Deze gids kwam tot stand met medewerking van het ESF, ESF investeert in jouw toekomst Opleidingscyclus voorkomen tot genezen Het faillissement humaniseren Vriendelijk aangeboden door Niets uit deze uitgave mag worden gepubliceerd zonder bronvermelding. Tussenstap is een product van de vzw vzw Zenitor, alle rechten voorbehouden 1 van 34
Inhoudstafel Inhoudstafel ------------------------------------------------------------------------------------------------ 2 I Koorddansen boven een vangnet in wording -------------------------------------------------------- 4 II Het bestaande vangnet --------------------------------------------------------------------------------- 5 A. Werkloosheidsuitkering ---------------------------------------------------------------------- 5 1. Na je zelfstandigheid werkloosheidsuitkeringen bekomen?------------------------------- 5 2. Starters krijgen beter vangnet------------------------------------------------------------------- 6 3. Hoeveel werkloosheidsuitkering krijg ik na minstens 6 maand en maximum 15 jaar zelfstandigheid? ------------------------------------------------------------------------------------- 7 B. Ziek én failliet : wat biedt de sociale zekerheid?------------------------------------ 9 1. Een inkomen tijdens je ziekte------------------------------------------------------------------- 9 2. Gratis pensioenopbouw-------------------------------------------------------------------------11 3. Enkele voorbeelden:-----------------------------------------------------------------------------11 4. Hoe aanvragen? ----------------------------------------------------------------------------------12 5. Welke uitkering kies je best?------------------------------------------------------------------12 C De faillissementsverzekering in de sociale zekerheid van de zelfstandigen ------------------------------------------------------------------------------------------------------------13 1 Algemeen ------------------------------------------------------------------------------------------13 2 Wie komt in aanmerking?-----------------------------------------------------------------------13 3 Voorwaarden --------------------------------------------------------------------------------------13 4 Wat levert de faillissementsverzekering precies op? ---------------------------------------14 5 Procedure ------------------------------------------------------------------------------------------14 6 Einde van het recht -------------------------------------------------------------------------------15 7 Verlies je onmiddellijk je recht op de faillissementsuitkering als je werkt of een andere uitkering bekomt?----------------------------------------------------------------------------------15 D. Uitkering voor ondernemers in financiële moeilijkheden ( crisisuitkering ) ------------------------------------------------------------------------------------------------------------16 E. Hoe in orde blijven met de ziektekostenverzekering na faillissement?-----17 1. Wat zijn gezondheidszorgen? -----------------------------------------------------------------18 2. Voorwaarden in het verleden ------------------------------------------------------------------18 3. Zorgen voor morgen ----------------------------------------------------------------------------18 4. Een hogere terugbetaling : ook voor ondernemers -----------------------------------------19 F. Achterstallige sociale bijdragen ----------------------------------------------------------20 1. Je vraagt een vrijstelling van bijdragen aan bij de bevoegde commissie (CVB). ------20 2. Afbetalingsakkoord (inclusief verhogingen).------------------------------------------------21 3. Prioritaire betaling van enkel die kwartalen die een recht doen ontstaan. ------------21 4. Kwijtschelding van verhogingen wegens laattijdige betaling (art. 48). -----------------22 G. Heb je recht op leefloon? ------------------------------------------------------------------24 1. Wat? -----------------------------------------------------------------------------------------------24 2. Voor wie? -----------------------------------------------------------------------------------------24 3. Hoe en waar aanvragen?------------------------------------------------------------------------24 4. Wat gebeurt er na de aanvraag? ---------------------------------------------------------------24 5. Welk bedrag?-------------------------------------------------------------------------------------24 III-2.80439---(b)-0.295585(e)3.74n eesnmer1032(e)3.7(z)-6.26567(i)-2.16558(j)-2.16558(n)-0.293142( -------------------------------------------------------54 49.71 Vzw Zenitor omvat carrièrecoaching en ondersteuning van ondernemers in moeilijkheden 2 van 34
Deze gids kwam tot stand met medewerking van het ESF, ESF investeert in jouw toekomst 1.2 Erkenning van prive-organisaties binnen wet op continuïteit van de ondernemingen ---------------------------------------------------------------------------------------------------------26 1.3 Laagdrempelige toegang tot advies voor ondernemingen in moeilijkheden ----------26 1.4. Betaalbaar overbruggingskrediet voor ondernemers in moeilijkheden----------------26 2. gedwongen stopzettingen humaniseren ---------------------------------------------------------28 2.1. Communicatiecampagne van overheid om stigma faillissementen weg te nemen --28 2.2. Risiconemers moeten beloond worden en niet bestraft. ---------------------------------28 2.3. Begeleiding na stopzetting ------------------------------------------------------------------30 3. Een nieuwe start mogelijk maken ----------------------------------------------------------------31 3.1 Amnestie voor slachtoffers van oude faillissementen ------------------------------------31 3.2. Verschoonbaarheid 1 jaar na faillissement ------------------------------------------------32 3.3. Bescherm de kosteloze borgstellers --------------------------------------------------------32 3.4. Instelling van een attest van goede trouw voor gefailleerden ------------------------33 3.5 openstellen van activeringsmaatregelen voor gefailleerden-----------------------------33 3.6. Toegang tot loopbaancoaching--------------------------------------------------------------34 vzw Zenitor, alle rechten voorbehouden 3 van 34
