VN Verklaring over de Rechten van Inheemse Volken Petitie met een oproep aan de Nederlandse regering en politiek om deze verklaring krachtig te implementeren in het Nederlandse beleid Drumceremonie voor VN Verklaring over de Rechten van Inheemse Volken, Deventer, 13 september 2014 30 september 2014 Nederlands Samenwerkingsverband voor Inheemse Volken 1
Petitie van 7 aanbevelingen en 6 statements met een oproep aan de Nederlandse regering en politiek om de VN Verklaring over de Rechten van Inheemse Volken krachtig te implementeren in het Nederlandse beleid Nederlands Samenwerkingsverband voor Inheemse Volken Contactpersoon: NCIV Nederlands Centrum voor Inheemse Volken Mr. Leo van der Vlist Postbus 94098 1090 GB Amsterdam leo.vandervlist@nciv.net Nederlands Samenwerkingsverband voor Inheemse Volken 2
Inhoudsopgave Inleiding... 4 Visie en missie statement NSIV.. 6 7 Aanbevelingen NSIV... 7 Statement Mapuche Stichting Folil........ 8 Statement Nusa Alifuru... 10 Statement Nederlands Centrum voor Inheemse Volken... 15 Statement Centrum EMMA.... 18 Statement Kalahari Support Group..... 20 Statement voor Shuar in Puyo, Ecuador...... 22 3
Inleiding Op 13 september 2007 werd de Verklaring over de Rechten van Inheemse Volken aangenomen door de Verenigde Naties. Maar helaas worden de rechten van inheemse volken wereldwijd nog steeds ernstig geschonden. 1 Om die reden organiseert het Nederlands Samenwerkingsverband voor Inheemse Volken jaarlijks op 13 september een drumceremonie om de implementatie van deze Verklaring kracht bij te zetten. Op 9 september j.l. konden we in de NRC lezen dat 4 Asháninka activisten, die zich verzetten tegen illegale houtkap in hun gebied in Peru werden vermoord. 2 In de Filippijnen werden in Augustus j.l. 7 mensenrechtenactivisten vermoord waaronder een inheemse activist die zich verzette tegen palmolie uitbreiding op hun grondgebied. 3 Een net verschenen rapport beschrijft een reeks van moorden op de Kaiowá Guarani in Brazilië die zich verzetten tegen de steeds verder oprukkende soja, suikerriet en veeteelt op hun grondgebied. 4 Dit zijn slechts enkele recente voorbeelden van een wereldwijd patroon van ernstige schendingen van de rechten van inheemse volken. Nederland heeft ILO Verdrag Nr. 169 betreffende inheemse volken in 1998 geratificeerd en stemde op 13 september 2007 in de Algemene Vergadering van de VN voor het aannemen van de VN Verklaring over de Rechten van Inheemse Volken. Dat schept verplichtingen. Bovendien vond bij de Verenigde Naties op 22 & 23 september 2014 in New York een Wereld Conferentie over Inheemse Volken plaats waar door de Algemene Vergadering een uitkomst document werd aangenomen dat oproept de VN Verklaring te implementeren. 5 Ook Nederland heeft zich dus aan deze uitkomst gecommitteerd. Met dit document roept het Nederlands Samenwerkingsverband voor Inheemse Volken 6 de Nederlandse regering en politiek op om de VN Verklaring over de Rechten van Inheemse Volken krachtig te implementeren in het Nederlandse beleid. De overheid en de politiek in Nederland kunnen een belangrijke rol spelen bij het bevorderen van de rechten van inheemse volken. Nederland importeert bijvoorbeeld veel hout, palmolie, soja en suikerriet uit landen waar de rechten van inheemse volken worden geschonden, juist vanwege de handel in deze grondstoffen en gewassen. De Nederlandse overheid kan onder meer via internationale samenwerking, haar buitenlands beleid en beleid op het gebied van duurzame handel, klimaat en biodiversiteit veel invloed uitoefenen op het welzijn van inheemse volken. Volgens het VN-Permanent Forum voor Inheemse Zaken zijn er ruim 370 miljoen inheemse mensen op de wereld verspreid over 90 landen. Hun woongebied beslaat ongeveer 20 procent van de aardoppervlakte veelal ecologisch waardevolle gebieden. Samen vertegenwoordigen zij ongeveer 5.000 verschillende volken, talen en culturen. 1 Daarvan zijn vele voorbeelden te vinden op onder meer de websites: http://www.indigenousportal.com/human-rights/ en http://intercontinentalcry.org/category/monthly-report/ 2 NRC, 9 september 2014: De wraak van illegale houtkappers in de Amazone 3 http://iva.aippnet.org/philippines-ruthless-legacy-7-activists-killed-in-august/ 4 Brief report on the violations of the human rights of the indigenous Kaiowá Guarani peoples in Mato Grosso do Sul, Brazil, 2014 5 http://www.un.org/en/ga/search/view_doc.asp?symbol=a/69/l.1 6 Het Nederlands Samenwerkingsverband voor Inheemse Volken bestaat uit: Arctic Peoples Alert Stichting Bovenlandse Indianen Suriname de Kiva Mapuche stichting Folil Front Siwa Lima/Bangsa Adat AliFURU HAPIN Kalahari Support Group Lakota Stichting Stichting Nanai Nederlands Centrum voor Inheemse Volken SAMON SDSP SEED Samburu Stichting EMMA - Stichting Hoogland Indianen Stichting Saka Mese Nusa AliFURU Stichting AKAR Stichting Manusia Papua-Stichting Rajori Stichting Zelfbeschikking West-Sahara - Survival International Nederland Small World Foundation Taklla Inkary - UNPO Uyghur Support Groep Nederland Uyghurs Vereniging Nederland - Van Malsen Foundation - Vereniging Hawaasa Oromo Nederland. Voor meer informatie: www.samenwerkingsverbandinheemsevolken.nl 4
