Transparantie-eisen aan apotheken

Transcriptie

1 Transparantie-eisen aan apotheken Toelichting bij de verplichte informatieverstrekking door apotheken aan consumenten Juni 2013

2 2

3 Inhoud 1. Vooraf 5 2. Transparantie-eisen voor apotheken en zorgverzekeraars De producten en diensten die apotheken leveren De prijzen van de producten en diensten Mogelijkheid tot het indienen van een klacht of geschil De levertijd van geneesmiddelen Factuurvoorschriften richting patiënten Achtergrondinformatie Transparantie-eisen uit de Wmg Eisen aan zorgaanbieders Eisen aan zorgverzekeraars Transparantie-eisen uit de Regeling Farmacie Misleiding 16 3

4 4

5 1. Vooraf De Nederlandse Zorgautoriteit (NZa) besteedt aandacht aan transparantie, omdat het voor patiënten van groot belang is dat zij duidelijkheid hebben over de producten die zorgaanbieders aanbieden en welke prijs zij daarvoor vragen. Alleen dan kunnen consumenten een weloverwogen keuze maken. Met deze publicatie geeft de NZa aan welke informatie apotheken, op basis van de bestaande wet- en regelgeving, in ieder geval moeten verstrekken aan patiënten. Op deze manier wil de NZa het voor apotheken gemakkelijker maken om aan de bestaande eisen te voldoen. Wanneer in deze publicatie wordt gesproken over apotheken dan worden hier alle aanbieders van farmaceutische zorg mee bedoeld. In hoofdstuk twee worden de voor apotheken relevante transparantieeisen behandeld en wordt zo concreet mogelijk gemaakt wat deze eisen betekenen voor apotheken. Voor de duidelijkheid: in deze publicatie staan geen nieuwe eisen voor apotheken. In hoofdstuk drie wordt achtergrondinformatie gegeven bij de transparantie-eisen. In hoofdstuk vier wordt kort ingegaan op het begrip misleidende informatie. 5

6 6

7 2. Transparantie-eisen voor apotheken en zorgverzekeraars Apotheken moeten voldoen aan de transparantie-eisen uit: de Wet marktordening gezondheidszorg (hierna: Wmg) de Regeling declaratie- en transparantieverplichtingen farmaceutische zorg 1 (hierna: Regeling Farmacie) van de NZa De eisen uit de Wmg staan in artikel 38 en 39 van deze wet. Deze eisen hebben een algemeen karakter en gelden voor alle zorgaanbieders en dus ook voor apotheken. Deze eisen zijn verder uitgewerkt in het richtsnoer informatieverstrekking zorgaanbieders 2. De eisen uit de Regeling Farmacie gelden alleen voor apotheken en zijn een nadere uitwerking van de eisen uit de Wmg. De eisen zijn op enkele punten strikter dan de eisen uit de Wmg. Meer informatie over deze eisen en de achtergrond ervan wordt gegeven in hoofdstuk drie. De transparantie-eisen uit de Wmg en de Regeling Farmacie zien op vijf verschillende onderwerpen, te weten op transparantie van: de producten en diensten; de prijs; het indienen van een klacht of geschil; de levertijd; de facturen voor patiënten. Hieronder zal per onderwerp worden aangegeven wat de regels zijn die gelden voor alle zorgaanbieders. Daarbij zal zo concreet mogelijk worden aangegeven wat dit betekent voor apotheken. Bij die onderwerpen waar de Regeling Farmacie nadere/striktere eisen stelt dan de Wmg al doet, zal dit worden aangegeven. Transparantie-eisen voor zorgverzekeraars Daarnaast geldt dat ook zorgverzekeraars een informatietaak hebben richting hun verzekerden, onder andere als het gaat om geneesmiddelen. De informatie-eisen die de NZa aan zorgverzekeraars stellen zijn opgenomen in de beleidsregel informatieverstrekking zorgverzekeraars en volmachten (TH/BR-007) en specifiek geldt dat zij over geneesmiddelen op hun website het volgende moeten vermelden (of wanneer verzekerden hierom vragen): uitleg wat het geneesmiddelenbeleid inhoudt; de werkzame stoffen waarvoor het beleid geldt en de vermelding van de geneesmiddelen waar de verzekerde (al dan niet onder voorwaarden) aanspraak op heeft voor vergoeding; de procedure/actie die de verzekerde moet ondernemen als behandeling met een preferent geneesmiddel medisch niet verantwoord is. Bijvoorbeeld: moet een verzekerde vooraf toestemming vragen voor ander geneesmiddel of kan de verzekerde ook achteraf het voorschrift van de (huis)arts voorleggen? Welk geneesmiddel voor vergoeding in aanmerking komt, wanneer een preferent middel niet leverbaar is Zie voor meer informatie hoofdstuk 3 7

