vereniging innovatieve geneesmiddelen Nederland Farmafeiten

vereniging innovatieve geneesmiddelen Nederland Farmafeiten 2010

Farmafeiten Nefarma, vereniging innovatieve geneesmiddelen Nederland, representeert farmaceutische bedrijven die zich bezig houden met de ontwikkeling en het op de markt brengen van nieuwe en vernieuwende geneesmiddelen. Dat zijn medicijnen die een antwoord geven op nieuwe inzichten in de behandeling van ziekten of op aandoeningen die tot nu toe onbehandelbaar zijn. 1 2 3 4 5 6 In Nederland zijn we zuinig met geneesmiddelen Geneesmiddelen worden in Nederland steeds goedkoper Geen sector investeert zoveel geld in onderzoek & ontwikkeling als de farma Dankzij al dat onderzoek beschikken we over steeds meer nieuwe geneesmiddelen Innovatieve farmaceutische bedrijven kampen met onnodige obstakels Farmaceutische bedrijven leveren een belangrijke bijdrage aan een gezondere wereld

4 / farmafeiten 2010 farmafeiten 2010 / 5 In Nederland zijn we zuinig met geneesmiddelen 1 Gezondheidszorg kost geld, veel geld. De stijgende kosten zijn een eeuwig terugkerend thema in het debat over de zorg. De totale uitgaven aan zorg liggen rond de 60 miljard euro en dat komt neer op ongeveer 10 procent van ons bruto binnenlands product. Overigens is daarmee het plaatje niet compleet. Een oordeel over de zorgkosten heeft pas waarde wanneer ook wordt gekeken naar de opbrengsten van de zorg. Zorguitgaven hebben namelijk een opvallend hoog rendement; gemiddeld levert elke euro die in de zorg wordt gestoken 1,30 euro op. Dat blijkt uit de studie Een beter Nederland. De gouden eieren van de gezondheidszorg, die in 2010 in opdracht van het ministerie van Volksgezondheid is uitgevoerd.

6 / farmafeiten 2010 farmafeiten 2010 / 7 Geneesmiddelen in Nederland: eentiende van totale zorgkosten Aandeel farmaceutische zorg in bruto zorguitgaven (in procenten) Bron: Rijksbegroting VWS 2010 Van de 60 miljard euro die we in 2010 volgens de Rijksbegroting in Nederland aan de gezondheidszorg uitgeven, maken geneesmiddelen ongeveer 9 procent uit. Dat is overigens exclusief de medicijnen die via het ziekenhuis worden verstrekt, want de kosten daarvan liggen besloten in het ziekenhuisbudget. Tellen we die kosten mee, dan komt het aandeel geneesmiddelen net boven de 10 procent uit. Het grootste aandeel in de zorgkosten heeft langdurige zorg (38 procent). Ziekenhuizen nemen ongeveer een kwart (24 procent) van de totale uitgaven voor hun rekening. De resterende 29 procent gaan op aan overige zorg (huisartsen, tandartsen, paramedische zorg, etc.). Langdurige zorg Algemene en categorale ziekenhuizen 24% 38% 9% Farmaceutische hulp* 29% Overige gezondheidszorg * Binnen die 9 procent zitten de kosten van het farmaceutisch product én de kosten voor aflevering door de apotheek. Eigen betalingen door de patiënt zijn niet meegerekend.

8 / farmafeiten 2010 farmafeiten 2010 / 9 Kosten van geneesmiddelengebruik in Nederland liggen ruim onder het Europees gemiddelde Aandeel uitgaven aan farmaceutische hulp binnen de totale zorguitgaven in 2008 (in procenten) Bron: Stichting Farmaceutische Kengetallen, 2010 In 2008 was het aandeel van de kosten van geneesmiddelen binnen de totale uitgaven aan de gezondheidszorg in Nederland met 9,8 procent nog wat hoger dan in de VWS-begroting van 2010. Desondanks lag dat aandeel beduidend lager dan in de meeste andere Europese landen. Daaruit blijkt dat we in Nederland relatief zuinig zijn met het gebruik van geneesmiddelen. Koploper is Spanje: daar maken medicijnkosten meer dan 20 procent uit van de totale zorguitgaven, ruim tweemaal zoveel als in Nederland. Spanje 22,0% Portugal 21.5% Frankrijk 16,2% Finland 16,1% Duitsland 15,1% Ierland 14,3% Italië 13,6% België 11,9% Zweden 11,8% Oostenrijk 11,0% Zwitserland 10,1% Nederland 9,8% Engeland 7,7% Denemarken 7,3% 0% 5% 10% 15% 20% 100%

