Sociaal-ruimtelijke relaties tussen Brussel en Vlaams-Brabant
Profiel (deel)gemeenten Pendel Inhoud Verhuisbewegingen: richting Vlaams-Brabant I. Omvang en evolutie II. Het profiel van de verhuizers III. Verschillen tussen (deel)gemeenten Pendel: richting Brussel IV. Ruimer dan werkpendel
Het Brussels stedelijk gebied Oost-Vlaanderen BERLARE DENDERMONDE BUGGENHOUTLONDERZEEL KAPELLE-OP-DEN-BOS LEBBEKE LEDE OPWIJK MEISE AALST MERCHTEM GRIMBERGEN KAMPENHOUT VILVOORDE ERPE-MERE STEENOKKERZEEL ASSE WEMMEL AFFLIGEM MACHELEN HAALTERTDENDERLEEUW KORTENBERG HERZELE LIEDEKERKETERNAT ZAVENTEM DILBEEK KRAAINEM WEZEMBEEK-OPPEM ROOSDAAL Vlaams-Brabant volgens de 3 criteria morfologie en werkpendel telefoonregio en werkpendel enkel werkpendel provinciegrenzen FLOBECQ NINOVE LENNIK TERVUREN LIERDE DROGENBOS SINT-PIETERS-LEEUW HULDENBERG GERAARDSBERGEN GOOIK OVERIJSE BEAUVECHAIN LINKEBEEK GALMAARDEN HOEILAART BEERSEL PEPINGEN GREZ-DOICEAU SINT-GENESIUS-RODELA HULPE HALLE HERNE RIXENSART LESSINES BEVER WAVRE WATERLOO CHASTRE ECAUSSINNES VILLERS-LA-VILLE GEMBLOUX SENEFFE Waals-Brabant JODOIGNE HELECINE LINCENT TUBIZE ORP-JAUCHE ENGHIEN BRAINE-LE-CHATEAU CHAUMONT-GISTOUX LASNE INCOURT REBECQ BRAINE-L'ALLEUD OTTIGNIES-LOUVAIN-LA-NEUVE RAMILLIES SILLY ITTRE MONT-SAINT-GUIBERT PERWEZ COURT-SAINT-ETIENNE WALHAIN BRAINE-LE-COMTE GENAPPE NIVELLES Henegouwen Namen Luik Kaart: Steunpunt sociale planning Bron data: Thomas et al. (2012)
agglomeratie* rest stadsgewest provinciegrenzen 'brede rand' Het Brussels stadsgewest MEISE MERCHTEM GRIMBERGEN KAMPENHOUT VILVOORDE ASSE STEENOKKERZEEL AFFLIGEM ASSE WEMMEL MACHELEN KORTENBERG TERNAT LIEDEKERKETERNAT ZAVENTEM DILBEEK KRAAINEM WEZEMBEEK-OPPEM Vlaams-Brabant TERVUREN LENNIK DROGENBOS SINT-PIETERS-LEEUW HULDENBERG GOOIK BEAUVECHAIN LINKEBEEK OVERIJSE HOEILAART BEERSEL GREZ-DOICEAU PEPINGEN SINT-GENESIUS-RODE LA HULPE HALLE RIXENSART WAVRE WATERLOO ENGHIEN TUBIZE BRAINE-LE-CHATEAU BRAINE-L'ALLEUD CHAUMONT-GISTOUX LASNE OTTIGNIES-LOUVAIN-LA-NEUVE SILLY ITTRE Henegouwen Waals-Brabant * Dit is de morfologische agglomeratie, aangepast aan de gemeentegrenzen: wanneer minstens 50% van de bevolking in de morfologische agglomeratie woont (de aaneengesloten bebouwing rond Brussel), wordt de gemeente tot de agglomeratie gerekend. Kaart: Steunpunt sociale planning Bron data: Luyten & Van Hecke (2007)
Profiel (deel)gemeenten Pendel Inhoud Verhuisbewegingen: richting Vlaams-Brabant I. Omvang en evolutie II. Het profiel van de verhuizers III. Verschillen tussen (deel)gemeenten Pendel: richting Brussel I. Ruimer dan werkpendel
Verhuisbewegingen brede rand Periode 2008-2012 Migraties inwijking uitwijking migratiesaldo jaarlijks migratiesaldo per 1.000 inwoners met buitenland 26.707 22.637 4.070 1,47 met België 100.815 88.031 12.784 4,60 waarvan Brussels Gewest 66.222 33.114 33.108 11,93 waarvan rest Vlaams-Brabant 9.792 16.049-6.257-2,25 waarvan rest Vlaams Gewest 15.226 22.195-6.969-2,51 waarvan Waals Gewest 9.575 16.673-7.098-2,56 binnen de brede rand 116.021 116.021 - - tussen gemeenten 47.865 47.865 - - binnen gemeenten 68.156 68.156 - - totaal 243.543 226.689 16.854 6,07 geboortes sterfte natuurlijk aangroei jaarlijks saldo per 1.000 inwoners brede rand 29.012 24.216 4.796 1,73 Kleine verschillen tussen de jaren
