AANVULLING ONDERSTEUNINGSPLAN SWV VO 24 01 m.b.t. integratie LWOO en PRO in passend onderwijs PASSEND ONDERWIJS ALMERE Vastgesteld door bestuur d.d. 25 09 2015 Ondersteuningsplanraad d.d. 24 09 2015 Bijlage: begroting 2016 swv VO 24 01 incl. toelichting November 2015
AANLEIDING Vanaf 1 januari 2016 wordt het leerwegondersteunend onderwijs (lwoo) en praktijkonderwijs (PrO) in het systeem van passend onderwijs ingepast. Het lwoo en het PrO zijn vormen van lichte ondersteuning in het voortgezet onderwijs. De beslissing over de best passende plek in het onderwijs wordt integraal en dichtbij de leerling gemaakt. Daardoor kan een samenhangende keuze worden gemaakt tussen alle mogelijke vormen van onderwijsondersteuning en komt de leerling op efficiënte wijze op de best passende plek in het voortgezet onderwijs terecht. De inpassing van lwoo en PrO in passend onderwijs zorgt voor twee belangrijke veranderingen: 1. De samenwerkingsverbanden VO worden verantwoordelijk voor de toewijzing van lwoo en PrO. De 16 regionale verwijzingscommissies (rvc s) worden per 1 januari 2016 opgeheven. Scholen die lwoo en PrO aanbieden vragen vanaf dat moment een ondersteuningstoewijzing voor lwoo of PrO aan bij het samenwerkingsverband. Tot 1 augustus 2018 blijven de huidige landelijke criteria voor lwoo en PrO gehandhaafd. Ook de lwoo-licenties blijven tot die tijd behouden. 2. De samenwerkingsverbanden VO worden vanaf 1 januari 2016 ook verantwoordelijk voor de ondersteuningsbudgetten van lwoo en PrO. Deze budgetten gaan deel uitmaken van het budget voor lichte ondersteuning per samenwerkingsverband. Het invoeringsproces verloopt zorgvuldig en bestaat uit drie stappen: 1. 1 januari 2016: inpassing lwoo en PrO in passend onderwijs. 2. in 2016: besluit over de verevening van de budgetten van lwoo en PrO. Als wordt besloten tot een verevening, wordt na 2016 een wetsvoorstel voorbereid. 3. 1 augustus 2018: loslaten van de criteria lwoo en lwoo-licentie, dit wetsvoorstel wordt voorbereid. Het ministerie OCW informeert op een later moment wat er met de criteria van PrO gebeurt. De samenwerkingsverbanden mogen zelf de procedure voor de toewijzing van lwoo en PrO vormgeven. In Almere gebeurt dit zoveel mogelijk naar analogie van het proces Toeleiding naar extra ondersteuning, dat sinds 1 augustus 2014 van kracht is. In de notitie Toeleiding naar extra ondersteuning uit het ondersteuningsplan Passend Onderwijs Almere (maart 2014) staat dat: Het toekennen van een toelaatbaarheidsverklaring voor één van de stedelijke voorzieningen vindt plaats vanuit de directe onderwijsomgeving van de leerling. Het uitgangspunt is dat de verantwoordelijkheid voor het vinden van een passende onderwijsplek op basis van de ondersteuningsbehoefte van de leerling zo veel mogelijk op schoolniveau komt te liggen in overleg met ouders en daar waar mogelijk met de leerling. Integratie lwoo en PrO in passend onderwijs 2 / 10
Voor het samenwerkingsverband een beslissing neemt over het toewijzen van de ondersteuning voor lwoo en PrO moeten twee deskundigen, gelijk aan de besluitvorming bij een aanvraag TLV SBO, SO en VSO, advies geven. De eerste deskundige is een orthopedagoog of psycholoog werkzaam in het voortgezet onderwijs. Afhankelijk van het dosisier van de leerling geeft de tweede deskundige advies over wat een passend aanbod is bij de ondersteuningsbehoefte van de leerling. Deze tweede deskundige is een kinder- of jeugdpsycholoog, een pedagoog, een kinderpsychiater, een maatschappelijk werker, een arts, of een deskundige op het terrein van vmbo en PrO. De tweede deskundige is specifiek toegevoegd voor de toewijzing van lwoo en PrO. De vmbo-lwoo/pro-deskundige heeft relevante werkervaring en kennis over de schoolsoorten vmbo en praktijkonderwijs. WETGEVING Leidend bij het opstellen van de procedure voor de Toewijzing van lwoo en PrO is