FINANCIALS SECTOR GEHANDICAPTENZORG 2009 1. Inleiding In de analyse Financials sector gehandicaptenzorg 2009 wordt inzicht verschaft in de jaarverslagen 2009 van de zorgaanbieders in de gehandicaptenzorg (GHZ). In totaal 119 zorgaanbieders zijn betrokken in de analyses. Specifiek wordt ingegaan op de ontwikkeling van de omzet, de resultaten en vermogenspositie. Het aandeel gehandicaptenzorg bij gemengde zorgaanbieders maakt geen onderdeel uit van de analyse. 1 Onderhavige analyse is een initiatief van advies- en onderzoeksbureau PCkwadraat ten behoeve van haar internetplatform www.zorgmarkt.nl. Vanaf deze website kan ook een totaaloverzicht met alle 119 aanbieders worden gedownload en bestaat de mogelijkheid online benchmarks te genereren. 2. Omzetontwikkeling De omzet binnen de sector GHZ is in 2009 met 8,2% gestegen ten opzichte van. Als verklaring voor de omzetstijging worden in de verschillende jaarrekeningen de volgende elementen aangehaald : Effecten uit hoofde van de overgang naar de ZZP-financieringsystematiek; Omzettingen binnen de capaciteiten (vaak naar zwaardere zorgzwaartepakketten) die hebben plaatsgevonden; Omzetgroei uit hoofde van de ingebruikname van extra toegelaten capaciteit; Positieve effecten uit hoofde van de afrekening van voorgaande jaren bij een aantal zorgaanbieders; Extra vergoedingen in de kapitaallastensfeer o.a. als gevolg van bijstellingen bij boekwaardeproblematiek; De overheidsvergoedingen voor arbeidskosten (OVA). Uit tabel 1 blijkt dat de omzetgroei het grootst bij de zeer kleine aanbieders (omzetgroei van bijna 23% - in absolute bedragen slechts 28 miljoen omzet in totaliteit). De kleine aanbieders blijven qua omzet ter plaatse trappelen in 2009 met een bescheiden groei van 0,9%. Verder is het marktaandeel van de grote zorgaanbieders toegenomen van 34% in tot 42% in 2009. Deze toename is enerzijds te verklaren door de toename van het aantal zorgaanbieders die de 100 miljoen omzetgrens hebben doorbroken door autonome groei (in totaal 4 aanbieders: Lunet, Reinaerde, Zozijn Zorg en Prisma) en anderzijds door fusie-effect (fusie Visio, Sensis en De 1 Dit betekent dat Philadelphiazorg als onderdeel van het samenwerkingsverband Espria niet opgenomen is in de analyse. Per 11 december 2009 is stichting Philadelphiazorg uit het samenwerkingsverband getreden en zelfstandig verder gegaan. Uit de gesegmenteerde resultatenrekening van Espria blijkt de gehandicaptenzorg een omzet van 329 miljoen te genereren in 2009 (tegenover 338 miljoen in ). Het totaal resultaat bedraagt 12,7 miljoen positief (tegenover een verlies van 14,6 miljoen in ). PCkwadraat - september 2010 1
Brink die samen verder gaan onder de naam Koninklijke Visio. De fusie organisatie heeft een omzet van 148 miljoen gerealiseerd in 2009 en wordt daarmee de nummer 9 van Nederland qua omzet GHZ). De groei van de categorie groot leidt tot een daling van de omzet in de categorie middelklein aangezien de uitstroom naar groot niet wordt gecompenseerd door instroom vanuit de categorie middelklein). Tabel 1 omzet naar grootte zorgaanbieders 2 OMVANG aantal Verder valt de omzetgroei van 59 miljoen c.q. 11% op bij s Heeren Loo, de enige zeer grote aanbieder in de sector GHZ (zie ook tabel 2 TOP10 naar omzet). Uit de TOP10 naar omzet blijkt dat ook AVSZ, Koraalgroep, Amarant en Pluryn een omzetgroei van meer dan 10% hebben. Bij Talant en Dichterbij is de groei beperkt gebleven tot 1%. De gemiddelde groei binnen de TOP10 bedroeg 8% in 2009. Tabel 2 TOP10 naar omzet GHZ omzet 2009 (* 1 mln) m-aandeel 2009 m-aandeel zeer groot 1 578 11,4% 9% 9% groot 16 2.559 6,2% 42% 34% middelgroot 22 1.619 9,3% 26% 32% middelklein 29 1.043 8,0% 17% 19% klein 34 332 0,9% 5% 6% zeer klein 17 28 22,6% 0,4% 0,5% Totaal 119 6.159 8,2% 100% 100% OMZET ( mln) 2009 1 's Heeren Loo 578 519 11% 2 Talant 244 241 1% 3 Ipse de Bruggen 237 226 5% 4 KEGG Viataal 234 224 5% 5 ASVZ 200 178 13% 6 Dichterbij 199 196 1% 7 Koraal Groep 192 175 10% 8 Amarant 188 167 13% 9 Koninklijke Visio 148 143 4% 10 Pluryn 134 120 12% totaal 2.355 2.189 8% 3. Resultaatontwikkeling 2 De zorgaanbieders ingedeeld naar omvang conform de volgende uitgangspunten: - omzet < 3 miljoen : zeer klein - omzet tussen 3 en 20 miljoen : klein - omzet tussen 20 en 50 miljoen : middelklein - omzet tussen 50 en 100 miljoen : middelgroot - omzet tussen 100 en 250 miljoen : groot - omzet > 250 miljoen : zeer groot PCkwadraat - september 2010 2
