Geluidafstraling van koelgroepen en warmtepompen. Confrontaties met de omgeving. En wat met de wetgeving? Claude Bataillie Inleiding PCM Prov. Centrum vr. Milieuonderzoek: - Actief in diverse milieudisciplines - Groep studie en onderzoek: Ook afdeling geluid Taken groep geluid: Adviesverlening inzake aspect akoestiek t.b.v PMVC en andere diensten zoals Ruimtelijke ordening en stedenbouw. Behandeling van geluidsklachten, met studiewerk en geluidsmetingen Meet- en studiewerk en advies op vraag van steden en gemeenten Meet- en studiewerk en advies op vraag van interne provinciale diensten en t.b.v. provinc. milieubeleid. 1
Overzicht presentatie Inleiding: Akoestische begrippen. Normering NBN S01-400-1: Akoestische criteria voor woongebouwen NBN S01-400-2: Akoestische criteria voor schoolgebouwen Case 1: Vlarem ingedeelde activiteit Case 2: Niet ingedeelde activiteit Regelgeving via bouwvergunning Regelgeving via plaatselijke politieverordeningen Niet ingedeelde activiteit geen bouw- noch politieverordeningen Brussels Hoofdstedelijk Gewest Waals Gewest Conclusies Akoestische begrippen Geluid WAT?: voortplanting van een trilling doorheen een elastisch medium, bvb. Lucht. Geluidssterkte geluidsdrukniveau uitgedrukt in decibel of db Frequentie geeft uitdrukking aan de tonale samenstelling van het geluid: uitgedrukt in [Hertz] of [Hz], komt overeen met [1/s]. Moderne elektronisch versterkte muziek omvat dikwijls bastonen in het gebied tussen de 40 en 125 Hz. Verkeersgeluid bevat componenten in het gebied van 500 tot 4000 Hz, vooral toe te schrijven aan het rolgeluid. Snelheid van geluid c : constant voor een bepaald materiaal en bij een bepaalde temperatuur Voorbeeld voor lucht: c = λ. f = 343 m/s bij 20 C Golflengte uitgedrukt in [m]. Lage frequenties gaan samen met grote golflengtes. Voormelde voorbeelden van frequenties geven de volgende golflengtes: E.v. muziek: 8,6 m tot 2,7 m / Verkeersgeluid: 0,7 m tot 0,11 m 2
Akoestische begrippen Frequentiewegingen: A en C Geluidsvermogenniveau: een parameter gerelateerd aan de geluidsbron en NIET rechtstreeks meetbaar. L Aeq,T en L An,T : parameters voor geluidsanalyse in f(tijd). OG (*): "omgevingsgeluid": het geluid op een gegeven plaats en op een gegeven ogenblik; dat geldt zowel in open lucht als in een gesloten ruimte. OOG (*): "oorspronkelijk omgevingsgeluid" : omgevingsgeluid dat aanwezig is vóór het exploiteren of veranderen van een inrichting. (*) Definitie volgens Vlarem-2 Snelheid (c) frequentie (f) golflengte (λ) Geluid: voortplanting van een trilling doorheen een elastisch medium, bvb. Lucht. Voorbeeld van een zuivere toon Geluidsnelheid: c = λ / T = λ. f = 343 m/s (20 C) 3
geluidsdrukniveau Lp = 10 log ( p² / p 0 ²) met p 0 = 0.00002 Pa uitgedrukt in "decibel" (db) menselijk gehoor: 0 db -> 130 db (bij 1000 Hz) Logaritmisch karakter van de db-schaal Niveaustijging Stijging geluidsenergie 3 db x 2 10 db x 10 20 db x 100 30 db x 1000 4
Frequentiewegingen A-weging: internationaal meest gebruikte weging Geluidsvermogenniveau Lw =10 x Log (W/W 0 ) W 0 = 1 pw = 10-12 Watt Van toepassing in Europese regelgeving 5
Integrerende en statistische parameters %001.M24 in Calculations db 80 70 L A5,T = 59,7 db 60 L Aeq,T = 55,7 db 50 L A50,T = 52 db 40 30 19:08:00 19:09:00 19:10:00 19:11:00 19:12:00 19:13:00 19:14:00 19:15:00 19:16:00 19:17:00 19:18:00 LAeq Cursor: 23/03/2003 19:08:00-19:08:01 LAeq=45,8 db L A95,T = 39,3 db Overzicht presentatie Inleiding: Akoestische begrippen. Normering NBN S01-400-1: Akoestische criteria voor woongebouwen NBN S01-400-2: Akoestische criteria voor schoolgebouwen Case 1: Vlarem ingedeelde activiteit Case 2: Niet ingedeelde activiteit regeling via bouwvergunning Regeling via plaatselijke politieverordeningen Niet ingedeelde activiteit geen bouw- noch politieverordeningen Brussels Hoofdstedelijk Gewest Waals Gewest Conclusies 6
