Jaarverslag 2015 Wijkdiaconie Protestantse Gemeente Haarlem Centrum De wijkdiaconie Centrum bestaat in 2015 uit de volgende diakenen: Ati Chr. Blom is algemeen adjunct-voorzitter van de wijkdiaconie. Zij is afgevaardigde naar het College van Diakenen alsmede secundus voor de Algemene Kerkenraad. Ook is zij lid van de commissie Zending Werelddiaconaat en Ontwikkelingssamenwerking en lid van de Broodbankcommissie. Sietse Bouma is afgevaardigde naar de Algemene Kerkenraad en voorzitter van de Broodbank commissie tot zijn aftreden in december 2015. Ook is hij met ingang van oktober 2015 lid van het moderamen van en penningmeester in het College van Diakenen. John Helsloot is bevestigd als diaken in januari 2015. Met ingang van september 2015 is hij lid van de Broodbankcommissie. Henk Vonk is secretaris van de wijkdiaconie en bestuurslid van het Diaconaal Centrum Gevangenispastoraat tot zijn aftreden in december 2015. Daarnaast is hij afgevaardigde naar het moderamen van de wijkkerkenraad alsmede lid van de Broodbankcommissie. Anneke de Vries is voorzitter van de wijkdiaconie en lid van de monitorgroep van het diaconaal spreekuur Loket in de Stad, een samenwerkingsproject van Stem in de Stad, Kontext en Release, tot haar aftreden in oktober 2015. Ook is zij lid van de Broodbankcommissie. Tevens is zij met ingang van september 2015 contactpersoon tussen de coördinatie- en actiegroep van de gezamenlijke GIDS kerken (Geloven in de Stad) en Raad van Kerken in Haarlem enerzijds en wijkgemeente Protestantse Gemeente Haarlem Centrum anderzijds omtrent de in de Koepel ondergebrachte vluchtelingen. Robinia de Vries- Wiersma is penningmeester van de wijkdiaconie met ingang van september 2015. Tevens onderhoudt zij met ingang van september 2015 contact met het Sociaal Wijkteam Centrum en Rozenprieel ten behoeve van de koppeling van hulpzoekenden aan een diaconaal vrijwilliger. Medewerkers: Govert Jeronimus is penningmeester van de wijkdiaconie en verricht werkzaamheden op het Diaconaal Bureau aan de Wilhelminastraat. Tot zijn aftreden in oktober 2015 is hij bestuurslid van de Stichting Fonds voor Urgente Noden voor Haarlem en Omgeving. Tot zijn aftreden in maart 2015 is hij bestuurslid en penningmeester van de Stichting Vrouwen Pastoraat Seksueel Geweld Haarlem. Ook is hij bestuurslid en secretaris van de Stichting Coelombie, namens welke hij tevens in de financiële commissie zit. Louis Mathijsen is diaconaal medewerker in welke hoedanigheid hij met name mantelzorg verleent. Hij is adviseur en beheerder voor de Stichting Vrouwe- en Antonie Gasthuys. Daarnaast is hij beschikbaar voor het vervullen van diaconale taken in de eredienst. Fieke Prinsen is diaconaal medewerker en verricht werkzaamheden in met name het ouderenwerk. Inleiding Het jaar 2015 stond in het teken van de vluchtelingencrisis.
