Eigen bijdrage Wmo Veenendaal Welke gevolgen heeft het betalen van de eigen bijdrage voor inwoners?

Eigen bijdrage Wmo Veenendaal Welke gevolgen heeft het betalen van de eigen bijdrage voor inwoners? Consultatienotitie Augustus 2016

Inhoud 1 Inleiding... 3 1.1 Aanleiding... 3 1.2 Toelichting op de aanleiding... 3 1.3 Wat leest u in deze notitie?... 5 1.4 Vervolgproces... 5 2 Resultaten nader onderzoek eigen bijdrage... 6 2.1 Conclusies... 6 3 Scenario s voor regeling eigen bijdrage... 7 3.1 Berekening eigen bijdrage Wmo... 7 3.2 Huidige regeling Veenendaal... 9 3.3 Huidige regeling eigen bijdrage ten opzichte van 2014...10 3.4 Scenario 1: Minimale (basis)periodebijdrage bijstellen....11 3.5 Scenario 2: Inkomensgrens wijzigen....12 3.6 Scenario 3: Marginaal tarief verlagen....13 3.7 Scenario 4: Tarieven verlagen....14 3.8 Scenario 5: Maximumplafondbedrag voor eigen bijdrage instellen....14 3.9 Scenario 6: Eigen bijdrage Wmo voor collectief vervoer afschaffen....14 3.10 Scenario 7: Eigen bijdrage Wmo afschaffen....14 3.11 Scenario 8: De algemene voorziening schoonmaakondersteuning wijzigen in een maatwerkvoorziening....15 3.12 Matrix met de verschillende scenario s...15 3.13 Aanvulling op de matrix...19 4 Voorkeursscenario...20 Eigen bijdrage Wmo Veenendaal 2016 Pagina 2

1 INLEIDING 1.1 Aanleiding Halverwege 2015 en begin 2016 kwamen steeds vaker signalen naar voren inzake de hoogte van de eigen bijdrage Wmo. Voor meerdere cliënten is de hoogte van de eigen bijdrage gewijzigd/toegenomen. Enerzijds doordat de berekening van de eigen bijdrage anders is dan onder de AWBZ. Anderzijds ook omdat de wtcg-korting 1 is afgeschaft. De aanleiding voor deze consultatienotitie is tweeledig: a. In het eerste kwartaal is een eerste inzicht gegeven in de lokale gevolgen van de eigen bijdrage. Een verdiepingsslag op het eerste inzicht in de gevolgen van de eigen bijdrage is nodig om te beoordelen of herziening van het eigen bijdragebeleid nodig/wenselijk is. b. De Raad heeft op 30 juni een motie aangenomen inzake de eigen bijdrage. Hierin vraagt zij meer zicht te geven in verschillende mogelijkheden van eigen bijdrage beleid. 1.2 Toelichting op de aanleiding Op 17 mei 2016 is een eerste inzicht in de effecten van de eigen bijdrage Wmo door het college vastgesteld en aan de Raadscommissie aangeboden. Uit dit eerste inzicht zijn de volgende resultaten gekomen: - Cliënten die gebruik maken van de zwaardere vormen van ondersteuning en een hoger inkomen/vermogen hebben moeten substantieel meer betalen aan eigen bijdrage dan voor 2015. - Cliënten met een laag inkomen (tot 130% van het minimum) hebben de mogelijkheid gebruik te maken van compenserende maatregelen zodat zij de eigen bijdrage kunnen betalen. Aandachtspunt is de bekendheid van de regelingen onder de doelgroep. - De informatie over de eigen bijdrage door het Wmo loket kan onvoldoende worden gegeven. Om cliënten voorafgaand aan de ondersteuning volledig te informeren zijn inkomensgegevens nodig. Deze heeft de Wmo consulent niet en mag zij op grond van het Uitvoeringsbesluit Wmo ook niet opvragen. De Wmo consulenten wijzen cliënten wel op de mogelijkheid van de eigen bijdrage en op het rekenprogramma van het CAK waar cliënten een zelf proefberekening kunnen maken. - Cliënten die geconfronteerd worden met een hoge eigen bijdrage nemen in een aantal gevallen minder of helemaal geen ondersteuning af. Het is aan de hand van de nu beschikbare informatie (vanuit de Wmo mogen we geen inkomensgegevens opvragen) niet mogelijk om te constateren of dit ongewenst zorgmijdend gedrag betreft. Op basis van bovenstaande punten heeft het college besloten om een nader onderzoek te starten naar de effecten van de eigen bijdrage. Dit om meer inzicht te krijgen in de hoeveelheid signalen en bij welke cliëntgroepen de eigen bijdrage een issue is. 1 Wtcg: Wet tegemoetkoming chronisch zieken en gehandicapten. Deze wet is per 1-1-2015 vervallen. Via deze wet ontvingen chronisch zieken en gehandicapten een korting van 33% op de eigen bijdrage. Eigen bijdrage Wmo Veenendaal 2016 Pagina 3

