Opleiding Duurzaam Gebouw: Duurzame renovatie: kort overzicht Leefmilieu Brussel VOORBEELD VAN DUURZAME EN ENERGETISCHE RENOVATIE: VOORBEELDGEBOUW [120] BOOMGAARDSTRAAT THOMAS GOETGHEBUER MATRICIEL
Presentatie van het project 2
Presentatie van het project 3
Presentatie van het project 4
Presentatie van het project 5
Presentatie van het project Naam Schuin dak Plat dak dakvenster Plat dak boven salon Plat dak boven kantoor benedenverdieping Voorkant en zijwanden dakvenster Voorgevel gelijkvloers Voorgevel verdieping Achtergevel -1 Achtergevel gelijkvloers Achtergevel verdieping Zijgevel rechts -1 Zijgevel rechts gelijkvloers Gemene muur met verwarmd volume buur Gemene muur met keldervolume buur Gemene muur op grond Muur tegen kelder Vloerplaat op kelder Vloerplaat op grond kamer midden Vloerplaat op grond kamer achteraan 6
Presentatie van het project 7
Isolatie van de gebouwschil Gevel: Binnen- of buitenisolatie Risico s en aandachtspunten Type van dampscherm en positie van het dampscherm Dak: Binnen- of buitenisolatie Risico s en aandachtspunten Type van membraan en positie van het membraan Vloerplaat: Aandachtspunt 8
Problematiek van isolatie langs binnenzijde Abs. vochtigheid Condensatievlak Verzadigingscurve Klimaat Relatieve vochtigheid 1 ste dauwpunt Temperatuur 9
Problematiek van isolatie langs binnenzijde Binnencondensatie door dampdiffusie Risico van binnencondensatie in de winter indien er geen membraan is om de damp te regelen Risico s van binnencondensatie in de zomer indien een membraan voor dampregeling vermijdt dat de damp naar binnen trekt Bron Architecture et Climat 10
Problematiek van isolatie langs binnenzijde Wijziging van het drogingspotentieel Bevochtiging door regen Ongewijzigde blootstelling van de muur aan weersomstandigheden Verdamping aan de oppervlakte Source Bron Architecture et Climat Metselwerk in het algemeen kouder Verdamping aan de oppervlakte beperkt Droging aan de binnenkant soms verhinderd door een dampscherm Afkoeling en bevochtiging van de bestaande muur met risico van vorst en mechanische schade 11
Problematiek van isolatie langs binnenzijde Te overwegen maatregelen Het doordringen van regenwater beperken (bijvoorbeeld door een waterafstotende behandeling) Verdamping aan de oppervlakte, vooral naar binnen In tegenstelling tot wat vaak wordt gedacht, is een uiterst luchtdicht dampscherm niet noodzakelijk een goede oplossing. Om de accumulatie van vocht in de muur te vermijden, is het immers belangrijk dat het vocht kan verdampen naar de binnenkant van de wand. Opdat een muur zou kunnen drogen, is een dampscherm met een variabele dampdiffusiecoëfficiënt µ (naargelang van de RV) (van het type Proclima intello+) beter dan een OSB-dampscherm. 12
Isolatie langs de binnenzijde 13
Isolatie langs de binnenzijde 1: Dragende muur 2: Eventuele bepleistering aan binnenkant 3: Gelijmde harde isolatie 4: Dampscherm 5: Binnenafwerking 6: Lijm 1: Dragende muur 2: Eventuele bepleistering binnenkant 3: Houten latwerk 4: Soepele isolatie 5: Dampscherm 6: Binnenafwerking 14
Isolatie langs de buitenzijde 15
Isolatie langs de buitenzijde 16
Isolatie langs de buitenzijde Gemiddeld (W/mK) Geëxpandeerd polystyreen met grafiet Minerale isolatie (type multipor Xella) Rotswol (70 kg/m³) Rotswol (140 kg/m³) Houtwol (type Gutex) Cellulose + houtpanelen 17
