tekst: OKRA landschapsarchitecten bv Korenmarkt, Mechelen Korenmarkt Mechelen Opdrachtgever Stad Mechelen Gust van Thillo (stedelijke infrastructuur) Grote Markt 21 2800 Mechelen T +32 (0)15 29 75 23 gust.vanthillo@mechelen.be www.mechelen.be Opdrachthouder ontwerp OKRA landschapsarchitecten bv Boudewijn Almekinders Oudegracht 23 3511 AB Utrecht, Nederland T +31 (0)30 273 42 49 boudewijnalmekinders@okra.nl www.okra.nl i.s.m. Studiebureau Atelier Ruimtelijk Advies Gitschotellei 150 2600 Berchem T +32 (0)3 458 57 37 De kracht van de vernieuwde Korenmarkt schuilt in de ruimte voor ongedwongen ontmoeting. De verhouding tussen straat en pleinvlak is weer in balans. De toevoeging van bomen en beplanting maakt de minerale stadsruimte zachter. De Korenmarkt staat weer in bloei, Mechelen is een aantrekkelijk stadsplein rijker. Lange tijd was de aandacht in veel West-Europese steden gevestigd op het opschonen van binnensteden. De herinrichting van de openbare ruimte was vooral een cosmetische operatie: maak maar een mooi tapijt. Er was weinig aandacht voor het programma van de openbare ruimte. Nu vindt een verschuiving plaats naar het zachter maken en het programmeren van de openbare ruimte. Beide tendensen komen de duurzaamheid van de stad ten goede: economisch, sociaal en klimatologisch. Bijzonder aan de stad Mechelen is dat ze veel later is begonnen aan de herinrichting van haar binnenstad, maar niet met hetzelfde soort opschoondrift als andere steden. Mechelen heeft de tijd genomen om de ambities voor de stad helder te krijgen: de identiteit van Mechelen moet centraal staan. Opdrachthouder uitvoering Houwelyckx wegenbouw Wim Dom Wilsonstraat 84 2860 Sint-Katelijne-Waver T +32 (0)15 31 14 37 info@houwelyckx.be www.houwelyckx.be 210
Publieke Ruimte 2013 praktijkboek De zittreden zijn informele banken op het plein. 211
De Korenmarkt is weer een bestemming, een plek voor de Mechelaars. Locatie Hoogstraat, Mechelen, provincie Antwerpen Kostprijs studieopdracht 72.600 euro (excl. btw) Kostprijs uitvoering 1.200.000 euro (excl. btw) Uitvoeringstermijn 170 dagen Realisatie 2011-2012 Mechelse stijl Mechelen wil net als andere Vlaamse steden een binnenstad die aantrekkelijk is om te werken, te wonen en te ontspannen. Centraal in de aanpak staat een systematische kwaliteitsverbetering van het publieke domein. De focus ligt op het herstellen van de balans tussen ruimte voor voetganger en automobilist, het concentreren van parkeervoorzieningen in centrale parkeergarages en het maken van een levendige openbare ruimte die past bij de rijke historie van de stad. Het resultaat van deze aanpak mag er zijn. In een reeks afzonderlijke projecten komt de nieuwe Mechelse stijl mooi tot uitdrukking. Anonieme plekken met een versteende en versleten uitstraling zijn omgevormd tot attractieve stadsruimten. De heraanleg van de Korenmarkt is in alles illustratief voor deze succesvolle aanpak. Oudste plein, verloren ruimte Een eeuwenoud stratenpatroon, de Dijle, de Grote Markt en de Sint-Romboutskathedraal staan symbool voor de Mechelse binnenstad. Iets ten zuiden van de Grote Markt ligt de Korenmarkt, het oudste plein van Mechelen. In vroegere tijden kwam de stad hier tot bloei met de handel in granen. Op het plein staat een van de oudste frietkotten van de stad. Bijzonder is de ligging op de rand van de iets hogere zandrug ten zuiden van de Dijle wat een helling in het plein oplevert. De vorm van de ruimte is driehoekig en langgerekt. De monumentale straatwand van de Hoogstraat opent zich geleidelijk richting de Onze-Lieve-Vrouwestraat. 212
Publieke Ruimte 2013 praktijkboek Links: De Korenmarkt is weer een verblijfsplein met veel ruimte voor horeca en publiek zitten, een groen en weelderig plein met een fraai spel van boomkronen die het licht op het plein filteren. Voor de heraanleg was de Korenmarkt niet meer dan een straat met overmaat, een toevallige verdikking van de verkeersruimte van de Hoogstraat. Het zwaartepunt was de verkeerskruising van Korenmarkt, Adegemstraat en Onze-Lieve-Vrouwestraat. De restruimte langs de straat was in gebruik voor terrassen van de omliggende horecazaken. Beplanting was er slechts in beperkte mate, de ruimte voor de voetganger was minimaal. De Korenmarkt was geen huiskamer meer van de stad. Weer in bloei Het concept voor de Korenmarkt is het opnieuw maken van een onderscheidende verblijfsplek in de Mechelse binnenstad, een bestemming, een plein voor de Mechelaars. De kracht van het nieuwe plein schuilt in de ruimte voor ongedwongen ontmoeting. De toevoeging van bomen en beplanting maakt de minerale stadsruimte zachter. De vergroening draagt bij aan een duurzame leefomgeving en een vitale lokale economie. Plantvakken schermen de terrassen af van de publieke pleinruimte, een flink aantal bomen filtert de lucht en het licht. De detaillering en afwerking van het plein hebben een hoog esthetisch niveau. De belijning van de pleinruimte onderstreept de geraffineerde hoekverdraaiing in de gevelwand. De verhouding tussen straat en pleinvlak is weer in balans. Het materiaal van de zandkleurige bestrating verwijst naar de ligging op de zandrug. Het hoogteverschil naar de Dijle is zichtbaar en beleefbaar gemaakt in een aantal luie traptreden in de breedterichting van het plein. De graankorrels van de vroegere graanhandel zijn als metafoor gebruikt voor de vorm- Korenmarkt voor de heraanleg gezien vanaf de hoek Korenmarkt-Onze- Lieve-Vrouwestraat. 213
Ontwerpplan Korenmarkt: het plein is weer verbonden met zijn gevels, de pleinruimte krijgt een flexibel karakter. De zandkleurige vloer van de Korenmarkt verwijst naar de zandrug waarop het plein gelegen is, de randen van de plantvakken verwijzen naar het koren en graan dat hier vroeger verhandeld werd. 214 geving van plantvakken en zitelementen. De beplanting met siergrassen en bloeiende vaste planten is gracieus en zorgt het jaar rond voor een fraai beeld. Mechelen is een aantrekkelijk stadsplein rijker. De Korenmarkt staat weer in bloei en het plein leeft. Een plek om te genieten, een plein voor de Mechelaars. Korenmarkt, Malines Le Korenmarkt (marché aux Grains) est la plus ancienne place de Malines. Il y a très longtemps, le commerce des céréales fit la fortune de la ville mais au fil du temps, la place était devenue une rue affectée à la circulation. Depuis le réaménagement, le Korenmarkt est redevenu une sorte de living de la cité, et offre un espace permettant les rencontres au naturel. Le rapport entre la rue et la place est de nouveau équilibré. L adjonction d arbres et de plantes vient adoucir l espace urbain minéral.