Speciale aandacht voor inheemse volken is onder meer noodzakelijk om de volgende redenen: Inheemse volken verkeren in een zeer kwetsbare en gemarginaliseerde positie en behoren tot de allerarmsten van de wereld. De rechten van inheemse volken worden wereldwijd nog altijd ernstig geschonden. Inheemse volken hebben eigen visies op ontwikkeling waarin hun relatie met hun voorouderlijke grondgebieden een centrale rol speelt. Inheemse volken kunnen met hun woongebieden, levensstijl, wereld visies en kennis een belangrijke rol spelen bij klimaatverandering, biodiversiteit en duurzame ontwikkeling. Inheemse volken vertegenwoordigen een groot deel van de culturele diversiteit in de wereld. In dit document presenteren wij het visie en missie statement van het Nederlands Samenwerkingsverband voor Inheemse Volken en zeven gezamenlijk geformuleerde aanbevelingen waarmee Nederland concreet kan bijdragen aan het verbeteren van de situatie van inheemse volken op het terrein van mensenrechten, ontwikkelingssamenwerking, Maatschappelijk Verantwoord Ondernemen, internationaal handelsbeleid, klimaat en biodiversiteit en intellectuele eigendomsrechten. Dit document bevat daarnaast ook 6 statements met specifieke aanbevelingen van partners van het Nederlands Samenwerkingsverband voor Inheemse Volken. 5
Nederlands Samenwerkingsverband voor Inheemse Volken Visie Een wereld waarin respect voor de bronnen van het leven centraal staat en alle mensen gelijkwaardig zijn en vanuit verbondenheid met elkaar en het leven de aarde zorgvuldig beheren voor huidige en toekomstige generaties. In de beleving van veel inheemse volken staat respect voor de bronnen van het leven centraal en zijn alle mensen vanuit dat respect gelijkwaardig en met elkaar en het leven verbonden. Er is geen sprake van bezit van de aarde maar van het zorgvuldig beheren ervan voor het welzijn van huidige en toekomstige generaties. Wij zijn door deze visie geïnspireerd. Missie Het Nederlands Samenwerkingsverband voor Inheemse Volken zet zich in voor het naleven van de VN Verklaring over de Rechten van Inheemse Volken en vraagt aandacht voor onze gezamenlijke verantwoordelijkheid om zorg te dragen voor het evenwicht van het leven op aarde voor huidige en toekomstige generaties. De rechten van inheemse volken worden wereldwijd ernstig geschonden en de bronnen van het leven op aarde worden aangetast door een ontwikkelingsmodel dat deze rechten niet respecteert en niet in balans is met een zorgvuldig beheer van de aarde. Wij zetten ons daarom in voor het naleven van de Verklaring over de Rechten van Inheemse Volken die op 13 september 2007 is aangenomen door de Verenigde Naties en vragen aandacht voor de visie van inheemse volken over ontwikkeling met respect voor de bronnen van het leven. Het Nederlands Samenwerkingsverband voor Inheemse Volken bestaat uit Nederlandse organisaties die zich inzetten voor het bevorderen van de rechten van inheemse volken. Naast de eigen activiteiten zetten we ons er via dit samenwerkingsverband ook gezamenlijk voor in om dit doel na te streven. Voor meer informatie: www.samenwerkingsverbandinheemsevolken.nl Leden: Arctic Peoples Alert Stichting Bovenlandse Indianen Suriname de Kiva Mapuche stichting Folil Front Siwa Lima/Bangsa Adat AliFURU HAPIN Kalahari Support Group Lakota Stichting Stichting Nanai Nederlands Centrum voor Inheemse Volken SAMON SEED Samburu Stichting EMMA - Stichting Hoogland Indianen Stichting Saka Mese Nusa AliFURU Stichting AKAR Stichting Duurzame Samenleving Papua Barat Stichting Manusia Papua-Stichting Rajori Stichting Terra Nossa Survival International Nederland Small World Foundation Taklla Inkary - UNPO Uyghur Support Groep Nederland Uyghurs Vereniging Nederland - Van Malsen Foundation - Vereniging Hawaasa Oromo Nederland. 6
7 aanbevelingen aan Nederlandse regering en parlement Aanbeveling 1: Inheemse volken beleid Nederland stelt een nieuwe beleidsnotitie inheemse volken op, in nauw overleg met vertegenwoordigers van inheemse volken en gebaseerd op de VN Verklaring over de Rechten van Inheemse Volken. Aanbeveling 2: Mensenrechten Nederland schenkt in haar buitenlandse beleid krachtig aandacht aan het naleven van de VN Verklaring over de Rechten van Inheemse Volken Aanbeveling 3: Ontwikkelingssamenwerking Nederland past het OS beleid aan zodat het effectief bijdraagt aan door inheemse volken zelf gewenste ontwikkeling en stelt OS middelen ter beschikking die specifiek beogen inheemse volken direct te ondersteunen. Aanbeveling 4: Maatschappelijk Verantwoord Ondernemen Nederland bevordert de waarborging van de rechten van inheemse volken in het beleid met betrekking tot maatschappelijk verantwoord ondernemen en ziet toe op effectieve monitoring van de naleving van dit beleid door Nederlandse bedrijven. Aanbeveling 5: Internationaal Handelsbeleid Nederland bevordert dat er bij het afsluiten van internationale handelsverdragen garanties worden opgenomen voor het naleven van de rechten van inheemse volken en ziet toe op effectieve monitoring en handhaving daarvan. Aanbeveling 6: Klimaatverandering en biodiversiteit Nederland bevordert dat bij klimaat- en biodiversiteitsbeleid, zoals bijvoorbeeld REDD+, de rechten van inheemse volken worden gewaarborgd en dat inheemse volken effectief kunnen participeren aan mondiale klimaat- en biodiversiteitsonderhandelingen. Aanbeveling 7: Intellectueel eigendom Nederland bevordert dat er een goede internationale regelgeving komt (o.a. via de WIPO) die de traditionele kennis van inheemse volken beschermt en die hen op een eerlijke wijze laat meedelen in opbrengsten die (mede) door die kennis zijn verkregen. 7