aangroei (per 1.000 inwoners) verhouding tot inkomen in Brabant Evolutie op lange termijn Migratiesaldo en inkomensevolutie in de brede rand, 1954-2012 25 20 1,2 15 10 1,1 5 0 1-5 -10 0,9-15 -20 1950 1960 1970 1980 1990 2000 2010 0,8 migratiesaldo inkomen
aangroei (per 1.000 inwoners) verhouding tot inkomen in Brabant Evolutie op lange termijn Migratiesaldo en inkomensevolutie in Brussel, 1954-2012 25 20 1,2 15 10 1,1 5 0 1-5 -10 0,9-15 -20 1950 1960 1970 1980 1990 2000 2010 0,8 Ook in andere grote steden migratiesaldo inkomen
Profiel (deel)gemeenten Pendel Inhoud Verhuisbewegingen: richting Vlaams-Brabant I. Omvang en evolutie II. Het profiel van de verhuizers III. Verschillen tussen (deel)gemeenten Pendel: richting Brussel I. Ruimer dan werkpendel
leeftijd leeftijd leeftijd Leeftijd en gezinspositie: jonge 100 90 80 70 60 50 40 30 20 10 Migranten van Brussel 2008-2012 0 1.200 800 400 0 400 800 1.200 mannen vrouwen aantal personen gezinnen 90 100 80 70 60 50 40 30 20 10 Migranten naar Brussel 2008-2012 0 1.200 800 400 0 400 800 1.200 aantal personen mannen vrouwen 100 90 80 70 60 50 40 30 20 10 Netto bevolkingsaangroei via Brussel 2008-2012 0 1.200 800 400 0 400 800 1.200 aantal personen mannen vrouwen Verjonging van de brede rand
% van de netto-instroom % van de netto-instroom Nationaliteit bij geboorte Nationaliteit bij geboorte van de netto-instromers vanuit Brussel 60 50 40 30 20 Nationaliteit bij geboorte België Noord- en West-Europa Oost-Europa Zuid-Europa Maghreb en Turkije Andere landen 10 0 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 40 35 30 25 20 15 10 5 Nationaliteit bij geboorte, (van gezinshoofd voor inwonende kinderen) België Noord- en West-Europa Oost-Europa Zuid-Europa Maghreb en Turkije Andere landen 0 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012
Nationaliteit bij geboorte Suburbanisatie: qua origine meer dan vroeger een afspiegeling van de Brusselse bevolkingssamenstelling Alle origines: jonge gezinnen Leeftijdsverdeling van de netto-instromers vanuit Brussel (2008-25 2012) 20 15 percentage 10 5 0 0-4 5-9 10-14 15-19 20-24 25-29 30-34 35-39 40-44 45-49 50-54 55-59 60-64 65-69 70-74 75-79 80+ -5-10 leeftijdsklasse EU, Noord- en West-Europa EU, Zuid-Europa EU, Oost-Europa niet-eu, Maghreb en Turkije niet-eu, andere landen niet-eu, rijke OESO-landen België Totaal
Socio-economisch profiel Inkomenskwartielen (België: elk kwartiel 25%), 2007-2010 inwoners van Brussel 41% 23% 17% 19% verhuizers van Brussel naar de brede rand 29% 22% 23% 26% inwoners van de brede rand 18% 21% 25% 36% verhuizers van de brede rand naar Brussel 38% 21% 22% 19% 0-25p 26-50p 51-75p 76-100p 40% 30% saldo Weinig verschillen tussen de jaren 20% 10% 0% 0-25p 26-50p 51-75p 76-100p Ook niet-belgen bij geboorte: hogere inkomensgroepen
Profiel (deel)gemeenten Pendel Inhoud Verhuisbewegingen: richting Vlaams-Brabant I. Omvang en evolutie II. Het profiel van de verhuizers III. Verschillen tussen (deel)gemeenten Pendel: richting Brussel I. Ruimer dan werkpendel
Verschillen tussen (deel)gemeenten Gemiddeld jaarlijks migratiesaldo met het Brussels Hoofdstedelijk Gewest (2008-2012) per 1.000 inwoners 17,4-30,1 12,0-17,3 6,6-11,9 Meise Merchtem 3,4-6,5 Grimbergen Kampenhout 0,1-3,3 Vilvoorde Steenokkerzeel -2,7-0,0 Asse Wemmel Affligem Machelen Brede rand: 11,9 Aantal 1.200 immigraties emigraties Liedekerke Gooik Ternat Lennik Pepingen Halle Dilbeek Pieters- Leeuw Beersel Drogenbos Linkebeek Genesius- Rode Text Kortenberg Zaventem Wezembeek- Oppem Kraainem Tervuren Hoeilaart Overijse Huldenberg Kaart: Steunpunt sociale planning Bron data: Rijksregister, verwerking Steunpunt sociale planning
