Verbetering energetische kwaliteit huurvoorraad in Gelderse steden 2014 en ambities voor 2020 Overzicht van de verbetering van de Energie-Index, isolatiegraad en het percentage energiezuinige ketels in sociale huursector in Gelderse steden in 2014 (en in 2013), in combinatie met gemeentelijke prestatieafspraken en gemeentelijk beleidsdoelstellingen voor 2020 Gelderse Natuur en Milieufederatie, december 2015 1
1. Inleiding Deze rapportage geeft de verbetering van de Energie-Index (als maat voor de energetische kwaliteit) van de huursector voor een aantal Gelderse grote steden weer. De verbeteringen worden weergegeven op basis van resultaten van de Shaeremonitor van Aedes, de branchevereniging van woningcorporaties. De monitor wordt ook landelijk gebruikt om de voortgang van de energetische verduurzaming in het kader van de afspraken van het landelijk SER Energieakkoord te monitoren. Doelstelling van het landelijk SER Energieakkoord is gemiddeld energielabel B (gemiddeld Energie-Index 1.25) voor de sociale huursector in 2020. In paragraaf 2 staan de verbeteringen per gemeente aangegeven en worden deze besproken. Tevens staan beleidsdoelstellingen (prestatieafspraken) opgenomen. In paragraaf 3 staat er een overzicht van de verbetering van de Energie-Index in 2014 per corporatie. In paragraaf 4 staan conclusies opgenomen. In de bijlage staan achtergrondgegevens opgenomen. In bijlage 1 staat de voortgang van de verduurzaming van de Arnhemse huursector in de periode 2008-2015. In bijlage 2 staat een overzicht van in- en uitgaven van een corporatie om inzichtelijk te maken welk deel van de inkomsten wordt besteed aan onderhoud, renovatie en energiemaatregelen. In bijlage 3 staat de omvang van de sociale huursector in Gelderland ten opzichte van de particuliere woningbouwsector. Deze rapportage is onderdeel van het landelijk project Stookjerijk 2015 (zie www.stookjerijk.nl). De slotbijeenkomst heeft plaatsgevonden op 25 november te Utrecht. Stookjerijk Trofee. Jaarlijks uitgereikt aan best presterende corporatie, huurdersvereniging, gemeente en samenwerkingsverband binnen het project Stookjerijk. 2
2. Verbetering en prestatieafspraken per Gelderse stad 2.1 Verbetering per stad In onderstaande tabel 1 staat de verbetering van de Energie-Index van de sociale huursector per gemeente in 2014 (en in 2013) aangegeven. De steden Apeldoorn en Nijmegen hebben een verbetering in 2014 gerealiseerd die rond het landelijk tempo ligt. Om de doelstelling van het landelijk Energieakkoord te bereiken dient het tempo met 50% te worden verhoogd. Bij de gemeente Arnhem is het tempo na 2011 weggezakt van 0.04 naar 0.01 tot 0.02 (zie bijlage1). Gemeente Wageningen en Ede hebben in 2014 een verbetering van de Energie- Index van resp 0.01 en 0.00. De huursector van de gemeente Nijmegen heeft zowel in 2013 als in 2014 een relatief goed resultaat geboekt (resp 0.07 en 0.04). Tabel 1: verbetering Energie-Index sociale huursector per gemeente in 2014 (en in 2013) Plaats op basis verbetering Energie- Index 2014 Gemeente (aantal sociale huurwoningen) Energie-Index huursector eind 2014 Verbetering Energie-Index in 2014 (in 2013) Doelstelling prestatieafspraken 1. Apeldoorn (18.400) 1.60 0.05 (0.01) minimaal gemiddeld label C in 2020 halen. De partijen zullen er alles aan doen om hoger te scoren. 2. Nijmegen (27.400) 1.56 0.04 (0.07) Gemiddeld B in 2018 (afspraak 2014) 3. Arnhem (26.000) - 0.02 (0.01) gemiddeld B in 2020 (nieuwe Woonvisie Arnhem) 1.75 0.01 (0.06) Gemiddeld energielabel B in 2020 4. Wageningen (5.100) 5. Ede (9.100) 1.62 0.00 (0.01) Gemiddeld energielabel C in 2020. Gemiddeld B in 2025 Landelijke verbetering (2.4 miljoen sociale huurwoningen) Jaarlijkse verbetering nodig om Energieakkoord te halen (gem. Energie-Index 1.25 in 2020) 1.65 0.04 (0.04) 0.06 Doelstelling landelijk Energieakkoord: gemiddeld Energie-Index 1.25 (Energielabel B) in 2020 Driepartijen- overleg, Woningwet juli 2015 Traditioneel; consultatie over concept. Rol huurdersverenigingen wordt opnieuw bekeken in najaar 2015 Driepartijen-overleg met nieuw huurdersplatform, Huurkoepel Nijmegen. Traditioneel Traditioneel Driepartijen-overleg (tripartite) 3