10 / farmafeiten 2010 farmafeiten 2010 / 11 Ook de uitgaven aan geneesmiddelen per inwoner zijn lager dan elders in Europa Gemiddelde uitgaven aan geneesmiddelen per inwoner in 2008 (in euro s) Bron: Stichting Farmaceutische Kengetallen, 2010 Ook als we de uitgaven aan geneesmiddelen per inwoner van Nederland vergelijken met diezelfde uitgaven per inwoner in de rest van Europa, blijkt dat Nederland goed scoort. Per Nederlander geven we jaarlijks gemiddeld 335 euro uit aan geneesmiddelen. Dat is 16 procent minder dan het West- Europese gemiddelde, dat op 400 euro ligt. Frankrijk Ierland Zwitserland Finland Duitsland België Oostenrijk Spanje Portugal Nederland Zweden Italië Denemarken Engeland 564 512 510 471 458 395 389 347 346 335 323 318 264 224 0 100 200 300 400 500 600 West-Europees gemiddelde

12 / farmafeiten 2010 farmafeiten 2010 / 13 Niet alleen zijn we zuinig met geneesmiddelen, ze worden in Nederland ook steeds goedkoper 2 Dat geneesmiddelen in Nederland een relatief klein aandeel vormen in de totale zorguitgaven, heeft diverse oorzaken. Een belangrijke verklaring is terughoudendheid, zowel bij artsen (in het voorschrijfbeleid) als bij patiënten (in het gebruik). Ook de geneesmiddelenprijzen liggen in Nederland een stuk lager dan in veel andere landen. Vrijwillige prijsafspraken tussen bedrijven, apotheken en overheid liggen daaraan ten grondslag, maar ook bijvoorbeeld het beleid dat zorgverzekeraars voeren.

14 / farmafeiten 2010 farmafeiten 2010 / 15 Alles wordt duurder, ook de gezondheidszorg Ontwikkeling consumentenprijzen (werknemersgezinnen) in diverse categorieën (2000 = 100) Bron: Centraal Bureau voor de Statistiek (CBS), 2009 Het leven wordt steeds duurder, op vrijwel alle fronten. Inflatie zorgt ervoor dat de prijzen van veel producten en diensten 130 Huisvesting, water, energie jaarlijks met een paar procent stijgen. Tussen 2000 en 2008 is het bedrag dat een gemiddeld werknemersgezin bijvoorbeeld 125 aan huisvesting, water en energie uitgeeft met ruim 30 procent gestegen. Een soortgelijke stijging zien we in de kosten van 120 Onderwijs Vervoer Totaal bestedingen onderwijs. Ook aan vervoer en voedingsmiddelen zijn we beduidend meer gaan uitgeven. De kosten per gezin die met 115 gezondheidszorg te maken hadden, liepen in die acht jaren met meer dan 10 procent op. 110 Gezondheid 105 Voedingsmiddelen 100 2000 2001 2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008