Na vijf jaar burgeroorlog in Syrië nam de vluchtelingenstroom via de Middellandse Zee naar Europa enorm toe. In het najaar arriveerden enkele honderden vluchtelingen in Haarlem, waar ze werden opgevangen in de voormalige, net gesloten, Koepelgevangenis. In het hoofdstukje Samen in actie voor de vluchtelingen leest u hierover meer. De wijkdiaconie van de Protestantse Gemeente Haarlem Centrum maakte een begin met het herschrijven van haar beleidsplan voor de periode 2016-2020. Het overleg over de toekomst van de Diaconie in Haarlem met alle wijkdiakenen van de drie wijkgemeenten is voortgezet. De wijkdiakenen vervulden diaconale taken in de eredienst zoals het voorgaan in het kyriegebed, het verzorgen en toelichten van de diaconale collectes en de voorbereiding en uitreiking van het avondmaal. Ook vertegenwoordigden zij de kerkenraad in voorkomende huwelijks- en afscheidsdiensten. Tevens vervulden zij taken in de eredienst in de Janskliniek. Daarnaast bleven wijkdiakenen gemeenteleden thuis bezoeken. Aan de taak om de gemeente toe te rusten tot het vervullen van haar diaconale roeping is invulling gegeven door via mededelingen in de dienst op zondag en berichten in het kerkblad de gemeente te betrekken bij en deel te laten nemen aan het lenigen van nood in onze gemeente en in onze stad. Zie ook de hoofdstukjes WMO en kerk in Noord-Holland en Samen in actie voor vluchtelingen. Diversen Een wijkdiaken nam zitting in een groep ter voorbereiding van vastenmaaltijden. Een wijkdiaken had zitting in de Taakgroep herinrichting Mariakapel. Vanaf december 2015 werd een wijkdiaken afgevaardigd naar de Commissie Beleidsplan Algemene Kerkenraad. Diaconaal Centrum Gevangenispastoraat Per 1 juli 2015 is het Huis van Bewaring, de Koepelgevangenis, gesloten en dientengevolge is het werk van het DCG aldaar geëindigd. In de loop van het verslagjaar zijn er contacten gelegd met kerken in Zaanstad en Amsterdam evenals met Exodus, een organisatie, die ex-gevangenen begeleidt bij de terugkeer in de maatschappij. Een groep kwartiermakers heeft een nieuwe stichting, genaamd De Sluis, gevormd, waarvan de Raad van Toezicht bestaat uit leden van de plaatselijke kerken en van Exodus. Het ziet ernaar uit dat de nieuwe stichting en de diaconaal werker van het opgeheven DCG, mevrouw Helmine Pronk- de Graaff, een plek in de organisatie van de nieuwe gevangenis zullen krijgen. Het DCG sloot haar werk af met een bijeenkomst op 26 september 2015 in de Oosterkerk in Haarlem. Hierbij is het boekje Kracht in de Koepel met interviews van beroeps- en vrijwillige krachten door mevrouw Jeannine Verhagen- Wiersma gepresenteerd.
Diaconaal ouderenwerk Het dagje uit voor senioren vond plaats op vrijdag 29 mei 2015. Het reisdoel was dit jaar Vogelpark Avifauna in Alphen aan de Rijn. Er namen 25 ouderen aan deel, 9 chauffeurs en 2 vrijwilligers. Met een rondvaartboot werd een tocht door het Groene Hart van Zuid- Holland gemaakt. Aan boord genoten de deelnemers van koffie met gebak. Na de rondvaart stond er een heerlijke lunch klaar in het parkrestaurant, waarna een ieder met of zonder rolstoel en begeleiding de vele diverse vogels kon bezichtigen. Tot slot was er een prachtige vogelshow. De diaconaal medewerker verzorgde met steun van het Diaconaal Bureau aanmeldingen voor de diaconale vakantieweken in het Roosevelthuis in Doorn. De doelgroep bestaat uit senioren met zorgbehoefte, mantelzorgers met een thuiswonende partner met dementie en mensen met een licht verstandelijke beperking. Voor de zomervakantie gaven vier mensen zich op, voor de herfstvakantie waren drie belangstellenden. Met Pasen werden er 120 potjes met voorjaarsbloemen in de kerk gezet voor gemeenteleden om uit te delen aan mensen in hun eigen omgeving. Twee maal is het avondmaal georganiseerd voor gemeenteleden, die niet naar de kerk kunnen komen om daar het maandelijkse avondmaal mee te vieren. Op 