I Koorddansen boven een vangnet in wording Ondernemen verkeert in zwaar weer. Dit blijkt heel duidelijk uit het aantal faillissementen. Eind mei 2009 waren er in België reeds meer dan 4.100 faillissementen, dit is ongeveer 22 % meer dan vorig jaar op dat moment. In Vlaanderen gaat het om meer dan 2.000 falingen. Voor heel 2009 mogen we het aantal faillissementen in Vlaanderen daarom op meer dan 4.000 ramen. Men mag er ook van uit gaan dat er daarnaast nog ongeveer vijf maal zoveel ondernemingen in moeilijkheden zijn en mogelijks gedwongen zullen worden de activiteit stop te zetten. Daarbij mogen we niet vergeten dat achter deze problematiek van falingen en gedwongen stopzettingen heel wat andere problemen schuilgaan: verborgen armoede, gezondheidsproblemen, relationele crisissen enz Een cijfer ter illustratie: ongeveer 12,4 % van de gezinnen met een zelfstandig inkomen zit onder de armoedegrens. Een problematiek die vaak wordt miskend Vandaar dit overzicht aan sociale regels, veel te weinig gekend die toegang geven tot rechten op een moment dat ze hard nodig zijn, maar moeilijk toegankelijk. Wie dit leest zal inzien dat moeilijk niet betekent dat het onmogelijk is. Het vangnet is er dus wel, maar het vertoont nog heel wat gaten, en het hangt ook zo laag bij de grond, dat wie er in valt zich nog kan bezeren. In deel II staat een overzicht van minder gekende, maar zeer welgekomen regels. In deel III staan suggesties voor de beleidsmakers, om het vangnet te verbeteren. Vzw Zenitor omvat carrièrecoaching en ondersteuning van ondernemers in moeilijkheden 4 van 34
Deze gids kwam tot stand met medewerking van het ESF, ESF investeert in jouw toekomst II Het bestaande vangnet A. WERKLOOSHEIDSUITKERING 1. Na je zelfstandigheid werkloosheidsuitkeringen bekomen? Wanneer heb je als ex-zelfstandige toch nog recht op werkloosheidsuitkering? Als je een zelfstandige activiteit stopt uit noodzaak, bijvoorbeeld wegens gebrek aan rendement, is een ander inkomen nodig. Geen nood als je al een andere job hebt, maar wat als die op zich laat wachten? Is er misschien recht op een werkloosheidsuitkering? Als die er is, levert die meer op dan de faillissementsverzekering? Zoals je weet, tellen prestaties als zelfstandige niet mee om een recht op een werkloosheidsuitkering te openen. Dit neemt niet weg dat een vroeger uitgeoefende loontrekkende activiteit of hoedanigheid, in sommige gevallen toch toegang geeft tot een uitkering wegens werkloosheid. De algemene regel is dat er gedurende een referentieperiode een voldoende aantal dagen (afhankelijk van de leeftijd op het ogenblik van de uitkeringsaanvraag) als werknemer moet zijn gewerkt. Deze dagen moeten liggen in de periode die de zelfstandige activiteit voorafgaat : - Ben je jonger dan 36 op het moment van de aanvraag, dan moet je minstens 312 arbeidsdagen gewerkt hebben (zesdagenweek) in een referteperiode van 18 maanden. - Ben je 36 tot 49 jaar op het moment van de aanvraag, dan moet je minstens 468 arbeidsdagen gewerkt hebben (zesdagenweek) in een referteperiode van 27 maanden. - Ben je 50 of ouder op het moment van de aanvraag, dan moet je minstens 624 arbeidsdagen gewerkt hebben (zesdagenweek) in een referteperiode van 36 maanden. Voorwaarden om de periode vóór je zelfstandigheid te laten meetellen : Er zijn twee voorwaarden : 1) de activiteit als zelfstandige is minstens 6 maanden uitgeoefend. 2) na stopzetting van de zelfstandige activiteit, is het loontrekkend verleden niet te veraf. Je mag maximaal 15 jaar lang zelfstandige geweest zijn. Overgangsregeling. De duur van die maximale periode was tot 1/8/2007 nog 9 jaar. Vanaf 1/8/2007 is die periode opgetrokken tot 15 jaar. Maar er is een belangrijke beperkende overgangsbepaling. Als de zelfstandige activiteit vóór 01/08/2007 al meer dan 9 jaren duurde, wordt de termijn niet verlengd tot 15 jaar is er dus geen recht meer op werkloosheidsuitkeringen. vzw Zenitor, alle rechten voorbehouden 5 van 34
Enkele voorbeelden: - Germain studeert af als master in de rechten in juni 2008). Hij werkt van 1 juli tot en met 31/12/2008 als jurist bij SVMB, vanaf het eerste kwartaal van 2009 gaat hij werken als zelfstandige (advocaat). In augustus 2011 geeft hij er de brui aan. Hij zal niet kunnen terugvallen op de werkloosheidsuitkering aangezien hij in de referteperiode slechts (ongeveer) 156 dagen werkte (zesdagenweek) en er 312 dagen vereist zijn. Pas op: indien hij zich als schoolverlater heeft ingeschreven bij de VDAB na zijn studies, kan hij eventueel nog terugvallen op de wachtuitkering (zie verder). - Prosper is voltijds werknemer van 1995 tot en met 2007. In het eerste kwartaal van 2008 start hij als zelfstandige in hoofdberoep. Hij stelt zich veiligheidshalve de vraag tot wanneer hij kan terugvallen op de werkloosheidsuitkering Antwoord: termijn van 15 jaar van toepassing, dus tot ongeveer eind 2022 kan hij terugvallen op de werkloosheidsuitkering. - Jules is voltijds werknemer van 2000 tot en met 2005. In het eerste kwartaal van 2006 start hij als zelfstandige in hoofdberoep. Eind 2008 gaan de zaken slecht en hij vraagt zich af of hij kan terugvallen op de werkloosheidsuitkering Antwoord: ja, de minimumtermijn van 6 maanden is verstreken en hij valt onder de termijn van 15 jaar. - Nestor is voltijds werknemer vanaf 1990 tot en met midden 1997. In het 3 de kwartaal van 1997 start hij als zelfstandige in hoofdberoep. Eind 2008 gaan de zaken slecht en hij vraagt zich af of hij kan terugvallen op de werkloosheidsuitkering Antwoord: neen, want op 01/08/2007 is de termijn van 9 jaar al verstreken. De verlenging van de termijn tot 15 jaar is hier dus niet van toepassing. Zoek je meer uitleg over deze en andere verbanden tussen zelfstandigheid en werkloosheidsuitkeringen, klik hier. Waarschuwing De werkloosheidsverzekering is zeer ingewikkeld. Voor nazicht van je recht of voor een berekening van het bedrag, wend je tot de hulpkas voor werkloosheidsverzekering of tot een vakbond naar keuze. Wil je de tekst van het wijzigende KB nalezen, klik hier (pdf, 27 KB). 2. Starters krijgen beter vangnet Wachttijd voor zelfstandigen gelijk aan die voor werknemers Tussenstap laat met genoegen weten dat de discriminatie tussen jonge ondernemers en werknemers voor de berekening van de wachttijd is afgeschaft. Jonge zelfstandigen die hun activiteit kort na de start moeten stopzetten, krijgen na 30/6/2008 even snel toegang tot een wachtuitkering. De federale overheid wil naar verluidt het ondernemerschap opnieuw aantrekkelijk maken. Vzw Zenitor omvat carrièrecoaching en ondersteuning van ondernemers in moeilijkheden 6 van 34
