2.A.3. - 3.A.1. -1.B.2. CARBON FOOTPRINT -EMISSIE INVENTARIS DOCUMENTNAAM AUTEUR: VERSIE: DATUM: STATUS: CO2-VERSLAG 212 Hakkers.docx KAM -A- 9-9-12 DEFINITIEF AUTORISATIE OPGESTELD DOOR: Datum: 9-9-12 Paraaf: H. SCHEP KAM-COÖRDINATOR Datum: 9-9-12 Paraaf: VERIFICATIE DOOR: W. VERBRUGGEN KAM-, RISICO- EN OMGEVINGSMANAGER OUDSAS 11, 4251 AW WERKENDAM POSTBUS 11, 425 DA WERKENDAM T: 183-5 11 22 F: 183 5 16 65 WWW.HAKKERS.COM INFO@HAKKERS.COM DOCUMENTVERSIE: PR.18.3 HAKKERS BV PAGINA: 1 / 15
INHOUDSOPGAVE 1 INLEIDING... 3 1.1. DOEL... 3 1.2. BASISJAAR EN REFERENTIEPERIODE... 3 1.3. NORMEN EN PROCEDURES... 3 2 BEDRIJFSPROFIEL... 4 2.1. ORGANISATIE... 4 2.2. ORGANISATORISCHE GRENZEN... 4 3 KOOLSTOFDIOXIDE EMISSIES... 5 3.1. SCOPES VAN DE INVENTARIS... 5 3.2. NUMERIEKE RESULTATEN... 5 3.3. RESULTATEN IN BEELD... 6 4 EVALUATIE -EMISSIES... 7 4.1. -FOOTPRINT 29 (BASISJAAR)... 7 4.2. PROJECTOMZET EN PRODUCTIEKOSTEN... 8 4.3. ENERGIEVERBRUIK (PANDEN)... 9 4.4. BEDRIJFSINVESTERINGEN... 1 4.5. PERSONEELSBEZETTING... 11 4.6. WAGENPARKBEHEER... 11 4.7. MATHEMATISCHE ANALYSE... 12 4.8. CONCLUSIE... 12 5 REDUCTIEKANSEN... 13 5.1. ELEKTRICITEIT EN GAS... 13 5.2. BRANDSTOFVERBRUIK WAGENPARK... 13 5.3. BRANDSTOFVERBRUIK PROJECTEN EN MATERIEEL... 13 6 TOEGEPASTE METHODIEK... 14 6.1. BRONGEGEVENS... 14 6.2. TOEGEPASTE OMREKENFACTOREN... 14 7 MEETONZEKERHEDEN... 15 7.1. ELEKTRICITEIT EN GAS... 15 7.2. BRANDSTOFVERBRUIK WAGENPARK... 15 7.3. BRANDSTOFVERBRUIK PROJECTEN EN MATERIEEL... 15 7.4. VERBETERPUNTEN IN METINGEN... 15 HAKKERS BV PAGINA: 2 / 15
1 INLEIDING 1.1. DOEL Dit jaarverslag geeft feiten en cijfers betreffende de uitstoot van broeikasgassen in het boekjaar 212 van Hakkers. In 212 is besloten om de energiestromen en -emissies te managen conform de -prestatieladder van SKAO. Conform trede 3 dienen de scope 1 en scope 2 emissies zoals in handboek zijn gespecificeerd te zijn geïnventariseerd en gecommuniceerd. Dit document vormt een jaarlijkse gedetailleerde rapportage van de -emissies over 212. 1.2. BASISJAAR EN REFERENTIEPERIODE Voorliggende rapportage heeft betrekking op boekjaar 212. De gerapporteerde periode is gelijk aan het boekjaar. Het boekjaar voor Hakkers B.V. loopt van 1 januari tot en met 31 december. De Carbon Footprint is binnen Hakkers voor het eerst uitgevoerd over boekjaar 29. 1.3. NORMEN EN PROCEDURES De bepaling van de Footprint is opgesteld in overeenstemming met: NEN-ISO 1464-1 (Greenhouse gases) -Prestatieladder Handboek 2.1 (18 juli 212) NEN-EN-ISO 51 (Energiemanagementsystemen Eisen met gebruiksrichtlijnen) PR.18 Energiemanagement HAKKERS BV PAGINA: 3 / 15
2 BEDRIJFSPROFIEL 2.1. ORGANISATIE De rapporterende organisatie bestaat uit Hakkers BV en de Verhuur en Exploitatiemaatschappij Gebroeders Hakkers BV. De laatste is volledig eigenaar van Hakkers BV. De bedrijven vinden hun oorsprong in 1875, waar de (overover)grootvader van de inmiddels vijfde generatie Hakkers startte met productie van rijshout uit de grienden van de Biesbosch. Inmiddels is het bedrijf uitgegroeid tot een verzameling van samenwerkende bedrijven die zich bezighouden met het ontwerp, de ontwikkeling, productie en realisatie van grond-, bagger-, constructie-, funderings-, kust- en oeverwerken. De opdrachtgevers bestaan uit diverse bouw-, petrochemische en civieltechnische bedrijven, overheidsinstellingen en particulieren. Met een omzet van circa 33 miljoen Euro behoort Hakkers bedrijven tot de middelgrote aannemers in de GWW-sector. Verhuur- en Exploitatiemaatschappij Gebroeders Hakkers BV Gebroeders Hakkers, de verhuur- en exploitatiemaatschappij van de groep, beschikt over