Statement van Mapuche Stichting FOLIL Contactpersoon: Maria Railaf Zuniga maria@mapuche.nl folil@mapuche.nl www.mapuche.nl Mapuche stichting Folil is een onafhankelijke mensenrechten- en culturele organisatie die zich richt op de Mapuche, de inheemse bevolking van Chili en Argentinië. De situatie van de Mapuche De kern van de problematiek van de Mapuche is in één woord samen te vatten: grondgebied. Eind 19 e eeuw zijn de Mapuche hun grondgebied kwijtgeraakt. Dit is door de Chileense en de Argentijnse staat afgenomen en verkocht, onder andere aan bosbouwbedrijven en energiemaatschappijen. De bosbouwbedrijven hebben op grote schaal eucalyptusbomen geplant en de energiemaatschappijen hebben dammen geplaatst. Dit brengt schade toe aan het milieu. De Mapuche verzetten zich hier op verschillende manieren tegen. Door vreedzaam protest, maar ook door bezettingen van land dat zij als het hunne zien. Grond is een essentieel onderdeel van de Mapuche cultuur en de Mapuche voelen zich hiermee onlosmakelijk verbonden. Mapuche betekent niet voor niets Mensen van de Aarde (Mapu = land en che = mens). Anti-terrorismewet en het Inter-Amerikaanse Hof voor de Mensenrechten De bezettingen van grond worden door de Chileense regering gezien als een misdaad tegen de staat. De Chileense overheid past daarom bij bezettingen van land veelal de (tijdens het Pinochet-regime ingevoerde) anti-terrorismewet toe. Mensen kunnen op grond hiervan door militaire rechtbanken en op basis van verklaringen van anonieme getuigen worden berecht. Ook kan er zwaarder worden gestraft en zijn er minder waarborgen dan onder het gewone strafrecht. Acht Mapuche -waaronder drie traditionele leiders en een mensenrechtenactivist- die onder de antiterrorismewet voor (poging tot) brandstichting zijn veroordeeld tot straffen tussen de 5 en 10 jaar, zijn in 2013 in beroep gegaan bij het Inter-Amerikaanse Hof voor de Rechten van de Mens. In juli 2014 heeft het Hof geoordeeld dat Chili met de toepassing van de anti-terrorismewet het recht op een eerlijk proces van de acht Mapuche heeft geschonden. Het Hof stelde vast dat Chili "stereotype redeneringen en vooroordelen" had gebruikt om straf op te leggen. Ook was het recht van de verdediging om getuigen te horen geschonden. Het Hof heeft de Chileense regering gevraagd om hiertegen maatregelen te nemen. De vraag is echter hoe lang dit met de nieuwe regering van Michelle Bachelet zal gaan duren. Grondgebied Doordat de regeringen van Chili en Argentinië Mapuche land doorverkopen aan onder andere buitenlandse investeerders zijn de Mapuche verwikkelt in een langdurig juridisch conflict. Dit conflict is in de loop der jaren alleen maar ingewikkelder geworden. Er worden veel procedures gevoerd over de teruggave van land. Daarbij wordt door de Mapuche veelal een beroep gedaan op de ILO Conventie 169. Dit is een internationaal verdrag dat is geratificeerd door zowel Chili als Argentinië. De ILO Conventie 169 gaat uit van erkenning van de landrechten van Inheemse en Tribale Volken. Erkenning van de landrechten betekent het aanwijzen van een stuk land waarop zekere collectieve 8
rechten bestaan, vooral met betrekking tot de toegang tot dat gebied. Ook gaat de conventie uit van consultatie van de gemeenschappen voordat overeenkomsten voor exploratie en exploitatie worden gesloten. Aanbevelingen Wij zijn van mening dat het toepassen van steeds strengere regelgeving niet de oplossing is voor een sociaal conflict. Er zal op de langere termijn naar oplossingen moeten worden gekeken. Wij vinden dat de Chileense overheid zich sterk moet maken voor al haar burgers. De Nederlands overheid zou Chili hierop moeten aanspreken door te wijzen op de internationale mensenrechtenverdragen en er op aan te dringen de anti-terorismewet niet toe te passen op de Mapuche burgers. Wij wijzen dan ook nadrukkelijk op artikel 2 van de VN-verklaring over de rechten van de inheemse volken: Inheemse volken en individuen zijn vrij en gelijk aan alle andere volken en individuen en moeten hun rechten kunnen uitoefenen zonder enige vorm van discriminatie, met name wanneer deze gebaseerd is op hun inheemse afkomst of identiteit. Wij vragen voorts om een onverkorte toepassing van de ILO conventie 169. Tot nu toe hebben 22 landen ILO Conventie 169 geratificeerd, waaronder Nederland in 1998. De effectiviteit moet gewaarborgd worden door de landen erop aan te spreken die zich hier niet aan houden. Wij vragen de Nederlandse overheid om zich hier sterk voor te maken. 9
SAKA MESE NUSA ALIFURU FOUNDATION Maluku en haar Rijkdom Wat kunnen wij verwachten in de toekomst Bijdrage aan Statement Samenwerkingsverband semuel Sahureka 13 september 2014 Stichting Nusa AlifURU email: mu@nusaalifuru.org semuel Sahureka Martin Talarima Postbus 11432 site: www.nusaalifuru.org 06.10158515 06.15050424 1001 GK Amsterdam giro: 5192223 10