16 / farmafeiten 2010 farmafeiten 2010 / 17 Prijzen geneesmiddelen dalen, terwijl veel andere consumentenprijzen stijgen Prijsindex voor consumenten afgezet tegen prijsindex voor receptgeneesmiddelen (januari 1996 = 100) Bron: Stichting Farmaceutische Kengetallen Inflatie zorgt er dus voor dat de consumentenprijzen jaarlijks een stijgende trend laten zien. Dat geldt voor vrijwel alle clusters, ook voor de gezondheidszorg. Toch vertoont de prijs van geneesmiddelen, onderdeel van die zorg, juist een omgekeerde trend. Als ze eenmaal op de markt zijn toegelaten, dalen de prijzen door de jaren heen. Dat is extra bijzonder wanneer je bedenkt dat de kosten voor het ontwikkelen van nieuwe geneesmiddelen alleen maar hoger worden. 130% 120% 110% 100% 90% 80% 70% 60% 50% 1996 2000 2005 2010 prijsindex voor receptgeneesmiddelen consumenten prijsindex, alle huishoudens

18 / farmafeiten 2010 farmafeiten 2010 / 19 Prijsdaling receptgeneesmiddelen kent diverse oorzaken Prijsontwikkeling receptgeneesmiddelen en oorzaken voor prijsdaling Bron: Stichting Farmaceutische Kengetallen De daling van geneesmiddelenprijzen in Nederland heeft zich halverwege de jaren negentig ingezet. In de laatste jaren hebben vooral succesvolle afspraken tussen de overheid, apothekerskoepel KNMP, Zorgverzekeraars Nederland, de vereniging van generieke geneesmiddelenfabrikanten Bogin en Nefarma substantieel bijgedragen aan de prijsdaling. Daarnaast zorgt het preferentiebeleid van zorgverzekeraars voor verdere prijsdalingen bij een aantal geneesmiddelen waarvan het octrooi is verlopen. 100% 90% 5 6 7 80% 70% 1 2 3 4 60% 50% 1995 2000 2005 2010 1. Invoering Wet Geneesmiddelenprijzen 2. Invoering claw back 3. Verhoging claw back akkoord VWS-KNMP 4. Tijdelijke invoering maatregel De Geus 5. Start convenantsperiode 6. Transitieakkoord 7. (Individueel) prefentiebeleid

20 / farmafeiten 2010 farmafeiten 2010 / 21 Geen sector investeert zoveel geld in onderzoek & ontwikkeling als de farma 3 Farmaceutische bedrijven besteden meer aan onderzoek & ontwikkeling dan bedrijven in welke andere sector dan ook. In Nederland geldt dat de hier actieve bedrijven jaarlijks honderden miljoenen euro s besteden aan onderzoek in de diverse stadia van geneesmiddelontwikkeling. Farma- en biotechbedrijven dragen daarmee meer dan tien procent van alle uitgaven die in Nederland worden gedaan aan research & development.

22 / farmafeiten 2010 farmafeiten 2010 / 23 R&D-investeringen van farma staan wereldwijd op één Uitgaven aan r&d in de wereld per sector door de jaren heen (in miljarden euro s) Bron: Europese Commissie, EU Industrial R&D Investment Scoreboard, 2005-2009 In Europa tekende de farmaceutische branche in 2008 voor bijna 27 miljard euro aan investeringen in r&d. Dat is ruim een verdrievoudiging sinds 1990 (7,8 miljard) en een kleine 10 miljard meer dan in 2000. Binnen de EU draagt de farma voor 70 60 2005 2006 2007 2008 Farmaceutische industrie en biotech Technologische hardware / IT Auto-industrie zo n 17 procent bij aan de totale r&d-investeringen. (bron: Efpia, The Pharmaceutical Industry in Figures, 2010) 50 Wereldwijd besteden farmaceutische en biotechnologische bedrijven meer dan 76 miljard euro aan onderzoek & ontwikkeling. 40 Daarmee staat de sector op nummer één, ruim vóór andere innovatieve branches als de technologische hardware-bedrijven 30 Software en computer dienstverlening Electrotechnische industrie en de auto-industrie. Van de vijftig bedrijven die wereldwijd het meeste geld investeren in r&d, zijn er zestien actief in de farmaceutische of biotechnologische sector. In de top tien staan vier farmabedrijven. (bron: 2009 EU Industrial R&D Investment Scoreboard) 20 10 Chemische industrie Ruimtevaartindustrie Machine-industrie (engineering) Telecom Gezondheidszorg-equipment & services Voedingsindustrie