een 5 hectare groot werkterrein met eigen haven, loswal en constructiewerkplaatsen voor de (pre)fabricage van beton-, hout- en staalconstructies. Verder beschikt het bedrijf over een eigen werkplaats ten behoeve van het onderhoud van eigen materieel voor met name de verhuur van dit materieel aan haar dochterondernemingen. Haar 12 (werk)schepen behoren de het modernste materieel in de bedrijfstak. Het bedrijf is sinds 1998 gecertificeerd volgens de VCA** en de NEN-EN-ISO 91. Het bedrijf staat onder directe leiding van de chef werkplaats Leo van Heukelum. De directie wordt gevoerd door Ad Hakkers, Adriaan Hakkers en Nico van Heukelum. BTW nr.: NL 83.43.433.B1 Kamer van koophandel nummer: 18122869 Hakkers BV Hakkers is een middelgrote aannemer in de GWW-sector die zich concentreert op het ontwerpen, uitvoeren en onderhouden van waterbouwkundige werken zoals: funderings-, beton- en staalbouwkundige constructiewerken, conserverings-, bagger-, grond-, (water)bodemsanerings-, kust- en oeverwerken. Hakkers BV telt zo n 75 vaste medewerkers, is sinds 1998 gecertificeerd volgens de VCA**, de NEN-EN-ISO 91 en vanaf 21 volgens de BRL-SIKB 7 en de BRL-OCE. Hakkers BV is voor 1 eigendom van de Verhuur- en Exploitatiemaatschappij Gebroeders Hakkers BV en de directie wordt gevoerd door Ad Hakkers, Adriaan Hakkers en Nico van Heukelum. 2.2. ORGANISATORISCHE GRENZEN De Carbon Footprint wordt conform de Greenhouse Gas protocol bepaald van de bedrijven waarover 1 operationele controle uitgevoerd wordt. Binnen de organisatorische grenzen vallen daarmee de emissies van de Verhuur- en Exploitatiemaatschappij Gebroeders Hakkers BV samen genomen met die van Hakkers BV. Daarmee wordt geborgd dat alle uitstoot van de aannemende partij wordt opgenomen in de inventaris. Hakkers BV heeft in het verslagjaar naast haar eigen activiteiten ook deelgenomen in een samenwerkingsverband tussen Boskalis BV, Van den Herik BV en Hakkers BV, genaamd Zeeuwse Stromen. Hakkers BV heeft enkel eigendom, maar geen operationele zeggenschap binnen dit samenwerkingsverband. Om deze reden wordt daarom de -uitstoot van deze BV niet meegenomen in de Carbon Footprint van Hakkers. Het project GOVa IIIa is uitgevoerd in combinatie met Van Halteren Infra B.V. Voor de -uitstoot zijn geen emissies van Van Halteren Infra B.V. meegenomen in de Carbon Footprint van Hakkers. HAKKERS BV PAGINA: 4 / 15
3 KOOLSTOFDIOXIDE EMISSIES 3.1. SCOPES VAN DE INVENTARIS Scope 1: Directe emissies betreffen emissies door eigen brandstof gebruik, wat bij Hakkers zoveel betekent als: aardgasverbruik voor verwarming; dieselolieverbruik door het varende materieel inclusief daarop gestationeerd materieel; dieselolieverbruik door droog materieel waaronder op de wal gestationeerde kranen en aggregaten; benzine, diesel en LPG verbruik door personen- en lichte bedrijfsauto s; airconditioning die mogelijke koelgassen gelekt heeft. Scope 2: Indirecte emissies betreffen emissie door afgenomen energieverbruik, wat bij Hakkers zoveel betekent als: stroomverbruik van de verschillende gebouwen Binnen het handboek van SKAO worden daarnaast zakelijke vliegreizen en zakelijk gebruik van privéauto s gerekend tot scope 2. Echter is hiervan binnen Hakkers geen gebruik gemaakt in het verslagjaar. 