2.2 Ambitie gemeentelijke prestatieafspraken De steden Nijmegen, Arnhem, en Wageningen hebben in hun prestatieafspraken de doelstelling van het landelijk Energieakkoord opgenomen: gemiddeld energielabel B in 2020. De gemeente Nijmegen heeft zich als doel gesteld om gemiddeld energielabel B reeds in 2018 te halen. De steden Apeldoorn en Ede hebben een lagere ambitie. Gemeente Apeldoorn heeft per voorjaar 2015 weer prestatieafspraken. Deze waren in 2011 niet geactualiseerd. 2.3 Driepartijenoverleg nieuwe Woningwet Driepartijenoverleg conform de nieuwe Woningwet (dd 1 juli 2015) is in de steden in ontwikkeling. Gemeente Ede heeft al geruime tijd een driepartijenoverleg conform de nieuwe Woningwet, tussen corporatie Woonstede, Huurdersbond Ede en de gemeente Ede. In Nijmegen vindt dit plaats tussen de corporaties, Huurkoepel Nijmegen en de gemeente Nijmegen. Zie tabel 1, laatste kolom. 4
3. Verbetering per corporatie In tabel 2 staan de verbeteringen in Energie-Index, isolatiegraad en toename van het percentage energiezuinige ketels aangegeven. Tabel 2: Verbetering Energie-Index, isolatiegraad en toename energiezuinige ketels per corporatie, 2014 (en 2013) Verbetering Energie-Index in 2014 (2013) Aantal huurwoningen Energie- Index eind 2014 Toename isolatiegraad in % Toename energiezuinige ketels in % Toename externe warmtelevering in % Toelichting Ons Huis (Apeldoorn) 4670 0.08(-) 1.57 4.0(-) 0.1(-) 0.1(-) In 2013 met Shaere gestart Talis (Nijmegen) 9380 0.06 (0.09) 1.52 2.4 (1.7) 2.3 (0.9) 0.0 (0.0) Noodzakelijk 0.06 (0.06) tempo SER Energieakkoord Standvast Wonen (Nijmegen) 4450 0.05 (0.07) 1.48 1.3 (3.0) 0.8 (5.6) 0.0 (0.0) De Goede Woning (Apeldoorn) Landelijk gemiddelde 2014 Portaal Nijmegen De Woonmensen (Apeldoorn) Woningstichting (Wageningen) De Gemeenschap (Nijmegen) Woongenoot (Nijmegen) Woonstede (Ede) 7680 0.05 (0.00) 1.70 1.5 (0.3) 13.1 (0.2) Minus 1.9 (0.2) 2.4 miljoen huurwoningen 0.04 (0.04) 1.65 (1.69) Minus 1.3 (1.4) 2.4 (2.4) 0.0 (0.6) 9970 0.03 (0.04) 1.60 (1.63) 1.1 (1.6) 0.5 (4.3) 0.0 (0.0) 5200 0.03 (0.03) 1.48 1.0 (3.6) Minus 1.5 (3.3) 1.8 (0.3) 5080 0.01 (0.06) 1.75 0.1 (1.1) 1.3 (3.3) 0.0 (0.0) 2110 0.01 (0.01) 1.76 0.0 (0.1) 1.3 (1.2) 0.0 (0.0) 1480 0.00 (-) 1.51 0.0 (-) 0.0 (-) 0.0 (0.0) in 2013 met Shaere gestart 9.120 0.00 (0.01) 1.62 Minus 0.7 1.6 (0.7) 0.4 (0.5) (1.0) Corporatie Ons Huis (Apeldoorn) heeft in 2014 de grootste verbetering van de Energie-Index gerealiseerd. De verbetering bedroeg 0.08, tweemaal de landelijke vooruitgang en 30% hoger dan de het tempo dat noodzakelijk is om de doelstelling van het landelijk Energieakkoord in 2020 (gemiddelde Energie-Index 1.25) te halen. De verbetering wordt met name gerealiseerd door isolatie (niet zozeer door het plaatsen van energiezuinige ketels). De Nijmeegse corporaties Talis en Standvast hebben zowel in 2014 als 2013 een verbetering van de Energie-Index die op het niveau van het tempo dat noodzakelijk is om de doelstelling 5