Verschillen tussen (deel)gemeenten Gemiddeld jaarlijks migratiesaldo met Brusselse gemeenten (2008-2012) per 1.000 inwoners 6,1-8,7 3,1-6,0 1,6-3,0 0,1-1,5-3,0-0,0 Brede rand: 2,3 Liedekerke Gooik Affligem Ternat Lennik Pepingen Asse Halle Merchtem Dilbeek Pieters- Leeuw Meise Wemmel Drogenbos Grimbergen Vilvoorde Steenokkerzeel Machelen Linkebeek Beersel Hoeilaart Genesius- Rode Kampenhout Text Kortenberg Zaventem Wezembeek- Oppem Kraainem Tervuren Overijse Huldenberg per 1.000 inwoners 6,1-14,7 3,1-6,0 1,6-3,0 0,1-1,5-1,1-0,0 Brede rand: 2,3 Ganshoren, Jette, Koekelberg, Agatha-Berchem en Jans-Molenbeek Liedekerke Gooik Affligem Ternat Lennik Pepingen Asse Halle Merchtem Dilbeek Pieters- Leeuw Meise Wemmel Drogenbos Grimbergen Vilvoorde Steenokkerzeel Machelen Linkebeek Beersel Hoeilaart Genesius- Rode Kampenhout Text Kortenberg Zaventem Wezembeek- Oppem Kraainem Tervuren Overijse Huldenberg Kaart: Steunpunt sociale planning Bron data: Rijksregister, verwerking Steunpunt sociale planning Kaart: Steunpunt sociale planning Bron data: Rijksregister, verwerking Steunpunt sociale planning per 1.000 inwoners 6,1-19,5 3,1-6,0 1,6-3,0 0,1-1,5-0,6-0,0 Brede rand: 2,6 Evere, Schaarbeek en Joost-ten-Node Liedekerke Gooik Affligem Ternat Lennik Pepingen Asse Halle Merchtem Dilbeek Elsene, Etterbeek, Oudergem, Lambrechts-Woluwe, Pieters-Woluwe, Ukkel en Watermaal- Bosvoorde Pieters- Leeuw Meise Wemmel Drogenbos Grimbergen Vilvoorde Steenokkerzeel Machelen Linkebeek Beersel Hoeilaart Genesius- Rode Kampenhout Text Kortenberg Zaventem Wezembeek- Oppem Kraainem Tervuren Overijse Huldenberg per 1.000 inwoners 6,1-18,1 3,1-6,0 1,6-3,0 0,1-1,5-1,9-0,0 Brede rand: 2,4 Anderlecht, Gillis en Vorst Liedekerke Gooik Affligem Ternat Lennik Pepingen Asse Halle Merchtem Dilbeek Pieters- Leeuw Meise Wemmel Drogenbos Grimbergen Vilvoorde Steenokkerzeel Machelen Linkebeek Beersel Hoeilaart Genesius- Rode Kampenhout Text Kortenberg Zaventem Wezembeek- Oppem Kraainem Tervuren Overijse Huldenberg Kaart: Steunpunt sociale planning Bron data: Rijksregister, verwerking Steunpunt sociale planning Kaart: Steunpunt sociale planning Bron data: Rijksregister, verwerking Steunpunt sociale planning
Ruimtelijke verschillen naar profiel Leeftijd en gezinspositie: algemeen jonge gezinnen Origine, socio-economisch profiel: grotere verschille Gemiddeld jaarlijks migratiesaldo met het Brussels Hoofdstedelijk Gewest (2007-2010) naar inkomenskwartielen per 1.000 inwoners 14,6-24,0 10,1-14,5 6,6-10,0 4,1-6,5 2,5-4,0 Brede rand: 11,9 aantal 100 eerste kwartiel tweede kwartiel derde kwartiel vierde kwartiel Liedekerke Gooik Affligem Ternat Lennik Pepingen Asse Halle Merchtem Dilbeek Pieters- Leeuw Meise Wemmel Beersel Drogenbos Grimbergen Vilvoorde Linkebeek Genesius- Rode Steenokkerzeel Machelen Text Kortenberg Zaventem Wezembeek- Oppem Kraainem Tervuren Hoeilaart Kampenhout Overijse Huldenberg Kaart: Steunpunt sociale planning Bron data: KSZ DWH AM&SB