Motie van de Raad In mei en juni heeft de Raad meerdere keren over het Eigen bijdragebeleid gesproken tijdens de raadscommissie en in de raadsvergaderingen. De Raad heeft op 30 juni 2016 een motie heeft aangenomen met de volgende vragen aan het college: 1. Het aangekondigde vervolgonderzoek door het college naar de effecten van de eigen bijdrage Wmo in de vergadercyclus van september aan de raad voor te leggen. 2. Tegelijkertijd met de uitkomsten van het onderzoek ter consultatie scenario s voor te leggen over het bijstellen van de eigen bijdrage Wmo en de tegemoetkoming. De scenario s bevatten zowel een inhoudelijke als een financiële component. 3. De uit te werken scenario s zijn: a. In matrixvorm het aanpassen van parameters inzichtelijk te maken, te weten: i. Tarieven (scenario 4) ii. Naar boven bijstellen inkomensgrenzen (scenario 2) iii. Naar beneden bijstellen van het percentage marginaal tarief (scenario 3) iv. Het maximeren van de verschuldigde eigen bijdrage op een vast bedrag per kalenderjaar. (scenario 5) b. Geen eigen bijdrage te vragen voor het collectief vervoer. (scenario 6) c. De inhoudelijke en financiële consequenties in kaart te brengen van de genoemde scenario s en wel met drie varianten: i. Met terugwerkende kracht tot 1 januari 2016 ii. Met terugwerkende kracht tot 1 juli 2016 iii. Invoering per 1 januari 2017 4. Een werkbijeenkomst/informatiebijeenkomst te organiseren voorafgaand aan de consultatie in september over de uitkomsten van het onderzoek naar de effecten van de eigen bijdrage Wmo en de scenario s over de eigen bijdrage Wmo en de tegemoetkoming. 5. De verordening Wmo Veenendaal 2016 aan te passen op basis van de uitkomsten van de consultatie en in het najaar van 2016 ter besluitvorming aan de raad voor te leggen. Op 19 april 2016 heeft het Wmo forum een advies uitgebracht over de eigen bijdrage op grond van hun ervaringen en de notitie die ze van het college hadden ontvangen. Het Wmo forum heeft meerdere voorstellen gedaan. Eén van de voorstellen is de uitwerking van verschillende scenario s. Dit voorstel is ook in de aangenomen motie van de Raad terechtgekomen. Enkele andere voorstellen van het forum hebben betrekking op de uitvoering door het Wmo-loket. Wij hebben deze adviezen ter harte genomen en deze worden inmiddels in de uitvoering meegenomen. Eigen bijdrage Wmo Veenendaal 2016 Pagina 4

1.3 Wat leest u in deze notitie? In deze notitie leest u eerst de resultaten van het nadere onderzoek naar effecten eigen bijdrage dat in juni/juli 2016 is uitgevoerd. Aansluitend leest u meer over verschillende scenario s waar uit gekozen kan worden in het kader van de eigen bijdrage. Aan de scenario s waarover in de motie wordt gesproken hebben wij drie scenario s toegevoegd: het verlagen van het minimale basis-periodebedrag, het volledig afschaffen van de eigen bijdrage en het opnemen van de algemene voorziening schoonmaakondersteuning als een maatwerkvoorziening. Hiermee geven we een zo volledig mogelijk beeld van de keuzes die er zijn. In het laatste hoofdstuk van de notitie geven wij aan welk scenario de voorkeur van ons college heeft. 1.4 Vervolgproces Deze consultatienotitie ligt ter bespreking voor bij de Raadscommissie van september. Tegelijkertijd heeft het Wmo forum ook de mogelijkheid te reageren op deze notitie. De input vanuit deze beide invalshoeken bepaalt mede onze keuze tot het wel/niet herzien van het eigen bijdrage beleid. De mogelijke herziening ziet u later terug in de Wmo-verordening. Deze ligt in het najaar ter besluitvorming bij de Raad. Eigen bijdrage Wmo Veenendaal 2016 Pagina 5

2 RESULTATEN NADER ONDERZOEK EIGEN BIJDRAGE Het nadere onderzoek is uitgevoerd door bureau SEO (sociaal economisch onderzoek). Het onderzoek bestond uit een telefonische enquête onder 340 Wmo-cliënten. Ook is een documentenanalyse gedaan naar de eerdere informatie die we beschikbaar hadden over de effecten eigen bijdrage, het recent verschenen cliëntervaringsonderzoek, en beschikbare gegevens vanuit het CAK. De volledige rapportage treft u aan bij deze consultatienotitie. 2.1 Conclusies De belangrijkste resultaten uit het onderzoek van SEO zijn: - De hoeveelheid zorgmijding door een hogere eigen bijdrage is beperkt. 11% van de Wmo cliënten vertoont zorgmijdend gedrag. Een derde van deze zorgmijders noemt de hoge eigen bijdrage als reden. - Er is geen bewijs dat hogere eigen bijdrage leiden tot een afname in het gebruik van Wmo-zorg. - De Wmo-klanten maken na een stijging van de eigen bijdrage niet meer gebruik van alternatieve zorgaanbieders, zoals familieleden en buren. - De gevolgen van zorgmijding en hogere eigen bijdragen voor de zelfredzaamheid van Wmo-klanten lijken beperkt. Er is geen bewijs dat de Wmo-gebruikers door de regelgeving minder goed hun algemene dagelijkse levensverrichtingen kunnen uitvoeren. - De hogere eigen bijdrage leidt tot een verslechterde financiële situatie van Wmo-gebruikers. Zij geven aan dat hun koopkracht daalt en dat zij meer moeite hebben om financieel rond te komen. Eigen bijdrage Wmo Veenendaal 2016 Pagina 6

