Panel Praktijkonderzoek Apotheekmedewerkers PAM-Poll tussentijdse resultaten Ervaringen met het Begeleidingsgesprek nieuw geneesmiddel Inleiding Apotheken in Nederland hebben sinds januari 2014 te maken met het Begeleidingsgesprek nieuw geneesmiddel (voorheen: Eerste terhandstellingsgesprek of Eerste uitgiftegesprek ), die de Nederlandse Zorgautoriteit als aparte zorgprestatie heeft gedefinieerd. De patiënt ziet de kosten van dit gesprek, ongeveer 6,-, terug op het declaratieoverzicht van zijn zorgverzekeraar. De apotheker is verplicht het gesprek te voeren. Het doel van het Begeleidingsgesprek nieuw geneesmiddel is goed medicatiegebruik te bevorderen. Uit de praktijk blijkt dat het apart vermelden van de kosten van het Begeleidingsgesprek nieuw geneesmiddel op de nota van de patiënt voor veel discussie aan de balie zorgt. SIR Institute for Pharmacy Practice and Policy heeft in opdracht van de KNMP een PAM-(Panel Praktijkonderzoek Apotheekmedewerkers) poll uitgezet om de ervaringen van apotheekmedewerkers 1 met het Begeleidingsgesprek nieuw geneesmiddel in kaart te brengen. Aan deze peiling hebben apotheekmedewerkers meegedaan die dagelijks met het Begeleidingsgesprek nieuw geneesmiddel te maken hebben en die de patiënt te woord staan. De peiling laat zien hoe de genoemde discussies aan de balie invloed hebben op de dagelijkse werkzaamheden van de apotheekmedewerkers en de werksfeer in de openbare apotheek. De peiling bestaat uit 11 vragen en wordt anoniem door de apotheekmedewerkers ingevuld. De poll is nog open en sluit op maandag 20 juli 2015. De tussentijdse resultaten per 14 juli 2015 worden hieronder weergegeven. De definitieve resultaten worden door SIR Institute for Pharmacy Practice and Policy gepubliceerd in het Pharmaceutisch Weekblad en Optima Farma. Auteurs: Sonia Amini, drs. Martine Kruijtbosch Begeleiders: prof. dr. M.L. Bouvy, dr. Annemieke Floor-Schreudering In opdracht van: KNMP Leiden, 14 juli 2015 SIR Institute for Pharmacy Practice and Policy Theda Mansholtstraat 5b, 2331 JE Leiden Tel: 071 5766157; E-mail: m.kruijtbosch@stevenshof.nl Contactpersonen pers: prof. dr. M.L. Bouvy, dr. Annemieke Floor-Schreudering 1 Dit zijn alle medewerkers die een functie uitoefenen die staan omschreven in de CAO Apotheken 2014-2015. 1
De respondenten Tot nu toe hebben 759 apotheekmedewerkers de vragenlijst volledig ingevuld en van deze groep voeren er 741 medewerkers eerste uitgifte gesprekken uit. Van de 741 apotheekmedewerkers waren er 96,8 % apothekersassistent. Van hen had 14,3% minstens een extra specialisatie. De overige respondenten betroffen onder andere administratief medewerkers, farmaceutisch managers en farmaceutisch consulenten. Vraag 1. Voer je eerste uitgiftegesprekken uit? N = 759 % ja 741 97,6% nee 18 2,4% De resterende resultaten gaan over de 741 apotheekmedewerkers die hebben aangegeven dat ze eerste uitgifte gesprekken voeren in de apotheek. Vraag 2. De volgende onderwerpen dienen tijdens het Begeleidingsgesprek nieuw geneesmiddel te worden besproken met de patiënt. Welke onderwerpen daarvan bespreek jij met de patiënt tijdens dit gesprek? Meerdere antwoorden zijn mogelijk De werking van het geneesmiddel 711 96,0% De wijze van gebruik/instructies 738 99,6% De bijwerkingen 717 96,8% De interacties 610 82,3% Afsluitende vraag aan de patiënt? Heeft u nog vragen? 600 81,0% Ik bespreek geen van deze onderwerpen 0 0,0% 2