Isolatie langs de buitenzijde Isolatie van de achtergevel: Geëxpandeerd polystyreen vormt een betere ondergrond voor pleisterkalk dan glaswol of een mineraal isolatiemateriaal van het type Ytong Multpor. Het is makkelijk te plaatsen op onregelmatige muren bij renovatie. Een LCA-analyse van de wand bevestigt deze keuze. Het is een interessante oplossing, hoewel er nog betere opties zijn. 18
Isolatie van het dak Buitenisolatie Binnenisolatie Technisch zeer goede oplossing Vereist een stedenbouwkundige vergunning in afwijking van de GSV Geen stedenbouwkundige vergunning Opgelet: regenwerende laag noodzakelijk Ruimteverlies Minder goede isolatie indien samengestelde laag Regenwerende laag Harde isolatie Dampwerende laag Soepele isolatie 19
Isolatie van het dak 1 Toiture 1 N de la paroi Descritption de la paroi Résistance superficielle [m²k/w] intérieure R si : 0,10 extérieure R se : 0,10 La résistance th. de la lame d'air et des couches la séparant de l'ex térieur, est négligée. Re est remplacé par Ri Section 1 l [W/(mK)] Section 2 (optionnelle) l [W/(mK)] pourcentage Section 3 (optionnelle) l [W/(mK)] Pourcentage Epaisseur [mm] R T [m²k/w] 1. Plâtre 0,520 20 0,038 2. Islation souple 0,035 Chevron 0,130 15% 60 1,218 3. Isolation rigide PUR 0,023 100 4,348 Epaisseur [mm] 9 Vide Fortement ventilé 3 Direction du Flux ascendant 40 0,000 R T [m²k/w] l [W/(mK)] Section 2 (optionnelle) l [W/(mK)] pourcentage Section 3 (optionnelle) l [W/(mK)] pourcentage Epaisseur [mm] R T [m²k/w] 10 Tuile 0,000 Total 22,0 cm Résistance thermique de surface à surface 5,605 W/(m²K) Supplément pour fixation mécanique 0,000 W/m.K Valeur U: 0,17 W/(m²K) 20
Isolatie van het dak 2 Toiture N de la paroi Descritption de la paroi Résistance superficielle [m²k/w] intérieure R si : 0,10 extérieure R se : 0,10 La résistance th. de la lame d'air et des couches la séparant de l'ex térieur, est négligée. Re est remplacé par Ri Section 1 l [W/(mK)] Section 2 (optionnelle) l [W/(mK)] pourcentage Section 3 (optionnelle) l [W/(mK)] Pourcentage Epaisseur [mm] R T [m²k/w] 1. Plâtre 1,700 13 0,007 2. Isolation souple 0,035 0,130 10% 200 4,494 3. Isolation souple 0,035 0,130 15% 60 1,218 Epaisseur [mm] 9 Vide Fortement ventilé 3 Direction du Flux ascendant 40 0,000 R T [m²k/w] l [W/(mK)] Section 2 (optionnelle) l [W/(mK)] pourcentage Section 3 (optionnelle) l [W/(mK)] pourcentage Epaisseur [mm] R T [m²k/w] 10 Tuile 40 0,000 Total 35,3 cm Résistance thermique de surface à surface 5,720 W/(m²K) Supplément pour fixation mécanique 0,000 W/m.K Valeur U: 0,17 W/(m²K) 21
Isolatie van het dak Buitenisolatie Binnenisolatie Regenwerende laag Dampwerende laag Harde isolatie Soepele isolatie 22
Isolatie van het dak 23
Isolatie van de vloerplaat Losse cellulosevlokken 24
Koudebruggen / bouwknopen Naam Str. m. Raamwerk Buitenmuur vloer (keuken/slaapkamer) Dak (salon) buitenmuur (1 ste verdieping) Buitenmuur (keuken) vloerplaat gelijkvloers Aansluiting aanpalend gebouw kamer 1 ste verdieping Aansluiting aanpalend gebouw keuken gelijkvloers Aansluiting aanpalend gebouw eetkamer gelijkvloers Aansluiting aanpalend gebouw trap Aansluiting aanpalend gebouw wc Binnenmuur (wasplaats) vloerplaat gelijkvloers Binnenmuur (kantoor) vloerplaat op grond Buitenmuur (kantoor) vloerplaat op grond Buitenmuur (kantoor) terras buitenmuur (salon) Buitenmuur (salon) dak (salon) Buitenmuur (salon-kantoor) buitenmuur (salon-kantoor) Buitenmuur schuin dak) Dakvorst Buitenhoek dakvenster Dakvenster schuin dak Gemene muur dak (salon) Gemene muur - muur (salon-bureau) Buitenmuur (bureau) terras buitenmuur (salon) 25