Ruimtelijke verschillen naar profiel Leeftijd en gezinspositie: algemeen jonge gezinnen Origine, socio-economisch profiel: grotere verschille Gemiddeld jaarlijks migratiesaldo met het Brussels Hoofdstedelijk Gewest (2007-2010) naar arbeidsmarktpositie per 1.000 inwoners 14,6-24,0 10,1-14,5 6,6-10,0 4,1-6,5 2,5-4,0 Brede rand: 11,9 aantal 160 werkend werkloos inactief Liedekerke Gooik Affligem Ternat Lennik Pepingen Asse Halle Merchtem Dilbeek Pieters- Leeuw Meise Wemmel Beersel Drogenbos Grimbergen Vilvoorde Linkebeek Genesius- Rode Steenokkerzeel Machelen Text Kortenberg Zaventem Wezembeek- Oppem Kraainem Tervuren Hoeilaart Kampenhout Overijse Huldenberg Kaart: Steunpunt sociale planning Bron data: KSZ DWH AM&SB
Profiel (deel)gemeenten Pendel Inhoud Verhuisbewegingen: richting Vlaams-Brabant I. Omvang en evolutie II. Het profiel van de verhuizers III. Verschillen tussen (deel)gemeenten Pendel: richting Brussel I. Ruimer dan werkpendel
Werkpendel Brusselaars werkend in Brussel: 227.228 Pendelaars naar Brussel: 381.394 Meer dan 1/5 uit brede rand Pendelaars vanuit Brussel: 63.216 Bijna 2/5 naar brede rand (vooral luchthavenregio) Netto bijna 60.000 pendelaars van brede rand naar Brussel (ondergrens)
Werkpendel Pendelvolume met Brussel (2011) % van de beroepsbevolking 65,6-118,5 55,6-65,5 45,6-55,5 35,6-45,5 26,5-35,5 Brussels Gewest: 153,1 Brede rand: 56,8 aantal 5.000 naar Brussel van Brussel Kaart: Steunpunt sociale planning Bron data: KSZ DWH AM&SB
Onderwijs Vlaamse Gemeenschap (2010) Waals Gewest 2.773 729 30.193 Brussel 621 7.610 3.343 1.103 brede rand 65.760 5.187 Schoolpendel Vlaams Gewest (excl. brede rand) 8.702 Onderwijs Vlaamse en Franse Gemeenschap Waals Gewest 2.773 729 30.193 Brussel 26.941* 3.905* brede rand 65.760 5.187 621 Vlaams Gewest (excl. brede rand) 3.343 8.702 *geëxtrapoleerd cijfer op basis van de instroom uit het hele Vlaams Gewest naar het onderwijs van de Franse gemeenschap en de instroom uit de brede rand en de rest van het Vlaams Gewest naar het onderwijs van de Vlaamse Gemeenschap Netto 4.267 leerlingen van brede rand naar Brussel Stijgend aantal leerlingen in Brussel: exclusief door groei leerlingen uit Brussel Stijgend aantal leerlingen in brede rand: vooral door groei leerlingen uit brede rand In Brussel: 83% Franstalig onderwijs (72% bij leerlingen van buiten Brussel) Netto 23.598 leerlingen van brede rand naar Brussel
145 1.072 Waals Gewest 5.432 Brussel Pendel voor -Voorschoolse kinderopvang welzijnsvoorzieningen Woonplaats van de kinderen? -> enquête bij voorzieningen Kind en Gezin (2014) 164 160 67 Vlaams Gewest (excl. brede rand) 242 brede rand 5.639 362 722 Enkel Nederlandstalig aanbod; Franstalig aanbod: alleen richting Brussel Nederlandstalig + Franstalig aanbod: ±33% van de 0-2 jarigen Brede rand: 36% (Vlaams Gewest: 40%) -Andere welzijnsvoorzieningen Stroom richting Brussel, vaak beperkt aanbod
Aantal cliënten Pendel voor welzijnsvoorzieningen Domicilie van de cliënten in begeleiding bij de CAW s (2008-2011) 15000 12500 10000 onbekend 7500 andere rest Vlaams Gewest 5000 rest Vlaams-Brabant 2500 brede rand Brussels Gewest 0 Brusselse CAW's Vlaams-Brabantse CAW's: vestigingen in de brede rand Vlaams-Brabantse CAW's: andere vestigingen Ook zonder gespecialiseerd aanbod Enkel Nederlandstalig aanbod Franstalig/bicommunautair: enkel richting Brussel