2 april 2015 en 5 oktober 2015 is het avondmaal bediend in Woon- en Zorgcentrum De Roos. Zes personen ontvingen het avondmaal, dat werd uitgereikt door de wijkpredikant samen met een ouderling en een diaken. Dit alles in samenwerking met en voorbereid door de diaconaal medewerker. Ook vond maandelijks een gemeentekring plaats in Zorgcentrum De Roos, voorbereid en geleid door de diaconaal medewerker in samenwerking met twee gemeenteleden. Er namen acht personen deel aan deze gesprekskring. De kerstattentie voor gemeenteleden van 75 jaar en ouder bestond dit jaar uit een heerlijk kerstbrood met een groet van wijkgemeente Centrum van de Protestantse Gemeente Haarlem. In de Janskliniek werden 25 mini kerststerren uitgedeeld met een kerstwens namens de wijkgemeente. Commissie Zending, Werelddiaconaat en Ontwikkelingssamenwerking De Commissie ZWO zette in 2015 haar werk voort met vertegenwoordigers uit de Lutherse Kerk en wijk Centrum van de Protestantse Gemeente Haarlem. De Werkgemeenschap van Remonstranten trok zich terug uit de commissie. Ook in 2015 bestonden de werkzaamheden van de ZWO- commissie uit vooral het genereren van geld voor diverse uit te voeren projecten in samenwerking met de African Divine Church (ADC). Voor de bouw van de kraamvleugel van het ziekenhuis in Boyani is het daarvoor bestemde bedrag overgemaakt. De voor de bouw benodigde vergunningen van de overheid in Kenia laten nog op zich wachten. Het volgende te financieren project is een school voor kinderen met en zonder beperkingen. Verschillende activiteiten om geld bijeen te brengen waren: In het voorjaar de Koffie voor Kenia- ochtend. De ZWO-stand in de Grote of St. Bavokerk bij de adventsopenstelling. De opbrengst van de door wijkpredikant en kerkrentmeester gebakken oliebollen op oudejaarsdag en een deel van de opbrengst van de kaarsjes in de Mariakapel.
Daarnaast waren er collectes en giften voor ADC. Bovenal was de opbrengst van de Broodbankactie 2015 bestemd voor ADC in Kenia, waarover meer in het betreffende hoofdstukje. Oecumenisch Diaconaal Centrum Stem in de Stad In 2015 kreeg de structuur van het in oktober 2014 gestarte spreekuur Loket in de Stad (LidS), bemand door mensen van Stem in de Stad en Kontext Welzijn en Maatschappelijke Dienstverlening, verder vorm. Het doel van Loket in de Stad is kortdurende dienstverlening voor de OGGZ- doelgroep (Openbare Geestelijke Gezondheidszorg) binnen Haarlem door middel van inloopspreekuren. LidS biedt vier spreekuren per week. Cliënten van LidS worden ontvangen in het aanloopcentrum van Stem in de Stad. De keuze voor deze locatie tijdens openingsuren van het aanloopcentrum zorgt voor een natuurlijke aanloop van cliënten. Binnen de spreekuren is er voor acht personen per spreekuur de mogelijkheid om hun vraag te stellen. Mensen worden ongeveer een half uur te woord gestaan. Binnen deze tijd wordt gekeken wat er nodig is om hem of haar verder te helpen. Dit kan bestaan uit informatie en advies, praktische ondersteuning (bijvoorbeeld hulp bij het invullen van een formulier), bemiddeling (bijvoorbeeld in geval van behoefte aan langdurige hulp) en/of doorverwijzing naar derden. LidS heeft een belangrijke rol in het signaleren en bij de verantwoordelijke instanties en overheden onder de aandacht brengen van knelpunten en mogelijke oplossingen. Mogelijkheden tot activering van haar cliënten heeft LidS bekeken. Dit behoeft verdere uitwerking in samenwerking met derden. Op basis van de evaluatie van de periode november 2014 - april 2015 luidt de conclusie dat de opzet van het Loket in de Stad is geslaagd, in een behoefte voorziet en aansluit bij het verdere aanbod van Stem in de Stad. De samenwerkingspartners gaan verder. De gemeente heeft dit gehonoreerd met de toezegging van een subsidie voor vier jaar. Hiermee is de taak voltooid van de in oktober 2014 ingestelde monitorgroep om het proces van samenwerking