3 SCENARIO S VOOR REGELING EIGEN BIJDRAGE In de motie van de Raad wordt gevraagd om een matrix waarin duidelijk wordt wat de gevolgen van de verschillende eigen bijdrageregels zijn. Hieronder leest u meer over de werkwijze van de eigen bijdrage berekeningen. Vervolgens wordt beschreven wat de verschillende scenario s inhouden. In de matrix treft u per scenario meer informatie over de toepasbaarheid, (financiële) consequenties van de scenario s, en de mogelijkheid van het wijzigen met terugwerkende kracht. Daar waar de informatie beschikbaar is ziet u welke gemeenten voor dat scenario hebben gekozen. 3.1 Berekening eigen bijdrage Wmo De eigen bijdrage voor ondersteuning in het kader van de Wmo is door het Rijk geregeld in het Uitvoeringsbesluit Wmo 2015. Hoofdstuk 3 van dit Uitvoeringsbesluit bevat regels voor het berekenen van de hoogte van de eigen bijdrage voor vangnetvoorzieningen. Bij vangnetvoorzieningen hebben we het over de lokale maatwerkvoorzieningen: individuele ondersteuning, groepsgerichte ondersteuning, kortdurend verblijf, hulpmiddelen, woningaanpassingen, CVV en materiële voorzieningen. Vangnetvoorzieningen kunnen worden verstrekt in natura of via een pgb. In beginsel is de eigen bijdrage gelijk aan de kostprijs van de voorziening, maar op basis van de financiële draagkracht van de betrokkene zijn grenzen gesteld aan wat iemand per vier weken maximaal (financieel) kan bijdragen. De maximale eigen bijdrage kan dus nooit hoger zijn dan de kostprijs van de voorziening, maar wel lager als daar op basis van het inkomen aanleiding toe is. De hoogte van de eigen bijdrage is afhankelijk van: het verzamelinkomen, het vermogen (boven het heffingsvrije vermogen), de leeftijd (wel of niet AOW gerechtigd), de woonsituatie (alleenstaand of meerpersoonshuishouden). Eigen bijdrage Wmo Veenendaal 2016 Pagina 7

De eigen bijdrage wordt, naast de vier bovenstaande punten, berekend op basis van de volgende standaard parameters die worden vastgesteld door het ministerie van VWS: Een bedrag dat de cliënt minimaal kan bijdragen, ongeacht de hoogte van het inkomen (minimale (basis)periode bijdrage)). Voor een eenpersoonshuishouden is dit een bedrag van 19,40 per vier weken en voor een meerpersoonshuishouden een bedrag van 27,80 per vier weken. Een drempelbedrag (inkomensgrens) voor het inkomen; tot dit drempelbedrag betaalt de inwoner uitsluitend de minimale (basis) periodebijdrage. Pas als de cliënt meer verdient dan het drempelbedrag gaat hij of zij meer betalen dan de minimale (basis) periodebijdrage. Een heffingspercentage (marginaal tarief), waarmee de maximale eigen bijdrage wordt berekend over het inkomen boven het drempelbedrag. De wet stelt dit percentage maximaal op 15%; de gemeente kan dit percentage lager vaststellen. Indien een cliënt ook over eigen vermogen in box 3 beschikt geldt voor de berekening van de eigen bijdrage nog een extra inkomensbijtelling van 8% over het gedeelte van het vermogen dat boven de heffingsvrije vermogensgrens (= grondslag sparen en beleggen) in box 3 uit komt (aan deze extra vermogensinkomensbijtelling kan de gemeente beleidsmatig zelf geen wijzigingen aanbrengen). De berekening van de eigen bijdrage voor een meerpersoonshuishouden en pensioengerechtigden vindt volgens dezelfde berekeningssystematiek plaats zoals hierboven beschreven. Het CAK gebruikt voor het berekenen van de eigen bijdrage het verzamelinkomen en de vermogensgegevens van de cliënt van 2 jaar geleden. Het CAK berekent en int de eigen bijdrage in opdracht van het Rijk altijd over een periode van 4 weken. Uiteraard betalen inwoners nooit meer eigen bijdrage dan de kostprijs van de ondersteuning. Als de kosten lager zijn dan de maximale eigen bijdrage zal de cliënt dus alle kosten voor eigen rekening nemen. Voor de meeste inwoners zijn de kosten van de ondersteuning hoger dan de maximale eigen bijdrage waardoor zij minder dan de kostprijs bijdragen. Ook als inwoners gebruik maken van meerdere Wmovangnetvoorzieningen (bijvoorbeeld woonondersteuning, een scootmobiel en een woningaanpassing), betalen ze nooit meer dan de maximale eigen bijdrage die voor hun situatie is berekend door het CAK. Eigen bijdrage Wmo Veenendaal 2016 Pagina 8

3.2 Huidige regeling Veenendaal Het huidige eigen bijdrage beleid is vastgelegd in de Wmo verordening. Bij de berekening van de eigen bijdrage voor inwoners volgen wij momenteel de landelijke parameters. De landelijke standaardparameters voor 2016 zijn: Minimale periodebijdrage (A) Eenpersoonshuishouden niet pensioengerechtigd (EPNP) Eenpersoonshuishouden pensioengerechtigd (EPPG) Meerpersoonshuishoudens niet pensioengerechtigd (MPNP) 19,40 19,40 27,80 27,80 Meerpersoonshuishoudens pensioengerechtigd (MPPG) Startpunt 22.486 16.887 28.177 23.374 inkomensafhankelijke EB (B) Marginaal tarief (C) 15% 15% 15% 15% Op basis van de uitgangspunten binnen de huidige regeling kun u in onderstaande tabel zien welke bedragen de inwoners van Veenendaal op dit moment per 4 weken aan eigen bijdrage betalen. Totale aantal leefeenheden 2 bekend bij CAK uit Veenendaal 1880 Leefeenheden die 0,- betalen omdat ze al Wlz 3 eigen bijdrage 312 betalen Leefeenheden die 19,40/ 27,80 betalen 943 Leefeenheden die <= 50,- betalen 162 Leefeenheden die > 50,- <= 100,- betalen 170 Leefeenheden die > 100- <= 200 133 Leefeenheden die > 200- < = 1.000 149 Leefeenheden die > 1.000 betalen 11 2 De eigen bijdrage wordt per leefeenheid berekend. Het kan zijn dat er meerdere Wmo cliënten in één leefeenheid zitten. 3 WLZ: Wet Langdurig Zieken Eigen bijdrage Wmo Veenendaal 2016 Pagina 9

