Teeltonderzoek soja in Nederland Eiwitdag Innovatie Veenkoloniën, Valthermond 3 september 2015: Ruud Timmer & Chris de Visser
Inhoud Plantaardig eiwit en Europa Rassenonderzoek Stikstofonderzoek Aandachtspunten
EU eiwitbalans 72% van het voer wordt in de EU zelf geproduceerd. Raw material EU production EU consumption selfsufficiency products proteins products proteins % Soyabeans / meal 1.189 452 34.134 15.904 2,8% Rapeseed and sunflower seed / meals 27.481 5.213 19.721 6.329 82,4% Pulses 3.045 670 2.800 616 108,8% Dried forage 4.056 771 3.900 741 104,0% Miscellaneous 2.877 654 5.859 1.260 51,9% sub-total 38.648 7.760 66.414 24.850 31,2% fish-meal 398 275 599 433 63,5% total 39.046 8.035 67.013 25.283 31,8% Source: FEFAC/PROLEA, 2012 data
Million tonnes per year per ton EU soja import en CBOT prijzen 25 20 15 450 400 350 300 250 10 200 soyabean import - EU-27 150 5 soya bean meal import - EU27 100 value per ton of meal ( ) 50 0 0 1995 2000 2005 2010 2015 Year
Wereldwijde sojaproductie 250 100 90 200 80 70 150 60 50 100 40 30 soybean production - world 50 20 soybean area (M ha) 10 0 0 1995 2000 2005 2010 2015
Motie Europees Parlement
Motie Tweede Kamer 7
Soja groei 8
Daglengte gevoeligheid soja
Soja en water 10
WUR Soja onderzoek afgelopen jaren Van 2004 t/m 2006 rassenonderzoek op löss in Zuid Limburg. Vanaf 2011 in opdracht van Agrifirm rassenproeven met als doel toelating op Nederlandse rassenlijst. Adsoy en Sunrise Vanaf 2013 ism met Agrifirm, noordelijke provincies, LLTB en LIB: Rassenproeven (4 locaties) N-onderzoek (3 locaties) Aaltjesonderzoek (pottenproef Lelystad) Zaaitijdstippen en dichtheden 2013 (2 locaties) 11
Rassen en N-bemesting Belangrijkste teeltaspecten die invloed hebben op: opbrengst kwaliteit oogstrisico rendement, en succes van de teelt Gemiddelde praktijkopbrengsten in Nederland 2013-2014: 2.8-3.5 t/ha sojabonen (15% vocht) 2020: 3.5-4 t/ha 12
Optimale Sojaras NL Belangrijkste eigenschappen Hoge opbrengst 3.5-4.5 t/ha Vroeg afrijpen; 1 mei half september Stevig; overeind tot aan oogst Eiwitgehalte 38%-40% Resistentie Sclerotinia GMO-vrij Beschikbare rassen: Adsoy en Sunrise (Agrifirm) In Nederland veredelde rassen (Nationale Lijst) Veredelingsactiviteiten in Nederland kleinschalig Testen buitenlandse rassen (AT, CH, FR, DE) 13
Oogsttijdstip Eind sept begin okt (afh. zaaitijdstip, T-som) Vochtige ochtenden, lagere temp en kortere dagen gewas droogt slecht op Droog gewas dorst beter en minder vocht in bonen Rasverschillen in vroegheid afrijping 14
Rassen soja 2014 (half september)
Rassenproeven: 2014 Rolde Ras Stevig Rijp Opbrengst Eiwit (%) Opaline 7.0 2.0 3.7 39 40 Obelix 7.0 8.3 3.5 39 19 Merlin 8.7 7.3 3.4 35 18 Sirelia 6.7 4.0 3.3 42 22 Adsoy 5.5 8.7 2.8 39 19 Vocht (%)
Rassenproeven: 2014 Nieuw Beerta Ras Stevig Rijp Opbrengst Eiwit (%) Vocht (%) Lissabon 5.3 6.0 3.6 43 30 Merlin 5.3 7.8 3.5 41 27 Gallec 6.3 6.8 3.4 43 28 Amandine 8.0 7.1 3.3 43 28 Adsoy 4.5 6.9 2.9 43 28
Rassenproef Rolde (Drenthe) 2014 18
Rassenproef Rolde (Drenthe) 2014 19
Rassenproef Rolde (Drenthe) 2014 20
Veredeling nieuwe rassen Via selectie in interessante buitenlandse rassen is een snelle vooruitgang te boeken wat betreft opbrengstniveau, vroegheid en andere belangrijke eigenschappen. Wel afhankelijk van aanbod van buitenlandse bedrijven en met name in het zeer vroege segment Is veredeling van nieuwe sojarassen in Nederland zelf zinvol/noodzakelijk? 21
N-behoefte/N-voorziening soja Optimale N-voorziening essentieel voor opbrengst en eiwitgehalte Soja: voorziet via wortelknolletjes in N-behoefte; mits geslaagde enting met Rhizobium bacteriën Opbrengst bij 15% vocht Opbrengst in drogestof N bij 36% eiwit In zaad In hele plant N in gewas bij 38% eiwit in zaad 3.0 2.6 160 250 270 3.5 3.0 186 280 300 4.0 3.4 213 320 330 4.5 3.8 239 350 360 22
Onderzoek effect Rhizobium en N-giften Aanleiding Gewas gedurende seizoen regelmatig (te?) lichte kleur Aantal N-knolletjes voldoende? Voldoende actief? Kunnen we de opbrengst verhogen door N-bemesting? Begin seizoen als startgift Gedurende het seizoen als bijbemesting Onderzoek start 2014 Rhizobium: zonder, coating, HiStick (Lelystad) N-giften: 0, 50, 100, 150 kg N/ha (kort na opkomst)
N-trappen Lelystad
Effect N-bemesting en Rhizobium-enting Lelystad 2014; ras Adsoy Rhizobium N/ha opbr_15% relatief eiwit% N_zaad legering N_knol coating 0 3800 100 40.2 207 5.8 9.0 coating 50 3620 95 39.9 192 5.3 8.0 coating 100 3580 94 38.5 188 4.8 8.2 coating 150 3430 90 38.6 176 4.7 7.1 zonder 0 1630 43 26.6 64 9.0 0.0 zonder 50 2130 56 26.8 84 9.0 0.0 zonder 100 2240 59 28.9 96 5.8 0.0 zonder 150 2590 68 30.2 116 4.8 0.0
Conclusies N-onderzoek 2014 Effecten proef Lelystad werden bevestigd in proeven in Vredepeel (ZO, zand) en Rolde (NO, zand). N-giften aan het begin van groeiseizoen hebben niet tot hogere opbrengsten geleid negatief effect Rhizobium-enting was zeer belangrijk voor productie; effect op opbrengst tot wel 2200 kg/ha Geen verschillen tussen zaadcoating en HiStick Vervolgonderzoek naar m.n. effect N-bijbemesting gedurende het seizoen
Aandachtspunten/knelpunten teelt Betere rassen: opbrengst, vroegrijp, stevig, eiwitgehalte Vogelafweer: bij opkomst soms veel schade Bemesting: kennis over N, maar ook P en K Oogst: laaghangende peulen Toelating gewasbeschermingsmiddelen: onkruid Vruchtwisseling: inpassen soja in bouwplan ivm sclerotinia-gevoeligheid. Aaltjes? (onderzoek loopt) Saldo: concurrerend met zomergranen maar moet snel omhoog om vaste plek in bouwplan te veroveren 27
Vogel- en hazenschade bij opkomst
Opbrengstverlies laaghangende peulen
Dank voor uw aandacht.