tussen Stem in de Stad en Kontext/ Release te volgen. Vanuit de wijkdiaconie zijn er een diaken en een diaconaal medewerker actief bij Stem in de Stad bij de eetvoorziening. Ook zorgt de diaconaal medewerker dat Stem in de Stad de maandelijks door de wijkgemeenteleden gedoneerde koffie en thee ontvangt. De toekomst van de Diaconie in Haarlem In 2015 vonden een aantal vergaderingen plaats over de toekomst van de Diaconie in Haarlem met alle wijkdiakenen. Het financieel beleid van de Diaconie werd besproken aan de hand van een notitie van de penningmeester van het College van Diakenen, de heer Arie Langeveld. Ook bespraken alle betrokkenen de Notitie Toekomst Protestantse Diaconie te Haarlem, de visie van de heer Ranfar Kouwijzer, pastor- directeur van Oecumenisch Diaconaal Centrum Stem in de Stad. Nadat in mei 2015 moest worden vastgesteld, dat de voortgang in het proces om te komen tot een nieuwe opzet van de Diaconie in Haarlem, achterbleef bij de verwachtingen, is afgezien van verdere diensten van de heer Burret Olde, gemeenteadviseur van de Protestantse Kerk Nederland, als procesbegeleider. Na aftreden van het moderamen van het College van Diakenen kon in oktober 2015 een geheel nieuw moderamen worden geïnstalleerd. De heer Sietse Bouma, wijkdiaken in wijk Centrum, is hierin als penningmeester benoemd.
Dit nieuwe dagelijks bestuur, waarin de algemeen secretaris en de boekhouder een ondersteunende rol vervullen, zet de schouders onder het vormen van een nieuwe organisatie van de Diaconie in Haarlem. Diaconaal Bureau Vanuit het Diaconaal Bureau werd financiële steun verleend met dien verstande dat met ingang van 2015 is besloten dat de Diaconie slechts in uitzonderlijke gevallen nog leningen verstrekt. Hiermee vervalt een groot aantal uren in de nazorg van cliënten. Dit is eveneens merkbaar in het werk van de op het Bureau werkzame diaconaal medewerkers. Zij blijven evenwel beschikbaar voor overleg over steunaanvragen voor een eenmalig beperkt bedrag in de vorm van een gift, leggen zo nodig hieromtrent bezoeken af, verlenen waar nodig mantelzorg en assisteren bij intakegesprekken. Een aantal malen is in de kerk na de kerkdienst beroep gedaan op wijkdiakenen voor financiële steun, welke is verleend. Het ging om kleine bedragen voor vervoer. Uitwisseling met Carla van Drie, ouderling- kerkelijk werker in de Janskliniek Op zondag 4 januari 2015 is mevrouw Carla van Drie bevestigd in de Nieuwe Kerk in Haarlem als ouderling- kerkelijk werker in de Janskliniek. Hiermee verkreeg zij tevens de bevoegdheid tot het bedienen van het avondmaal en het uitspreken van de zegen aan de bezoekers van de kerkdiensten in de Janskliniek. Zij heeft, als vervolg op het verkrijgen van preekconsent, gedurende een jaar werkbegeleiding gekregen met betrekking tot preken en liturgie van dominee T.G. van der Linden te Zandvoort. Wijkdiaconie Centrum heeft mevrouw Van Drie blijvend gesteund en zal jaarlijks contact met haar houden. In 2015 vond een uitwisseling plaats op 9 maart. Hierbij sprak mevrouw Van Drie haar zorg uit over de toekomst van de diensten, waarvan met name de kosten voor gastvoorgangers een rol spelen. De diensten trekken gemiddeld twintig bezoekers. Dit blijft redelijk constant. WMO en kerk in de provincie Noord- Holland Op 29 april 2015 organiseerden de Provinciale Raad van Kerken Noord- Holland e.a. een bijeenkomst met het onderwerp WMO en kerk voor kerkmensen uit heel Noord- Holland. Een wijkdiaken bezocht deze avond. Na de invoering van de vernieuwde Wet Maatschappelijke Ondersteuning per 1 januari 2015 zijn de eerste ervaringen uitgewisseld. Er blijkt nog veel onduidelijkheid, gebrek aan afstemming en toegenomen bureaucratie. Een van de conclusies van het overleg in groepjes was het gebrek aan aandacht en belangstelling ten gevolge van een nieuwe zakelijkheid. De ervaringen met sociale wijkteams met zorg dichtbij mensen blijken positief. De rol van de kerken kan o.a. zijn om samen te werken met sociale wijkteams. Deze uitkomst is opgepakt door de wijkdiaconie. Een wijkdiaken inventariseerde de thuiszorgorganisaties in Haarlem en zocht contact met het Sociaal Wijkteam Centrum en Rozenprieel met als doel mensen, die meer contact willen of hulp bij kleine klusjes of boodschappen, te koppelen aan een diaconaal vrijwilliger. Inmiddels wordt aan de eerste koppeling gewerkt.