van het Energieakkoord te halen (rond de 0.06). Corporatie De Goede Woning (Apeldoorn) heeft in 2014 een inhaalslag in de Energie-Index gemaakt door het plaatsen van 600 nieuwe energiezuinige ketels (de verbetering bedroeg 0.05 in 2014 ten opzichte van 0.00 in 2013). 4. Conclusies De volgende conclusies kunnen worden getrokken: a. De gemeenten Apeldoorn en Nijmegen hebben een verbetering van de Energie-Index van de sociale huursector in 2014 die rond het landelijk tempo ligt (0.04). Het tempo ligt onder het tempo dat nodig is om de doelstelling van het landelijk Energieakkoord te halen. Bij de gemeente Nijmegen ligt dit op een stabiel niveau. Bij de gemeente Arnhem is het tempo na 2011 weggezakt van 0.04 naar 0.01 tot 0.02. Gemeente Wageningen en Ede hebben in 2014 een verbetering van de Energie-Index van resp 0.01 en 0.00. b. De steden Nijmegen, Arnhem, en Wageningen hebben in hun prestatieafspraken de doelstelling van het landelijk Energieakkoord (gemiddeld energielabel B in 2020) opgenomen. De steden Apeldoorn en Ede hebben een lagere ambitie (gemiddeld energielabel C in 2020). Gemeente Apeldoorn heeft per voorjaar 2015 weer prestatieafspraken (deze waren in 2011 niet geactualiseerd). c. Corporatie Ons Huis (Apeldoorn) heeft in 2014 de grootste verbetering van de Energie- Index gerealiseerd. De verbetering bedroeg 0.08, tweemaal de landelijke vooruitgang en 30% hoger dan de het tempo dat noodzakelijk is om de doelstelling van het landelijk Energieakkoord in 2020 (gemiddelde Energie-Index 1.25) te halen. De verbetering wordt met name gerealiseerd door isolatie (niet zozeer door het plaatsen van energiezuinige ketels). De Nijmeegse corporaties Talis en Standvast hebben zowel in 2014 als 2013 een verbetering van de Energie-Index die op het niveau van het tempo dat noodzakelijk is om de doelstelling van het Energieakkoord te halen (rond de 0.06). 6
Bijlage 1: Voortgang CO2 reductie Arnhemse huursector 2008 2015 Tabel: Voortgang CO2 reduktie Arnhemse huursector CO2 emissie gehele CO2 reduktie in kg Arnhemse huursector in kg 1-1-2008 71.444.613 1-1-2011 66.692.604 4.752.054 (2008 t/m 2010) Percentage CO2 reduktie Verbetering Energie- Index 6.7% in 3 jaar (2.2% per jaar) 1-1-2012 64.810.550 1.882.054 (2011) 2.6% (2011) 0.04 (2011) 1-1-2013 64.535.654 344.093 (2012) 0.48% (2012) 0.01 (2012) 1-1-2014 64.260.758 274.896 (2013) 0.43% (2013) 0.01 (2013) 1-1-2015 63.443.325 817.433 (2014) 1.28% (2014) 0.02 (2014) Doelstelling Convenant huursector juni 2012/ Energieakkoord sept 2013 Jaarlijkse verbetering Energie- Index in 2013 en 2014 3% / jaar, 33% in de periode 2008-2020 0.12 in 3 jaar; 0.04 per jaar 0.06 per jaar 0.04 In 2014 is de CO2 reduktie 1.28%. Dat komt overeen met een verbetering van de Energie- Index van 0.02 van de gehele Arnhemse huursector. Dat is de helft van de landelijke voortgang van 0.04 in 2014 en een derde van het tempo dat nodig is om de doelstelling van het landelijk Eergieakkoord te halen, zijnde 0.06 per jaar (3% CO2 reduktie per jaar). De verbetering van de Energie-Index in 2013 en 2012 lag op ca een derde van die van 2014. Zie ook: http://www.aedes.nl/content/artikelen/bouwen-en-energie/energie-enduurzaamheid/energieconvenant--in-2021-naar-energielabel-b.xml 7
Bijlage 2. Inkomsten en uitgaven corporatie Vivare te Arnhem in miljoenen euro`s (in 2014). Bron: Jaarverslag Vivare 2014. Inkomsten Uitgaven 1.Huren en vergoedingen 151,1 (65%) 2.Nieuwe leningen 75,0 (32%) 3.Verkoop 5.3 (2.5%) vastgoedbeleggingen 4.Overig 1.2 (0.5%) Totaal 232,6 miljoen euro 5.Aflossingen 51,5 (22,1%) 6.Betalingen aan leveranciers 44,3 (19,1%) 7.Investeringen 39,8 (17,1%) vastgoedbeleggingen 8.Betaalde interest 24,3 (10,4%) 9.Betalingen aan medewerkers 17,9 (7.7%) 10.Verhuurdersheffing/ 16,7 (7,2%) saneringsheffing 11.Overig 21,4 (9,2%) 232,6 miljoen euro Post 5 (Aflossingen) en post 8 (betaalde interest) is samen ca 35% van de uitgaven. Post 6 (Betalingen aan leveranciers) en Post 7 (investeringen vastgoedbeleggingen) is samen ca 37% van de uitgaven Inkomsten Twee derde van de inkomsten bestaat uit huur en een derde uit nieuwe leningen. Uitgaven Een derde van de uitgaven bestaat uit aflossingen en rente, een derde uit investeringen in het vastgoed (oa onderhoud, renovaties, energiemaatregelen), een zesde uit de verhuurders- en saneringsheffing. De overige 20% betreft de post loon voor medewerkers (10%) en overig (10%). 8