Saka Mese Nusa AlifURU foundation Watch vigorously over our Living Environment Philippines MALUK U Australia Rapport betreffende: Maluku en haar rijkdom. Wat kunnen wij verwachten in de toekomst. kwestie: Grondstoffen en economie gebied: Maluku geschreven door: semuel Sahureka Stichting Saka Mese Nusa AlifURU: Stichting Saka Mese Nusa AlifURU werd opgericht in 2007 in gezamenlijk overleg met de Raad van Adat Oudsten in Maluku. Doel van Stichting Saka Mese Nusa AlifURU is het opkomen en het beschermen van de rechten van het inheemse AlifURU volk in Maluku. De Stichting staat in Nederland sinds augustus 2007 geregistreerd. De heren Martin Talarima en semuel Sahureka zijn de oprichters van Stichting Saka Mese Nusa AlifURU Functies: Directeur, semuel Sahureka Speciaal afgezant Saniri Tua Adat Maluku, Martin Talarima 11
Saka Mese Nusa AlifURU foundation Watch vigorously over our Living Environment Maluku en haar natuurlijke hulpbronnen Maluku en de crisis. Wat kunnen wij verwachten in de toekomst De crisis is nog niet voorbij. De rijkdom van Maluku zal niet ten goede komen aan het inheemse AlifURU volk, integendeel de onderdrukking en uitbuiting zal zich alleen maar verergeren. De verwachtingen voor de toekomst zijn dan ook erg somber. Want geheel aan het oog onttrokken zal de crisis voor inheemse volken en met name voor het inheemse AlifURU volk en haar land de R.M.S. rampzalige gevolgen hebben. Onze natuurlijke hulpbronnen: 1- In Maluku bevinden zich meer dan 40 plekken die potentieel door mijnbouw geëxploiteerd kunnen worden. Aangetroffen worden grondstoffen zoals kolen, lood, kwartszand*, zwavel, asbest, koper, nikkel, mangaan, chroom, puimsteen** en andere mineralen. * kwartszand, witzand of zilverzand toegepast in slijpmachines, schuurpapier, schuurmiddelen en lijmen. **puimsteen wordt toegepast in cement en voor verschillende betonsoorten. 2- Gas en olie op en nabij Seram, Buru, Aru en Tanimbar 3- Goud op Ceram*, Wetar, Romang en Lirang * veel lokale gouddelvers, maar ook uit China, Engeland en Australie. Het onachtzaam delven van goud kan verstrekkende gevolgen hebben voor de natuur. 4- Bandazee rijk aan verscheidenheid aan vissen o.a. tonijn Grondstoffen en de wereldeconomie De internationale economie rust op 2 pijlers; geld en grondstoffen, met name olie. Beiden zijn hard nodig om zowel de nationale als de internationale economie draaiende te houden. Het exploiteren en het in kaart brengen van nieuwe gebieden met grondstoffen vindt nog steeds wereldwijd plaats. Het is algemeen bekend dat de meeste grondstoffen zich in gebieden bevinden die aan inheemse volken toebehoren en die nog steeds door hen bewoond worden. Vraag naar olie in de wereld neemt toe Vooral (aard) olie die de belangrijkste grondstof en basis vormt voor de economie van vele landen. Hoewel er de laatste decennia hardnekkig gezocht werd naar andere alternatieve energiebronnen blijft de fossiele energiebron nog wel even nodig en zelfs misschien nog meer nodig dan voor de cirsis. Want olie wordt in de toekomst schaarser. Zelfs nu is de wereld steeds afhankelijker van olie uit een beperkt aantal gebieden. Met name de afhankelijkheid van westerse landen w.o. Nederland naar olie zal toenemen. 12
Het Internationaal Energie Agentschap (IEA) voorspelt dat de vraag naar olie tot 2035 blijft toenemen. Bij een toenemende vraag naar olie tegenover een krappe oliemarkt zal de olieprijs alleen maar stijgen. Oliemaatschappijen zullen hier slim op inspelen en zich richten op productiegroei en op zoek gaan naar nieuwe oliebronnen, zowel op het land als in de zee. De verwachtingen zijn dat de aandacht zich zal verschuiven naar diepzeebronnen en onherbergzame gebieden (= kwetsbare gebieden) zoals het Noordpool gebied. Het aantal diepzeeboringen zal toenemen doordat nieuwe olieplatforms in gebruik zullen worden genomen. Oliemaatschappijen zullen dus op korte termijn flink investeren om de productiegroei te realiseren en om aan de vraag naar olie te voldoen en worden hierin gesteund door landen die afhankelijk zijn van olie. Economische belangen Wij verwachten dat de meeste rijke landen eerder prioriteit zullen blijven geven aan hun eigen economische belangen boven mensenrechten, inheemse rechten en de natuur. Kortom, er zal weinig tot geen rekening worden gehouden met de lokale (inheemse) bevolking en zelfs met het milieu (natuur). Regeringen van olieproducerende landen (w.o. Indonesië) en landen die rijk zijn aan grondstoffen (in dit geval ook Indonesië) zullen hiervan dankbaar gebruik maken. Onze verwachtingen zijn dan dat Indonesië: ruime handelsakkoorden zal sluiten met landen die olie en andere grondstoffen nodig hebben meer vrijheid zal geven voor oliemaatschappijen meer ruimte zal bieden voor internationale investeerders en kredietgevers (banken) sneller concessie zal geven of kartels vormen met andere multinationals, bijvoorbeeld in de visserij, houtkap, ijzererts en edelmetalen (goud, zilver en diamant) makkelijker garanties zal afdwingen voor snellere wapenleveranties Grondgebied Maluku = Republik Maluku Selatan Indonesië zal vanwege zijn economische belangen in de Republiek Maluku Selatan zijn militaire bezetting verder opbouwen en verstevigen. Voor de RMS en zijn inheemse AlifURU volk zal de situatie van onderdrukking, uitbuiting en bezetting alleen maar verergeren. Indonesië zal elke vorm van sympathie en streven van het AlifURU volk naar een Vrij en Onafhankelijk R.M.S. meedogenloos onderdrukken. Olie en gas Verwacht wordt dat Indonesië de productie van olie sterk zal verhogen en het zoeken zowel op land als in zee naar nieuwe oliebronnen en gasbronnen zal intensiveren. Er zijn reeds nieuwe oliebronnen gevonden in oost Seram en met name in de Seram zee, met een gezamenlijke capaciteit van honderden miljoenen vaten. Plannen om een olieplatform te bouwen tussen Seram en Nieuw Guinea zijn reeds gemaakt. Het aantal diepzeeboringen zal enorm toenemen. Uit onderzoek is gebleken dat er mogelijk ook gas aanwezig is. Transmigratie Verwacht wordt dat Indonesië in 2015 haar transmigratie politiek zal voortzetten en honderden Javaanse gezinnen naar Seram en andere zuidelijke eilanden zal overbrengen. Dit betekent dat grote delen van het oerwoud nog gekapt zullen worden om iedereen te kunnen huisvesten. Complete dorpen zullen worden gebouwd. 13