NBN S01-400-1 en -2 Belgische normen, NBN S01-400-1 en -2 bedoeld om: Evaluatie van akoestische prestaties van een afgewerkt gebouw Vereisten op twee niveaus: 1/ Normaal Akoestisch Comfort (NAC) en 2/ Verhoogd Akoestisch Comfort. Vereisten op vlak van: Luchtgeluidsisolatie tussen twee ruimtes (zend- en ontvangstruimte; zendruimte kan ook een buitenruimte zijn) Contactgeluidsisolatie tussen twee ruimtes Gevelisolatie, ter bescherming van de achterliggende ruimtes Installatielawaai en kwaliteit van achtergrondgeluidniveau in verschillende ruimtes. Eindafwerking van gebouwen, m.b.t. de Nagalmtijd en geluidsabsorptie in bepaalde ruimtes Klachten betreffende problemen binnenin de gebouwen burgerrechtelijke aanpak codes van goede akoestische praktijk NBN S01-400-x Wat indien geluid van buiten het gebouw afkomstig is? Overzicht presentatie Inleiding: Akoestische begrippen. Normering NBN S01-400-1: Akoestische criteria voor woongebouwen NBN S01-400-2: Akoestische criteria voor schoolgebouwen Case 1: Vlarem ingedeelde activiteit Case 2: Niet ingedeelde activiteit regeling via bouwvergunning Regeling via plaatselijke politieverordeningen Niet ingedeelde activiteit geen bouw- noch politieverordeningen Brussels Hoofdstedelijk Gewest Waals Gewest Conclusies 7
Uitgangssituatie: Vlarem Ingedeelde inrichting klasse 3: Kolegroepen van een airco installatie. Indelingslijst in Bijlage 1 van Vlarem-1: Uitgangssituatie: 8
Uitgangssituatie: Uitgangssituatie en probleemstelling: 9
Vlarem-2 : V02-Algemene milieuvoorwaarden-geluid Ligging in Woongebied binnen de 500 m van een industriegebied. Koelgroepen werkzaam ook gedurende avond en nacht Indeling volgens Indelingslijst uit Bijlage 1 van Vlarem-1: klasse 3 Gecatalogeerd als nieuwe inrichting Richtwaarden (RW in db(a) ): Dag: 50 / Avond: 45 / Nacht: 45 bij L A95,T van OOG < RW Norm = RW 5 Vigerende Normen voor Geluid Buiten (in db(a)): Dag: 45 / Avond: 40 / Nacht: 40 Meetresultaten: 10
Meetresultaten: Meetresultaten: 70 L 90 -spectra van Koelgroepgeluiden 60 50 L p (db) 40 30 20 10 0 A C 20 25 31,5 40 50 63 80 100 125 160 200 250 315 400 500 630 800 1000 1250 1600 2000 2500 3150 4000 5000 6300 8000 10000 12500 16000 20000 Tertsbanden (Hz) L90 spec - K1+K2 L90 spec - K1 L A5,T L A10,T L A50,T L A90,T Regime koelgroepen Meetduur T (u:mm:ss) L Aeq,T db(a) db(a) db(a) db(a) db(a) L A95,T db(a) K1 + K2 0:50:35 56,7 60,6 57,0 52,8 51,5 51,2 K1 1:38:08 55,6 58,3 55,2 51,9 50,4 50,1 Uit verschil voormelde 2 spectra: Lsp (K2) = 45 db(a) 11
Meetresultaten: Lsp (koelgroep1) niet rechtstreeks bepaalbaar gezien zijn continue werking. Auditief echter luider dan koelgroep 2! Minimum redenering: Lsp (K1) = Lsp (K2) = 45 db(a). Lsp (K1+K2) = 45 + 45 = 48 db(a). Norm nacht : 40 db(a) Overschrijding van 8 db(a) Vlarem voorziet in dit geval (geen gemene muren met exploitatie) geen norm voor binnengeluid Buitennorm moet voldoende garantie bieden! Belang van NBN S01-400-1 en -2 OG van 51 db(a) met karakteristiek spectrum, kan bepaalde gevallen duidelijk hoorbaar zijn binnen buurwoningen BELANG VAN NBN S01-400-1 goede gevelisolatie belangrijk. 12
Overzicht presentatie Inleiding: Akoestische begrippen. Normering NBN S01-400-1: Akoestische criteria voor woongebouwen NBN S01-400-2: Akoestische criteria voor schoolgebouwen Case 1: Vlarem ingedeelde activiteit Case 2: Niet ingedeelde activiteit Regelgeving via bouwvergunning Regelgeving via plaatselijke politieverordeningen Niet ingedeelde activiteit geen bouw- noch politieverordeningen Brussels Hoofdstedelijk Gewest Waals Gewest Conclusies Case2 Niet ingedeelde activiteit Vlaamse Codex voor Ruimtelijke Ordening: algemene bepalingen die extra voorwaarden bvb. Inzake omgevingshinder toelaten: Titel IV Vergunningenbeleid. - Art. 4.3.1. 