Vraag 3. Welke onderwerpen komen tijdens het Begeleidingsgesprek nieuw geneesmiddel het meest aan bod? Verdeel de 2 antwoordopties in percentages (totaal 100%) Gemiddelde % (N=741) Inhoudelijke onderwerpen (bijvoorbeeld de werking, bijwerkingen, het gebruik, de interacties enz. van het geneesmiddel) 72,2 Financieel gerelateerde onderwerpen (bijvoorbeeld eerste uitgifte tarief, vergoeding van medicatie, de nota, eigen bijdrage etc.) 27,8 Vraag 4. Welke financieel gerelateerde onderwerpen komen tijdens het Begeleidingsgesprek nieuw geneesmiddel het meest aan bod? Verdeel de 4 antwoordopties in percentages (totaal 100%) Gemiddelde % (N=741) Het tarief voor het Begeleidingsgesprek nieuw geneesmiddel 36,9 De vergoeding van een medicijn/hulpmiddel in het algemeen 24,8 Het bedrag wat de patiënt in de apotheek betaalt/heeft betaald 19,0 De eigen bijdrage voor een geneesmiddel/hulpmiddel 19,2 3
Vraag 5. Scoor de frequentie van de volgende klachten van patiënten tijdens en/of na een Begeleidingsgesprek nieuw geneesmiddel sinds begin 2014? Een klacht over de inhoud (bijvoorbeeld, patiënt heeft de uitleg niet goed begrepen, klachten over werking, bijwerking, gebruik etc) Dagelijks 62 8,4% Wekelijks 167 22,5% Maandelijks 172 23,2% Minder vaak dan maandelijks 300 40,5% Nooit 40 5,4% Een klacht over de patiëntonvriendelijke houding van de apotheekmedewerker (bejegening van de patiënt) Dagelijks 19 2,6% Wekelijks 62 8,4% Maandelijks 113 15,2% Minder vaak dan maandelijks 398 53,7% Nooit 149 20,1% Het niet beschikbaar zijn van een geneesmiddel Dagelijks 336 45,3% Wekelijks 272 36,7% Maandelijks 96 13,0% Minder vaak dan maandelijks 34 4,6% Nooit 3 0,4% Financieel gerelateerde klachten (bijvoorbeeld, patiënt zegt: Ik wil/kan dit niet betalen of andere klachten over het Begeleidingsgesprek nieuw geneesmiddel tarief, vergoeding van medicatie, de nota, eigen bijdrage etc.) Dagelijks 479 64,6% Wekelijks 203 27,4% Maandelijks 46 6,2% Minder vaak dan maandelijks 13 1,8% Nooit 0 0,0% Patiënten geven aan: Er is geen uitleg gegeven Dagelijks 94 12,7% Wekelijks 271 36,6% Maandelijks 235 31,7% Minder vaak dan maandelijks 128 17,3% Nooit 13 1,8% 4
Vraag 6. Scoor de frequentie van de volgende klachten van patiënten tijdens en/of na een Begeleidingsgesprek nieuw geneesmiddel sinds begin 2014? Het tarief voor het Begeleidingsgesprek eerste uitgifte Dagelijks 468 63,2% Wekelijks 229 30,9% Maandelijks 29 3,9% Minder vaak dan maandelijks 12 1,6% Nooit 3 0,4% De vergoeding van een medicijn/hulpmiddel in het algemeen Dagelijks 417 56,3% Wekelijks 236 31,8% Maandelijks 65 8,8% Minder vaak dan maandelijks 19 2,6% Nooit 4 0,5% De nota van de zorgverzekeraar die de patiënt heeft ontvangen Dagelijks 177 23,9% Wekelijks 355 47,9% Maandelijks 177 23,9% Minder vaak dan maandelijks 31 4,2% Nooit 1 0,1% Het bedrag wat de patiënt in de apotheek betaalt/heeft betaald Dagelijks 204 27,5% Wekelijks 311 42,0% Maandelijks 147 19,8% Minder vaak dan maandelijks 71 9,6% Nooit 8 1,1% De eigen bijdrage voor een geneesmiddel/hulpmiddel Dagelijks 249 33,6% Wekelijks 299 40,4% Maandelijks 127 17,1% Minder vaak dan maandelijks 62 8,4% Nooit 4 0,5% Patiënt die aangeeft: Ik krijg iets anders mee dan ik gewend ben (preferentiebeleid)" Dagelijks 598 80,7% Wekelijks 113 15,2% Maandelijks 24 3,2% Minder vaak dan maandelijks 5 0,7% Nooit 1 0,1% 5