Om het bovenstaande verder te verduidelijken volgen hieronder een paar voorbeeldberekeningen hoe het CAK de eigen bijdrage per leefeenheid vaststelt: Voorbeeld 1 Eenpersoonshuishouden (niet pensioengerechtigd) met een verzamelinkomen van 20.000,- en verder geen eigen vermogen boven de drempel van box 3. De eigen bijdrage zal in dit geval 19,40 per 4 weken bedragen. Dit aangezien het verzamelinkomen onder het startpunt inkomensafhankelijke eigen bijdrage van 22.486,- blijft en er geen sprake is van extra inkomens bijtelling op grond van het eigen vermogen. Voorbeeld 2 Eenpersoonshuishouden (niet pensioengerechtigd) met een verzamelinkomen van 27.000,- en verder geen eigen vermogen boven de drempel van box 3. De eigen bijdrage zal in dit geval 71,48 per 4 weken bedragen. ( 19,40 + ((( 27.000-22.486)*15% marginaal tarief)/13 zorgperioden van 4 weken)) Voorbeeld 3 Eenpersoonshuishouden (niet pensioengerechtigd) met een verzamelinkomen van 20.000,- en een eigen vermogen van 15.000 boven de drempel van box 3. De eigen bijdrage zal in dit geval 19,40 per 4 weken bedragen. Er dient 8% van het eigen vermogen boven de drempel bij het verzamelinkomen te worden opgeteld. Hierdoor komt het verzamelinkomen uit op 21.200,- ( 20.000 + ( 15.000*8%). Daarmee blijft het verzamelinkomen nog steeds onder het startpunt inkomensafhankelijke eigen bijdrage van 22.486,- en is alleen de minimale (basis) periode bijdrage van 19,40 van toepassing. Voorbeeld 4 Eenpersoonshuishouden (niet pensioengerechtigd) met een verzamelinkomen van 27.000 en een eigen vermogen van 15.000 boven de drempel van box 3. De eigen bijdrage zal in dit geval 85,33 per 4 weken bedragen. ( 19,40 + (((( 27.000 +( 15.000*8%))- 22.486)*15% marginaal tarief)/13 zorgperioden van 4 weken)) Naast de eigen bijdrage die Wmo cliënten aan het CAK betalen zullen zij, indien zij ook gebruik maken van de algemene voorziening schoonmaakondersteuning nog eens aparte eigen bijdrage van 10,- per uur met een maximum van 120,- per 4 weken moeten betalen. (dit zijn twee aparte eigen bijdrage trajecten) 3.3 Huidige regeling eigen bijdrage ten opzichte van 2014 De veranderingen in de hoogte van de te betalen eigen bijdrage per 2015 vinden hun oorzaak in het volgende: 1. Bij de AWBZ ondersteuningsproducten begeleiding (individueel en groep) en persoonlijke verzorging werd een fictief laag tarief ( 14,20 in 2014) toegepast. Dit terwijl nu de kostprijs van de voorzieningen wordt meegenomen bij de berekening van de periodebijdrage. 2. Bij de AWBZ bestond ook nog de Wet tegemoetkoming chronisch zieken en gehandicapten (Wtcg); op basis van die wet kreeg elke inwoner die een eigen bijdrage betaalde onder de oude Wmo of voormalige AWBZ een vaste korting van 33% op de destijds bepaalde eigen bijdrage. Met ingang van 1 januari 2015 heeft het Rijk deze Wtcg-korting afgeschaft en zijn alle inwoners de volledige eigen bijdrage gaan betalen. 3. Per 2015 is de schoonmaakondersteuning in een algemene voorziening vormgegeven. Dit houdt in dat deze ondersteuning buiten de berekeningen van de eigen bijdrage Wmo vallen. De kosten voor deze ondersteuning zijn er voor een aantal inwoners bijgekomen. Eigen bijdrage Wmo Veenendaal 2016 Pagina 10

3.4 Scenario 1: Minimale (basis)periodebijdrage bijstellen. Alle Wmo-cliënten betalen een minimale (basis)periodebijdrage. Deze is afhankelijk van de leeftijd en de huishoudenssituatie. Op het moment dat de minimale (basis)periodebijdrage (A) wordt verlaagd, betekent dit dat alle cliënten met een Wmo vangnetvoorziening en een inkomen tot de gestelde inkomensgrens bij B, deze minimale (basis) periodebijdrage gaan betalen. Cliënten met een inkomen hoger dan de inkomensgrens (B), betalen daarnaast nog een inkomensafhankelijke bijdrage. Onderstaande grafieken laten dit verschil zien. De lijnen beginnen bij aanpassing van de minimale periodebijdrage lager (te zien bij de pijlen). Verder lopen de lijnen gelijk. * MPB: Maximale periode bijdrage * EP-: Eenpersoonshuishouden niet pensioengerechtigd * EP+: Eenpersoonshuishouden pensioengerechtigd * MP-: Meerpersoonshuishouden niet pensioengerechtigd * MP+: Meerpersoonshuishouden pensioengerechtigd Huidige parameters (let op lichtblauwe en groene lijn lopen op elkaar) Verlaging minimum periodebijdrage Eigen bijdrage Wmo Veenendaal 2016 Pagina 11

