Opheffen vernauwing plasbuis: Urethraplastiek
In overleg met de behandelend arts heeft u besloten dat er een operatie aan de plasbuis zal plaatsvinden. In deze folder leest u in grote lijnen de gang van zaken rondom deze operatie. Heeft u na het lezen nog vragen dan kunt u altijd terecht bij uw behandelend arts of de verpleegkundige van de afdeling. Doel Onderzoek heeft uitgewezen dat de urethra (plasbuis) vernauwd is als gevolg van littekenweefsel. Daardoor is de urinestraal minder krachtig. Bovendien bestaat de kans dat er urine in de blaas achterblijft, waardoor een blaasontsteking kan ontstaan. De vernauwing in de plasbuis kan door een operatie worden opgeheven. Soms gebeurt dit door te opereren via de plasbuis zelf (procedure volgens Sachse of Otis). Er is dan geen uitwendige wond. Als dit niet mogelijk is wordt er geopereerd door een insnijding in de huid van de penis te maken, waarna de uroloog het te opereren gedeelte van de plasbuis kan bereiken (urethraplastiek). In deze folder wordt nader informatie gegeven over deze urethraplastiek. Bij de urethraplastiek legt de uroloog de plasbuis open en verwijdert meestal het gedeelte van de plasbuis waar de vernauwing zit. Hierna worden de uiteinden van de plasbuis weer aan elkaar vastgehecht. Als de vernauwing lang is of aan het uiteinde van de penis zit kunnen de uiteinden van de plasbuis niet direct weer aan elkaar worden gehecht. Dat zou een verkorting van de penis tot gevolg hebben. In dat geval moet er een vervanging van het gedeelte van de verwijderde plasbuis plaatsvinden. De plasbuis wordt dan geopend en de uroloog bevestigt een stripje slijmvlies ter plekke van het vernauwde gedeelte. Dit vervangende slijmvlies wordt weggenomen uit de binnenzijde van de penis of de binnenzijde van de wang of de onderzijde van de tong. Hiermee vervangt de arts met lichaamseigen weefsel het weggenomen vernauwde stuk plasbuis (plastiek). Deze vervangingsoperatie kan door middel van één of twee operaties plaatsvinden. Indien het in één keer gebeurt wordt de plasbuis direct gesloten. Als de procedure moeilijk is dan wordt de plasbuis nog niet direct gesloten. Eerst moet het nieuw geplaatste weefsel genezen. Ongeveer drie maanden na de eerste fase komt u terug naar het ziekenhuis om in een tweede fase de plasbuis en huid operatief te laten sluiten. Hierna is 1
de vernauwing van de urethra opgeheven. Dag van opname Een dag voor de operatie wordt u opgenomen op de Short Stay Unit of op de verpleegafdeling Urologie/ Gynaecologie. Soms wordt u op de dag van de operatie zelf opgenomen. U wordt ontvangen door een verpleegkundige die met u de gang van zaken bespreekt. Eventueel volgt een gesprek met de zaalarts en de anesthesioloog. Als u medicijnen gebruikt dan verzoeken wij u deze in originele verpakking mee te brengen naar het ziekenhuis. In plaats daarvan kunt u ook een medicijnlijst meebrengen met daarop: de naam van het medicijn dosering hoeveelheid tijdstip van inname. Eventueel kunt u uw apotheek vragen een geneesmiddelenoverzicht voor u samen te stellen. Verder heeft u toiletartikelen en dergelijke nodig voor drie tot vijf nachten. Anesthesie Omdat de ingreep onder anesthesie (verdoving/narcose) gebeurt, brengt u vooraf een bezoek aan het preoperatieve spreekuur van de anesthesioloog. U krijgt uitleg over de mogelijke vormen van anesthesie en de gang van zaken rondom de operatie. Informatie over de anesthesie, het nuchter zijn, de verkoeverafdeling en de pijnbehandeling vindt u ook in de folder Behandeling of onderzoek onder anesthesie. Voorbereiding Scheren Het is van groot belang dat u vijf dagen voor de geplande ingreep het gedeelte van het lichaam waar u wordt geopereerd niet scheert met een scheermes. Dit vermindert het risico op een infectie. Als de chirurg scheren noodzakelijk acht, gebeurt dit op de operatiekamer. Vette creme Wilt u op de dag van de operatie geen gebruik maken van vette crèmes? Vette crème zorgt ervoor dat het te opereren gebied niet goed gedesinfecteerd kan worden. Sieraden, piercings etc. Nagellak, make-up, contactlenzen, bril, gebitsprotheses en sieraden (ook piercings) mag u niet dragen tijdens de operatie. Indien u acryl- of gelnagels heeft, dient u deze vóór de operatie van de wijsvinger te laten verwijderen. Veiligheid Rondom uw operatie zijn diverse veiligheidsmomenten ingebouwd. Vlak voordat de operatie van start gaat 2