Pendel Enkele conclusies Bevolkingsgroei in de rand door instroom uit Brussel Groter dan in vorige decennia, veel kleiner dan vóór de crisis van de jaren 80 Nog steeds vooral jonge gezinnen Meestal hogere inkomens (zeker t.o.v. Brussel), werkend Steeds meer verhuizers van niet-belgische origine ~ demografie van Brussel > eveneens jonge gezinnen, hogere inkomens dan blijvers > nu ook middenklasse van niet-belgische origine Ruimtelijke verschillen ~ profiel van de (deel)gemeente Sterke uitstroom naar Brussel voor werk en onderwijs Signalen van verminderde uitstroom -> capaciteit Ook voor welzijnsvoorzieningen: uitstroom naar Brussel Vaak bepekt (Nederlandstalig) aanbod in brede rand én in Brussel
Administratieve en sociale grenzen Ook migratie van centrale naar perifere Brusselse gemeenten Gewestgrens is een administratieve grens, geen sociale grens Voorbeeld: leerlingen in het Nederlandstalig basis- en secundair onderwijs met een schooltoelage (schooljaar 2011-2012) % van de leerlingen 31,1-51,6 19,1-31,0 11,1-19,0 7,1-11,0 0,0-7,0 Brussels Gewest: 36,6 Brede rand: 15,2 Liedekerke Gooik Affligem Ternat Lennik Pepingen Asse Halle Merchtem Dilbeek Pieters- Leeuw Meise Wemmel Beersel Drogenbos Grimbergen Vilvoorde Linkebeek Genesius- Rode Steenokkerzeel Machelen Text Kortenberg Zaventem Wezembeek- Oppem Kraainem Tervuren Hoeilaart Kampenhout Overijse Huldenberg Kaart: Steunpunt sociale planning Bron data: Departement onderwijs en vorming, verwerking Steunpunt sociale planning
Pendel Administratieve en sociale grenzen Woningprijzen Gemiddelde woningprijzen (2012) euro 490.001-627.052 410.001-490.000 350.001-410.000 310.001-350.000 235.542-310.000 <6 verkopingen Brussels Gewest: 478.775 Brede rand: 378.624 Liedekerke Gooik Affligem Ternat Lennik Pepingen Asse Halle Merchtem Dilbeek Kaart: Steunpunt sociale planning Bron data: Rijksregister, verwerking Steunpunt sociale planning Pieters- Leeuw Meise Wemmel Drogenbos Grimbergen Vilvoorde Beersel Linkebeek Hoeilaart Genesius- Rode Kampenhout Steenokkerzeel Machelen Text Kortenberg Zaventem Wezembeek- Oppem Kraainem Tervuren Overijse Huldenberg Gemiddelde prijzen appartementen (2012) euro 290.001-401.667 250.001-290.000 210.001-250.000 180.001-210.000 149.660-180.000 <6 verkopingen Brussels Gewest: 261.533 Brede rand: 230.520 Liedekerke Gooik Affligem Ternat Lennik Pepingen Asse Halle Merchtem Dilbeek Pieters- Leeuw Meise Wemmel Drogenbos Grimbergen Vilvoorde Beersel Linkebeek Hoeilaart Genesius- Rode Kampenhout Steenokkerzeel Machelen Text Kortenberg Zaventem Wezembeek- Oppem Kraainem Tervuren Overijse Huldenberg Kaart: Steunpunt sociale planning Bron data: Rijksregister, verwerking Steunpunt sociale planning
Pendel Administratieve en sociale grenzen Woningprijzen Gemiddelde prijzen woningen en appartementen (2012) euro 415.001-534.361 355.001-415.000 305.001-355.000 265.001-305.000 224.947-265.000 <6 verkopingen Brussels Gewest: 322.913 Brede rand: 347.430 Aantal 5.000 huizen appartementen Liedekerke Gooik Affligem Ternat Lennik Pepingen Asse Halle Merchtem Dilbeek Pieters- Leeuw Meise Wemmel Beersel Drogenbos Grimbergen Vilvoorde Linkebeek Genesius- Rode Steenokkerzeel Machelen Text Kortenberg Zaventem Wezembeek- Oppem Kraainem Tervuren Hoeilaart Kampenhout Overijse Huldenberg Kaart: Steunpunt sociale planning Bron data: Rijksregister, verwerking Steunpunt sociale planning
Sociaal-ruimtelijke relaties tussen Brussel en Vlaams-Brabant