Vraag 7. Scoor je ervaring met de volgende aspecten vóór en na de invoering van het gespecificeerde tarief voor Begeleidingsgesprek nieuw geneesmiddel. De werkdruk VÓÓR januari 2014 Zeer hoog 17 2,3% Hoog 341 46,0% Normaal 366 49,4% Laag 6 0,8% Zeer laag 1 0,1% Niet van toepassing op mijn werk situatie 10 1,3% De werkdruk NA januari 2014 Zeer hoog 423 57,1% Hoog 278 37,5% Normaal 35 4,7% Laag 1 0,1% Zeer laag 0 0,0% Niet van toepassing op mijn werk situatie 4 0,5% De sfeer op het werk VÓÓR januari 2014 Zeer positief 95 12,8% Positief 470 63,4% Neutraal 138 18,6% Negatief 23 3,1% Zeer negatief 0 0,0% Niet van toepassing op mijn werk situatie 15 2,0% De sfeer op het werk NA januari 2014 Zeer positief 22 3,0% Positief 261 35,2% Neutraal 212 28,6% Negatief 184 24,8% Zeer negatief 54 7,3% Niet van toepassing op mijn werk situatie 8 1,1% 6
Vraag 7. Scoor je ervaring met de volgende aspecten vóór en na de invoering van het gespecificeerde tarief voor Begeleidingsgesprek nieuw geneesmiddel. De relatie met de patiënt VÓÓR 2014 Zeer positief 69 9,3% Positief 502 67,7% Neutraal 149 20,1% Negatief 9 1,2% Zeer negatief 0 0,0% Niet van toepassing op mijn werk situatie 12 1,6% De relatie met de patiënt NA 2014 Zeer positief 8 1,1% Positief 173 23,3% Neutraal 269 36,3% Negatief 244 32,9% Zeer negatief 42 5,7% Niet van toepassing op mijn werk situatie 5 0,7% Je arbeidsvreugde VÓÓR 2014 Zeer positief 132 17,8% Positief 460 62,1% Neutraal 109 14,7% Negatief 24 3,2% Zeer negatief 2 0,3% Niet van toepassing op mijn werk situatie 14 1,9% Je arbeidsvreugde NA 2014 Zeer positief 10 1,3% Positief 147 19,8% Neutraal 232 31,3% Negatief 238 32,1% Zeer negatief 106 14,3% Niet van toepassing op mijn werk situatie 8 1,1% 7
Vraag 7. Scoor je ervaring met de volgende aspecten vóór en na de invoering van het gespecificeerde tarief voor Begeleidingsgesprek nieuw geneesmiddel. Agressie aan de balie VÓÓR 2014 Dagelijks 2 0,3% Wekelijks 64 8,6% Maandelijks 167 22,5% Minder vaak dan maandelijks 423 57,1% Nooit 69 9,3% Niet van toepassing op mijn werk situatie 16 2,2% Agressie aan de balie NA 2014 Dagelijks 90 12,1% Wekelijks 249 33,6% Maandelijks 213 28,7% Minder vaak dan maandelijks 151 20,4% Nooit 31 4,2% Niet van toepassing op mijn werk situatie 7 0,9% Boze en/of verwarde patiënt VÓÓR 2014 Dagelijks 11 1,5% Wekelijks 107 14,4% Maandelijks 274 37,0% Minder vaak dan maandelijks 321 43,3% Nooit 12 1,6% Niet van toepassing op mijn werk situatie 16 2,2% Boze en/of verwarde patiënt NA 2014 Dagelijks 244 32,9% Wekelijks 327 44,1% Maandelijks 123 16,6% Minder vaak dan maandelijks 35 4,7% Nooit 5 0,7% Niet van toepassing op mijn werk situatie 7 0,9% 8