1. Een vergunning wordt geweigerd: 1 indien het aangevraagde onverenigbaar is met: a) stedenbouwkundige voorschriften of verkavelingsvoorschriften, voor zover daarvan niet op geldige wijze is afgeweken, b) een goede ruimtelijke ordening; In de gevallen, vermeld in het eerste lid, 1 en 2, kan het vergunningverlenende bestuursorgaan de vergunning toch afleveren, wanneer het van oordeel is dat de overeenstemming van het aangevraagde met het recht en de goede ruimtelijke ordening gewaarborgd kan worden door het opleggen van voorwaarden,.... Bouwvergunning warmtepomp, verleend door CBS: Extra voorwaarde : De vergunning wordt afgegeven onder volgende voorwaarden: - - De warmtepompen dienen opgesteld te worden zoals opgegeven in het geluidsrapport dd. 02/04/2015 (opgesteld door studiebureau X) zodat de limiet van 45 db(a) niet overschreden wordt: - De warmtepompen dienen gebruikt te worden in een lager regime, namelijk bij het werkingsregime 'Low Noise Step 2'; - Een scherm van 2,5 m hoogte omheen de machines dient te worden voorzien. 13
Case2 Niet ingedeelde activiteit Uitgangssituatie: Beroep door omwonenden, vnl. omwille van geluidshinder. Geluidsmetingen: Lsp (warmtepomp) = 50 db(a) Norm bouwvergunning 45 db(a). L 95,T,min (OOG) = 30 db(a) Gebruikte norm niet voldoende om hindervrije exploitatie te waarborgen tijdens de nacht Overzicht presentatie Inleiding: Akoestische begrippen. Normering NBN S01-400-1: Akoestische criteria voor woongebouwen NBN S01-400-2: Akoestische criteria voor schoolgebouwen Case 1: Vlarem ingedeelde activiteit Case 2: Niet ingedeelde activiteit regeling via bouwvergunning Regelgeving via plaatselijke politieverordeningen Niet ingedeelde activiteit geen bouw- noch politieverordeningen Brussels Hoofdstedelijk Gewest Waals Gewest Conclusies 14
Case2 Niet ingedeelde activiteit Politieverordeningen lokaal en niet algemeen verankerd over heel Vlaanderen. Omvatten soms specifieke bepalingen inzake geluid van bepaalde comfortinstallaties: Voorbeeld Reglement Stad Brugge: Hoofdstuk 3: Buurtlawaai Artikel 13. Installaties van airco s, koelgroepen, rook- en dampafzuigingen en generatoren dienen onverminderd de toepassing van het Milieuvergunningsdecreet en zijn uitvoeringsbesluiten zo te worden gemonteerd dat zij geen overmatige geluidshinder met zich meebrengen. In geval van klachten van lawaaioverlast van deze toestellen, gebeurt een toetsing van het specifieke hindergeluid aan de milieukwaliteitsnormen en richtwaarden als vermeld in bijlage 2.2.1 en 2.2.2. bij Vlarem II Overzicht presentatie Inleiding: Akoestische begrippen. Normering NBN S01-400-1: Akoestische criteria voor woongebouwen NBN S01-400-2: Akoestische criteria voor schoolgebouwen Case 1: Vlarem ingedeelde activiteit Case 2: Niet ingedeelde activiteit regeling via bouwvergunning Regeling via plaatselijke politieverordeningen Niet ingedeelde activiteit geen bouw- noch politieverordeningen Brussels Hoofdstedelijk Gewest Waals Gewest Conclusies 15
Niet ingedeelde activiteiten Activiteiten zonder specifieke verordeningen: niet op vlak van de bouwvergunning niet in een politiereglement Burgerrechtelijke benadering Bouwnormen zoals NBN S01-400-1 des te meer een noodzaak. Oproep tot verdere ontwikkeling en verfijning van de norm op vlak van: Bescherming geluid in de buitenomgeving bij NIET ingedeelde inrichtingen Meet- en Beoordelingsprotocol van geluid bij inrichtingen die NIET onderworpen zijn aan enige specifieke verordening of reglementering (in overeenstemming met bestaande verordeningen zoals Vlarem). Overzicht presentatie Inleiding: Akoestische begrippen. Normering NBN S01-400-1: Akoestische criteria voor woongebouwen NBN S01-400-2: Akoestische criteria voor schoolgebouwen Case 1: Vlarem ingedeelde activiteit Case 2: Niet ingedeelde activiteit regeling via bouwvergunning Regeling via plaatselijke politieverordeningen Niet ingedeelde activiteit geen bouw- noch politieverordeningen Brussels Hoofdstedelijk Gewest Waals Gewest Conclusies 16