24 / farmafeiten 2010 farmafeiten 2010 / 25 Drie sectoren verantwoordelijk voor ruim de helft van alle r&dinvesteringen Aandeel per sector in totale r&d-investeringen in de wereld (in procenten) Bron: Europese Commissie, 2008 EU Industrial R&D Investment Scoreboard Samen met de sectoren technologische hardware/it en de auto-industrie zijn farma- en biotechbedrijven verantwoordelijk voor 54,5 procent van alle investeringen die wereldwijd worden gedaan in onderzoek & ontwikkeling. Farma en biotech nemen ongeveer eenvijfde van die wereldwijde bestedingen voor hun rekening. Voedingsindustrie 1,1% Gezondheidszorg-equipment & services 1,8% Telecom 2,1% Machine-industrie (engineering) 3,0% Ruimtevaartindustrie 4,1% Chemische industrie 4,4% Elektrotechnische industrie 7,0% Overig 14,9% Software en computerdienstverlening 7,1% Farmaceutische industrie en biotech 19,2% Auto-industrie 17,0% Technologische hardware / IT 18,3%

26 / farmafeiten 2010 farmafeiten 2010 / 27 Van alle sectoren besteedt farma het hoogste percentage van de omzet aan r&d Percentage van de omzet dat per sector wordt besteed aan r&d Bron: Europese Commissie, EU Industrial R&D Investment Scoreboard, 2006-2009 2006 2007 2008 Farmaceutische industrie en biotech Zetten we per sector de r&d-investeringen af tegen de gerealiseerde omzet, dan blijkt dat in geen enkele branche zo n groot aandeel van het binnengebrachte geld weer wordt geïnvesteerd in onderzoek & ontwikkeling als in de farma. Met een percentage van 16,5 steekt de sector met kop en schouders boven alle andere sectoren uit. Bovendien blijkt dat in de meeste andere sectoren het percentage in de afgelopen jaren stabiliseerde of daalde, terwijl de farma alleen maar meer van haar omzet is gaan investeren in r&d. 15% 10% 5% Software en computerdienstverlening Technologische hardware / IT Gezondheidszorg-equipment & services Auto-industrie Electrotechnische industrie Ruimtevaartindustrie Chemische industrie Machine-industrie (engineering) Telecom

28 / farmafeiten 2010 farmafeiten 2010 / 29 Dankzij al dat onderzoek beschikken we over steeds meer nieuwe, betere geneesmiddelen 4 Veel geld en menskracht investeren in onderzoek naar innovatieve geneesmiddelen is één ding; de belangrijke vraag luidt natuurlijk of dat ook wat oplevert. Juist bij geneesmiddelenonderzoek is die vraag relevant, omdat het overgrote deel van de onderzochte stoffen niet tot een nieuw medicijn leidt. Gemiddeld leidt slechts één op de 10.000 onderzochte stoffen tot een nieuw geneesmiddel. Hoe beperkt dat ook lijkt, het maakt wel dat we steeds beter in staat zijn om ziektes en aandoeningen te bestrijden.

30 / farmafeiten 2010 farmafeiten 2010 / 31 Stijgende trend in aantal nieuwe geneesmiddelen Het aantal registraties van geneesmiddelen met een nieuw actief bestanddeel vertoont, bezien over een periode van vijftig jaar, een stijgende trend. Dat blijkt uit de registratiecijfers over de afgelopen halve eeuw. Registreerde de Amerikaanse Food and Drug Administration (FDA) tussen 1970 en 1989 jaarlijks nog een kleine twintig geneesmiddelen met nieuwe actieve bestanddelen, in de twee decennia daarna was dat aantal opgelopen tot gemiddeld bijna 27 per jaar. Deels is de stijging toe te schrijven aan een productieve periode halverwege de jaren negentig (in topjaar 1996 registreerde de FDA 53 geneesmiddelen met een nieuw actief bestanddeel), maar ook zonder die piek blijft de positieve trend overeind. 60 50 40 30 20 10 0 Door de FDA geregistreerde geneesmiddelen met een nieuw actief bestanddeel (1963-2009) Bronnen: DiMasi, Tufts Center for the study of drug development, FDA gemiddelde 1970 t/m 1989 gemiddelde 1990 t/m 2009 1965 1970 1975 1980 1985 1990 1995 2000 2005 2010