Deze gids kwam tot stand met medewerking van het ESF, ESF investeert in jouw toekomst Tot en met 30/6/2008 telden de dagen van zelfstandige activiteit niet mee voor de wachttijd wanneer er een einde komt aan die activiteit. De dagen als werknemer tellen wel mee. De wachtperiode varieert tussen de 155 en de 310 dagen en tijdens deze periode heeft de pas afgestudeerde geen recht op een wachtuitkering. Vroeger, voor 1/7/2008, moest een ondernemer die onmiddellijk na zijn studies startte als zelfstandige, nog zijn volledige wachttijd uitzitten vooraleer hij recht opent op een werkloosheidsuitkering. Hij moest dus veel langer wachten op zijn rechtmatige uitkering dan een werknemer in dezelfde situatie. Goed om weten is dat wie voor zijn 30ste verjaardag nog moet terugvallen op werkloosheidsuitkeringen na een zelfstandige activiteit die aansloot op zijn studies dank zij deze maatregel in geval van nood veel sneller aan een vervangingsinkomen geraakt. Op 15/7/8 verscheen in het Belgisch Staatsblad het Koninklijk Besluit (doc, 27 KB) van 9 juli 2008 dat deze positieve stap invoert. De maatregel treedt in werking vanaf 1 juli 2008 en geldt voor alle jongeren die vanaf juni 2008 zijn afgestudeerd. 3. Hoeveel werkloosheidsuitkering krijg ik na minstens 6 maand en maximum 15 jaar zelfstandigheid? In vorig item hadden we het over de voorwaarden om een vroeger opgebouwd recht op werkloosheidsuitkering weer op te nemen na een zelfstandige activiteit. Dit stukje geeft meer uitleg over het bedrag van die heropgeviste werkloosheidsuitkering, want als gefailleerde moet er soms gekozen worden tussen een faillissementsuitkering of een werkloosheidsuitkering. Geldig vanaf 1/2/8 Tot 1/2/8 maakte de RVA een onderscheid tussen a) zelfstandigen die eerst minstens 1 dag werkloos waren vooraleer zelfstandig te worden en b) diegenen die hun job als werknemer opgezegd hebben en zonder eerst werkloosheidsuitkeringen te laten toekennen meteen zelfstandig werden. Eerstgenoemden kregen meestal meer werkloosheidsuitkeringen (na stopzetting van de zelfstandige activiteit) dan laatstgenoemden. Het feit of je werkloos was bij de aanvang van je zelfstandige activiteit of naadloos overstapte van werknemerschap naar zelfstandigheid heeft sedert 1/2/8 geen invloed meer op het bedrag van de werkloosheidsuitkering waar je als zelfstandige na stopzetting van de zaak kunt op terugvallen. De nieuwe regeling gaat in voor al wie vanaf 1/2/2008 in de geschetste omstandigheden een aanvraag voor werkloosheidsuitkeringen indient. Het loon dat in aanmerking komt voor de bepaling van het bedrag van de werkloosheidsuitkering is wel dat van de laatste periode van 4 weken met prestaties als werknemer, gelegen in de referteperiode. De referteperiode is de periode waarbinnen een prestatie als werknemer moet worden bewezen om recht op werkloosheidsuitkering te openen. Dat loon wordt aan de hand van de toenmalige omzettingsbarema s vertaald in een vzw Zenitor, alle rechten voorbehouden 7 van 34
bedrag aan werkloosheidsuitkeringen. Dit zou praktisch altijd hoger liggen dan het bedrag afgeleid van het minimumloon. Dit betekent dus dat sedert 1/2/8 de terugvalpositie van een zelfstandige inzake werkloosheidsrechten verbeterd is. Dat betekent ook dat het na een faillissement niet eenvoudig is om uit te maken welk bedrag het grootste is : je eventuele recht op werkloosheidsuitkeringen of je recht op faillissementsuitkering. Alletwee de rechten samen ontvangen gaat niet, er moet gekozen worden voor het een of het ander. Praktische raad is dan ook om beiden tegelijkertijd aan te vragen, zodat het recht niet wegvalt wegens laattijdigheid, en zodra gekend is welk bedrag aan werkloosheidsuitkeringen er beschikbaar wordt, je keuze voor het een of het ander kenbaar te maken aan beide uitbetalende diensten, met name vakbond of HVW enerzijds en je sociaal verzekeringsfonds anderzijds. Wettelijke basis : koninklijk besluit (doc, 23 KB) van 20/12/2007 tot wijziging van art 118 van het kb van 25/11/1991, gepubliceerd in het Belgisch Staatsblad van 30/1/8 op blz 5288. Het bijhorende ministerieel besluit (doc, 26 KB) van 15 JANUARI 2008 tot wijziging van artikel 65 van het ministerieel besluit van 26 november 1991 houdende de toepassingsregelen van de werkloosheidsreglementering is ook op 30/1/8 gepubliceerd. Vzw Zenitor omvat carrièrecoaching en ondersteuning van ondernemers in moeilijkheden 8 van 34
Deze gids kwam tot stand met medewerking van het ESF, ESF investeert in jouw toekomst B. ZIEK ÉN FAILLIET : WAT BIEDT DE SOCIALE ZEKERHEID? 1. Een inkomen tijdens je ziekte In de periode van een nakend faillissement, heeft een zelfstandige enorm veel kopzorgen en ervaart hij massa s stress. Niet alleen zijn beroepsactiviteit, maar ook zijn huidige en toekomstige inkomsten komen in gevaar en dan hebben we het nog niet eens over zijn beroepseer die een flinke deuk heeft gekregen. Door al deze omstandigheden en omdat een ongeluk nooit alleen komt, is het niet ondenkbaar dat je arbeidsongeschikt wordt. Je hebt als zelfstandige in hoofdberoep recht op een vervangingsinkomen in zo n geval. Je arts moet je werkonbekwaamheid bevestigen op een speciaal formulier dat je bekomt van je ziekenfonds en ingevuld aan hen terugstuurt per post. Daarvoor heb je 28 dagen tijd. Om recht te hebben op ongeschiktheiduitkeringen uitkeringen gelden 3 nietmedische voorwaarden : 1. De eerste twee kwartalen waarin de zelfstandige activiteit in hoofdberoep begon ( of herbegon) moeten voorbij zijn. Deze periode moet als wachttijd beschouwd worden. 2. Het tweede en het derde kwartaal voorafgaand aan het kwartaal tijdens hetwelk de arbeidsongeschiktheid aanving, moeten in orde zijn, of het volstaat ook de eerste twee kwartalen voorafgaand aan het kwartaal waarin de arbeidsongeschiktheid begon, in orde te stellen om recht te hebben. 