3.5 Scenario 2: Inkomensgrens wijzigen. Cliënten met een inkomen tot de inkomensgrens betalen de laagste bijdrage (minimale basisperiodebedrag (A)). Cliënten met een inkomen hoger dan de gestelde inkomensgrens starten vanaf de inkomensgrens met opbouwen van de inkomensafhankelijke bijdrage. Op het moment dat de inkomensgrens wordt verhoogd, betalen meer mensen de minimum (basis) periodebijdrage. Dit maken de onderstaande grafieken inzichtelijk. * MPB: Maximale periode bijdrage * EP-: Eenpersoonshuishouden niet pensioengerechtigd * EP+: Eenpersoonshuishouden pensioengerechtigd * MP-: Meerpersoonshuishouden niet pensioengerechtigd * MP+: Meerpersoonshuishouden pensioengerechtigd Huidige regeling Aanpassing inkomensgrens Eigen bijdrage Wmo Veenendaal 2016 Pagina 12

3.6 Scenario 3: Marginaal tarief verlagen. Met het marginaal tarief wordt de helling bepaald waarmee de eigen bijdrage stijgt in het inkomensafhankelijke deel. Dit is nu 15%. Als dit percentage naar beneden wordt aangepast dan stijgt de inkomensafhankelijke eigen bijdrage minder hard vanaf de minimale (basis) periodebijdrage. De grafieken hieronder laten zien dat de helling flauwer wordt bij een lager percentage. * MPB: Maximale periode bijdrage * EP-: Eenpersoonshuishouden niet pensioengerechtigd * EP+: Eenpersoonshuishouden pensioengerechtigd * MP-: Meerpersoonshuishouden niet pensioengerechtigd * MP+: Meerpersoonshuishouden pensioengerechtigd Huidige regeling Aanpassing marginaal tarief 8%. Eigen bijdrage Wmo Veenendaal 2016 Pagina 13

3.7 Scenario 4: Tarieven verlagen. De tarieven voor het bepalen van de eigen bijdrage zijn nu gebaseerd op de kostprijs van de voorziening. Voor deze berekening kan ook een lager tarief worden gebruikt bijvoorbeeld 90% van de kostprijs. De aanpassing van de tarieven is mogelijk bij zowel de materiele als de immateriële voorzieningen. De tarieven voor het PGB sluiten aan op de kostprijs die we als gemeente betalen. Bij verandering van de rekentarieven zal ook de eigen bijdrage voor de PGB-cliënten worden aangepast. 3.8 Scenario 5: Maximumplafondbedrag voor eigen bijdrage instellen. Bij Wmo-cliënten met een hoog inkomen en/of eigen vermogen zal huidige berekening van het CAK ertoe leiden dat men een hoog bedrag betaald; de inkomensgrens heeft voor hen weinig tot geen invloed op hoogte eigen bijdrage. Om de Wmo-cliënten met een hoger inkomen tegemoet te komen is het mogelijk om een maximum periodebedrag (bijvoorbeeld van 200,00) in te stellen voor de eigen bijdrage. Dit leidt tot een maximumbijdrage per jaar. (Ter vergelijking: het maximum is nu de kostprijs van de voorziening(en) die de inwoner gebruikt.) Leefeenheden met een hoog verzamelinkomen en/of eigen vermogen hebben voordeel bij deze wijziging. Zij betalen dan een maximum eigen bijdrage en niet het bedrag dat ze maximaal zouden kunnen betalen volgens de berekeningen van het CAK. Bij een maximaal eigen bijdrage plafond van bijvoorbeeld 200,00 per periode zijn er in Veenendaal 160 leefeenheden die hier voordeel bij hebben (zie tabel bij 3.2) aangezien hun periodebijdrage is hoger dan 200,00. 3.9 Scenario 6: Eigen bijdrage Wmo voor collectief vervoer afschaffen. Cliënten van het collectief vervoer betalen aan de chauffeur een bijdrage per gereden zone. Daarnaast dragen zij bij in de kosten via de eigen bijdrage. Hiervoor worden het aantal gereden zones en de kostprijs daarvan door de gemeente doorgegeven aan het CAK. Deze gegevens neemt het CAK mee bij de berekening van de eigen bijdrage Wmo van de betreffende cliënt. Wij kunnen niet berekenen wat de omvang/impact zal zijn van het afschaffen van de eigen bijdrage voor collectief vervoer omdat we niet weten welk deel van de eigen bijdragebetaling als gevolg van het gebruik van collectief vervoer wordt geïnd. 3.10 Scenario 7: Eigen bijdrage Wmo afschaffen. Het is mogelijk om geen eigen bijdrage meer te heffen. Cliënten van de Wmo betalen dan geen eigen bijdrage voor geleverde Wmoondersteuning. Eigen bijdrage Wmo Veenendaal 2016 Pagina 14