8 Daarnaast geldt dat de zorgverzekeraar, indien dit van toepassing is, moet aangeven 3 : op welke wijze het preferentiebeleid doorwerkt op het eigen risico van de verzekerde. Als de zorgverzekeraar voor geneesmiddelen voorlopige prijzen hanteert waarop achteraf correcties kunnen plaatsvinden, moet de verzekerde hierover vooraf worden geïnformeerd. De verzekerde moet periodiek worden geïnformeerd over de verrekening van de uiteindelijke prijzen met zijn eigen risico. Als de zorgverzekeraar wijzigingen aanbrengt in zijn preferentie/geneesmiddelenbeleid moeten alle verzekerden hierover worden geïnformeerd. Dus niet alleen de verzekerden die bepaalde geneesmiddelen gebruiken. 2.1 De producten en diensten die apotheken leveren Algemene regel voor alle zorgaanbieders De zorgaanbieder moet de consument, voor zover mogelijk, tijdig en zorgvuldig voorlichten over welke diensten inbegrepen zijn in de zorgprestaties die geleverd worden. Concrete invulling eisen voor apotheken Een apotheek moet op het moment van afgeven bij de balie en vóór er betaald wordt een patiënt informeren over welke prestaties in zijn/haar specifieke situatie geleverd gaan worden en waar deze prestatie concreet uit bestaat. Op deze wijze kan door de patiënt een duidelijke relatie worden gelegd tussen de prestaties die worden geleverd en de prijs die daarvoor moet worden betaald. Het gaat hierbij om de prestatiebeschrijvingen zoals deze door de NZa zijn vastgesteld in de prestatiebeschrijvingen voor farmaceutische zorg 4. 3 Van toepassing als de zorgverzekeraar rechtstreeks met de fabrikant onderhandelt over de prijs of een bonus of korting _prestatiebeschrijvingen_farmaceutische_zorg.pdf 8

9 Apotheken moeten in ieder geval de volgende informatie op het moment van de levering van zorg geven aan patiënten: - welke prestatie(s) uit de NZa-regelgeving (BR-CU-5046) de apotheek gaat leveren - waar deze prestatie(s) concreet uit bestaat/bestaan. 2.2 De prijzen van de producten en diensten Algemene regel voor alle zorgaanbieders De zorgaanbieder moet consumenten tijdig en zorgvuldig informeren over de voor de prestatie in rekening te brengen prijs wanneer die rechtstreeks met de patiënt wordt verrekend of wanneer de cliënt om die informatie vraagt. Aanvullende eisen uit de Regeling Farmacie De Regeling Farmacie stelt aanvullende eisen die met name zien op het informeren van patiënten die niet verzekerd zijn en patiënten die verzekerd zijn bij een zorgverzekeraar waar de apotheek geen contract mee heeft, of de terhandstelling van UR-geneesmiddelen waarvan de vergoeding niet via het basispakket van de zorgverzekering wordt gedekt. Daarnaast moet een apotheker een standaardprijslijst hebben. Concrete invulling eisen voor apotheken Een apotheek moet patiënten tijdig en zorgvuldig informeren over de prijs van prestaties en geneesmiddelen die in rekening worden gebracht wanneer: deze rechtstreeks met de patiënt wordt verrekend, en wanneer de patiënt om die informatie vraagt. Een apotheek moet dus op het moment van afgeven van geneesmiddelen aan deze patiënten aangeven wat de prijs is van de prestaties en geneesmiddelen die geleverd worden als deze rechtstreeks met de patiënt worden verrekend. Het moet daarbij voor de patiënt duidelijk zijn of de in rekening gebrachte prijs inclusief, dan wel exclusief BTW is. Het is van belang dat de eindprijzen voor de patiënt duidelijk zijn. In het geval dat de prijs van de geleverde prestaties of het geneesmiddel niet rechtstreeks bij de patiënt in rekening wordt gebracht, maar bij de zorgverzekeraar, hoeft een apotheek alleen informatie over de prijs te geven als de patiënt daar expliciet om vraagt. Een apotheek moet daarnaast een standaardprijslijst bekendmaken voor patiënten die niet verzekerd zijn, waarvan de zorgverzekeraar geen contract heeft met de apotheker, of de terhandstelling van URgeneesmiddelen waarvan de vergoeding niet via het basispakket van de zorgverzekering wordt gedekt. De standaardprijslijst vermeldt alle prestaties en deelprestaties waarvoor de betreffende apotheek een prijs in rekening kan brengen. De standaardprijslijst farmaceutische zorg moet aan de volgende voorwaarden voldoen: de apotheker is verantwoordelijk voor de juistheid van de inhoud van de standaardprijslijst; per prestatie en per deelprestatie wordt vermeld welk prijs of welke prijzen in rekening wordt of worden gebracht; 9