3. Er mag geen 30 dagen verlopen zijn vanaf het einde van het kwartaal waarin je stopte als zelfstandige en het begin van je erkende werkonbekwaamheid. Zelfstandigen in financiële moeilijkheden kunnen vaak niet iedereen tegelijkertijd betalen. Niet zelden stellen ze liever de betaling van hun sociale bijdragen uit, en betalen ze eerst hun leveranciers. De regels die aanzetten tot tijdige betaling van sociale bijdragen, zorgen dan voor een sneeuwbaleffect. Wanneer de sociale bijdragen niet tijdig of onvolledig zijn betaald, is het sociaal verzekeringsfonds wettelijk verplicht verhogingen aan te rekenen. Daar komt dus bovenop dat je recht op een ziekte-uitkering geblokkeerd blijft tot je in orde bent met voormelde 3 nietmedische voorwaarden. Wie eerst stopt en dan pas ziek valt, voldoet soms niet aan de derde niet-medische voorwaarde. Dit kan nog opgelost worden door aan je sociaal verzekeringsfonds voortgezette verzekering te vragen. Het RSVZ beslist hierover. Als dit toegestaan wordt, betekent dit wel dat je nog extra kwartalen aan bijdragen verschuldigd bent, maar ook dat je uitkeringen en de daaropvolgende kosteloze sociale zekerheid (zie verder) kunnen gedeblokkeerd worden. Zodra het betalen van je sociale bijdragen moeilijk gaat, neem je best contact op met je sociaal verzekeringsfonds. Je hebt recht op uitleg over de sociale kant van de bijdrageplicht. Er zijn afhankelijk van de situatie verschillende oplossingen mogelijk. Je kan kwijtschelding van de hoofdsom of van de verhogingen bekomen. Er is mogelijkheid om te werken met een afbetalingsplan of je kan rechten deblokkeren met gerichte betalingen. Slim combineren van deze mogelijkheden mag. Je vindt meer details op vzw Zenitor, alle rechten voorbehouden 9 van 34
http://www.tussenstap.be/problemen/insolvabiliteit/nuttige_acties/zonder_faillissemen t/sociale_bijdragen_zelfstandigen/persoonlijk?cat=2 en in rubriek E van deze gids. Lukt het je niet om die bijdragen in orde te krijgen met gebruikmaking van de sociale kant van de bijdrageplicht, of mag je niemand meer betalen omdat je failliet bent en heb je dringend een inkomen nodig, dan kan je het volgende proberen. Je spreekt iemand aan om de ontbrekende bijdragen in jouw plaats te betalen. Dat kan familie of vrienden zijn, maar ook het OCMW heeft een wettelijke opdracht om sociale uitsluiting te bestrijden en staat dus in principe aan jouw kant om je te helpen uit deze pijnlijke patstelling. Sommige curatoren vinden dit een ongelijke behandeling van de schuldeisers, maar dat is niet jouw probleem, noch dat van het OCMW. Waar rechtsregels met elkaar in botsing komen moet het humanitaire voorrang kunnen krijgen op het economische. Het OCMW kan jouw sociale zekerheidsbijdragen in jouw plaats betalen en dat later recupereren op je inmiddels gedeblokkeerde uitkering. Soms zal het OCMW je een subrogatie laten tekenen. Dat geeft het OCMW een garantie voor die terugvordering. Je kan Tussenstap vragen je OCMW te gidsen in deze voor hen meestal onbekende procedure. Het bedrag van de uitkeringen verandert in drie stappen: 1. De eerste maand is een onvergoedbare eigen risicotermijn. 2. De tweede tot en met de twaalfde maand heet de primaire periode; 3. De dertiende maand, tot einde erkenning, overlijden of pensionering, noemt men de periode van invaliditeit. Vanaf de 31ste dag zijn forfaitaire dagbedragen van toepassing, die variëren naargelang het statuut (bedragen op 1 oktober 2008). Met gezinslast 44,54 euro Alleenstaanden 33,61 euro Samenwonenden 28,92 euro Vanaf het tweede jaar Wie langer dan één jaar arbeidsongeschikt is, ontvangt een invaliditeitsuitkering. Deze is niet alleen afhankelijk van het statuut maar ook van het al dan niet stopzetten van het bedrijf. Zonder stopzetting bedrijf Met gezinslast 44,54 euro Alleenstaanden 33,61 euro Samenwonenden 28,92 euro Met stopzetting bedrijf Met gezinslast 46,89 euro Alleenstaanden 37,52 euro Samenwonenden 31,85 euro Bedragen op 1 oktober 2008. Het gaat hier om een dagvergoeding toegekend voor alle dagen behalve de zondagen. Vzw Zenitor omvat carrièrecoaching en ondersteuning van ondernemers in moeilijkheden 10 van 34
Deze gids kwam tot stand met medewerking van het ESF, ESF investeert in jouw toekomst 2. Gratis pensioenopbouw De wetgever verlangt niet dat je nog betaalt voor je sociale zekerheid als je geen beroepsinkomen hebt omwille van een ziekte of een ongeval. Deze maatregel heten de vaklui gelijkstelling ziekte en betekent dat je tijdens de periode van arbeidsongeschiktheid (ziekte, ongeval) zonder bijdrageplicht verder recht op kinderbijslag, ziekteverzekering en pensioen behoudt. De voorwaarden om het recht op gelijkstelling ziekte te openen zijn de volgende: 1. alle zaken op jouw naam moeten volledig zijn stopgezet ( bijvoorbeeld omwille van een faillissement) en het sociaal verzekeringsfonds dient daarvan op de hoogte te worden gebracht waarbij een bewijs van stopzetting moet worden voorgelegd. Dit betekent ook dat de zaak niet door een derde mag worden voortgezet. Is dit toch het geval dan dient de zaak op naam van de derde te worden gezet. Indien je mandataris bent in een vennootschap moet je ontslag nemen om voor de gelijkstelling wegens ziekte in aanmerking te komen. 2. sedert ten minste 90 dagen zelfstandige zijn en in regel zijn met de bijdragebetaling van het kwartaal dat het kwartaal van de aanvang van de gelijkstelling voorafgaat; 3. volledig arbeidsongeschikt zijn en als dusdanig erkend door de geneesheer van het ziekenfonds. Om na te gaan of een bepaald kwartaal in aanmerking komt voor deze kostenloze pensioenopbouw zijn er twee regels: de arbeidsongeschiktheid moet een aanvang nemen in de eerste maand van het kwartaal en de hervatting mag ten vroegste plaatsvinden in de derde maand van het kwartaal; 3. Enkele voorbeelden: Een persoon wordt erkend als arbeidsongeschikt op 20 april. Hij stopt diezelfde dag zijn activiteit. Deze persoon hervat de activiteit op 15 juni. De gelijkstelling ziekte kan over het tweede kwartaal worden toegekend. Een zelfstandige wordt ziek op 5 januari en hervat het werk op 28 februari. In dit geval kan er geen gelijkstelling ziekte voor dit eerste kwartaal worden verleend omdat de zelfstandige activiteit werd hervat voor de derde maand van het kwartaal. Deze zelfstandigen zal voor het eerste kwartaal toch sociale bijdrage moeten betalen. Een zelfstandige wordt ziek op 6 februari en hervat het werk op 20 maart. In dit geval kan er geen gelijkstelling ziekte voor dit eerste kwartaal worden verleend omdat de arbeidsongeschiktheid nog geen aanvang nam in de eerste maand van het kwartaal. vzw Zenitor, alle rechten voorbehouden 11 van 34
4. Hoe aanvragen? De aanvraag moet ingediend worden bij jouw sociaal verzekeringsfonds, die de aanvraag vervolgens aan het RSVZ bezorgt, dat finaal zal oordelen over de aanvraag. Het ziekenfonds bericht het RSVZ over de datum van erkenning van je arbeidsongeschiktheid en je sociaal verzekeringsfonds bewijst aan het RSVZ de betaling van je sociale bijdragen, voor zover die zaken in orde zijn. 5. Welke uitkering kies je best? Het is niet mogelijk een arbeidsongeschiktheiduitkering te combineren met een faillissementsuitkering. Je kiest in dat geval beter voor de arbeidsongeschiktheidsuitkering omwille van de opbouw van pensioenrechten die Vzw Zenitor omvat carrièrecoaching en ondersteuning van ondernemers in moeilijkheden 12 van 34