3.2. NUMERIEKE RESULTATEN De emissies ten gevolge van het gebruik van de aangegeven energiedragers is bepaald middels de Carbon Assessment Tool. Deze tool gaat uit van de totale keten van de betreffende energiedrager en rekent deze om naar een - equivalent voor de totale uitstoot van broeikasgassen. Panden Scope Aantal Eenheid Emissiefactor Eenheid ton CO2 Opmerkingen Groene elektriciteit 2 257.458,2 [kwh],15 [kg /kwh] 3,9 Essent Windkracht 22 Aardgas 1 21.261,3 [m³] 1,825 [kg /m³] 38,8 Totaal panden 42,7 Materieel en projecten Scope Aantal Eenheid Emissiefactor Eenheid ton Opmerkingen Propaan (flessen/tank) 1 273, [kg] 2,994 [kg /kg],8 Mixgas (CO2-lassen) 1 7.983,8 [kg] 1, [kg ] 8, Acetyleen 1 1.5,5 [kg] 3,145 [kg /kg] 4,7 (snijbranden) Gasolie (GOVa IIIa) 1 55.559, [liter] 3,135 [kg /liter] 174,2 Gasolie (overige projecten) 1 63.638,7 [liter] 3,135 [kg /liter] 1.892,4 Totaal materieel en projecten 2.8,1 Wagenpark Scope Aantal Eenheid Emissiefactor Eenheid ton Opmerkingen Verbruik benzine 1 28.159,1 [liter] 2,78 [kg /liter] 78,3 Verbruik diesel 1 123.273,8 [liter] 3,135 [kg /liter] 386,5 Verbruik lpg 1 11.549,2 [liter] 1,86 [kg /liter] 21,5 Totaal wagenpark 486,2 Carbon Footprint: 2.69, Ton Scope 1: 2.65,1 Ton Scope 2: 3,9 Ton Op navolgende pagina is een visuele weergave van de Carbon Footprint opgenomen. HAKKERS BV PAGINA: 5 / 15
3.3. RESULTATEN IN BEELD Emissiefactor Carbon Footprint: 2.69, ton CO2 Andere emissies Vliegreizen Panden 1% Wagenpark Totaal 19% Gasolie (GOVa IIIa) 7% Materieel en projecten 73% Verbruik lpg 1% Verbruik benzine 3% Acetyleen (snijbranden) Mixgas (CO2- lassen) Scope 1: 2.65,1 ton CO2 Verbruik diesel 16% Overig scope 1 Gasolie (Overige projecten) 78% Aardgas 2% Walstroom Overig scope 2 Scope 2: 3,9 ton CO2 Groene elektriciteit, 1 Normale ('grijze') elektriciteit HAKKERS BV PAGINA: 6 / 15
4 EVALUATIE -EMISSIES Verschillen in emissies door het bedrijf staan niet op zichzelf, maar kunnen gerelateerd worden aan de groei van het bedrijf in termen van omzet, groei van de personeelsbezetting en de daarmee gepaard gaande groei van het wagen- en machinepark. Om de emissies van de koolstofdioxide te evalueren worden hieronder de gegevens van het basisjaar weergegeven en worden de relevante trends binnen het bedrijf beschreven. 4.1. -FOOTPRINT 29 (BASISJAAR) Naar aanleiding van verzoeken van verschillende marktpartners is over 29 een Carbon Footprint gemaakt, waarvan onderstaande figuur de resultaten weergeeft. De resultaten van 29 worden aangemerkt als basisjaar. Carbon Footprint: 2.345 ton CO2 Vliegreizen Andere emissies Wagenpark 18% Panden 8% Materieel en projecten 74% HAKKERS BV PAGINA: 7 / 15
Aantal Index Omzet 1 CARBON FOOTPRINT 4.2. PROJECTOMZET EN PRODUCTIEKOSTEN Het aantal projecten en de omzet van Hakkers zijn het afgelopen jaar gestegen ten opzichte van de jaren 29/21. En een lichte daling in omzet t.o.v. 211. Hakkers boekte in 212 ruim 3 meer omzet vergeleken met het basisjaar 29. Daarnaast in 212 bijna een verdubbeling van de gemiddelde omzet per project t.o.v. 29. Maar een lichte daling t.o.v. het jaar 211. 1 8 6 4 2 Aantal projecten 85 8 73 72 6 52 53 37 37 4 28 29 21 211 212 Hakkers Jetmix 1 5 1 Omzet Hakkers Geïndexeerd 28 = 1 (ca 38 miljoen euro) 64 71 95 87 28 29 21 211 212 1. 9 8 7 6 5 4 3 2 1 637 Omzet per project ( 1) [Hakkers] 468 515 979 827 28 29 21 211 212 De grootste component van de uitstoot wordt veroorzaakt door het gasolieverbruik van de projecten en materieelstukken die worden ingezet. In 212 is een daling waar te nemen van de -uitstoot. De verbruikte hoeveelheid gasolie op de projecten is in 212 gedaald ten opzichte van 211 (7255-659197= 65.853 liter). Deze reductie van het brandstofverbruik is ten dele terug te herleiden op de lagere omzet. Alhoewel er wel 3 grote projecten die in het afgelopen jaar zijn uitgevoerd, te weten: GOVa III Sambeek/Belfeld Argos, Rotterdam De grootste inspanningen die het afgelopen jaar zijn verricht om het energieverbruik is op de