32 / farmafeiten 2010 farmafeiten 2010 / 33 We worden steeds beter, op steeds meer terreinen Status van geneesmiddelenontwikkeling bij diverse ziektebeelden Bron: IFPMA, 2008 Met de hulp van geneesmiddelen lukt het steeds beter om de strijd aan te gaan tegen veel ziekten. Soms is volledige genezing mogelijk, maar helaas geldt dat niet voor alle aandoeningen. Wel blijven patiënten steeds vaker in leven, meestal ook met een aanvaardbare kwaliteit, zonder zich erg ziek te voelen. De tabel hiernaast laat zien dat op veel terreinen al het nodige is bereikt, maar toont tevens aan hoe belangrijk het is om volop door te gaan met geneesmiddeleninnovatie. Voor meer informatie zie www.wewordensteedsbeter.nl. Aandoening Voorkomen Behandelen Genezen HIV/Aids Tubercolose Malaria Kinderziektes Infecties aan ademhalingsapparaat Kanker Neuropsychiatrische stoornissen Cardiovasculaire aandoeningen Diabetes Aandoeningen aan ademhalingsapparaat Geneesmiddelen zijn beschikbaar (r&d richt zich op zaken als verbetering gebruiksgemak, vermindering bijwerkingen, etc.) Geneesmiddelen zijn beschikbaar (r&d richt zich op uitdagingen als tegengaan van resistentie bij patiënten, etc.) Nog geen geneesmiddelen beschikbaar (r&d gericht op ontwikkeling van werkzaam medicijn)

34 / farmafeiten 2010 farmafeiten 2010 / 35 Er komen steeds meer biotechnologische middelen Omzetontwikkeling biotech- en non-biotech-geneesmiddelen in Nederland (in miljarden euro s) Bron: Axon Pharius, 2010 Veel nieuwe geneesmiddelen worden gemaakt via biotechnologie. Deze middelen zijn gebaseerd op menselijke (of dierlijke) eiwitten die in micro-organismen worden gemaakt. Miljoenen patiënten profiteren nu al van dit soort geneesmiddelen en vaccins, maar de trend van de afgelopen jaren laat zien dat het aantal biotech-middelen een steeds groter aandeel krijgt in het totale pakket van geneesmiddelen. Volgens een recent overzicht zaten 633 biotechnologische geneesmiddelen voor meer dan honderd ziektes in de pijplijn. Ruim 250 daarvan richten zich op kanker, 162 op diverse infectieziekten, 59 op aandoeningen aan het immuunsysteem en 34 op hiv/aids. Alle geïdentificeerde 633 middelen bevonden zich in 2008 hetzij in een vergevorderd stadium van klinisch onderzoek, of zelfs al in de beoordelingsmolen van de Amerikaanse Food & Drug 4,5 4,0 3,5 3,0 2,5 2,0 1,5 1,0 0,5 0 1995 2000 2005 2009 omzet biotech omzet non-biotech Administration (bron: PhRMA-report Medicines in Development, 2008).

36 / farmafeiten 2010 farmafeiten 2010 / 37 Innovatieve farmaceutische bedrijven kampen met onnodige obstakels 5 Voordat een nieuw geneesmiddel voor patiënten beschikbaar komt, heeft het al een heel traject van onderzoek, registratie en toelating achter de rug. Voor de meeste van die trajecten zijn in de wet maximale termijnen vastgelegd, maar die worden in Nederland soms fors overschreden. Dat heeft een negatieve invloed op het innovatieklimaat in ons land. Voor bedrijven wordt het minder aantrekkelijk om hier te investeren, omdat vertragingen ten koste gaan van de terugverdientijd. Die is, in verband met de octrooirechten, toch al beperkt. Ook andere factoren, zoals administratieve lastendruk, vormen obstakels bij het innoveren.