Deze gids kwam tot stand met medewerking van het ESF, ESF investeert in jouw toekomst C DE FAILLISSEMENTSVERZEKERING IN DE SOCIALE ZEKERHEID VAN DE ZELFSTANDIGEN 1 Algemeen Dat zelfstandigen in het algemeen een minder uitgebreide sociale bescherming genieten dan werknemers, is algemeen bekend. Zo bevat het sociaal statuut der zelfstandigen geen verzekering tegen werkloosheid. Zelfstandigen die met een faillissement geconfronteerd worden zien zich echter vaak genoodzaakt om hun zelfstandige beroepsactiviteiten volledig te staken. Velen onder hen vinden niet onmiddellijk een nieuwe tewerkstelling, waardoor zij zich vaak in feite in een situatie van werkloosheid bevinden. Hiervoor is er een recht op een vervangingsinkomen gecreëerd voor gefailleerden en voor de ex-zelfstandigen die in een collectieve schuldenregeling zitten. Deze uitkering staat meestal bekend onder de ongelukkig gekozen naam faillissementsverzekering. Het gaat immers niet om een verzekering, waarvoor je premies moet betalen aan een maatschappij, maar om een sociaal recht. Dat recht is wel voorbehouden voor zelfstandigen, maar het betalen van bijdragen is geen voorwaarde om er aanspraak op te maken. Mocht dit wel het geval zijn, zou praktisch geen enkele gefailleerde er beroep kunnen op doen. Het gaat over een bedrag dat het minimumpensioen van de zelfstandigen evenaart, en waar je 12 maand kunt op terugvallen. Combinatie met prestaties is wel maar zeer beperkt mogelijk. De verzekering wordt dus best beschouwd als een ondersteuning bij het overbruggen van de periode gelegen tussen de faling en het vinden van een nieuwe beroepsactiviteit. 2 Wie komt in aanmerking? Met gefailleerde zelfstandigen worden in de eerste plaats de zelfstandigen bedoeld die persoonlijk failliet verklaard werden (eenmanszaak), alsook de zaakvoerders, bestuurders en werkende vennoten van handelsvennootschappen die failliet werden verklaard. Om aanspraak te maken op de verzekering mag het niet gaan om een bedrieglijk faillissement waarvoor men strafrechtelijk veroordeeld werd. Bepaalde categorieën van zelfstandigen met name de niet-handelaars, zoals bijvoorbeeld zelfstandige helpers, landbouwers of beoefenaars van een vrij beroep -kunnen niet failliet verklaard worden. Met ingang van 1 januari 1999 werd daarom het toepassingsgebied van de faillissementsverzekering verruimd, zodat ook deze categorieën in aanmerking kunnen komen voor de verzekering. Meer bepaald komen sinds 1 januari 1999 eveneens in aanmerking, de zelfstandigen die: - door middel van een collectieve schuldenregeling een door de bevoegde rechter gehomologeerde minnelijke aanzuiveringsregeling verkregen hebben ; - een gerechtelijke aanzuiveringsregeling opgelegd kregen ; - een aanpassing of herziening van een van bovenstaande regelingen verkregen hebben. 3 Voorwaarden Om recht te hebben op de maandelijkse faillissementsuitkering dient aan een aantal voorwaarden te zijn voldaan. De zelfstandige: - dient zijn hoofdverblijfplaats in België te hebben vzw Zenitor, alle rechten voorbehouden 13 van 34
- dient gedurende de vier kwartalen voorafgaand aan het kwartaal van het vonnis van faillietverklaring aangesloten te zijn als zelfstandige in hoofdberoep en minstens de minimumbijdrage voor een zelfstandige in hoofdberoep verschuldigd geweest zijn. - mag na de uitspraak van het faillissement geen enkele beroepsactiviteit uitoefenen, noch vervangingsinkomen genieten. 4 Wat levert de faillissementsverzekering precies op? De faillissementsverzekering voor zelfstandigen bestaat uit 2 componenten: een maandelijkse uitkering gedurende ten hoogste 12 maanden het kosteloos behoud van de rechten op gezinsbijslag en geneeskundige verzorging gedurende maximaal 4 kwartalen (1 jaar) Bedrag van de uitkering 1/10/2008 : 873,81 zonder persoon ten laste - 1158,09 met persoon ten laste Deze uitkering wordt toegekend vanaf de eerste dag van de maand volgend op de maand van het faillissementsvonnis (of voor de niet-handelaars vanaf de eerste dag van de maand volgend op maand waarin de activiteit werd stilgelegd) en kan gedurende maximaal twaalf maanden worden uitbetaald. Het kosteloos behoud van de rechten op gezinsbijslagen Dit betekent dat men, ondanks het feit dat men geen sociale bijdragen meer betaalt als zelfstandige, toch nog gedurende maximaal vier kwartalen gezinsbijslag kan blijven ontvangen in de regeling der zelfstandigen. Dit betekent niet dat alle uitbetalingsproblemen die te maken hebben met onbetaalde bijdragen van voor 1/7/8 wegvallen. Gelukkig voor wie het moeilijk heeft, eist de wet voor het recht op kinderbijslag dat ontstaat vanaf 1/7/8, niet meer dat de voorafgaande kwartalen betaald zijn, en dit geldt voor alle ouders, met of zonder faillissement. Om dit kosteloos recht te behouden, dient aan twee bijkomende voorwaarden te zijn voldaan: - men mag zich niet in een toestand bevinden waardoor men pensioenrechten kan vrijwaren - men mag geen afgeleide sociale rechten kunnen laten gelden (bijvoorbeeld via de echtgeno(o)t(e)) Voorbeeld: Iemand die bijvoorbeeld aanspraak kan maken op een rustpensioen, maar in de praktijk (nog) geen pensioen ontvangt, voldoet niet aan de voorwaarden. Het is perfect mogelijk dat men enkel de faillissementsuitkering ontvangt, zonder dat men noodzakelijkerwijze van het behoud van sociale rechten geniet. 5 Procedure De aanvraag gebeurt per aangetekend schrijven bij het sociaal verzekeringsfonds waar men het laatst was aangesloten, en dit vóór het einde van het kwartaal volgend op het kwartaal waarin het vonnis van de faling werd uitgesproken (voor de niethandelaren dient de aanvraag te gebeuren vóór het einde van het kwartaal volgend op het kwartaal waarin de zelfstandige activiteit werd stopgezet). Niet zelden komt een aanvraag te laat omdat de inlichtingen die het sociaal verzekeringsfonds naar haar lid stuurt, bij de curator blijft liggen. De curator ontvangt immers alle post van de Vzw Zenitor omvat carrièrecoaching en ondersteuning van ondernemers in moeilijkheden 14 van 34