Bijlage 3. Overzicht woningen Nederland, Gelderland en huidig verduurzamingstempo Tabel. Aantal woningen per sector voor Nederland en Gelderland (bron: provincie Gelderland, 2015) Nederland Gelderland Sociale huursector 2.4 miljoen (34%) 235.000 (25%) Commerciele huursector 0.6 miljoen (9%) 115.000 (15%) Koopappartementen (VVEs) 0.5 miljoen (7%) 80.000 (10%) Particuliere woningeigenaren excl 3.5 miljoen (50%) 410.000 (50%) koopappartementen Totaal 7 miljoen 840.000 Gelderland heeft ca 2 miljoen inwoners. Ongeveer een achtste deel van Nederland. Huidig verduurzamingstempo Sociale huursector Uit de landelijke Shaere monitor van Aedes over 2014 blijkt dat er zo`n 150.000 labelstappen zijn gemaakt. Dat houdt in zo`n 75.000 huurwoningen met gemiddeld twee labelstappen. Naar Gelderland omgerekend zijn dat ca 10.000 huurwoningen met gemiddeld twee labelstappen in 2014. Voor 2013 en voor 2014 bedroeg de verbetering van de Energie-Index voor de sociale huurvoorraad 0.04. Dat komt overeen met een jaarlijkse CO2 reduktie van ca 2% (het benodigde tempo is 3% CO2 reduktie per jaar). Eind 2014 bedraagt de Energie-Index gemiddeld voor de Nederlandse huursector 1.65. Doelstelling van het landelijk Energieakkoord is gemiddeld 1.25. Nog een verbetering van 0.40 in de periode 2015-2020 (zes jaar) oftewel per jaar een verbetering van 0.06, is noodzakelijk. Om dit te bereiken dienen er meer huurwoningen gerenoveerd te worden, aldus de Shaere monitor van Aedes. Commerciele huursector 9
De commerciele huursector heeft als doelstelling in het landelijk Energieakkoord 80% van de particuliere huurwoningen minimaal label C. Het huidige verduurzamingstempo is niet bekend. In het convenant Energiebesparing Corporatiesector 2012 is opgenomen dat voor wat betreft de monitor in de particuliere huursector de gegevens van de centrale labeldatabank zullen gebruikt worden. Branchevereniging is Vastgoedbelang. De jaarlijkse voortgang is vooralsnog onbekend. Particuliere woningen eigenaren en koopappartementen Het verduurzamingstempo hiervan is niet bekend. Belemmeringen en aanpak bij verhoging tempo verduurzaming sociale huursector Corporaties geven onder meer aan dat aan dat voor de volgende punten oplossingen dienen te worden gezocht om het huidige verduurzamingstempo te verhogen: 1. Minder inkomsten vanwege de verhuurdersheffing. De huurinkomsten bedragen gemiddeld ca 6.000 euro per huurwoning per jaar (12 maal 500 euro). Voor de Gelderse huursector (240.000 huurwoningen) bedragen de huurinkomsten ca. 1.45 miljard euro per jaar. Verduurzaming van de Gelderse huursector van de Gelderse huursector tot gemiddeld energielabel B zou volgens de Gelderse corporaties 1.5 miljard euro bedragen. Dat komt neer op gemiddeld ruim 6.000 euro per huurwoning. 2. Strengere eisen om leningen af te sluiten voor verduurzaming. Corporaties kunnen minder investeringsgeld lenen dan vroeger doordat strengere eisen aan leningen worden gesteld. Corporaties die toch een flinke verhoging van de energetische kwaliteit weten te bereiken, hebben veelal een duidelijke focus op duurzaamheid en het nemen van energetische maatregelen in hun huurvoorraad. 10