Het totaal resultaat van de sector bedraagt bijna 194 miljoen, d.w.z. een resultaatgroei van 81,2 miljoen oftewel 73%. Qua resultaatratio leggen de kleine en de zeer kleine zorgaanbieders gemiddeld genomen de beste resultaten voor met respectievelijk 6% en 5,5% rendement. De laagste resultaatratio ad 2,2% komt voor bij de grote zorgaanbieders. Tabel 3 - resultaat naar grootte zorgaanbieders RESULTAAT ( mln) aantal resultaat 2009 resultaat groeifactor * resultaat ratio zeer groot 1 19,4 7,9 2,4 3,4% groot 16 57,0 51,3 1,1 2,2% middelgroot 22 70,4 27,0 2,6 4,4% middelklein 29 28,0 20,5 1,4 2,9% klein 34 17,1 5,5 3,1 6,0% zeer klein 17 1,8 0,2 7,5 5,5% totaal 119 193,7 112,5 1,7 4,3% * groeifactor : resultaat 2009 / resultaat Onderstaande grafiek geeft aan dat de spreiding rond het gemiddelde van de resultaten het grootst is bij de grote en middelgrote aanbieders. Verder blijkt dat negatieve resultaten voorkomen bij middelklein, klein en zeer klein. De grotere aanbieders (d.w.z. aanbieders met een omzet van meer dan 50 miljoen) draaien allemaal in de plus in 2009. Bij driekwart van de 39 grote aanbieders heeft een resultaatverbetering (in absolute bedragen) plaatsgevonden ten opzichte van. Bij de kleinere aanbieders hebben 17 van de 80 aanbieders een negatief resultaat. Vooral aanbieders in de categorie middelklein (13 van de 29 aanbieders oftewel 45%!) draaien negatieve resultaten in 2009. 25,0 Spreiding Resultaat (naar omvang) bedragen * 1 mln 20,0 15,0 10,0 5,0 0,0-5,0 zeer groot groot middelgroot middelklein klein zeer klein PCkwadraat - september 2010 3
Het gezamenlijk resultaat van beste 10 performers in de GHZ bedraagt conform tabel 4 in totaal 88 miljoen oftewel 45% van het totale resultaat van de sector. Ten opzichte van is het resultaat van deze aanbieders meer dan verdubbeld. Nieuwkomers ten opzichte van in de resultaat TOP10 zijn Ipse de Bruggen, Twentse ZMVH, JP van den Bent, Daelzicht en Cello. Verdwenen uit de resultaat TOP10 zijn Dichterbij, ZOzijn Zorg, Steinmetz de Compaan en Amarant. De beste resultaatratio binnen de TOP10 wordt gerealiseerd door JP van den Bent (14,6%) en 11,8% door Aveleijn SDT, dat ondanks de bestuurlijke perikelen een goed resultaat neerzet. Tabel 4 TOP10 beste resultaat (absolute bedragen) RESULTAAT ( mln) 2009 groeifactor resultaatratio 1 's Heeren Loo 19,4 7,9 2,4 3,4% 2 ASVZ 9,8 4,4 2,2 4,9% 3 Ipse de Bruggen 9,8 2,5 4,0 4,1% 4 AveleijnSDT 8,8 7,1 1,2 11,8% 5 Twentse ZMVH 8,8 3,0 2,9 9,2% 6 J.P. van den Bent 8,2 3,1 2,7 14,6% 7 Pluryn 7,0 5,4 1,3 5,2% 8 Daelzicht 5,8 0,5 10,7 7,1% 9 Talant 5,7 6,3 0,9 2,4% 10 Cello 4,6 1,1 4,1 4,8% totaal 88,0 41,5 2,1 4,9% Stichting Driestroom heeft het meest negatieve resultaat behaald in 2009. Het tekort van 1,75 miljoen is ondermeer ontstaan uit reorganisatiekosten ad 0,54 miljoen, een incidenteel boekverlies van 0,4 miljoen en voorinvesteringen voor nieuwe zorgproducten die achteraf niet vergoed blijken te worden door het zorgkantoor ad 1,2 miljoen. Geschoond voor deze incidentele posten zou het resultaat aldus Driestroom 0,7 miljoen positief bedragen. Tabel 5 - TOP10 slechtste resultaat (absolute bedragen) RESULTAAT ( mln) 2009 resultaatratio 1 De Driestroom -1,75-0,49-4,2% 2 De Passerel -0,64-0,07-3,3% 3 Dag- en Woonvoorzieningen WN -0,40 0,28-1,1% 4 Ons Bedrijf -0,39 0,01-18,8% 5 Sprank -0,29-0,72-1,9% 6 SWLG -0,14-0,27-3,6% 7 Cavent -0,09-0,06-1,9% 8 Woon- en Activiteitencentra LG -0,04-0,14-0,2% 9 Oase -0,03-0,05-5,5% 10 Theater Totaal -0,00 0,02-1,0% totaal -3,79-1,49-2,6% PCkwadraat - september 2010 4