Deze gids kwam tot stand met medewerking van het ESF, ESF investeert in jouw toekomst gefailleerde. Laattijdigheid doet rechten tenietgaan. Het sociaal verzekeringsfonds onderzoekt of aan alle voorwaarden is voldaan, en stelt betrokkene schriftelijk op de hoogte van de beslissing (uitkering en behoud van rechten toegekend enkel uitkering toegekend -uitkering en behoud van rechten geweigerd). Tegen de beslissingen van het verzekeringsfonds kan beroep worden aangetekend bij de Arbeidsrechtbank. Het sociaal verzekeringsfonds staat eveneens in voor de uitbetaling van de uitkering en de kinderbijslag. 6 Einde van het recht De verzekering wordt in regel stopgezet wanneer niet meer aan alle voorwaarden is voldaan. Preciezer, wanneer op een bepaald moment niet meer aan alle voorwaarden is voldaan (men vindt bijvoorbeeld een nieuwe job), dan vervalt het recht op de faillissementsverzekering vanaf de eerste dag van het kwartaal volgend op de wijziging. Het recht op de uitkering vervalt de eerste dag van de maand volgend op de wijziging. De gerechtigde heeft de plicht om iedere relevante wijziging te melden aan het sociaal verzekeringsfonds. Ten onrechte uitbetaalde prestaties zullen door het sociaal verzekeringsfonds worden teruggevorderd, desnoods langs gerechtelijke weg. 7 Verlies je onmiddellijk je recht op de faillissementsuitkering als je werkt of een andere uitkering bekomt? Een van de voorwaarden voor het bekomen van de maandelijkse uitkering is dat men geen beroepsactiviteit uitoefent of geen recht op een vervangingsinkomen kan laten gelden vanaf de eerste werkdag volgend op de dag waarop het faillissementsvonnis werd uitgesproken. Toch betekent dit niet noodzakelijk dat wie na het faillissement werkt gedurende een bepaalde periode definitief het recht op de uitkering verliest. Wie de faillissementsuitkering geniet is zoals gezegd verplicht om iedere relevante wijziging in zijn/haar situatie te melden aan het sociaal verzekeringsfonds. Het verzekeringsfonds zal dan nagaan voor welke maanden men recht heeft op de uitkering. Tot 17/8/2008 kon een korte tewerkstelling die zich situeert tussen het begin en het einde van een maand, geen beletsel vormen voor de betaalbaarheid van de faillissementsuitkering. Ingevolge een recente wetswijziging die inging vanaf 17 augustus 2008 is 1 dag genot van een vervangingsinkomen of 1 dagprestatie al voldoende om de uitbetaling van de volledige daaropvolgende maand faillissementsuitkering te blokkeren. vzw Zenitor, alle rechten voorbehouden 15 van 34
D. UITKERING VOOR ONDERNEMERS IN FINANCIËLE MOEILIJKHEDEN ( CRISISUITKERING ) Sedert het uitbarsten van de crisis in 2008 staat veel ondernemers het water aan de lippen. De sociale zekerheid van zelfstandigen voorziet wel in een uitkering bij faillissement, maar er is niet voorzien in een uitkering voor zelfstandigen die in moeilijkheden zitten en ten alle prijzen het faillissement willen vermijden. Daar is sinds 01/07/2009 verandering in gekomen. Vanaf dan kunnen ondernemers - onder bepaalde voorwaarden een uitkering (6 maanden lang) aanvragen die ze mogen combineren met hun beroepsinkomsten. Pas op: deze tijdelijke uitkering heeft geen officiële naam. In de media doken al vele namen op ( crisispremie, crisisuitkering, tijdelijke werkloosheid voor zelfstandigen,...) Wie heeft recht op deze uitkering? De rechthebbenden op deze uitkering vallen uiteen in drie categoriëen. 1) Zelfstandigen die onder een collectieve schuldenregeling vallen (in de periode 01/07/2009-31/12/2009), zonder stopzetting van hun activiteit. Collectieve schuldenregeling is een wettelijke procedure die mensen met een grote schuldenlast toelaat om terug met een propere lei te starten door o.a. een kwijtschelding van de schulden. De procedure staat open voor actieve zelfstandigen die geen handelaar zijn (zoals de vrije beroepen, ) en mensen die al minstens 6 maanden geen handelaar meer zijn. 2) Zelfstandigen die onder een gerechtelijke reorganisatie vallen (in de periode 01/07/2009-31/12/2009). Sinds april is de wet continuïteit van de ondernemingen van kracht. Die wet, de opvolger van het gerechtelijk akkoord, laat ondernemingen in moeilijkheden toe om bescherming te vragen tegen de schuldeisers. Indien men gerechtelijke bescherming inroept aan de hand van die wet (men spreekt van gerechtelijke reorganisatie), dan komt men in aanmerking voor die uitkering. 3) Zelfstandigen die in economische moeilijkheden verkeren met een reëel risico op een faillissement en die aan ten minste twee van de zes volgende criteria voldoen: 1 uit de BTW-aangiftes met betrekking tot het derd e of het vierde kwartaal 2008 of Vzw Zenitor omvat carrièrecoaching en ondersteuning van ondernemers in moeilijkheden 16 van 34
Deze gids kwam tot stand met medewerking van het ESF, ESF investeert in jouw toekomst het eerste kwartaal 2009 blijkt dat de omzet van zijn onderneming of, wanneer de zelfstandige meerdere ondernemingen heeft, de totale omzet van die ondernemingen samen, gedaald is met minstens 50 % ten opzichte van respectievelijk het derde of vierde kwartaal 2007, of het eerste kwartaal 2008; 2 de zelfstandige verkreeg ten vroegste op 1 juli 2008 en ten laatste op 30 juni 2009 een afbetalingsplan voor de betaling van persoonlijke schulden met betrekking tot BTW, personenbelastingen, sociale bijdragen als zelfstandige, of sociale bijdragen voor werknemers; 3 bij de zelfstandige werden ten vroegste op 1 jul i 2008 en ten laatste op 30 juni 2009 schulden met betrekking tot BTW, personenbelastingen, sociale bijdragen als zelfstandige, sociale bijdragen voor werknemers door middel van een dwangbevel of dagvaarding ingevorderd; 4 de zelfstandige beschikt over een kaskrediet dat in de periode tussen 30 juni 2008 en 31 december 2009 door de financiële instelling werd opgezegd; 5 minstens 50% van het omzetcijfer van de zelfstan dige in moeilijkheden uit de periode van 1 juli 2008 tot en met 30 juni 2009 komt van ondernemingen die failliet, in gerechtelijk akkoord of gerechtelijke reorganisatie verklaard werden, of nog, van zelfstandigen die in collectieve schuldenregeling verklaard werden, tijdens de periode van 1 juli 2008 tot en met 30 juni 2009; 6 de zelfstandige verkreeg tijdens de periode tuss en 30 juni 2008 en 31 december 2009 een vrijstelling van sociale bijdragen voor minstens twee kwartalen. Hoeveel bedraagt de uitkering? De uitkering, die maximaal zes maanden wordt betaald, zal 1.213,44 bedragen voor iemand die één of meerdere personen ten laste heeft en 920,62 voor een alleenstaande. Hoe de uitkering aanvragen? Zelfstandigen die deze uitkering wensen, moeten vóór 31/12/2009 de uitkering aanvragen bij hun sociaal verzekeringsfonds : (1) per aangetekend schrijven of (2) door een aanvraag neer te leggen bij het sociaal verzekeringsfonds. Daarnaast dient de aanvrager het aanvraagformulier correct en volledig in te vullen. E. HOE IN ORDE BLIJVEN MET DE ZIEKTEKOSTENVERZEKERING NA FAILLISSEMENT? vzw Zenitor, alle rechten voorbehouden 17 van 34