levering van gasolie op drie grote damwand/heiwerken te reduceren zijn gedaan aan de hand van het energieonderzoek wat plaats heeft gehad. Het eerste werk dat is aangenomen met -gunningsvoordeel (conform de -prestatieladder) is GOVa IIIA. Dit werk stond centraal bij de inspanningen om -emissies te reduceren zullen het komende jaar verder doorgezet worden om een nog beter inzicht te vergaren op dit soort projecten. Om de uitstoot van het materieel en de project beter te kunnen analyseren is deze tevens vergeleken met de gemaakte kosten onder de kostensoort MATERIEEL. Hierdoor is het mogelijk om de verwerkte hoeveelheden materialen los te koppelen van de uitstoot en enkel naar de productie te kijken. De totale kosten geboekt onder de kostensoort MATERIEEL laten in 212 een daling zien van 13 % ten opzicht van 211, terwijl de uitstoot op de project een stijging van 5% laat zien. Dit komt doordat er nu meer grotere projecten (op één locatie) zijn uitgevoerd en het aantal improductieve uren ten gevolge van varen en transport sterk afgenomen zijn terwijl door de grote hoeveelheid verwerkte damwand of zwaar heiwerk er veel brandstof is verbruikt op de drie genoemde projecten. HAKKERS BV PAGINA: 8 / 15
jan-9 apr-9 jul-9 okt-9 jan-1 apr-1 jul-1 okt-1 jan-11 apr-11 jul-11 okt-11 jan-12 apr-12 jul-12 okt-12 Nm3 Aardgas jan-9 apr-9 jul-9 okt-9 jan-1 apr-1 jul-1 okt-1 jan-11 apr-11 jul-11 okt-11 jan-12 apr-12 jul-12 okt-12 KwH CARBON FOOTPRINT 4.3. ENERGIEVERBRUIK (PANDEN) Elektraverbruik Het elektriciteitsverbruik is de laatste jaren redelijk stabiel gebleven. De doorgevoerde besparingsmaatregelen (zie 5.1) hebben hierbij het extra elektriciteitsverbruik als gevolg van productietoename vereffend. Het elektriciteitsgebruik van het kantoor is met name in het laatste kwartaal van 211 en eerste kwartaal toegenomen, in deze periode is veel (sloop)werk aan het kantoorpand verricht. Eind 211 zijn er aanpassingen geweest aan de prefabhal. Daarnaast is in het eerste kwartaal van 212 het verbruik van de nieuwe loods bij de prefabhal bij aangesloten. De piek voor de werkplaats in het eerste kwartaal van 212 is te verklaren door het vele constructiewerk in de hal, veel varend materieel in de haven, welke aangesloten waren op de walstroomvoorziening en de winterperiode met veel verlichting tijdens de donkere werkuren buiten op het werkterrein door de betonploeg. In 212 is een stijging te zien in de hoeveelheid verbruikte kwh (26.373 naar 257.458 = +51.85 kwh) vanwege de strenge winterperiode en uitbreiding van de werkplaats met werkzaamheden op het buitenterrein van 25%. Ondanks de toename in het verbruik is de -uitstoot gedaald door de overgang van grijze stroom naar Essent Windkracht 22. Dit geeft een lagere emissiefactor met als resultaat een reductie van 9 ton op het elektraverbruik! Het aardgasverbruik hangt sterk samen met het Nederlandse klimaat, de terugval in 27 en de uitschieter in 29 zijn daarom vrijwel geheel het gevolg van het klimaat. In 21 en 211 zijn twee milde winters voorgekomen waardoor het gasverbruik zeer beperkt is gebleven ten opzichte van voorgaande jaren. De winter van 212 was qua temperatuur weer gelijk aan het gemiddelde, waardoor het verbruik iets is toegenomen (17.581-21.261=+3.68 m 3 ). 3 25 2 15 1 5 Elektraverbruik Prefab hal Werkplaats Kantoor 7 6 5 4 3 2 1 Gasverbruik Prefab hal Werkplaats Kantoor HAKKERS BV PAGINA: 9 / 15