3.11 Scenario 8: De algemene voorziening schoonmaakondersteuning wijzigen in een maatwerkvoorziening. Voor de schoonmaakondersteuning is vanaf 2015 de algemene voorziening schoonmaakondersteuning in het leven geroepen. Met deze algemene voorziening betalen alle cliënten die hier gebruik van maken een bijdrage van 10,00 per uur. Voor minima tot 130% van het minimuminkomen is er de mogelijkheid om korting te krijgen op deze bijdrage. De bijdrage voor schoonmaakondersteuning komt voor cliënten die ook gebruik maken van de maatwerkvoorzieningen bovenop de te betalen eigen bijdrage Wmo, maar wordt niet betrokken bij het berekenen van de maximale eigen bijdrage. Het is mogelijk om van de algemene voorziening schoonmaakvoorziening een maatwerkvoorziening te maken. Hierdoor betaalt de cliënt één eigen bijdrage, en wordt de bijdrage voor de schoonmaakondersteuning meegenomen bij het bepalen van de te betalen eigen bijdrage. 3.12 Matrix met de verschillende scenario s Hieronder treft u de matrix met de verschillende scenario s naast elkaar. Per scenario leest u informatie over de werkwijze, de financiële consequenties, de groep die voordeel heeft bij het scenario, voorbeelden van gemeenten waar ze andere keuzes hebben gemaakt dan het volgen van de landelijke standaardparameters, en de mogelijkheden van terugwerkende kracht. 1.Minimale basis periode bijdrage verlagen Werkwijze Financiële consequentie Wie heeft er voordeel bij Hoe hebben andere gemeenten dit geregeld Is nu 19,40 voor eenpersoonshuishoud ens en 27,80 voor meerpersoonshuishou dens. Deze kunnen we bijstellen naar bijvoorbeeld 10,00 en 14,33. Op basis van de huidige parameters is de inkomstenverwachting uit de eigen bijdrage 758.047,- 4. Bij deze wijziging zoals in het voorbeeld verlagen de inkomsten naar 613.111,-. De inkomsten zijn dan jaarlijks 144.936,- lager. Alle Wmo cliënten hebben voordeel bij deze wijziging. De lagere inkomens betalen minder en voor de hogere inkomens is het startpunt lager. Het effect voor de midden- en hogere inkomens is relatief klein. Terugwerkende kracht/datum in werking treding Aanpassing is mogelijk nadat de verordening Wmo dit mogelijk maakt. En altijd vanaf het begin van een periode niet tijdens een periode. Als we dit met terugwerkende kracht gaan bijstellen ontvangen cliënten nieuwe berekeningen en nieuwe facturen vanuit het CAK. Gelet op de onrust die dat oplevert is dat niet wenselijk. Ook levert dit 4 Bij de berekeningen voor het hele jaar is gerekend met de informatie bij het CAK t/m periode 3 2016. Eigen bijdrage Wmo Veenendaal 2016 Pagina 15

veel extra werk voor het CAK op waarvoor zij een rekening gaat sturen. 2. Inkomensgrens verhogen Is nu: 22.486,- (EPNP) 16.887,- (EPPG) 28.177,- (MPNP) 23.374,- (MPPG) Kan verhoogd worden met bijvoorbeeld 50% Dit betekent: 33.729,- (EPNP) 25.331,- (EPPG) 42.266,- (MPNP) 35.061,- (MPPG) Op basis van de huidige parameters is de inkomstenverwachting uit de eigen bijdrage 758.047,-. In het voorbeeld verlagen de inkomsten jaarlijks met 207.551,-. naar 550.496,- Wmo-cliënten met een inkomen vanaf het huidige tot aan het nieuwe drempelinkomen hebben voordeel bij deze maatregel. Aanpassing is mogelijk nadat de verordening Wmo dit mogelijk maakt. En altijd vanaf het begin van een periode niet tijdens een periode. Als we dit met terugwerkende kracht gaan bijstellen ontvangen cliënten nieuwe berekeningen en nieuwe facturen vanuit het CAK. Gelet op de onrust die dat oplevert is dat niet wenselijk. Ook levert dit veel extra werk voor het CAK op waarvoor zij een rekening gaat sturen. 3.Marginaal tarief verlagen Is nu 15%. Kan verlaagd worden naar bijvoorbeeld 8%. Op basis van de huidige parameters is de inkomstenverwachting uit de eigen bijdrage 758.047,-. Bij wijziging conform het voorbeeld verlagen de inkomsten naar 631.118,-. De inkomsten zijn dan jaarlijks 126.929,- lager. Wmo cliënten met een inkomen vanaf het drempelinkomen hebben voordeel bij deze regeling. Barneveld gaat dit doen en Utrecht heeft dit al ingevoerd. Aanpassing is mogelijk nadat de verordening Wmo dit mogelijk maakt. En altijd vanaf het begin van een periode niet tijdens een periode. Als we dit met terugwerkende kracht gaan bijstellen ontvangen cliënten nieuwe berekeningen en nieuwe facturen vanuit het CAK. Gelet op de onrust die dat oplevert is dat niet wenselijk. Ook levert dit veel extra werk voor het CAK op waarvoor zij een rekening gaat sturen. Eigen bijdrage Wmo Veenendaal 2016 Pagina 16