38 / farmafeiten 2010 farmafeiten 2010 / 39 Ontwikkeling van een nieuw geneesmiddel duurt gemiddeld twaalf jaar Ontwikkelings- en octrooiperiode van een geneesmiddel Bron: Nefarma Gemiddeld zit er twaalf jaar tussen de ontdekking van een nieuwe werkzame stof en het beschikbaar komen van een geneesmiddel voor de patiënt. Vier jaar gaat op aan preklinisch Gemiddelde duur (in jaren): onderzoek, zes jaar aan klinisch onderzoek en twee jaar aan het traject van registratie en vergoeding. De resterende octrooiperiode is dan nog een jaar of acht, waarna voor Preklinisch onderzoek Klinisch onderzoek Registratie & vergoeding Resterende octrooiperiode ABC (Aanvullend Beschermingscertificaat) maximaal vijf jaar nog een aanvullend beschermingscertificaat (ABC) kan worden toegewezen. 4 6 2 8 max. 5 0 Octrooi-aanvraag 4 10 12 20 Octrooi-expiratie jaar

40 / farmafeiten 2010 farmafeiten 2010 / 41 Lang wachten op toestemming voor klinisch onderzoek Gemiddelde beoordelingsduur bij aanvragen voor klinisch onderzoek in Nederland (in dagen) Bron: Nefarma Clinical Trial Database (NCTD), 2010 Klinisch onderzoek is een cruciaal onderdeel in de ontwikkeling van een nieuw geneesmiddel. Gekeken wordt achtereenvolgens naar de veiligheid van de stof bij een kleine groep gezonde vrijwilligers, een kleine groep patiënten en uiteindelijk bij grote groepen patiënten. Voor dit onderzoek is toestemming nodig van een medisch-ethische toetsingscommissie van een deelnemend ziekenhuis. In de Wet medisch-wetenschappelijk onderzoek met mensen (Wmo) is vastgelegd dat aanvragen in Nederland binnen negentig dagen afgehandeld moeten zijn; dat is anderhalf keer zo lang als de EU-richtlijn voorschrijft. Desondanks wordt de termijn in Nederland al jaren ruim overschreden, waardoor bedrijven onnodig lang moeten wachten voordat zij met hun onderzoek kunnen starten. 2009 2008 2007 2006 2005 0 60 90 Netto doorlooptijd EU-norm NL-norm 98 107 Bruto doorlooptijd In de bruto doorlooptijden is de tijd meegerekend die verstrijkt wanneer een beoordelingscommissie aanvullende gegevens van de indiener vraagt; in de netto doorlooptijden zijn deze klokstops niet meegerekend. 124 128 142 151 151 165 167 181 dagen

42 / farmafeiten 2010 farmafeiten 2010 / 43 Lang wachten voordat een geneesmiddel wordt opgenomen in het vergoedingssysteem Ook de registratie van een geneesmiddel en de daaropvolgende vergoedingsprocedure nemen de nodige tijd in beslag. Tijdrovende regelgeving en personele problemen bij de beoordelingsinstantie CVZ (College voor Zorgverzekeringen) dragen bij aan lange wachttijden die voorafgaan aan het moment waarop een nieuw middel wordt opgenomen in het geneesmiddelenvergoedingssysteem (GVS), en derhalve voor patiënten beschikbaar komen. 2009 2008 2007 2006 2005 2004 Gemiddelde tijd die verstrijkt in de vergoedingsprocedure Bron: Nefarma Vergoedingen Database (NVD), 2010 (peildatum: 30 juli 2010) 0 90 109 126 Norm (volgens Transparantierichtlijn) 139 151 163 168 173 176 174 200 237 227 dagen Netto doorlooptijd Bruto doorlooptijd In de bruto doorlooptijden is de tijd meegerekend die verstrijkt wanneer een beoordelingscommissie aanvullende gegevens van de indiener vraagt; in de netto doorlooptijden zijn deze klokstops niet meegerekend.