1. Wat zijn gezondheidszorgen? De ziekteverzekering tak gezondheidszorgen komt tegemoet in de kosten voor geneeskundige verstrekkingen (ziekenhuisverblijf, maar ook kosten voor dokter, apotheker, kine, tandzorg enz...zonder hospitalisatie ). Vanaf 1/1/8 moeten ook zelfstandigen zich niet meer afvragen of een verstrekking door een zorgverlener behoort tot de grote of de kleine risico s, beiden behoren inmiddels tot het verplichte verzekeringspakket voor iedereen. 2. Voorwaarden in het verleden Om recht te hebben op gezondheidszorgen moet je aansluiten bij een ziekenfonds en je sociale bijdragen van 2 jaar terug volledig betaald hebben. Om na te gaan hoe je onbetaalde bijdragen van 2 jaar geleden nog kunt in orde krijgen, zie rubriek E. Vanaf 1/1/2010 komt daar voor zelfstandigen iets nieuws bij dat al lang bestaat voor de overige verzekerden. Omdat de integratie van de kleine risico s dan 2 jaar geleden is, kan je als zelfstandige vanaf dan ook de ontbrekende waarde op je bijdragebon rechtstreeks aan je ziekenfonds betalen om in regel te geraken met de ziektekostenverzekering. Dit zou maximaal circa 500 kosten om een jaar in orde te krijgen. 3. Zorgen voor morgen Door in het heden te zorgen voor een hoedanigheid, zorg je ervoor dat er over twee jaar nog altijd recht is op terugbetaling van ziektekosten. Als er bijvoorbeeld door een faillissement of een gedwongen stopzetting een einde komt aan je sociale zekerheid als zelfstandige, heb je nood aan een nieuw statuut, een nieuwe hoedanigheid heet men dat in het ziekteverzekeringsjargon. Er zijn in zo n geval een aantal mogelijkheden om alsnog in orde te blijven met de ziekteverzekering: - Faillissementsverzekering aanvragen; Wanneer je aan de voorwaarden voldoet, zorgt de faillissementsverzekering onder andere voor het behoud van de rechten op geneeskundige verzorging gedurende maximum 1 jaar (klik hier voor meer informatie). - Een andere beroepsactiviteit uitoefenen; Wanneer je een andere beroepsactiviteit uitoefent ( als werknemer of ambtenaar), ben je via je nieuwe job volledig sociaal verzekerd. Dit nieuwe recht kan evenwel in bepaalde gevallen pas vanaf een latere datum ingaan, en dus kan het zijn dat je om ziektekosten ontstaan in een bepaalde periode terugbetaald te krijgen door je ziekenfonds, je nog een schuld uit je zelfstandig verleden moet voldoen. (Klik in dat geval hier voor meer informatie om daaruit te geraken.) - Een vervangingsinkomen genieten; Wanneer je een vervangingsinkomen geniet (pensioen, werkloosheidsuitkering, ), ben je volledig sociaal verzekerd zolang je een uitkering geniet. - Persoon ten laste worden; Als je geen andere beroepsactiviteit uitoefent noch een vervangingsinkomen geniet, kan je toch in orde blijven met de ziekteverzekering als je op het ziekenboekje van iemand anders kan staan, zoals dat van jouw echtgenoot/echtgenote, dat van een Vzw Zenitor omvat carrièrecoaching en ondersteuning van ondernemers in moeilijkheden 18 van 34
Deze gids kwam tot stand met medewerking van het ESF, ESF investeert in jouw toekomst inwonend kind dat al werkt, In dat geval ben je een persoon ten laste in de ziekteverzekering. - Statuut van Verblijvende in België ( resident ) aannemen bij het ziekenfonds; Je kan verzekerd blijven voor de ziekteverzekering door je bij het ziekenfonds in te schrijven als Verblijvende. Hiertoe dien je een bijdrage te betalen aan het ziekenfonds die afhankelijk is van jouw bruto belastbaar inkomen. Heb je een zeer laag bruto belastbaar inkomen (lager dan 10.943,17), betaal je helemaal niets. - Tegemoetkoming vragen als je gehandicapt bent; Wanneer je, als gehandicapte, geen beroepsactiviteit hebt of geen uitkering ontvangt en niet ten laste bent, word je toch toegelaten tot de ziekteverzekering. Daartoe moet je wel voldoen aan een aantal voorwaarden: o in België je woonplaats hebben o tussen 15 en 65 jaar oud zijn o invalide zijn (= minstens 1 jaar arbeidsongeschikt erkend zijn door het RIZIV) o over een medische erkenning beschikken voor een vzw Zenitor, alle rechten voorbehouden 19 van 34
F. ACHTERSTALLIGE SOCIALE BIJDRAGEN Zelfstandigen in financiële moeilijkheden kunnen vaak hun sociale bijdragen niet (tijdig) betalen. Maar dat heeft zware gevolgen. Vooreerst dreigt men zijn sociale rechten (ziekteverzekering, ) te verliezen maar er is bovendien het gevaar van een financieel sneeuwbaleffect: wanneer de sociale bijdragen niet tijdig zijn betaald (ook al is het maar één dag na het kwartaal) of onvolledig zijn betaald (ook al is het één euro te weinig), is het sociaal verzekeringsfonds wettelijk verplicht verhogingen aan te rekenen. Het gaat om een verhoging van 3% op het negatieve saldo van de niet (tijdig) of onvolledig betaalde sociale bijdragen. Op 1 januari wordt bovendien een eenmalige bijkomende verhoging van 7% aangerekend op het bedrag dat het voorgaande jaar voor het eerst aangerekend werd en onbetaald bleef. Als de sociale bijdragen gedurende een zekere tijd niet betaald worden, dikt de schuld dus sterk aan. Wat kan je eigenlijk doen wanneer je achterstallige sociale bijdragen hebt bij je sociaal verzekeringsfonds? Het is vooreerst belangrijk snel contact op te nemen met je sociaal verzekeringsfonds om te zien wat de mogelijkheden zijn. Sociale verzekeringsfondsen zijn immers wettelijk verplicht om de sociale bijdragen te innen, desnoods langs de gerechtelijke weg. Wacht dus niet tot de gerechtsdeurwaarder langskomt, maar neem tijdig contact op met je sociaal verzekeringsfonds. Wat zijn de mogelijkheden: 1. Je vraagt een vrijstelling van bijdragen aan bij de bevoegde commissie (CVB). Je kan een gehele of gedeeltelijke vrijstelling van bijdragen bekomen. Enkel de commissie voor vrijstellingen van bijdragen kan dit toestaan. De vrijstelling is enkel mogelijk voor sociale bijdragen in het verleden tot maximaal één jaar voorafgaand aan de datum van de aanvraag. De vrijstelling kan ook slaan op reeds betaalde bijdragen, hetgeen een terugbetaling door het sociaal verzekeringsfonds inhoudt. Wanneer de commissie volledige vrijstelling verleent kan zij haar beslissing eveneens doen slaan op de eventueel in de toekomst verschuldigde bijdragen. De commissie zal vrijstelling verlenen indien ze oordeelt dat de aanvrager behoeftig is of in een toestand die deze staat benadert. De commissie houdt rekening met de inkomens en lasten van de aanvrager en iedereen die met hem/haar samenwoont. Je vraagt dit aan bij jouw sociaal verzekeringsfonds. Aanvragen rechtstreeks bij de commissie zijn ongeldig. Stuur ook alle briefwisseling uitsluitend naar je sociaal verzekeringsfonds. Opgelet: Enkel zelfstandigen in hoofdberoep die vrijstelling van sociale bijdragen kunnen aanvragen en geen zelfstandigen in bijberoep. De kwartalen waarvoor je vrijstelling hebt gekregen leveren geen pensioenrechten op. Je blijft wel in orde voor gezinsbijslag en ziekteverzekering. Vzw Zenitor omvat carrièrecoaching en ondersteuning van ondernemers in moeilijkheden 20 van 34