Oerwoud verdwijnt In de komende jaren zal echter nog meer oerwoud verdwijnen: voor de bouw van olie- en gasinstallaties voor de uitbreiding van de militaire radar installatie (Indonesische Luchtmacht) op het grondgebied van het dorp Ilngei op het eiland Tanimbar voor militaire bases o Op het eiland Tanimbar zijn recent de Indonesische land- en zeemacht met tientallen manschappen uitgebreid en hun aantal wordt nu geschat op 1500. o I.v.m. het uitbreiden van het aantal manschappen zijn hun basiskampen op het grondgebied van de dorpen Lauran (Indonesische Landmacht) en Olilit (Indonesische Zeemacht) ook verder uitgebreid. om palmolie plantages en andere vormen van monocultuur aan te leggen of deze uit te bereiden met name op Seram, Buru, Tanimbar (Yamdena) en Aru. Status Inheemse AlifURU volk Hoewel Indonesië in 2007 voor het adopteren van de VN Verklaring over de Rechten van Inheemse Volken heeft gestemd zal zij de rechten van het inheemse AlifURU volk en andere inheemse volken niet erkennen. SBY Yudoyono ontkende tijdens zijn speech in de VN in 2012 het bestaan van inheemse volken in Indonesië. Indonesië zal: het AlifURU adat systeem in heel Maluku verder ontmantelen o er is een petition on line gestart door Fonds Rescue Maluku om de Indonesische regering dringend te verzoeken onmiddellijk te stoppen de adat AlifURU te ontmantelen. Zie link hieronder https://secure.avaaz.org/nl/petition/indonesische_regering_stop_de_transmigratie_onteig ening_alifuru_gronden_en_illegale_houtkap/?nklpyhb protesten van het inheemse AlifURU volk om voor hun rechten op te komen volledig negeren een aanvang maken om de naam AlifURU en alles wat met de AlifURU identiteit te maken heeft te verbieden zijn transmigratiepolitiek opvoeren (aantal gezinnen) en versnellen Politiek en mensenrechten Helaas schuilt achter alle mooie beloftes, woorden en verklaringen van de meeste (rijke) landen een verraderlijk politiek-economisch egoïsme eigen belang gaat boven menselijk leed en pijn elders in de wereld. Vrijheid en Onafhankelijkheid Wat de meeste rijke landen betreft hoeven beide inheemse volken Papua en AlifURU niets te verwachten. Beide inheemse volken zullen op eigen krachten voor hun Vrijheid en Onafhankelijkheid in deze wereldwijde economische crisis moeten strijden. Nederland en mensenrechten Maar toch spreken we de verwachting en de hoop uit dat de Nederlandse regering haar passieve houding m.b.t. het schenden van mensenrechten en inheemse rechten door Indonesië in Maluku en Papua zal veranderen en haar politieke en economische invloed zal gebruiken om Indonesië te dwingen de mensenrechten te respecteren. 14
Statement van het Nederlands Centrum voor Inheemse Volken (NCIV) contactpersoon: Leo van der Vlist, directeur Postbus 94098 1090GB Amsterdam tel: 06-12936948 leo.vandervlist@nciv.net www.indigenouspeoples.nl Het Nederlands Centrum voor Inheemse Volken zet zich sinds 1969 in voor de rechten van inheemse volken. Het NCIV heeft sindsdien een belangrijke bijdrage geleverd aan het tot stand komen van de VN Verklaring over de Rechten van Inheemse Volken (2007) en het creëren van nieuwe mechanismen voor inheemse volken bij de VN, zoals het Permanent Forum voor Inheemse Zaken. Daarnaast heeft het NCIV bijgedragen aan de ontwikkeling van een wereldwijde beweging van en voor inheemse volken door het organiseren van internationale conferenties en het ondersteunen van lokale capaciteitsopbouw. Ook in Nederland heeft het NCIV met publieksactiviteiten en beleidsdialoog bijgedragen aan de bevordering van de rechten van inheemse volken. Sinds 2009 functioneert het NCIV vooral als expertisecentrum in Nederland over inheemse volken. Door kennis te bundelen en doelgericht in te zetten in dialoog met de Nederlandse overheid, ngo s, bedrijfsleven en de media wil het NCIV het Nederlandse beleid ten aanzien van inheemse volken positief beïnvloeden en meer draagvlak krijgen in de Nederlandse samenleving voor het verbeteren van de situatie van inheemse volken. Het NCIV zet zich met name in voor het naleven door Nederland van de VN Verklaring over de Rechten van Inheemse Volken. Concreet heeft het NCIV zich sinds 13 september 2013 onder anderen ingezet voor: Het field testen van een guideline voor het implementeren van het recht op free, prior and informed consent voor de Forest Stewardship Council (FSC) met bedrijven in China en Mozambique. 7 Het uitvoeren van landen risico analyses op het terrein van sociale issues (arbeidsrechten en rechten van inheemse volken) tbv het gebruik van Controlled Wood door FSC. Publicatie van een rapport over dispute settlement bij diverse certificerings systemen. 8 Het oplossen van conflicten tussen inheemse communities en palmolie bedrijven in Maleisië en Indonesië. Een dialoog met het ministerie van Infrastructuur en Milieu over het Nederlands beleid met betrekking tot duurzaam inkopen van hout na afkeuring van het Maleise systeem MTCS. 9 7 http://mxwood.com/wp-content/uploads/2012/11/fsc-guidelines-for-fpic_version-1.pdf 8 Dispute resolution and settlement for biomass certification schemes A mapping exercise of needs and potentials - A research paper of the EPFL Energy Center, March 2014. 9 O.a. door middel van een bezoek met delegatie uit Maleisië aan ministerie van Buitenlandse Zaken op 17 juli 2014. 15