44 / farmafeiten 2010 farmafeiten 2010 / 45 Het duurt te lang voordat een medicijn voor de patiënt beschikbaar is Gemiddelde tijd die verstrijkt tussen de handelsvergunning en het moment waarop een geneesmiddel voor de patiënt beschikbaar komt Bron: Efpia, Patients W.A.I.T. Indicator, 2009 Tussen de diverse Europese landen bestaan grote verschillen in vertragingen die patiënten ervaren voordat nieuwe geneesmiddelen voor hen beschikbaar komen. In de meeste landen (het Verenigd Koninkrijk en Duitsland uitgezonderd) is het namelijk niet zo dat een geneesmiddel dat de registratieprocedure succesvol heeft doorlopen en waarvoor dus een handelsvergunning is afgegeven, ook direct voor patiënten beschikbaar is. Onder meer in de vergoedingsprocedures gaat veel tijd verloren voordat artsen de nieuwste middelen ook daadwerkelijk kunnen voorschrijven. De Patients W.A.I.T. indicator ( waiting to access innovative therapies ) vergelijkt die periode voor de diverse EU-landen. De periodes zijn gebaseerd op de gegevens van 88 nieuwe geneesmiddelen. Nederland staat met een gemiddelde vertraging Ver. Koninkrijk Duitsland Ierland Zwitserland Oostenrijk Denemarken Zweden Nederland Noorwegen Griekenland Finland Spanje Portugal Frankrijk Italië Slovenië België 0 0 101 111 126 138 145 195 200 207 225 260 276 289 306 308 403 0 100 200 300 400 Gemiddelde beschikbaarheidsduur 500 dagen van 195 dagen in de Europese middenmoot.

46 / farmafeiten 2010 farmafeiten 2010 / 47 Steeds hogere investeringen nodig om tot innovaties te komen Door de FDA geregistreerde geneesmiddelen met een nieuw actief bestanddeel, afgezet tegen r&d-investeringen (1980-2008) Bronnen: DiMasi, Tufts Center for the study of drug development, FDA, PhRMA Eerder (zie pag. 30/31) zagen we dat het aantal geneesmiddelen met een nieuw actief bestanddeel bezien over een langere periode een stijgende trend vertoont. De groei is tot stand gekomen in een tijdperk waarin de ontwikkelkosten juist enorm zijn gestegen. De internationale bestedingen aan r&d door Amerikaanse farmaceutische bedrijven liepen de afgelopen dertig jaar consequent op van 2 miljard dollar in 1980 tot bijna 48 miljard in recente jaren. In Europa besteedden farmaceutische bedrijven begin jaren negentig 7 à 8 miljard euro aan r&d en dat liep op tot bijna 27 miljard in 2009. De hogere kosten zijn deels toe te schrijven aan de steeds strengere eisen die overheden stellen aan geneesmiddelenonderzoek, maar ook rond het registratie- en vergoedingsproces hebben bedrijven te maken met een sterk toenemende administratieve lastendruk. 50 40 30 20 10 0 1980 1985 1990 1995 2000 2005 2008 Aantal geneesmiddelen met nieuwe bestanddelen (VS) Investering in r&d, in miljarden dollars (VS)

48 / farmafeiten 2010 farmafeiten 2010 / 49 Verslechterend innovatieklimaat bedreigt kenniseconomie R&D-intensiteit* in diverse landen (ten opzichte van Lissabondoelstelling), 1998-2008 Bron: CBS/Eurostat, 2010 Investeringen in onderzoek bevorderen niet alleen de gezondheid, maar dragen ook bij aan het op peil houden van de kenniseconomie in een land. De lidstaten van de Europese Unie hebben daarom in de zogeheten Lissabondoelstellingen onder meer afgesproken dat ze in 2010 minimaal 3 procent van hun bruto binnenlands product investeren in onderzoek & ontwikkeling. Uit de cijfers blijkt dat, deze afspraken ten spijt, de r&d-intensiteit in Nederland in de afgelopen tien jaar alleen maar is gedaald. Ook is zichtbaar dat grootmachten buiten de EU (VS en Japan) op dit front beter scoren. 3,5% 3,0% 2,5% 2,0% 1,5% Japan Lissabon Verenigde Staten Denemarken Duitsland Frankrijk België Nederland 1998 2000 2005 2008 2010 * De r&d-intensiteit laat zien welk percentage van het bruto binnenlands product wordt besteed aan onderzoek en ontwikkeling