Koudebruggen / bouwknopen 26
Koudebruggen / bouwknopen 27
Koudebruggen / bouwknopen 28
Koudebruggen / bouwknopen 29
Koudebruggen / bouwknopen 30
Koudebruggen / bouwknopen 2 BUITENMUUR / VLOER (KEUKEN EN SLAAPKAMER) Bovenaanzicht 31
Koudebruggen / bouwknopen Aanpalend gebouw kamer 32
Koudebruggen / bouwknopen 5e Aansluitingen aanpalend gebouw / keuken (gelijkvloers- voorgevel) Aanpalend gebouw kamer 33
Koudebruggen / bouwknopen trap 34
Koudebruggen / bouwknopen 35
Koudebruggen / bouwknopen 36
Koudebruggen / bouwknopen 37
Koudebruggen / bouwknopen 38
Koudebruggen / bouwknopen 39
Luchtdichtheid 40
Luchtdichtheid 41
Luchtdichtheid Hennep Cellulose Ruwe hennep Ingeblazen cellulose 42
43
Presentatie van het project 44
Presentatie van het project 45
46
Presentatie van het project 47
Presentatie van het project 48
Presentatie van het project Isolatie van de koker 49
Débit = Q [litres/minute] Daling van het waterverbruik Zuinige uitrustingen: Douches 6-9 l Spoelbakken 3-6 l Spaarkranen 6 maanden terugbetaaltijd!!! 24 22 20 18 16 14 12 10 8 6 4 2 0 19,6 l/min 8,7 l/min 6 l/min 0 1 2 3 4 5 6 Spaardouchekop Pommeaux de économique dynamische - limiteur debietbegrenzer débit dynamique Spaardouchekop Pommeau de économique statische -debietbegrenzer limiteur débit statique Pression Druk [Bar] [Bar] Douchekop Pommeaux de zonder douche sans spaarvoorziening dispositif d'économie 50
Regenwatertank Regenwatertank 1500L GRAF PLATINE Pomp met automatische kanteling Geen fysieke verbinding tussen het openbaar waterleidingnet en het regenwaternet 51
Regenwatertank Zuinige uitrustingen: Douches 6-9 l Spoelbakken 3-6 l Spaarkranen Waterverbruik: 69 m³/jaar of 47 l/dag per persoon Waterprijs: 3,64 euro/m³ Dakoppervlakte die op de tank kan worden aangesloten: daken achteraan 31 m² waterrecuperatie: 17 m³/jaar Behoefte aan regenwater: wc, onderhoud van het gebouw en errond 25-30 m³/jaar 52
Regenwatertank in de tuin Tank van 1.500 l Kostprijs van de installatie: 5.900 euro Autonomie van 18 dagen Ontwatering: 19% Rendabiliteit? Waterbesparing: 62 euro/jaar Onderhoud: 59 euro/jaar Elektriciteit: 2 euro/jaar 53
Tuin Klimplanten Tank Moestuin Infiltratie van het regenwater op het perceel Verhoogd terras Tuin volle grond De BAF kan worden berekend voor de bestaande toestand en de geplande toestand, zodat een vergelijking kan worden gemaakt: Bestaande toestand Bestraat deel (niet doorlatend): 28,2 m² - BAF 0 Vijver met vissen: 3,9 m² - BAF 1 Tuinhokken / fietsenlokaal: 10,1 BAF 0 Beplante ruimte: 1,9 m² - BAF 1 Totaal (0 x 28,2 + 1 x 3,9 + 0 x 10,1 + 1 x 1,9)/95: BAF: 0,06 Geplande toestand Doorlatend terras: 19,2 m² - BAF 0,3 Plantenbak kruidentuin: 2 m² - BAF 1 Tuinhokken / fietsenlokaal: 10,1 BAF 0 Grasperk: 12,8 m² - BAF 1 Groendak op plat dak salon: 13,8 m² - BAF 0,5 Groene steunmuur muur tegen aanpalende tuin links: 11,6 m² - BAF 0,5 Totaal (19,2 x 0,3 + 2 x 1 + 10,1 x 0 + 12,8 x 1 + 13,8 x 0,5 + 11,6 x 0,5)/95: BAF: 0,35 54
Conclusies Isolatie van de gebouwschil Keuze van de juiste materialen, vooral voor isolatie Regenwaterrecuperatie Biodiversiteit Voorbeeldgebouwen 55
Contact MATRIciel s.a. Thomas GOETGHEBUER Projectbeheerder Place de l Université 25, Etg.2. 1348 Louvain-la-Neuve : 010 24 15 70 E-mail: goetghebuer@matriciel.be 56