Meteen na invoering van de veranderde wetgeving omtrent zorg en welzijn begin 2015 bood de wijkdiaconie hulp aan via een mededeling voor de dienst en in het kerkblad bij de zogenaamde keukentafelgesprekken. Er werd hieromtrent geen beroep op wijkdiakenen gedaan. Op 31 mei 2015 was er Open Kerk in de Oosterkerk in Haarlem, waarbij de moestuin voor de wijk feestelijk werd geopend en buurtbewoners werden uitgenodigd deel te nemen aan het project. Eveneens werd aan andere diaconale activiteiten bekendheid gegeven. Twee wijkdiakenen bezochten deze middag. Drie diakenen bezochten op 6 oktober 2015 een bijeenkomst in de Groenmarktkerk in Haarlem met als onderwerp Diaconaat in deze tijd, ingeleid door de heer E.P.N.M. Borgman, hoogleraar theologie aan de Universiteit van Tilburg en georganiseerd door Stem in de Stad. Ook de heer Joris Obdam, straatpastor, hield een korte inleiding. Voor haar vrijwilligers organiseerde Stem in de Stad 14 oktober 2015 de jaarlijkse informatieavond, die is bedoeld voor uitwisseling tussen bestuur, team en vrijwilligers. Hierbij was een wijkdiaken aanwezig. Op 21 november 2015 vond de Landelijke Diaconale Dag plaats in de Jaarbeurs in Utrecht met als thema Geloof in de kracht van delen. Twee wijkdiakenen namen deel aan deze inspirerende dag. Samen in actie voor vluchtelingen Eind september 2015 sloegen de kerken in Haarlem de handen ineen om in actie te komen voor vluchtelingen, die onderdak hadden gekregen in de voormalige Koepelgevangenis. Mensen uit zowel de GIDS kerken (Geloven in de Stad) als uit de Raad van Kerken namen zitting in een coördinatie- en actieteam. Binnen de wijkkerken en gemeenten werden contactpersonen benoemd om het contact tussen coördinatieteam en (wijk-)gemeente te verzorgen. Een wijkdiaken treedt op als contactpersoon naar wijkgemeente Centrum. Voor contactpersonen werd een ontmoeting met het coördinatieteam georganiseerd om ervaringen uit te wisselen en om initiatieven op elkaar af te kunnen stemmen. Deze ontmoetingen zouden regelmatig herhaald worden. In een zogenaamde digitale Update vluchtelingen, die binnen de kerken zoveel mogelijk wordt verspreid, wordt eerst wekelijks en later minder frequent, verslag gedaan van de in diverse kerken genomen initiatieven en activiteiten om de gevluchte mensen op te vangen en hun leven in de Koepel te veraangenamen. Er is o.a. kleding ingezameld, Nederlandse taalles gegeven en er werd met de vluchtelingen gevoetbald. Voor zogenaamde statushouders werden voedselpakketten samengesteld en uitgedeeld. Ook is er een Meet and Eat georganiseerd met als doel gasten uit de Koepel aan gezinnen in Haarlem te koppelen en een gezellige avond met een warme maaltijd bij een gastgezin thuis te bezorgen. Verschillende gemeenteleden van wijkgemeente Centrum ontvingen buitenlandse gasten uit de Koepel en hielden zo mogelijk daarna nog contact. Deze succesvolle actie zou met enige regelmaat herhaald worden. Via mededelingen voor de zondagse eredienst en in het kerkblad betrekt de diaconie de gemeente bij deze nood in onze stad. In december ontstond een nieuwe fase en vertrokken regelmatig groepjes vluchtelingen vanuit de Koepel naar een van de drie aanmeldcentra in Nederland. Daar start de asielprocedure, waarna de vluchtelingen naar een van de asielzoekerscentra in Nederland gaan. Na het verkrijgen van een status hebben ze recht op permanente huisvesting en zien we hen wellicht terug in Haarlem.