4.Tarieven verlagen Is nu kostprijs van de voorziening. Deze kan worden verlaagd naar bijvoorbeeld 80% van de kostprijs. Voor ondersteuning kan een ander uurtarief van worden gehanteerd bijvoorbeeld 14,20 (conform de AWBZ) of 24,50 (= laagste zorguurtarief individuele ondersteuning licht). Het is niet mogelijk om te berekenen wat de financiële gevolgen van deze wijziging voor Veenendaal zijn. Door de tarieven te verlagen hebben in beginsel alle Wmo cliënten die van deze ondersteuning gebruik maken profijt. Voor cliënten onder het drempelinkomen zal het effect echter minimaal zijn. Er zijn meerdere gemeenten die hiervoor hebben gekozen w.o. Ede. Het is bij het CAK niet mogelijk om met terugwerkende kracht andere tarieven door te geven. Een wijziging van de tarieven kan pas in de periode na het besluit tot wijziging worden doorgevoerd. Invoering is daarom mogelijk na inwerkingtreding van een aangepaste verordening en dan bij het begin van een nieuwe periode. 5.Maximum plafondbedrag voor eigen bijdrage instellen Er is nu geen maximumplafondbe drag van kracht. Er zou bijvoorbeeld een maximaal plafondbedrag van 200,00 per periode van vier weken kunnen worden ingevoerd. Het is niet mogelijk hier een goede berekening van te maken. Daarvoor spelen te veel variabelen een rol. Onze inschatting is dat de inkomsten maximaal 533.222,- per jaar lager kunnen zijn. Hier hebben de Wmo cliënten die een hogere eigen bijdrage dan 200,00 per periode betalen voordeel bij. Dit zijn 160 leefeenheden. Zaanstad heeft hiervoor gekozen. (maximumbedra g van 220,00) Als we dit met terugwerkende kracht gaan bijstellen ontvangen cliënten nieuwe berekeningen en nieuwe facturen vanuit het CAK. Gelet op de onrust die dat oplevert is dat niet wenselijk. Ook levert dit veel extra werk voor het CAK op waarvoor zij een rekening gaan sturen. Invoering is mogelijk na inwerkingtreding van een aangepaste verordening en dan bij het begin van een nieuwe periode. Eigen bijdrage Wmo Veenendaal 2016 Pagina 17

6.Eigen bijdrage collectief vervoer afschaffen Gegevens geven we nu wel door aan CAK. Geen gegevens meer doorgeven aan het CAK. De bijdrage die in de bus aan de chauffeur wordt betaald blijft gehandhaafd. Het is niet te berekenen wat dit de gemeente aan inkomsten scheelt. Het is niet te achterhalen welk deel van de eigen bijdrage geïnd wordt als gevolg van het collectief vervoer. Cliënten die alleen gebruik maken van collectief vervoer hebben hier voordeel bij. Als zij ook (veel) andere Wmo voorzieningen gebruiken kan het zijn dat dit geen effect heeft op de te betalen eigen bijdrage. Meerdere gemeenten zoals Maassluis, Medemblik, Eemsmond hebben collectief vervoer uit de eigen bijdrage via het CAK gelaten. Als we dit met terugwerkende kracht gaan bijstellen ontvangen cliënten die gebruik maken van collectief vervoer nieuwe berekeningen en facturen. Het CAK. moet gaan uitzoeken of het gebruik van collectief vervoer invloed heeft gehad op de te betalen eigen bijdrage. Vervolgens moeten alle cliënten die te veel hebben betaald een uitbetaling krijgen. Ook levert dit veel extra werk voor het CAK op waarvoor zij een rekening gaan sturen. 7.Eigen bijdrage afschaffen Wij en zorgaanbieders geven geen gegevens meer door aan CAK. cliënten betalen hierdoor niets voor de ondersteuning. De inkomstenverwachting uit de eigen bijdrage is 758.047,-. Deze valt dan volledig weg. Alle Wmo cliënten hebben hier voordeel bij. Er zijn gemeenten die dit aan het overwegen zijn. Om dit in te voeren met terugwerkende kracht moeten alle cliënten hierover bericht ontvangen en moet dit uitgekeerd worden. Dit moet samen met CAK worden opgepakt en kost extra capaciteit om dit te realiseren. 8. Schoonmaakon dersteuning naar een maatwerkvoorzi ening. Nu is voor schoonmaakonderst euning geen beschikking noodzakelijk. Omzetten naar een maatwerkvoorziening vereist dat we alle cliënten een beschikking gaan Vanuit de algemene voorziening ontvangen we nu 900.000,00 aan inkomsten (op basis van 90.000 uren en 10,- per uur). Deze inkomsten vervallen. Daarentegen zullen de inkomsten uit de eigen Cliënten die gebruik maken van de huidige algemene voorziening hebben er wellicht voordeel bij. Of en hoe groot het voordeel is hangt af meerdere factoren zoals het bedrag dat men nu betaalt, de hoogte van het inkomen, Invoering hiervan moeten alle cliënten die schoonmaakondersteuning wensen een beschikking krijgen. Dit vraagt veel inzet van het Wmo-loket (keukentafelgesprekken, indicering, opstellen beschikkingen). Daadwerkelijke invoering zal daarom enkele maanden extra tijd kosten. Eigen bijdrage Wmo Veenendaal 2016 Pagina 18