10 de standaardprijslijst vermeldt op welke wijze de patiënt bij de prestatie terhandstelling van een UR-geneesmiddel de prijs van het ter hand te stellen UR-geneesmiddel kan achterhalen (bijvoorbeeld door op de standaardprijslijst een verwijzing te plaatsen naar een bron waar prijzen voor geneesmiddelen te vinden zijn, of op het moment van afgeven aan de balie van het geneesmiddel aangeven wat dit kost). De zorgaanbieder dient ervoor te zorgen dat de prijzen voor de UR-geneesmiddelen op een voor de patiënt toegankelijke wijze zijn te achterhalen; de standaardprijslijst bevat per prestatie en per deelprestatie de meest recente prijzen en vermeldt een ingangsdatum waarop de prijzen in werking treden. De ingangsdatum geldt voor alle prijzen op de standaardprijslijst; indien een zorgaanbieder voor één prestatie of deelprestatie meerdere prijzen hanteert dient het verschil gemotiveerd te worden; de standaardprijslijst vermeldt voor welke patiënten de standaardprijslijst van toepassing is door het weergeven van de volgende zin: Deze prijzen zijn van toepassing op patiënten waarvan de ziektekostenverzekeraar geen contract heeft afgesloten met de betreffende zorgaanbieder en op niet-verzekerde patiënten. Indien wel een contract is afgesloten met uw ziektekostenverzekeraar dan kunnen andere prijzen gelden. Bij het bovenstaande gelden de volgende eisen: het moet voor patiënten gemakkelijk zijn om voor aanvang van de behandelingsovereenkomst de standaardprijslijst in te zien. de standaardprijslijst hangt op een duidelijk zichtbare plek in de apotheek, zodat patiënten hem gemakkelijk kunnen zien. wanneer patiënten daarom vragen moet de apotheek hen via de telefoon informeren over de hoogte van de prijs voor het geneesmiddel dat zij behoeven. wanneer patiënten daarom vragen moet de apotheek hun binnen 48 uur per post of per de standaardprijslijst toesturen. Een manier waarop de apotheek invulling kan geven aan bovenstaande eisen is als volgt: Bij patiënten die niet verzekerd zijn of waarvan de zorgverzekeraar geen contract heeft met de apotheker geldt het volgende: - Een apotheek moet een standaardprijslijst bekendmaken waarop de prijzen staan van de prestaties die de apotheek levert: Dit kan door het ophangen van een poster in de apotheek waarop vermeld staat welke prestaties de apotheek levert en tegen welke prijs. - De apotheker moet informatie geven over de prijs van de geneesmiddelen die hij levert: Dit kan door bijvoorbeeld op de bovengenoemde poster een verwijzing te plaatsen naar een bron waar prijzen voor geneesmiddelen te vinden zijn (een dergelijke bron kan een medewerker in de apotheek zijn). Bij patiënten die verzekerd zijn bij een zorgverzekeraar die een contract heeft met de apotheker geldt het volgende: - Alleen op het moment dat de prijs rechtstreeks in rekening wordt gebracht aan de patiënt, is de apotheker verplicht informatie te verschaffen over de prijs van de prestaties of geneesmiddelen. In het geval een patiënt daar expliciet naar vraagt moet de apotheek ook aangeven welke prijs zijn producten hebben. 10