4. Vermogensontwikkeling Conform de jaarverslagen is het vermogen van de zorgaanbieders in 2009 met 22% toegenomen en bedraagt het totale eigen vermogen in de sector GHZ 1,15 miljard. De gemiddelde solvabiliteit 3 op sectorniveau bedraagt 24%. Gemiddeld is de solvabiliteit het grootste bij de kleine en zeer kleine instellingen, maar de spreiding rond dit gemiddelde is groot. Tabel 6 eigen vermogen / solvabiliteit naar omvang EIGEN VERMOGEN ( mln) aantal 2009 Een negatieve solvabiliteit komt alleen voor bij een aantal middelgrote en zeer kleine zorgaanbieders. In totaliteit heeft 44% van de 119 zorgaanbieders een solvabiliteit die hoger is dan de vermogenseis van 20% (versus 30% van de aanbieders die aan deze eis voldeden in ). Ondanks de verbetering van de solvabiliteitspositie betekent dit dat meer dan de helft van de GHZ-zorgaanbieders niet voldoen aan deze vermogenseis. Tabel 7 - solvabiliteitsgraad naar omvang solvabiliteit zeer groot 1 70 50 39% 12% groot 16 448 385 16% 17% middelgroot 22 316 238 33% 20% middelklein 29 223 194 14% 22% klein 34 88 70 26% 26% zeer klein 17 10 9 15% 36% totaal 119 1.154 947 22% 24% zeer groot groot middelgroot middelklein In tabel 8 worden de 10 rijkste aanbieders weergegeven op basis van de omvang van het eigen vermogen. Het totale eigen vermogen van deze 10 aanbieders bedraagt in 2009 394 miljoen en is met 23% toegenomen ten opzichte van. Ondanks de nummer 1 positie in absolute bedragen met betrekking tot het eigen vermogen is s Heeren Loo het zwakke broertje in de TOP10 vanuit het oogpunt van solvabiliteit met een score klein zeer klein totaal < 0% 0% 0% 5% 0% 0% 12% 3% 0% - 5% 0% 0% 5% 0% 3% 12% 3% 5% - 10% 0% 0% 5% 7% 6% 0% 5% 10% - 15% 100% 25% 18% 17% 24% 6% 19% 15% - 20% 0% 50% 23% 34% 18% 18% 27% 20% - 25% 0% 25% 27% 21% 9% 0% 16% > 25% 0% 0% 18% 21% 41% 53% 28% totaal 100% 100% 100% 100% 100% 100% 100% aantal 1 16 22 29 34 17 119 3 Voor de bepaling van de solvabiliteit is de budgetratio gehanteerd, d.w.z. de verhouding eigen vermogen op de som van de bedrijfsopbrengsten. Het Waarborgfonds voor de zorg definieert de solvabiliteit als het weerstandsvermogen. Voor het tijdperk van marktwerking werd een solvabiliteitseis van 8% gehanteerd. Momenteel is de vermogenseis onder invloed van de toegenomen risico s opgelopen tot 20%. PCkwadraat - september 2010 5
van slechts 12%. Om te voldoen aan de vermogenseis van 20% zou het eigen vermogen van s Heeren Loo nog met 45 miljoen moeten groeien bij gelijkblijvende omzet. Tabel 8 TOP10 eigen vermogen (absolute bedragen) EIGEN VERMOGEN ( mln) 2009 solvabiliteit 1 's Heeren Loo 70 50 39% 12% 2 Ipse de Bruggen 53 44 22% 23% 3 KEGG Viataal 44 42 4% 19% 4 ASVZ 40 30 33% 20% 5 Dichterbij 33 29 16% 17% 6 Amarant 33 29 14% 18% 7 Pluryn 31 24 29% 23% 8 Koninklijke Visio 31 30 2% 21% 9 AveleijnSDT 30 22 41% 41% 10 J.P. van den Bent 29 21 39% 52% totaal 394 320 23% 19% CONCLUSIE Voor de sector GHZ was 2009 een goed jaar. De omzet groeide, de resultaten verbeterden en het eigen vermogen groeide aan. Deze positieve ontwikkelingen zijn mede te danken aan een aantal incidentele fenomenen, die onder andere voortkomen uit de invoering van de ZZP-systematiek en verrekeningen uit het verleden. Uit de jaarrekeningen valt niet te concluderen dat structureel werk is gemaakt van een verbetering van de bedrijfsvoering binnen de sector. Wel kan worden vastgesteld dat ook in de GHZ onder invloed van de crisis en onduidelijkheid in de regelgeving en het toekomstperspectief pas op de plaats is gemaakt met het maken van beleid, realiseren bouwinitiatieven, enz. in 2009. PCkwadraat - september 2010 6