Brussels Hoofdstedelijk Gewest Info: http://www.leefmilieu.brussels/demilieuvergunning/algemene-exploitatievoorwaarden/deverplichtingen-inzake-geluid 21 NOVEMBER 2002. - Besluit van de Brusselse Hoofdstedelijke Regering betreffende de strijd tegen de geluids- en trillingenhinder voortgebracht door de ingedeelde inrichtingen. 21 NOVEMBER 2002. - Besluit van de Brusselse Hoofdstedelijke Regering betreffende de strijd tegen het buurtlawaai buurtlawaai : geluidshinder voortgebracht door elke in de buurt hoorbare geluidsbron met uitzondering van de geluidshinder die wordt veroorzaakt door : Geluid van HVAC installatie GEEN uitzondering; moet dus voldoen aan normen terzake. Normen zowel voor geluid BINNEN (Overschrijdingen ingevolge buurtlawaai) als BUITEN (voor Lsp buiten) de bewoonde gebouwen. Meetplaatsen waar moet gemeten worden, zijn vastgelegd in besluit van de Brusselse Hoofdstedelijke Regering 21 november 2002 tot vaststelling van de controlemethode en omstandigheden voor geluidsmetingen. Brussels Hoofdstedelijk Gewest Info - Brussel: http://www.leefmilieu.brussels/themas/geluid 1997: Ordonnantie betreffende de strijd tegen geluidshinder in een stedelijke omgeving Eerste en tweede geluidsplan ter bestrijding van de geluidshinder (2000 en 2009) Voorschrift 13 (2 de geluidsplan): Rekening houden met het geluid bij het uitwerken van de plannen en van de stedenbouwkundige vergunningen Voorschrift 28:Informatie verstrekken over de beste technologieën voor HVAC-installaties Voorschrift 29: De controle van de HVAC-installaties opvoeren Voorschrift 35: Informatie verstrekken over de technieken en materialen, waaronder de duurzame materialen voor geluidsbescherming Voorschriften 39-44: Instrumentarium voor isoleren van gebouwen. 17
Waals Gewest Info Wallonië: htttp://environnement.wallonie.be/legis/pe/pe004.htm 4 juillet 2002 Arrêté du Gouvernement wallon fixant les conditions générales d'exploitation des établissements visés par le décret du 11 mars 1999 relatif au permis d'environnement (M.B. 21.09.2002 - err. 01.10.2002) Voor inrichtingen die een milieuvergunning behoeven: bij HVAC installaties is dit bij een koelvermogen (*) vanaf 12 kw. Bij inrichtingen die GEEN milieuvergunning behoeven: Regeling op gemeentelijke vlak, wanneer voorzien in een gemeentelijke verordening (politiereglement) lokale verankering, dus niet veralgemeend over Waalse Gewest. (*) Koelvermogen verschillend van (hoger dan) elektrisch vermogen Overzicht presentatie Inleiding: Akoestische begrippen. Normering NBN S01-400-1: Akoestische criteria voor woongebouwen NBN S01-400-2: Akoestische criteria voor schoolgebouwen Case 1: Vlarem ingedeelde activiteit Case 2: Niet ingedeelde activiteit regeling via bouwvergunning Regeling via plaatselijke politieverordeningen Niet ingedeelde activiteit geen bouw- noch politieverordeningen Brussels Hoofdstedelijk Gewest Waals Gewest Conclusies 18
Conclusies Normering: NBN S01-400-1 en -2: theoretisch een GOED BASIS document om akoestisch comfort in woningen te verhogen ook bij inrichtingen waarop geen andere wetgeving van toepassing is. Noodzaak voor een sterkere verankering van deze norm in de dagdagelijkse bouwpraktijk: via stedenbouwkundige vergunning, in lokale verordeningen en burgerrechtelijke reglementering. Band met bestaande reglementering als Vlarem nog versterken? Installatielawaai soms sterk onderschat probleem met ernstige hinderklachten tot gevolg. Toezicht en opvolging naar sanering toe, noodzakelijk. 19