geven. bijdrage weer toenemen. Hoeveel dit is, kan niet worden berekend. en de afname van andere Wmovoorzieningen. Het is niet mogelijk dit met terugwerkende kracht te wijzigen. 3.13 Aanvulling op de matrix Wat bij aanpassing van de scenario s meegewogen moet worden maar wat moeilijk is vooraf te voorspellen is de benutting van de ondersteuning bij verlaging van de eigen bijdrage. De verwachting is dat bij een verlaging van de eigen bijdrage er een betere/grotere benutting van de reeds bestaande indicatie plaatsvindt. Ook kan het zijn dat meer inwoners een beroep willen gaan doen op de Wmo voor ondersteuning. Dit kan een grotere instroom binnen de Wmo tot gevolg hebben en ook een grotere benutting van het Wmo budget veroorzaken. In de motie van de Raad is expliciet gevraagd om de mogelijkheden voor het aanpassen van de eigen bijdrage met terugwerkende kracht op te nemen. Wat voor alle scenario s geldt, is dat het bij terugwerkende kracht bijna niet haalbaar is iedereen te compenseren. Er zijn ook cliënten verhuisd/overleden. Daarnaast kan niet-geleverde zorg in natura niet alsnog wél geleverd worden, dit is mogelijkerwijs alleen nog in een geldelijke bijdrage te compenseren. Een mogelijkheid om toch nog iets te doen ter compensatie en die niet in bovenstaande matrix is uitgewerkt is het volgende. Het is mogelijk om alle cliënten/leefeenheden een vast bedrag uit te keren als compensatie voor de betaalde eigen bijdrage in 2015 en 2016. Als een leefeenheid alleen de minimale basisperiode van 19,40 betaalt, kost dit op jaarbasis 252,20. Om iedereen op dezelfde wijze tegemoet te komen kan bijvoorbeeld aan iedere betalende leefeenheid een bedrag van 150,00 per jaar uitgekeerd worden. Dit betekent voor 2 jaar een extra uitgave van: 470.000,00 (1568 betalende leefeenheden * 150,- * 2 jaar). Eigen bijdrage Wmo Veenendaal 2016 Pagina 19

4 VOORKEURSSCENARIO Op basis van het uitgevoerde nadere onderzoek en de mogelijke scenario s volgt hieronder een voorstel voor het vervolg. Overwegingen Het onderzoek maakt duidelijk dat de hoogte van de eigen bijdrage beperkt effect heeft op (ongewenste) zorgmijding. Een ander resultaat uit het onderzoek is dat Wmo cliënten aangeven dat hun financiële situatie is verslechterd door de hogere eigen bijdrage. De gevolgen van veranderingen in de eigen bijdrage verschillen per persoon / huishouden. Het is en blijft een generieke regeling, waarbij de persoonlijke situatie sterk bepalend is voor de impact die de regeling heeft. Het is bij deze regeling niet toegestaan specifieke groepen te benoemen waarvoor een aanpassing in de eigen bijdrage wordt geregeld (denk bijvoorbeeld aan mensen met NAH). Wat in onze overwegingen ook meespeelt, is dat bij Wmo-cliënten veelal ook andere zorgkosten zijn gestegen; kosten waar de gemeente geen invloed op heeft. Hoewel de Wmo geen regeling is om inkomenspolitiek mee te bedrijven, hebben we wel oog voor de ontwikkelingen in de samenleving waar onze cliënten mee te maken hebben. Het heeft daarom onze voorkeur om te komen tot een aanpassing in de regeling waarmee de veranderingen voor onze cliënten minder groot zijn. Voor cliënten met een minimuminkomen kennen we verschillende compensatieregelingen. Deze zorgen ervoor dat zij geen nadelige effecten hoeven te hebben van de veranderingen in de eigen bijdrage. Voorstel Daarom stellen wij de volgende aanpak voor: De Wmo cliënten met een inkomen boven de 130% van de bijstandsnorm compenseren we door het marginale tarief te verlagen naar 8%. Hierdoor stijgt de maximale periodebijdrage minder snel. Dit is scenario 3 zoals hiervoor beschreven. Met deze aanpassing is de inkomensterugval lager en compenseren we de midden- en hogere inkomensgroepen. Door een marginaal tarief te hanteren blijven wij vasthouden aan het principe de sterkste schouders dragen de zwaarste lasten. Veenendaal kent een actief minimabeleid met verschillende compensatieregelingen. Deze regelingen kunnen de gevolgen van een eventuele stijging van de eigen bijdrage voor kwetsbare groepen huishoudens verminderen/beperken of zelfs helemaal teniet doen. Naast het versturen van de bestaande informatieve mailings, willen wij voor deze huishoudens laagdrempelige voorlichtingsbijeenkomsten gaan Eigen bijdrage Wmo Veenendaal 2016 Pagina 20

organiseren waarbij de cliënten uitleg krijgen over de verschillende compensatieregelingen. Hiermee verwachten wij cliënten nog beter te kunnen informeren. Tot slot blijft de bekendheid om de regeling eigen bijdrage bij Wmo-clienten onze aandacht vragen. In het onderzoek van de nationale ombudsman kwam naar voren dat cliënten onvoldoende vooraf zijn geïnformeerd over de hoogte van de eigen bijdrage. In ons onderzoek eigen bijdrage Wmo Veenendaal (collegebesluit 17 mei jl) stond aangegeven dat de mogelijkheden voor informatievoorziening over de eigen bijdrage door het Wmo loket beperkt zijn omdat de wet niet toelaat inkomensgegevens door Wmo medewerkers te laten opvragen, maar de behoefte wel aanwezig is bij onze Wmo-cliënten. In pilotvorm wordt nu bekeken of Wmo-consulenten bij het keukentafelgesprek kunnen helpen met het maken van een berekening We gaan dit uitvoeren in een pilotvorm om te zien wat de effecten zijn. Vervolgens bepalen we of we dit standaard opnemen in de werkinstructies voor de Wmo consulenten. Eigen bijdrage Wmo Veenendaal 2016 Pagina 21