We vragen graag bijzondere aandacht voor twee thema s die van groot belang zijn voor het welzijn van inheemse volken. Landrechten en voedselzekerheid Met de toenemende vraag naar grondstoffen en gewassen in de wereld neemt de druk op het grondgebied van inheemse volken steeds verder toe. In zijn rapport aan de Mensenrechten Raad in 2011 onderstreepte de VN Speciale Rapporteur over de Rechten van Inheemse Volken dat het winnen van grondstoffen en ontwikkelingsactiviteiten op of nabij inheems grondgebied wereldwijd de grootste zorg van inheemse volken is en de belangrijkste uitdaging om hun rechten uit te kunnen oefenen. 10 Bescherming van landrechten behoort tot de kern van het beschermen van de rechten van inheemse volken die, voor zover ze niet al naar de steden zijn getrokken, voor hun bestaan zeer afhankelijk zijn van hun land. Dit wordt in de VN Verklaring over de Rechten van Inheemse Volken onder meer in artikel 26 tot uitdrukking gebracht. Artikel 26 1. Inheemse volken hebben het recht op de landen, gebieden en middelen die van oudsher hun eigendom waren, die ze in gebruik hadden of die ze anderszins verworven. 2. Inheemse volken hebben het recht van eigendom, gebruik, ontwikkeling en bestuur op de landen, gebieden en middelen die ze bezitten uit hoofde van traditioneel eigendom of ander traditioneel gebruik, of die ze anderszins hebben verworven. 3. Staten zullen deze landen, gebieden en middelen wettelijk erkennen en beschermen. Het erkennen zal geschieden met alle respect voor de gebruiken, tradities en pachtstelsels van de betrokken inheemse volken. We zijn daarom verheugd dat minister Ploumen onlangs een Multi Stakeholder Dialoog over Land Governance in het leven heeft geroepen in Nederland. Het NCIV heeft daar samen met andere NGOs voor gepleit en heeft ook aangegeven actief bij de uitvoering betrokken te willen zijn. We bevelen aan om de bescherming van de land (gebruiks-)rechten van inheemse volken in het MSD LG voldoende prioriteit te geven en concrete acties te ontwikkelen die de bescherming van die land (gebruiks-)rechten van inheemse volken beter zullen waarborgen. Maatschappelijk Verantwoord Ondernemen Het rapport The Impact of the Dutch Economy on Indigenous Peoples van het Nederlands Centrum voor Inheemse Volken (NCIV, december 2010) laat zien dat de productie van palmolie en hout in Indonesië en Maleisië en soja in Brazilië een enorme negatieve impact heeft op het welzijn van inheemse volken en dat Nederland een grote importeur is van deze producten. Die impact bestaat uit het verlies van land, vervuiling van de leefomgeving en afname van biodiversiteit, verlies van cultuur, schending van mensenrechten, ontstaan van conflicten en aantasting van voedselzekerheid. Desondanks zet Nederland in op het gebruik van soja, palmolie en suikerriet als duurzame biobrandstof. De bescherming van de rechten van inheemse volken wordt echter door het overkoepelende beleidsdocument van de EU op dit gebied, de Renewable Energy Directive (RED), niet of nauwelijks gewaarborgd. De Directive bevat geen sociale criteria waaraan duurzame biobrandstoffen moeten voldoen. Ook op andere economische terreinen hebben Nederlandse bedrijven te maken met de rechten van inheemse volken. Het Nederlandse bedrijf Arcadis is betrokken bij de bouw van de Belo Monte stuwdam in Brazilië. Dit dammenproject zet een gebied van ongeveer 500 vierkante kilometer regenwoud onder water, waardoor circa 16.000 bewoners moeten verhuizen. De bewoners zijn veelal inheemsen zoals Arara, Juruna en Xikrin die voor hun overleven afhankelijk zijn van de Xingu rivier en 10 A/HRC/18/35, para. 57 16
tegen de bouw van de dam in deze rivier zijn. Inwoners van het inheemse dorpje San Dionisio del Mar in Mexico zijn kwaad op de Nederlandse pensioenbelegger PGGM vanwege de bouw van een windmolenpark op hun grondgebied. En Shell boort op verschillende plekken in de wereld, waar rechten van inheemse volken in het geding zijn, naar olie. De Nederlandse regering heeft dit jaar besloten het Maleisische houtkeurmerk MTCS toe te laten tot het Nederlandse inkoopbeleid terwijl haar onafhankelijk adviesorgaan TPAC had vastgesteld dat MTCS nog altijd niet aan de Nederlandse criteria voor duurzaam hout voldoet en met name de rechten van inheemse volken in Maleisië onvoldoende waarborgt. Nederland heeft veel steun gegeven aan de ontwikkeling van het zogenaamde Ruggie framework dat onder meer stelt dat bedrijven mensenrechtennormen dienen te respecteren. De VN Werkgroep die zich bezighoudt met de implementatie van dit framework erkent in haar eerste rapport aan de VN Mensenrechtenraad dat inheemse volken diepgaand en disproportioneel getroffen worden door bedrijven-gerelateerde activiteiten, zoals grondstoffen winning en ontwikkeling van infrastructuur, dat zij vaak in de wetgeving en sociale uitvoeringspraktijken gediscrimineerd worden en gemarginaliseerd worden bij de ontwikkeling van beleid, wetgeving en reguleringen met betrekking tot handel en mensenrechten waarvan zij impact ondervinden. De Werkgroep kondigde daarom aan dat het bijzondere aandacht zal geven aan de situatie van inheemse volken als een groep die kwetsbaar is voor de impact van activiteiten van bedrijven. 