Broodbankactie Ook in 2015 werd de inmiddels bekende Broodbankactie, een samenwerkingsproject van de Lutherse Gemeente in Haarlem, Stem in de Stad en wijk Centrum van de Protestantse Gemeente Haarlem, gehouden op drie zaterdagen in de adventstijd. Op 28 november vond de opening plaats met een concert van zangeres Laura Stavinoha in samenwerking met collega Ynske Silva en de Oude Bavo Cantorij onder leiding van de heer Anton Pauw. De uitgevoerde muziek kwam uit de film Book of days uit 1985 van Meredith Monk. Laura Stavinoha zei hierover: Ik zing muziek zonder tekst. Woorden zijn handige concepten om emoties of ervaringen te omschrijven, maar tekstloze muziek geeft soms een meer directe expressie aan deze gevoelens zonder de tussenkomst van taal. Hierbij streef ik naar een authentiek, intuïtief stemgebruik, dat losstaat van de gangbare tradities. Ik wil benadrukken dat muziek een onuitputtelijke bron bevat om je eigen creativiteit te onderzoeken en te uiten, om te genieten van het proces in plaats van het resultaat. En om contact te maken met jezelf en anderen. Einde citaat. Of dit laatste volledig is gelukt, staat gezien de reacties van het publiek, te bezien maar dat het een bijzondere muzikale ervaring was, is zeker. Deze 11-e Broodbankactie stond in het teken van het tweede Werk van Barmhartigheid, De dorstigen te drinken geven. De opbrengst komt, evenals in 2010, ten goede aan de African Divine Church (ADC), die in Kenia pompen aanlegt. In Haarlem is voldoende schoon drinkwater immers geen probleem in tegenstelling tot in Kenia. De lokale bevolking zal geschoold worden in exploitatie en onderhoud van de pompen. In de kerk was een expositie te zien met foto s van de reeds geïnstalleerde pompen, die met de opbrengst van de Broodbankactie in 2010 werden bekostigd. Omdat de bakkers van Van Vessem opnieuw toezegden om voor dit jaar 1200 broden te bakken in hun vrije tijd, meende de Broodbankcommissie hen eens te willen verrassen met een attentie in de vorm van een fles Bavobier, hetgeen op prijs is gesteld. Hierbij ging vanzelfsprekend ook onze dank uit naar de heer Jos Huybregts, directeur van Van Vessem, voor het beschikbaar stellen van de broden. De voorlopige opbrengst is vastgesteld op zesduizend euro. De heer Hans van Driel, voorzitter van de ZWO commissie, zal zich inspannen om dit bedrag te laten verdubbelen via zijn contacten met fondsen en instellingen, die zich bezig houden met droogte in ontwikkelingslanden. Namens wijkdiaconie Centrum van de Protestantse Gemeente Haarlem, Anneke de Vries, voorzitter Driehuis, maart 2016