het vreemd vermogen. Solvabiliteit is het vermogen om te betalen. Solvabiliteitsrisico is de kwade kans dat het vermogen om te betalen wordt aangetast. In het ongunstigste geval verdwijnt het zelfs geheel. Het is echter een moment opname en lang niet altijd betekent een lagere solvabiliteit een zwakkere stabiliteit. Voordelen van een gezonde solvabiliteit zijn vet op de botten voor onverwachte tegenvallers en het mogelijk maken van een geleidelijke volumestijging/tariefstijgingen. De solvabiliteit geeft de mate aan waarin een organisatie op lange termijn aan zijn financiële verplichtingen kan voldoen. Weerstandsvermogen Op 25 augustus 2009 is de nota Risicobeleid door de Algemene Vergadering vastgesteld. De nota Risicobeleid heeft als doel het beleidskader vast te stellen voor risicomanagement en het weerstandsvermogen binnen Waterschap Zuiderzeeland. Het risicobeleid waarborgt dat de risico s die voortvloeien uit de normale bedrijfsvoering tijdig in beeld worden gebracht, zodat deze kunnen worden opgenomen in beleidsplannen, de onderhoudsplanning, de investeringsplanning en de verzekeringsportefeuille. Risico s die niet tot de normale bedrijfsvoering behoren, komen tot uitdrukking in de paragraaf weerstandsvermogen. Voor een nadere toelichting wordt verwezen naar de nota Risicobeleid. 16

17 BIJLAGE 2 BEGRIPPENKADER EIGEN VERMOGEN Het deel van het vermogen dat permanent aanwezig is en als eerste alle risico s draagt die zijn verbonden aan de bedrijfsuitoefening. EMU-SALDO De referentiewaarde voor het vorderingensaldo van de overheid zoals vastgelegd in artikel 104C en Protocol nr. 5 van het Verdrag betreffende de Europese Unie. FINANCIERING Het aantrekken van middelen voor de dekking van de vermogensbehoefte. FINANCIERINGSBEHOEFTE De behoefte om uit (interne of externe) bronnen vermogen aan te trekken voor de dekking van vermogensbehoefte. KASGELDLIMIET Het renterisico van de vlottende schuld. Dit is een bedrag ter grootte van een percentage van het totaal van de jaarbegroting van de organisatie bij aanvang van het jaar (voor waterschappen vastgesteld in de Wet Fido op 23%). LIQUIDITEITSPOSITIE De mate waarin op korte termijn aan de opeisbare verplichtingen kan worden voldaan. RENTERISICO De mate waarin het saldo van rentelasten en rentebaten van een organisatie verandert door wijzigingen in het rentepercentage op leningen en uitzettingen met een oorspronkelijke rente looptijd van één jaar of langer. RENTERISICOBEHEER Het doel van renterisicobeheer is het beperken van de (negatieve) invloed van toekomstige rentewijzigingen op het resultaat van de organisatie en op de waarde van activa en passiva waaraan rente wordt toegerekend (investeringen, onderhanden werken). RENTERISICONORM Een bedrag ter grootte van een percentage van het totaal van de vaste schuld van het openbare lichaam bij aanvang van het jaar. RENTEVISIE Toekomstverwachting over de rente-ontwikkeling, uitgaande van een aantal rentebepalende factoren, op basis waarvan een financieringsbeleid wordt gevoerd. SOLVABILITEIT De mate waarin een organisatie op lange termijn aan zijn financiële verplichtingen kan voldoen. SOLVABILITEITSRATIO Een verhoudingsgetal dat als hulpmiddel kan dienen bij het verkrijgen van inzicht in de solvabiliteit van een organisatie. 17

18 VREEMD VERMOGEN Het totaal van de door een organisatie aangegane schulden, waarbij tevens een onderscheid naar looptijd wordt gemaakt. WEERSTANDSVERMOGEN De relatie tussen risico s waarvoor geen maatregelen zijn getroffen en die van materiële betekenis kunnen zijn in relatie tot de financiële positie enerzijds en de middelen en mogelijkheden, waarover het waterschap beschikt of kan beschikken om niet geraamde, incidentele financiële tegenvallers op te vangen anderzijds. 18