4.4. BEDRIJFSINVESTERINGEN Deugdelijk en veilig materieel en een goede infrastructuur met bijbehorende voorzieningen dragen bij aan een beheersing van de stationaire uitstoot van en zorgt over het algemeen voor een duurzamer machinepark. Daarnaast zijn het voorwaardenscheppende factoren om aan de bedrijfsdoelstellingen en klanteisen te kunnen voldoen. Naast de gebruikelijke vervangingsinvesteringen wat betreft het wagenpark, de kantoorinventaris, hard- en software, wordt geïnvesteerd in het verbreden van de bedrijfsactiviteiten en het verbeteren van de efficiency van productie en uitvoeringsfaciliteiten. Relevante investeringen (in het kader van energie) in het verslagjaar 212 waren: uitbreiding en verbouwing kantoor bouw nieuwe opslagloodsen aanschaf transportbakken Adelaar en Condor vervanging Hydraulische kraan door nieuwe Hitachi ZX29 Sennebogen 615 (ingeruild voor Hitachi KH18) Sennebogen 618 aanschaf hoogwerker trilblok PVE 2312VM Onderzoek naar / geplande investeringen 213 en verder: nieuwe baggerkraan aanschaf werkschip of ponton voor Sennebogen 618 aanschaf 3D-systeem voor baggerkraan EC46 alle werkschepen voorzien van -lassen Investeringen in de nieuwe opslagloods en de uitbreiding en verbouwing van het kantoor zijn niet in bovenstaande grafiek meegenomen omdat deze feitelijk niet door Hakkers / Jetmix zelf worden gedaan maar vanuit de Hakkers Vastgoed BV. HAKKERS BV PAGINA: 1 / 15
Aantal medewerkers Aantal medewerkers CARBON FOOTPRINT 4.5. PERSONEELSBEZETTING Uit onderstaande grafieken blijkt de personeelsbezetting en het -verloop: 125 1 75 5 25 Personeelsbezetting 17 17 18 13 18 76 78 84 9 94 28 29 21 211 212 Hakkers Jetmix 2 15 1 5-5 -1-15 -2 Personeelsverloop 1 2 1 6 6 12 14 11 7 5-8 -3-1 -6-8 -7-2 -2-2 -1 28 29 21 211 212 Hakkers Jetmix 4.6. WAGENPARKBEHEER Het wagenparkbeleid is in 212 verder doorgevoerd waardoor er wederom voor overwegend zuinigere auto s zijn gekozen. Met de groei van het aantal personeelsleden (+4 personen) is het aantal auto s met 5 stuks toegenomen. Zoals uit onderstaande weergave valt op te maken heeft het stimuleringsbeleid ertoe heeft geleid dat meer dan een derde van de personenauto s in een lagere uitstootklasse vallen. En dat bij vervanging voor zuinigere auto s worden gekozen. 45 4 35 3 25 2 15 1 E 25% D 2 C Gas B 14% A 5 28 29 21 211 212 28 29 21 211 212 A B 14% 4 5 9 C Gas 1 2 2 2 2 D 2 1 2 5 1 E 25% 26 28 26 22 18 Totaal 27 31 34 34 39 HAKKERS BV PAGINA: 11 / 15
In 212 is een start gemaakt om het rijgedrag van de medewerkers te verbeteren door het benadrukken van de nieuwe rijstijl. Op projectniveau zijn deze stappen doorgezet ten aanzien van groene mobiliteit door structurele carpooling door de projectleiding, door medewerkers en de toepassing van een projectfiets op het project GOVa. Met als resultaat een lichte daling van de uitstoot van per FTE in het wagenpark te zien, met name door de grotere hoeveelheid kilometers die een aantal medewerkers heeft gemaakt. Per Fulltime equivalent is er nu 5,17 ton uitstoten met verreden kilometers in het wagenpark. 4.7. MATHEMATISCHE ANALYSE In onderstaande tabel is een mathematische analyse uitgevoerd op de emissiecijfers en de relevante bedrijfsgegevens van Hakkers BV. 29 21 211 212 Materieel ton 1726 1749 2281 28 Wagenpark ton 429 475 512 486 Gas ton 8 72 32 39 Elektriciteit ton 111 115 94 4 Totaal uitstoot ton 2347 2411 2919 269 Personeelsbezetting FTE 78 84 9 94 Omzet 24.311., 27.315., 36.235., 33.77., Totale kosten TQ n.b. 22.644.66,87 2.957.799,86 25.623.17,13 Productie kosten PQ 8.724.839,75 9.71.599,63 12.385.889,81 1.756.985,33 Totaal uitstoot/ Omzet gram CO2 / 96,52 88,25 8,6 78,88 Uitstoot projecten / PQ gram CO2 / 197,88 192,8 184,2 193,36 Totaal uitstoot / FTE ton /FTE 3,8 28,7 32,4 27,76 Elektriciteit / FTE ton /FTE 1,43 1,37 1,,4 Wagenpark / FTE ton /FTE 5,5 5,65 5,69 5,17 