11 Een belangrijk principe dat is ontwikkeld om de rechten van inheemse volken te waarborgen bij de ontwikkeling van projecten die van invloed zijn op hun welzijn en leefomgeving is dat inheemse volken hun vrijwillige, voorafgaande en geïnformeerde toestemming (FPIC, free, prior informed consent) moeten verlenen. Dit wordt in de VN Verklaring over de Rechten van Inheemse Volken onder meer in artikel 32 tot uitdrukking gebracht. Artikel 32 1. Inheemse volken hebben het recht prioriteiten te stellen en strategieën te formuleren voor de ontwikkeling of het gebruik van hun landen of gebieden en andere middelen. 2. Staten zullen overleggen en te goeder trouw samenwerken met de betrokken inheemse volken via hun eigen vertegenwoordigingsinstituten teneinde hun vrijwillige, voorafgaande en geïnformeerde toestemming te krijgen voordat ze projecten goedkeuren die van invloed zijn op hun landen of gebieden en andere middelen, met name in verband met de ontwikkeling, het gebruik of de exploitatie van mineralen, water of andere hulpbronnen. 3. Staten zullen effectieve mechanismen bieden voor een rechtvaardige en eerlijke genoegdoening voor dergelijke activiteiten en gepaste maatregelen zullen worden getroffen om de nadelige milieu-, economische, sociale, culturele en spirituele invloeden te beperken. Wij bevelen daarom aan dat Nederland in het MVO beleid bijzondere aandacht besteed aan de bescherming van de rechten van inheemse volken en met name hun recht op FPIC. Wij vragen ook dat Nederland zich inzet om de EU RED te herzien en daarin sociale criteria op te nemen die de rechten van inheemse volken, zoals het recht op FPIC, voldoende waarborgen. Daarnaast zou Nederland aan bedrijven die in aanmerking willen komen voor steun van de Nederlandse overheid als voorwaarde moeten stellen dat ze de rechten van inheemse volken, inclusief het recht op FPIC, waarborgen en de naleving ervan effectief monitoren. In het duurzaam inkoopbeleid zou Nederland er tenslotte voor moeten zorgen dat de waarborging van de rechten van inheemse volken stevig wordt verankerd en streng wordt gemonitord en gehandhaafd. 11 Working Group on the issue of human rights and transnational corporations and other business enterprises; Concept and discussion note for consultation with stakeholders on 14 February 2013 17
EMMA Centrum voor Wereld, Vrede en Milieu september 2014 Statement van Centrum EMMA Contactpersoon: Olav Meijer Cremerstraat 245/247 3532 BJ Utrecht T: 030-293 87 17 E: info@emmacentrum.nl W: www.emmacentrum.nl De Verklaring van de Algemene Vergadering van de Verenigde Naties over de Rechten van Inheemse Volkeren, aangenomen op 13 september 2007, is niet vrijblijvend. Net als de Universele Verklaring van de Rechten van de Mens (1948) vormt ze een richtsnoer, waarop de bevolking en de regering van elk land hun doen en laten behoren af te stemmen. Dit geldt dus ook voor grote ondernemingen als de multinationals. Centrum EMMA in Utrecht constateert met vele anderen dat hieraan in de praktijk nog heel veel schort. Met name grote bedrijven die hun grondslag hebben in westerse landen en volledig meedraaien in het kapitalistische economische systeem blijken door hun winststreven en concurrentiedwang de rechten en belangen van inheemse volken voortdurend te schenden. Hiervan bestaan talloze voorbeelden, zoals de problemen die inheemse volken in b.v. het Amazonegebied, in de Molukken en in Papoea- Nieuw-Guinea ondervinden, laten zien. Met deze onduldbare situatie houdt ook Centrum EMMA zich bezig omdat het zijn ruimtes ter beschikking stelt voor werelddoelen, en zich daarbij in het bijzonder baseert op art. 1 van de Verklaring van de Rechten van de Mens: "Alle mensen worden vrij en gelijk in waardigheid en rechten geboren; zij zijn begiftigd met verstand en geweten, en behoren zich jegens elkander te gedragen in een geest van broederschap". De mensheid is als het ware één grote familie die gemeenschappelijk het leven op aarde moet verzorgen en beheren, en daarbij ook de belangen van andere levensvormen en toekomstige generaties moet waarborgen. Ook de inheemse volken maken deel uit van deze familie, 18
met al hun eeuwenoude culturen, condities van grondgebruik, landbouw en veeteelt, enz. Dat het anders kan dan tot nu toe in het algemeen gebeurt, blijkt b.v. in Peru, waar de VN-Verklaring van de Rechten van Inheemse Volkeren per 23 augustus 2011 is verankerd in de wet. Met anderen verlangt ook Centrum EMMA van de Nederlandse regering en politieke partijen dat zij, mede als lidstaat van de Verenigde Naties en de Europese Unie, alles in het werk stellen om een halt toe te roepen aan de voortdurend verder gaande schending van de rechten en belangen van inheemse volken, en deze rechten en belangen daadwerkelijk te waarborgen en tot gelding te laten komen, geheel in de geest en de bedoeling van de genoemde VN-Verklaringen. 19