11 - Wanneer de prijs van een geneesmiddel niet bekend is bij de apotheker (bijvoorbeeld omdat het door het geneesmiddelenbeleid dat de zorgverzekeraar van een patiënt hanteert, niet op voorhand duidelijk is wat de prijs is), kan de apotheker aangeven dat de patiënt zijn zorgverzekeraar moet raadplegen voor meer informatie over de kosten van het geneesmiddel. In de bijlage bij dit document staat samengevat welke informatie apotheken moeten geven aan patiënten. Zoals eerder aangegeven is het van belang of die patiënt verzekerd is en zo ja of de apotheek een contract heeft met de verzekeraar van de patiënt. In de bijlage is te zien welke informatie aan wie moet worden gegeven. 2.3 Mogelijkheid tot het indienen van een klacht of geschil Algemene regel voor alle zorgaanbieders Patiënten moeten hun recht kunnen halen als ze het niet eens zijn met een beslissing. Voor patiënten is het daarom belangrijk om informatie te hebben over de mogelijkheid tot het indienen van een klacht. Bij een afwijzing van een aanvraag of een klacht, moet de patiënt een verzoek tot heroverweging van de aanvraag/klacht bij de apotheek kunnen indienen. Concrete invulling eisen aan apotheken De apotheek moet aan de patiënt aangeven waar hij met een klacht terecht kan (bijvoorbeeld verwijzen naar de klachtenprocedure op de website van de KNMP). In de klachtenprocedure moeten de volgende punten over geschillen en de mogelijkheid tot het indienen van klachten helder worden vermeld: waar de patiënt de klacht kan indienen; of de klacht schriftelijk ingediend dient te worden of dat dit per ook mogelijk is; binnen welke termijn de patiënt een reactie kan verwachten. Een manier waarop de apotheek aan deze eis kan voldoen is aan te sluiten bij een bestaande klachtenregeling en hiernaar te verwijzen op zijn website, of bijvoorbeeld in een brochure patiënten hiervan op de hoogte te brengen. 2.4 De levertijd van geneesmiddelen Algemene regel voor alle zorgaanbieders De zorgaanbieder moet eventuele levertijden (of wachttijden) van producten inzichtelijk maken. Concrete invulling eisen aan apotheken Wanneer een niet-preferent geneesmiddel niet direct geleverd kan worden moet de apotheek aangeven wanneer dit wel geleverd kan worden en op welke wijze het geleverd wordt. De apotheek moet een patiënt dus niet alleen inzicht geven in wat er geleverd wordt en tegen welke prijs, maar moet ook transparant zijn over de tijd die het kost om het gewenste product te leveren. Zo wordt het voor een patiënt duidelijk wanneer hij over het geneesmiddel kan beschikken. 11

12 Specifiek voor preferente geneesmiddelen geldt dat aangegeven moet worden of het geneesmiddel direct leverbaar is of niet. Als dit niet het geval is, moet de apotheker als dit mogelijk is, aangeven wanneer het wel leverbaar is. Als dit niet bekend is, moet de apotheker aangeven dat de verzekerde zich tot zijn/haar zorgverzekeraar moet wenden voor informatie, of dat de patiënt zich kan wenden tot een andere apotheek, die het mogelijk wel op voorraad heeft. 2.5 Factuurvoorschriften richting patiënten Een apotheek moet in de facturen aan patiënten duidelijk maken welke afzonderlijke prestaties en eventuele deelprestaties in rekening worden gebracht en welke prijzen daarbij worden gehanteerd. Een apotheek moet behalve de prijs voor een afzonderlijke prestatie en eventuele deelprestaties, zichtbaar maken welk deel van de prijs die in rekening wordt gebracht, betrekking heeft op de prijs van het URgeneesmiddel. Ook hier geldt dat als de prijs van het geneesmiddel niet bekend is, op de factuur aangegeven wordt dat de patiënt die informatie bij de zorgverzekeraar moet opvragen. 12