4.8. CONCLUSIE Voor elke Euro die aan productiekosten is gemaakt, is in 212 193 gram uitgestoten. In 29 was dit nog 197 gram. Dit houdt in dat er een reductie is gerealiseerd van 2, % t.o.v. 29, indien deze trend zich voortzet zal in 215 niet voldoende gereduceerd zijn om aan de doelstelling te voldaan om totaal 7% reductie van de -emissies te behalen. De omzet is met ca. 36% gestegen in 212 t.o.v. 29, terwijl de totale CO2-uitstoot slechts met 11% is gestegen in 212 t.o.v. 29. Dit betekend dat de uitstoot relatief aan de omzet is gedaald, te weten tot 78,88 gram per Euro omzet. Relatief aan de omzet is er voor het derde jaar op rij een reductie. In 212 18% reductie t.o.v. 29. De grootste inspanningen die het afgelopen jaar zijn verricht om het energieverbruik is op de levering van gasolie op drie grote damwand/heiwerken te reduceren zijn gedaan aan de hand van het energieonderzoek wat plaats heeft gehad. Het eerste werk dat is aangenomen met -gunningsvoordeel (conform de -prestatieladder) is GOVa IIIA. Dit werk stond centraal bij de inspanningen om -emissies te reduceren zullen het komende jaar verder doorgezet worden om een nog beter inzicht te vergaren op dit soort projecten. Om de uitstoot van het materieel en de project beter te kunnen analyseren is deze tevens vergeleken met de gemaakte kosten onder de kostensoort MATERIEEL. Hierdoor is het mogelijk om de verwerkte hoeveelheden materialen los te koppelen van de uitstoot en enkel naar de productie te kijken. De totale kosten geboekt onder de kostensoort MATERIEEL laten in 212 een daling zien van 13 % ten opzicht van 211, terwijl de uitstoot op de project een stijging van 5% laat zien. Dit komt doordat er nu meer grotere projecten (op één locatie) zijn uitgevoerd en het aantal improductieve uren ten gevolge van varen en transport sterk afgenomen zijn terwijl door de grote hoeveelheid verwerkte damwand of zwaar heiwerk er veel brandstof is verbruikt op de drie genoemde projecten. HAKKERS BV PAGINA: 12 / 15
5 REDUCTIEKANSEN Per energiestroom wordt hieronder en beknopte opsomming weergegeven op de gerealiseerde maatregelen en de kansen die zijn geïdentificeerd. 5.1. ELEKTRICITEIT EN GAS Het kantoorpand is in 211 / 212 grondig verbouwd. Daarbij zijn navolgende maatregelen genomen om energieverbruik niet verder te doen stijgen. Groene stroom Daglichtsensoren voor verlichting Bewegingssensoren voor verlichting Warmteterugwinning op de afzuiging / luchtverversing Reduceren aircogebruik door toepassing lamellen, zonwering en isolatie Optimaliseren daglichttoetreding (vergroten glasoppervlak) Efficiënter maken computernetwerk: toepassen virtuele servers om efficiënter gebruik te maken van hardware Toepassen isolerend stucwerk op het buitenspouwblad Toepassen verbeterde dakisolatie Toepassen drie-dubbelglas HR verwarmingsinstallatie Na invoering van bovenstaande maatregelen liggen kansen om het energieverbruik te beheersen of te reduceren met name in het gedrag van de gebruikers en het gebruik van het pand. Een voorbeeld is dat er niet gelijktijdig een raam open staat en de airco wordt aangezet. Dan zal de efficiëntie van het gebouw volledig gebruikt kunnen worden. 5.2. BRANDSTOFVERBRUIK WAGENPARK Onder druk van de brandstofprijzen, politiek klimaat op Europees en nationaal niveau is de ontwikkeling van energiezuinige personen- en bestelauto s een grote vlucht genomen. Door tijdige vervanging van het wagenpark kan er geprofiteerd worden van de nieuwe technologie. Ook in dit aandachtsveld liggen de kansen voor reductie bij de gebruikers, dus onze medewerkers. Na vertrek van de directeur van Jetmix is het initiatief tot de cursus Het Nieuwe Rijden weggevallen. Een pilot of proef zal moeten uitwijzen of een dergelijke cursus een positieve bedrage kan leveren. 