wordt bijvoorbeeld door het gehele operatieteam een zogenaamde Time out genomen. Tijdens dit controlemoment wordt uw naam, geboortedatum en het te opereren lichaamsdeel en de operatiebenodigdheden gecontroleerd. Medicijnen De anesthesioloog bepreekt met u welke medicijnen u mag blijven gebruiken en welke u moet stoppen. Indien u bloedverdunners gebruikt, overlegt uw behandelend arts met u of u deze kunt door gebruiken of moet stoppen. Heeft u hierover vragen, stel ze dan aan uw behandelend arts. Urethraplastiek in één operatie De eerste mogelijkheid van de urethraplastiek is een operatie in één keer. De gang van zaken is dan als volgt. De eerste dagen na de operatie De eerste dagen blijft u veelal in bed rusten om het operatiegebied te ontlasten. U kunt wel met behulp van een rolstoel naar het toilet of de badkamer. Na een of enkele dagen kunt u in overleg met de behandelend arts het mobiliseren uitbreiden. Dat wil zeggen meer uit bed komen, op een stoel zitten en korte afstanden lopen. Als u zich goed voelt, de pijn onder controle is, u weer mobiel bent en de urine voldoende en voldoende helder is mag u met ontslag. Bij pijnklachten thuis kunt u paracetamol nemen. Ook is het verstandig voldoende rust te nemen. De eerste tijd blijft de blaaskatheter in de blaas zitten om het operatiegebied te ontlasten. De verpleegkundige van de afdeling zal u uitleggen hoe u de katheter moet verzorgen en hoe u met opvangzakken moet omgaan. Zij zal ook zorgen voor voldoende voorraad. De behandelend arts zal met u afspreken wanneer u op de afdeling terug komt om de katheter te laten verwijderen. Als alles goed is kunt u hierna weer op de natuurlijke wijze plassen. Urethraplastiek in twee operaties Bij een te lange vernauwing, of als de vernauwing aan het uiteinde van de plasbuis zit is het niet mogelijk de urethraplastiek in één operatie uit te voeren. De gehele procedure wordt dan opgesplitst in twee fasen. Eerste fase In de eerste fase wordt de plasbuis opengelegd en het mondslijmvlies ingevoegd. De voorbereiding voor de operatie en de gang van zaken op de uitslaapkamer is niet anders dan in bovenstaande is geschetst. Ook deze 1 e fase-operatie duurt ongeveer een uur. 3
Na de operatie van de eerste fase heeft u een blaaskatheter die in de blaas ligt en via een incisie in het perineum (ruimte tussen scrotum en anus) naar buiten komt. Hierdoor wordt de urine afgevoerd zonder dat het opengelegde operatiegebied belast wordt. Op de plaats van de vernauwing is nu slijmvlies uit de mond, tong of penis geplaatst en ligt de wond open. De wond is wel verbonden op de operatiekamer. Daarnaast is de binnenkant van de wang, de onderkant van de tong of de penishuid waar het slijmvlies is gestript pijnlijk of gevoelig door de daar gemaakte schaafwond. Op de verpleegafdeling controleert de verpleegkundige steeds uw bloeddruk, pols en temperatuur. Bovendien vraagt hij/zij regelmatig of de pijn onder controle is. Ook is de hoeveelheid en kleur van de urine belangrijk. Als u zich goed voelt en niet misselijk bent, kunt u bij terugkomst op de verpleegafdeling al voorzichtig starten met slokjes drinken. Als er een wond is aan de binnenkant van de mond is het raadzaam hierna te beginnen met een vloeibaar dieet (vla, yoghurt en dergelijke) en als dit goed gaat uit te breiden naar het voedsel dat u gewend bent. In het begin is het goed na het eten de mond te spoelen met water en eventueel de tanden te poetsen. De eerste dagen blijft u veelal in bed rusten om het operatiegebied te ontlasten. U kunt wel met behulp van een rolstoel naar het toilet of de badkamer. Na