Vraag 7. Scoor je ervaring met de volgende aspecten vóór en na de invoering van het gespecificeerde tarief voor Begeleidingsgesprek nieuw geneesmiddel. Onbegrip vanuit de patiënt VÓÓR 2014 Dagelijks 22 3,0% Wekelijks 157 21,2% Maandelijks 269 36,3% Minder vaak dan maandelijks 259 35,0% Nooit 19 2,6% Niet van toepassing op mijn werk situatie 15 2,0% Onbegrip vanuit de patiënt NA 2014 Dagelijks 447 60,3% Wekelijks 228 30,8% Maandelijks 47 6,3% Minder vaak dan maandelijks 12 1,6% Nooit 1 0,1% Niet van toepassing op mijn werk situatie 6 0,8% 9
Vraag 8. Ben jij vanuit je apotheek geschoold in het uitvoeren van een Begeleidingsgesprek nieuw geneesmiddel? ja 512 69,1% nee 229 30,9% Vraag 9. Waarom ben jij vanuit je apotheek niet geschoold in het uitvoeren van een Begeleidingsgesprek nieuw geneesmiddel? Meerdere antwoorden zijn mogelijk N = 229 % Ik wilde het zelf niet 8 3,5% Ik heb er niet naar gevraagd 54 23,6% Het is me niet aangeboden 181 79,0% Er is geen budget 41 17,9% 10
Vraag 10. Wat is je functie in de apotheek? Meerdere antwoorden zijn mogelijk Apothekersassistent 611 82,5% Apothekersassistent met extra specialisatie 106 14,3% Farmaceutisch manager 19 2,6% Farmaceutisch consulent 48 6,5% Farmakundige 1 0,1% Administratief medewerker 7 0,9% Financieel administratief medewerker 9 1,2% Secretarieel medewerker 0 0,0% Apotheekhulp 1 0,1% Bezorger 1 0,1% Algemeen ondersteunend medewerker 1 0,1% Stagiair assistentenopleiding 3 0,4% Andere functie, namelijk 7 0,9% 11
Vraag 11. Wil je indien je agressie of een andere vervelende ervaring hebt meegemaakt in het kader van het Begeleidingsgesprek nieuw geneesmiddel kort je ervaring beschrijven? Max 70 woorden. Beschreven ervaringen worden later nader geanalyseerd Hieronder een paar ervaringen (van 448) Steeds vaker gebeurd het dat als je op het punt staat uitleg te geven over een geneesmiddel de patiënt alles uit je hand grist en zegt : ik hoef geen uitleg, want dan hoef ik dat ook niet te betalen! DIT MOET STOPPEN, het is een onwerkbare situatie geworden! Er zijn al een heleboel apothekersassistenten gestopt met dit werk om deze redenen. Ik ben apothekersassistente geworden om de patiënt uitleg over werking en informatie van een geneesmiddel te geven en niet om het over de financiële kant uitgebreid te hebben. Heel veel onbegrip, mensen begrijpen het hele vergoedingssysteem niet en de warrige nota's van de zorgverzekeraar. Mensen die gelijk beginnen eerste uitgifte wil ik niet betalen helaas worden wij assistenten sinds dit begeleidingsgesprek: als "vuil"- respectloos behandeld door de clienten; jammer dat de clienten niet willen luisteren en dan toch hun "recht" willen halen bij de apotheker, zodat zij alsnog hun "gespreks"geld terug krijgen en dan zijn de clienten de volgende keer zeer grof en respectloos tegen de hard werkende apothekersassistenten. Zelfs prive wordt je nog "aangevallen" over de onjuiste uitleg en dan wordt er ook nog gebeld om te zeggen dat er geklokt is (door clienten) hoelang wij een gesprek hebben gegevan. Bij weigeren van het meegeven van inhalatiemedicatie, omdat de patiënt geen inhalatie-instructie wil ( hebben c.q.betalen) Patiënt schold me uit voor afzetters. 12