5.3. BRANDSTOFVERBRUIK PROJECTEN EN MATERIEEL Zoals duidelijk te zien in de Carbon Footprint is het brandstofverbruik op de projecten en door het materieel veruit de grootste energiestroom. Door de aard van onze werken wordt er zowel op water als op land dieselolie gebruikt en geleverd. Dit is nauwelijks te herleiden tot de feitelijke gebruikers (kranen, schepen, aggregaten). Wel kan er voorzichtig geconcludeerd worden dat zwaar heiwerk ook zwaar verbruik betekent. Toch zal er meer inzicht verworven moeten worden om de kansen voor brandstofbesparing te concretiseren. In 211 is het eerste project met -gunningsvoordeel verworven, namelijk GOVa IIIA. Dit project bestaat met name uit het vervangen van damwandconstructies, en zal naar verwachting een hoog gasolieverbruik opleveren. Dit project is in 212 om deze reden aangewend om grondig onderzoek te doen naar het verbruik en mogelijke maatregelen om reductie te behalen. Dit onderzoek is uitgevoerd onder begeleiding van Stimular. Waarbij de conclusie van de rapportage is dat er een verdiepingsslag gemaakt moet worden om de diverse variabelen nog verder uit te splitsen. Verdere mogelijkheden voor 213 om voor brandstofverbruik de -emissie te reduceren is mogelijkheden voor alternatieve brandstoffen verder uit te diepen. HAKKERS BV PAGINA: 13 / 15
6 TOEGEPASTE METHODIEK Ten behoeve van het bepalen van de Carbon Footprint is de methodiek aangehouden zoals voorgeschreven in het Handboek CO2-prestatieladder v 2.1 van SKAO (d.d. 18-78-212). Het handboek verdeelt de -emissies in drie scopes, gebaseerd op het Green House Gas protocol. De interpretatie daarvan en toepassing op de organisatie wordt hieronder weergegeven. 6.1. BRONGEGEVENS Alle gegevens zijn gebaseerd op hoeveelheden zoals deze vermeld staan op de betreffende facturen. De afgenomen hoeveelheden brandstoffen en energiedragers zijn daarbij toegepast om middels conversiefactoren de -emissie te berekenen. Jetmix is in 26 vanuit Hakkers ontstaan en is sinds 21 een onafhankelijk bedrijf, verdeeld over de Jetmix Verhuur en Exploitatiemaatschappij (holding, eigenaar materieel) BV en Jetmix BV (aannemingsbedrijf). Jetmix maakt gebruik van de panden van Hakkers voor haar bedrijfsvoering. Gebroeders Hakkers Verhuur en Exploitatiemaatschappij BV huurt de drie panden van de Hakkers Vastgoed BV en betaald de energierekeningen. Intern worden deze verdeeld over Hakkers en Jetmix. Er worden verdeelsleutels toegepast om de kosten over de bedrijven te kunnen verdelen. Op basis van de oppervlakte die permanent in gebruik is dan wel de periode waarover een ruimte wordt gebruikt wordt meegenomen in de verdeelsleutel. De verdeelsleutels worden aangegeven in de spreadsheet Gegevens energie panden onder het tabblad energieberekening per bedrijf. Vanaf 21 is een start gemaakt door de brandstofregistratie van wagenpark en materieel/project per kenteken respectievelijk werknummer te documenteren. Hierdoor wordt meer transparantie en traceerbaarheid verkregen ten opzichte van het basisjaar en kunnen de geleverde brandstoffen beter worden gealloceerd aan de bedrijven Jetmix en Hakkers. Vanaf 211 is een start gemaakt door de brandstofregistratie in de geautomatiseerde administratie tevens te voorzien van de hoeveelheden liters, zodat gemakkelijk een overzicht gegenereerd kan worden. Toch is handmatig invoeren van de gegevens nog steeds nodig, omdat de gegevens niet in tabelvorm uit de software zijn te betrekken. In de loop van 212 is hier nog geen wijziging op doorgevoerd. 