13 13

14 3. Achtergrondinformatie 3.1 Transparantie-eisen uit de Wmg De NZa heeft op haar website enkele documenten gepubliceerd die ingaan op de transparantie-eisen uit de Wmg voor zorgaanbieders én zorgverzekeraars Eisen aan zorgaanbieders Voor zorgaanbieders heeft de NZa het document Richtsnoer Informatieverstrekking Zorgaanbieders (hierna Richtsnoer Zorgaanbieders) opgesteld 5. Dit richtsnoer geeft een uitleg van de wettelijke eisen uit de artikelen 38 en 39 6 van de Wmg waaraan zorgaanbieders moeten voldoen. Daarnaast vult de NZa in het richtsnoer een aantal begrippen uit de wet nader in. Daarbij geeft de NZa aan welke informatie in ieder geval moet worden verstrekt door zorgaanbieders. Zorgaanbieders kunnen dit document gebruiken om aan de wet te voldoen. De eisen uit het Richtsnoer Zorgaanbieders gelden voor alle zorgaanbieders (waaronder dus ook apotheken) en hebben daardoor een algemeen karakter. Alle zorgaanbieders in Nederland moeten zich houden aan de Wmg en dus ook aan dit richtsnoer Eisen aan zorgverzekeraars Daarnaast geldt dat ook zorgverzekeraars een informatietaak hebben richting hun verzekerden, onder andere als het gaat om geneesmiddelen. De informatie-eisen die de NZa aan zorgverzekeraars stellen zijn opgenomen in de beleidsregel informatieverstrekking zorgverzekeraars en volmachten (TH/BR-007) en specifiek geldt dat zij op hun website over geneesmiddelen het volgende moeten vermelden: uitleg wat het geneesmiddelenbeleid inhoudt; de werkzame stoffen waarvoor het beleid geldt en de vermelding van de geneesmiddelen waar de verzekerde (al dan niet onder voorwaarden) aanspraak op heeft voor vergoeding; de procedure/actie die de verzekerde moet ondernemen als behandeling met een preferent geneesmiddel medisch niet verantwoord is. Bijvoorbeeld: moet een verzekerde vooraf toestemming vragen voor ander geneesmiddel of kan de verzekerde ook achteraf het voorschrift van de (huis)arts voorleggen? Welk geneesmiddel voor vergoeding in aanmerking komt, wanneer een preferent middel niet leverbaar is. Daarnaast geldt dat de zorgverzekeraar, indien dit van toepassing is, moet aangeven 7 : op welke wijze het preferentiebeleid doorwerkt op het eigen risico van de verzekerde. Als de zorgverzekeraar voor geneesmiddelen voorlopige prijzen hanteert waarop achteraf correcties kunnen plaatsvinden, moet de verzekerde 5 s.pdf 6 Voor de exacte wetteksten en een toelichting daarop verwijzen wij u naar het document Richtsnoer Zorgaanbieders. 7 Van toepassing als de zorgverzekeraar rechtstreeks met de fabrikant onderhandelt over de prijs of een bonus of korting. 14

15 hierover vooraf worden geïnformeerd. De verzekerde moet periodiek worden geïnformeerd over de verrekening van de uiteindelijke prijzen met zijn eigen risico. Als de zorgverzekeraar wijzigingen aanbrengt in zijn preferentie/geneesmiddelenbeleid moeten alle verzekerden hierover worden geïnformeerd. Dus niet alleen de verzekerden die bepaalde geneesmiddelen gebruiken. 3.2 Transparantie-eisen uit de Regeling Farmacie Per 1 januari 2012 gelden nieuwe prestaties voor farmaceutische zorg. De prijzen voor deze prestaties zijn ook per 1 januari 2012 vrij gegeven. Om deze reden heeft de NZa de Regeling Farmacie uitgebreid met de standaardprijslijst. In deze regeling worden eisen gesteld aan de transparantie die apotheken moeten bieden aan patiënten. De eisen uit de Regeling Farmacie zijn een aanvulling op de eisen uit het richtsnoer en stellen op enkele punten striktere eisen. De transparantie-eisen uit de Regeling Farmacie zien op twee verschillende onderwerpen, te weten op transparantie van: de prijs de declaratievoorschriften. 15

16 4. Misleiding Uiteraard geldt voor alle bovengenoemde informatie die aan patiënten wordt gegeven dat die niet misleidend mag zijn. Dit geldt voor alle zorgaanbieders. De NZa beschouwt informatie als misleidend als een zorgaanbieder informatie aan een patiënt geeft die niet juist is, of die de gemiddelde patiënt op welke manier dan ook misleidt. Het is hierbij niet van belang of een patiënt ook echt misleid is. Daadwerkelijke misleiding van een patiënt is geen vereiste om van misleiding te spreken. Het gaat erom dat de gemiddelde patiënt door de misleiding een onjuist beeld kan krijgen van een product of dienst en daardoor tot aanschaf hiervan overgaat terwijl de patiënt anders mogelijk niet tot aanschaf was overgegaan. In het Richtsnoer Zorgaanbieders staat meer informatie over misleiding 16

17 17