Kalahari Support Group Secr: Appelgaard 2, 3941 LZ Doorn. Email: cmotto@caiway.nl www.ksg-san.nl Statement van de Kalahari Support Group (KSG) september 2013 De San, in Nederland bekend als Bosjesmannen (Bushmen), staan nog steeds met hun rug tegen de muur. Zij, de oorspronkelijke bewoners van de Kalahari woestijn, worden geweerd uit het Centraal Kalahari Game Reserve (CKGR). De Kalahari Support Group trekt zich het lot aan van dit inheemse volk aan. Drie leden van de KSG woonden en werkten met de San van 1992 t/m 1996 en 1999 / 2001 in D kar te Botswana. Wij ondersteunen de acties die NGO s als Kuru, Ditshwanelo, First People en Wimsa in Botswana en Namibië ondernemen, maar de inspanningen lijken op een niet te stoppen weerstand vast te lopen. Ondanks dat : sinds het begin van het VN Decennium in 1993/1994 waar tijdens de internationale Conferentie Voices of the Earth aanbevelingen gedaan werden op het gebied van o.a. politieke rechten, recht op landbezit en/of landbeheer, cultuur en intellectueel eigendom. in 2004 de afsluiting van het V.N. Decennium Inheemse Volken met de conferentie Speaking for Earth in het Vredespaleis te Den Haag plaats vond. op 13 september 2007 de Verenigde Naties de VN verklaring van de rechten van Inheemse Volken aannamen. De hoop er in te slagen de gedwongen verhuizingen van de San in grote delen van de Kalahari tot staan te brengen, willen we niet opgeven. Wij blijven de Nederlandse regering wijzen op de VN Verklaring over de rechten van de Inheemse Volken die op 13 september 2007 door de Verenigde Naties is aangenomen maar die voor de San nog steeds met voeten wordt getreden. Ter ondersteuning van ons statement brengen wij u de vragen over die verwoord worden door de Khwedom Council in een volgende ronde betreffende een door het Gouvernment verplichte verhuizing van de inwoners van het Ranyane settlement in het Gantsi District: When will the relocation of the San people end? 20
When will the San be able to live at peace without fear of relocation? Is this all that the San can expect from independence and democracy? When will the San be treated as equal citizens of this country? What will it take for the government to recognise that the San have the same basic rights as all other citizens including the right to be treated with respect and dignity. De wereld is een dorp geworden en uit de geschiedenis blijkt vooral dat de eigen cultuur van een Inheems volk als de San/ Bushmen een noodzakelijk houvast is om niet te verdwalen in de moderne wereld. 21
De Shuar Natives in Puyo (provincie Pastaza) in Ecuador 13 september 2014*Deventer Namens Charip Federico Wampanti Yankuam en zijn familie, van de Shuar natives, spreek ik voor het Shuar dorp NAYUM ENTSA (via Puyo- Macas km 46.) in Puyo (Ecuador). Zijn familie leeft in het regenwoud. Het leefgebied, waar ze wonen, voedsel zoeken en verbouwen en wanneer nodig hout hakken om een huis te bouwen of te renoveren, is ongeveer 144 km². In 2007 kreeg de familie toezegging voor beheer van dit stuk regenwoud door de gemeente van Puyo en stichting Natura. Hun levensonderhoud wordt vooral voorzien door wat het regenwoud hen geeft. Het is hun huis, hun supermarkt en hun apotheek. Een deel van de oogst verkopen ze langs de straat om geld voor kleding, nodige schoolspullen en gereedschappen te kunnen verdienen. In februari 2012 gingen ze van start om een eigendomscertificaat voor hun leefgebied aan te vragen. Opdat het gebied officieel van hen zou zijn. Echter hebben ze dit nog niet volledig af kunnen ronden. In januari 2014 verscheen op mysterieuze wijze een contract dat het leefgebied van de familie officieel geregistreerd stond als beschermd regenwoud. Wat zou betekenen dat de Shuar niet meer kunnen houthakken, jagen en meer voedselgewassen kunnen verbouwen. Ze proberen na te gaan wie dit contract geregeld heeft. Een beschermd regenwoud klinkt niet verkeerd, maar de Shuar willen wel graag ruimte om van de jungle te kunnen blijven leven. Zo hopen ze een overleg te kunnen hebben waarmee ze een overeenkomst kunnen maken dat er in het beschermde regenwoud nog ruimte is hiervan te kunnen nemen (oogst en jacht) voor hun eigen levensonderhoud. Tot nu toe is dit nog niet gelukt. C. F. Wampanti Yankuam maakt zich ernstig zorgen over hun leefgebied en toekomst voor de kinderen van Nayum Entsa, nu het strafbaar is in hun eigen leefgebied voedsel te verbouwen en jacht voor eigen voedselvoorziening. Het dorp is financieel gezien erg arm, maar door alles wat het regenwoud hen biedt hebben ze ook weinig geld nodig gehad. Via mediabronnen blijkt dat de grenzen van verschillende regenwoud delen open staan en geregistreerd staan voor winning van olie en andere grondstoffen. Zogenoemd BLOQUE 23 (*Blok 23) ligt niet ver weg van Nayum Entsa. C. F. Wampanti Yankuam is bang dat de stichting Natura en gemeente Puyo de grenzen van hun leefgebied willen open stellen voor de oliewinning We willen graag aandacht vragen voor deze zaak en hulp om actie te kunnen ondernemen om het Shuardorp Nayum Entsa te kunnen helpen hun leefgebied officieel als hun eigen beschermd territorium te laten erkennen zodat ze ongestoord hun leef- en woonwijze in het regenwoud generatie op generatie voort kunnen zetten. Janneke Donderwinkel, Deventer 22
23
Nederlands Samenwerkingsverband voor Inheemse Volken 24