6.2. TOEGEPASTE OMREKENFACTOREN Ten behoeve van het omrekenen van brandstof- en energieverbruik naar grammen koolstofdioxide worden conversiefactoren toegepast. De toegepaste conversiefactoren zijn betrokken van het Handboek CO2-prestatieladder versie 2.1 van SKAO (versie 18 juli 212). De omrekening van volume naar emissiewaarden is eenduidig en geeft de meest betrouwbare vergelijking. In die situaties waar geen volume-eenheden van brandstof beschikbaar waren, is gebruikgemaakt van de meest betrouwbare informatie die beschikbaar was. Elektriciteitsgebruik is genomen aan de hand van facturen van het energiebedrijf welke periodiek gecontroleerd worden middels geijkte meters. Vigerende wetgeving beschouwt dit als de meest betrouwbare informatiebron die beschikbaar is. HAKKERS BV PAGINA: 14 / 15
7 MEETONZEKERHEDEN De brongegevens en rekenmethodiek kunnen leiden tot enige onzekerheid in de meetmethodiek. Per energiestroom wordt hieronder en beknopte analyse weergegeven op de toegepaste verwachte meetonzekerheid. 7.1. ELEKTRICITEIT EN GAS Vanaf 211 is een start gemaakt met opnames per kwartaal om meer inzicht te verwerven in de gebruiksgegevens. Van de staalwerkplaats wordt per maand een factuur ontvangen met het werkelijke verbruik. Na ontvangst van een jaarafschrift wordt ter controle een meterstandopname verricht. Door toepassing van periodieke meterstandopnames kan beter inzicht verkregen worden in het energiegebruik. De meterstandopnames kunnen middels de facturen geverifieerd worden. In 212 is de overstap gemaakt van grijze stroom naar Essent Windkracht 22, waardoor een andere emissiefactor is toegepast. De registratie van het elektra- en gasverbruik van de nieuwe loods is aangesloten op de reeds bestaande prefabhal. Daar Jetmix de nieuwe loods in gebruik heeft genomen op het bedrijfsterrein, is de verdeelsleutel van het elektra- en gasverbruik in het 2 e kwartaal van 212 aangepast van 9-1 naar 8-2. 7.2. BRANDSTOFVERBRUIK WAGENPARK Controle van de invoer van brandstofgegevens is uitgevoerd door het sommeren van zowel de kostprijzen als de hoeveelheden van alle facturen. Met deze totalen kan een check gemaakt worden met de administratie dat alle facturen zijn inbegrepen in de inventarisatie. 7.3. BRANDSTOFVERBRUIK PROJECTEN EN MATERIEEL Controle van de invoer van brandstofgegevens is uitgevoerd door het sommeren van zowel de kostprijzen als de hoeveelheden van alle facturen. Met deze totalen kan een check gemaakt worden met de administratie dat alle facturen zijn inbegrepen in de inventarisatie. In 211 is het eerste project met -gunningsvoordeel verworven, namelijk GOVa 3. Dit project bestaat met name uit het vervangen van damwandconstructies, en zal naar verwachting een hoog gasolieverbruik opleveren. In 212 is het gasolie verbruik van dit project separaat vermeld in de Carbon Footprint. 7.4. VERBETERPUNTEN IN METINGEN Ten behoeve van het beheersen van de energiestromen, is de procedure PR.18 inclusief onderliggende instructies opgesteld. De instructie monitoring en meting borgt de gang van zaken rond het meten en beheersen van de energiestromen en de afgeleide Carbon Footprint rapportage. Na aanleiding van het betrekken en analyseren van de energiegegevens worden onderstaande verbeterpunten voorgesteld: Registratie van het aantal gereden kilometers (op projectniveau) Inzichtelijk krijgen verbruiksgegevens van schepen, kranen en heiaggregaten (initiëren onderzoek op project met -gunningsvoordeel met grotere diepgang dan bij GOVa IIIA) Waar mogelijk het gebruik van walstroom achterhalen en opnemen HAKKERS BV PAGINA: 15 / 15