50 / farmafeiten 2010 farmafeiten 2010 / 51 Farma heeft in andere EU-landen een beter imago De houding van de bevolking ten opzichte van de farmaceutische industrie is in Nederland gemiddeld genomen iets minder positief dan in diverse andere Europese landen. Opvallend is dat het imago van de farma tussen 2000 en 2006 in Nederland behoorlijk verslechterde. In sommige omliggende landen (Duitsland, Frankrijk, Spanje) gebeurde dat in diezelfde periode ook, maar niet in dezelfde mate als in Nederland. Sinds 2006 is op dit vlak wel enige verbetering waarneembaar, maar toch heeft maar zo n 56 procent van de Nederlanders een positieve grondhouding tegenover de farmaceutische industrie. Dat is tien procent onder het gemiddelde percentage in de hele Europese Unie. 80% 70% 60% 50% 40% 30% Positieve houding van inwoners ten opzichte van de farmaceutische industrie Bron: European Chemical Industry Council (Cefic), Public Image Survey, 2010 2000 2006 2010 EU-gemiddelde: 66% België Duitsland Frankrijk Gr.Britannie Italië Nederland Spanje Zweden

52 / farmafeiten 2010 farmafeiten 2010 / 53 Farmaceutische bedrijven leveren een belangrijke bijdrage aan een gezondere wereld 6 Farmabedrijven zijn commerciële ondernemingen die met het oog op hun continuïteit en de ontwikkeling van nieuwe producten en toepassingen winst moeten maken. Maar dat is niet het hele verhaal. Met hun producten leveren ze een belangrijke bijdrage aan de gezondheid van mensen. Die producten zijn helaas lang niet voor iedereen bereikbaar. Veel bedrijven proberen daarom ook de bevolking van armere gebieden toegang te bieden tot geneesmiddelen. Die inspanningen breiden zich steeds verder uit. Dat blijkt bijvoorbeeld uit de in 2008 geïntroduceerde Access to Medicine Index, die dergelijke activiteiten per bedrijf in kaart brengt. Maar het is ook goed te zien aan het groeiende aantal projecten waarmee farma-ondernemingen zich rechtstreeks tot ontwikkelingslanden richten.

54 / farmafeiten 2010 farmafeiten 2010 / 55 Farmabedrijven werken mee aan een betere gezondheid in ontwikkelingslanden Gezondheidsprojecten van farmabedrijven in ontwikkelingslanden Bron: IFPMA Developing World Health Partnerships Database, 2010 Gebruikmakend van alle kennis en middelen waarover farmaceutische bedrijven beschikken op het gebied van ziekte en gezondheid, leveren ze in samenwerking met de Wereldgezondheidsorganisatie (WHO) en de Verenigde Naties ook een belangrijke bijdrage aan de verbetering van de gezondheid in ontwikkelingslanden. Wereldwijd droegen innovatieve farmabedrijven in de afgelopen zeven jaar meer dan 9 miljard dollar bij aan ruim tweehonderd projecten die gericht zijn op de bestrijding en voorkoming van ziektes. Daarmee zijn 1,7 miljard mensen geholpen. De meeste projecten die door bedrijven worden uitgevoerd, vaak in samenwerking met lokale partijen en non-gouvernementele organisaties, zijn gericht op het voorkomen en bestrijden van hiv/aids, tuberculose en malaria. 2010 2009 2007 2005 2003 Aantal projecten 213 202 147 126 36

Nefarma vereniging innovatieve geneesmiddelen Nederland Nefarma, september 2010 Postbus 11633 2502 AP Den Haag +31 (0)70 313 22 22 info@nefarma.nl www.nefarma.nl