Deze gids kwam tot stand met medewerking van het ESF, ESF investeert in jouw toekomst Je kan hiervoor hulp inroepen bij het OCMW. Het OCMW heeft een sleutel voor vrijstelling: Als het OCMW schriftelijk bevestigt dat je behoeftig bent, (of in aanmerking komt voor een leefloon of steun) verhoogt de kans op vrijstelling aanzienlijk. De commissie nodigt je uit als je dat wil. In algemene regel is het niet nodig naar de commissie toe te gaan. Je riskeert zelfs misverstanden te doen ontstaan, en het meebrengen van een advocaat of cijferexpert doet vragen rijzen naar je ware koopkracht. Stop wel energie en tijd in het heel nauwgezet volgen van de procedure. Je riskeert te moeten herbeginnen en door het opgelopen tijdsverlies je kansen op een stuk vrijstelling te verliezen. Het formulier A krijg je van je sociaal verzekeringsfonds en dat moet je hen tijdig terugsturen. Het telt wel 7 bladzijden. Je mag wel een aantal facultatieve rubrieken overslaan : vb. helper, overlijden, werknemer, partner als die niet van toepassing zijn. Het helpt als je een overzicht van je schulden in bijlage meestuurt. Je succes bij zo n aanvraag is afhankelijk van de tijdigheid, de juistheid en de volledigheid van de inlichtingen op het formulier. Een tijdelijk voordeel van deze aanvraag is het feit dat je sociaal verzekeringsfonds zal vermijden bijkomende inningskosten te maken tijdens de aanvraag. Werk je met een vennootschap, dan moet je 2 aanvragen indienen, een voor je vennootschap en een voor jezelf. Het duurt meestal zes maanden vooraleer de commissie beslist. Een beslissing van de commissie is niet vatbaar voor beroep of herziening. 2. Afbetalingsakkoord (inclusief verhogingen). De sociale verzekeringsfondsen staan vlot afbetalingen toe tot 10 maanden. Wie zich niet aan de afgesproken termijnen houdt, mag zich aan een hardere aanpak verwachten. Wil je afbetaling combineren met een aanvraag kwijtschelding verhogingen (puntje 4 hierna), dan vraag je best schriftelijk je betalingen te laten boeken op de hoofdsom. 3. Prioritaire betaling van enkel die kwartalen die een recht doen ontstaan. Hiermee wordt bedoeld dat je het recht hebt om enkel de door jou gekozen kwartaalbijdragen, verhogingen en kosten te betalen. Allocatie van bijdragen is een burgerlijk recht, maar je moet wel duidelijk bij elke betaling aangeven voor welk kwartaal het bestemd is. Dit doe je best in de mededeling van het overschrijvingsformulier. Vermeld ook het rijksregisternummer van de persoon waarvoor er betaald wordt, of je riskeert dat het geld niet terecht komt waar het moet. a) Ook verhogingen dienen betaald! b) Als de bestemming van een betaling niet precies is aangeduid, zal het fonds de betaling toewijzen aan de oudste schuld c) Heb je een wettelijke referte nodig? Die vind je in het Burgerlijk wetboek, Art 1253 De schuldenaar van verscheidene schulden heeft het recht om, wanneer hij betaalt, te verklaren welke schuld hij wil voldoen. vzw Zenitor, alle rechten voorbehouden 21 van 34
Uiteraard kies je dan om eerst die kwartalen te betalen die de dringendste sociale rechten opleveren. Voor de gezinsbijslag geldt geen koppeling aan de bijdrageplicht meer. Om een ziekte-uitkering te kunnen krijgen moet je bewijzen dat je in orde bent met sociale bijdragen van 2 kwartalen voorafgaand aan het kwartaal waarin de arbeidsongeschiktheid begint. Gezondheidszorgen: Voor de terugbetaling van grote en kleine risico s kijkt je ziekenfonds 2 jaar terug in de tijd. Als x het jaar is waarin je terugbetaling van ziektekosten nodig hebt, moeten alle sociale bijdragen van het jaar X-2 volledig in orde zijn. Tot slot: Indien je geen financiële hulp bij vrienden of verwanten vindt, loont het de moeite hulp te vragen bij je OCMW. Het OCMW moet immers iedereen die het niet zelf kan betalen, toegang tot gezondheidszorgen geven. Je kan in financiële nood dus het OCMW vragen om in jouw plaats je sociale bijdragen te betalen. Het kan dat het OCMW een tegenprestatie verlangt als het je bepaalde sommen voorschiet. Dat kan gaat over een terugbetaling op termijn, of over het ontvangen van een uitkering in jouw plaats, als ze die uitkering eerst voorgeschoten heeft. 4. Kwijtschelding van verhogingen wegens laattijdige betaling (art. 48). Wanneer je tijdelijk in financiële problemen komt en je sociale bijdragen niet kan betalen, is het sociaal verzekeringsfonds bij wet verplicht om je verhogingen aan te rekenen. Bij het begin van elk kwartaal zal je fonds 3% aanrekenen op het gedeelte van de bijdrage dat onbetaald bleef. In januari wordt bovendien een bijkomende 7% aangerekend op het bedrag dat het voorgaande jaar voor het eerst aangerekend werd en onbetaald bleef. Voor de aangerekende verhogingen voorziet de wet ook de mogelijkheid om kwijtschelding te krijgen. a). Voor welke verhogingen? Een aanvraag tot kwijtschelding kan voor verhogingen van 3% en 7%- al dan niet binnen het kader van een gerechtelijke invordering* aangerekend op laattijdig betaalde bijdragen en regularisatiebijdragen (=verschil tussen reeds betaalde en werkelijk verschuldigde bijdragen). b) Wanneer? Een aanvraag tot kwijtschelding kan in volgende situaties: behartigenswaardige gevallen vb. late betaling door de fout van de bank, openbare werken, zware ziekte, sterfgeval,.. in geval van overmacht; wanneer betrokkene, omwille van de speciale aard van de uitgeoefende bezigheid, zich te goeder trouw kan beschouwen als niet onderworpen aan het sociaal statuut der zelfstandigen. De beslissing kan pas genomen worden, wanneer de hoofdsom (dit is de bijdrage zonder verhogingen) werd betaald. Vzw Zenitor omvat carrièrecoaching en ondersteuning van ondernemers in moeilijkheden 22 van 34