enkele dagen kunt u in overleg met de behandelend arts en verpleegkundige meer gaan mobiliseren. Als u zich goed voelt, de pijn onder controle is en u weer mobiel bent mag u naar huis. Dit zal na ongeveer drie tot vier dagen zijn. De blaaskatheter in het perineum blijft zitten tot de tweede fase. De verpleegkundige van de afdeling zal u de verzorging hiervan uitleggen. Bovendien geeft zij uitleg over de verzorging van de wond thuis. De behandelend arts spreekt af wanneer de tweede fase zijn beslag kan krijgen. Dit zal meestal ongeveer drie maanden later zijn. Dan wordt een afspraak voor de tweede hersteloperatie gemaakt. Tweede fase Bij de tweede operatie wordt de opengelegde plasbuis met plastiek weer gesloten. De voorbereiding voor de tweede operatie en de gang van zaken op de uitslaapkamer is niet anders dan in bovenstaande is geschetst. De hersteloperatie duurt ongeveer een uur. Na de operatie heeft u wederom een blaaskatheter, die in de blaas ligt en via 4
het uiteinde van de plasbuis naar buiten komt. Hierdoor wordt de opnieuw dichtgemaakte plasbuis beschermd. Als u zich goed voelt en niet misselijk bent, kunt u op de operatiedag al voorzichtig starten met drinken en eten. Ook nu blijft u veelal in bed rusten om het operatiegebied te ontlasten. U kunt wel met behulp van een rolstoel naar het toilet of de badkamer. Na enkele dagen kunt u in overleg met de behandelend arts het mobiliseren uitbreiden. Als alles goed gaat kunt u na enkele dagen met ontslag. De blaaskatheter moet ongeveer tien dagen blijven zitten. U gaat dus ook nu weer met een blaaskatheter naar huis. Bij ontslag wordt een afspraak gemaakt wanneer u terugkomt op de afdeling om de blaaskatheter uit te halen. Als het plassen op de natuurlijke manier hierna goed gaat en er niet teveel urine in de blaas achterblijft, mag u daarna weer naar huis. Weer thuis De wond in uw plasbuis moet na elke operatie thuis nog verder genezen. Dit duurt zeker zes weken. Om de kans op complicaties te verkleinen, adviseren wij u: Voldoende te drinken (ongeveer twee liter per dag). Geen inspannende arbeid te verrichten. Niet te fietsen. Alcohol alleen in beperkte mate te gebruiken. Als u last krijgt van onderstaande klachten kunt u contact opnemen met de polikliniek (kantooruren) of verpleegafdeling (buiten kantooruren): koorts boven 38,5º C erg rode of pussende wond aanhoudende ernstige pijn in het operatiegebied te weinig of te bloederige urineproductie wat niet overgaat bij voldoende drinken. Tot slot Deze folder beschrijft de algemene gang van zaken bij een urethraplastiek en is bedoeld als ondersteuning naast het gesprek met uw behandelend arts. De precieze gang van zaken kan in uw geval anders zijn. Heeft u na het lezen van deze folder nog vragen, dan kunt u deze stellen aan uw behandelend arts of de verpleegkundige van de verpleegafdeling. 5
Annuleren afspraak Als u niet naar uw afspraak kunt komen, wilt u dan zo spoedig mogelijk contact met ons opnemen? In uw plaats kunnen wij dan een andere patiënt helpen. Annuleren kan via www.radboudumc. nl/zorg/afdelingen/urologie/urologiepolikliniek of (024) 361 38 03 (iedere werkdag van 8.00-12.00 uur en 13.30-16.00 uur). Bereikbaarheid Houdt u rekening met files in en om Nijmegen en overweeg het gebruik van de Waalsprinter (www.waalsprinter.nl) als u vanuit het noorden komt. Voor meer informatie: www.radboudumc.nl/bereikbaarheid. 6
Noteer hier uw vragen
02-2015-6923 Adres Polikliniek Urologie Hoofdingang Geert Grooteplein-Zuid 10 6525 GA Nijmegen Volg route 725, Poliplein C0 Verpleegafdeling Urologie Hoofdingang Geert Grooteplein-Zuid 10 6525 GA Nijmegen Volg route 753, zone C5 Short Stay Unit (SSU) Hoofdingang Geert Grooteplein-Zuid 10 6525 GA Nijmegen Volg route 821 Contact 024-361 38 03 Bereikbaar van maandag tot en met vrijdag van 8.00-16.30 uur (volg het keuzemenu) Verpleegafdeling Urologie/Gynaecologie: 024-361 34 20 Short Stay Unit (maandag t/m vrijdag): 024-361 34 73 Radboud universitair medisch centrum