nieuwe, dan wel aangepaste wetgeving: 1. Toetsbesluit 1 PO Dit besluit heeft gevolgen voor de toelating van leerlingen tot het voortgezet onderwijs. Met de invoering van de verplichte eindtoets PO in 2015 is het schooladvies leidend geworden. Dit schooladvies brengt het bevoegd gezag van de basisschool vóór 1 maart uit. Een basisschool kan bijvoorbeeld het schooladvies vmbo met lwoo geven. Het deel met lwoo is dan geen onderdeel van het schooladvies. Het geeft alleen aan dat de school verwacht dat de leerling lwoo nodig heeft om succesvol een vmbo diploma te halen. De basisschool kan niet via het schooladvies bepalen of een leerling in aanmerking komt voor lwoo, OPDC, PrO of VSO, daar is het samenwerkingsverband VO verantwoordelijk voor. 2. Passend onderwijs 2 De zorgplicht die voortvloeit uit de Wet passend onderwijs (2014) heeft gevolgen voor de toelating van leerlingen die extra ondersteuning nodig hebben. Scholen zijn verantwoordelijk om leerlingen die extra ondersteuning nodig hebben een passende plek te bieden. Het gaat daarbij om leerlingen die worden aangemeld en leerlingen die al op school zitten. De school zoekt in overleg met de ouders een passende plek. Op de eigen school of, als de school niet de juiste ondersteuning kan bieden, op een andere reguliere of op een speciale school. 3. De Wet van 1 april 2015 tot wijziging van de Wet op het voortgezet onderwijs 3 in verband met de integratie van het leerwegondersteunend onderwijs en praktijkonderwijs in het systeem van passend onderwijs, maakt dat de samenwerkingsverbanden integraal verantwoordelijk zijn voor alle onderwijsondersteuning. 1 Zie: http://wetten.overheid.nl/bwbr0035216/geldigheidsdatum_02-06-2015 2 Zie: http://www.eerstekamer.nl/behandeling/20121105/publicatie_wet/document3/f=/vj4bcjx3lvxq.pdf 3 Zie: https://zoek.officielebekendmakingen.nl/stb-2015-149.html Integratie lwoo en PrO in passend onderwijs 3 / 10
Het samenwerkingsverband VO beslist vanaf 1 januari 2016 op aanvraag van het bevoegd gezag of de leerling op leerwegondersteunend onderwijs is aangewezen en of de leerling toelaatbaar is tot het praktijkonderwijs, de vastgestelde criteria blijven van kracht. PROCEDURE OVERGANG PO NAAR VO Met de invoering van de Wet passend onderwijs hebben scholen (PO en VO) een zorgplicht voor leerlingen met extra ondersteuningsbehoeften. Om dit proces bij de overgang van PO 4 naar VO zo goed mogelijk te laten verlopen hebben de scholen met het samenwerkingsverband Passend Onderwijs Almere een vaste procedure opgesteld, die beschreven is in het protocol overgang Primair naar Voortgezet Onderwijs Almere 5. De aanmelding van leerlingen met een extra ondersteuningsbehoefte gebeurt in schooljaar 2015-2016 m.b.v. de applicatie Digidoor en is afhankelijk van de soort ondersteuning die de leerling nodig heeft. Dit leidt tot twee procedures in Digidoor: 1. De leerlingen die extra/specifieke ondersteuning nodig blijven hebben of dan pas moeten krijgen in de reguliere VO school (zorgleerling). Vaak hebben deze leerlingen extra ondersteuning in de basisschool in de vorm van extra instructie, meer tijd, extra materialen, aangepaste omgeving tijdens leer- en/of vrije momenten en/of extra ondersteuning door ouders. De VO school onderzoekt of zij een passend aanbod heeft. 2. De leerlingen die een extra ondersteuningsaanbod nodig hebben waarbij de afdeling Toeleiding van het samenwerkingsverband VO Passend Onderwijs Almere betrokken moet zijn en besluit. Dit geldt voor leerlingen die: a. aangewezen zijn op leerweg ondersteunend onderwijs bij het vmbo (lwoo); b. geplaatst worden bij het Ortho-Pedagogisch en Didactisch Centrum (OPDC); c. toelaatbaar zijn bij het Praktijk onderwijs (PrO); d. toelaatbaar zijn bij het Voortgezet Speciaal Onderwijs (VSO) waarbij gekozen wordt voor : o Cluster 1: onderwijs aan leerlingen met een visuele beperking 6 o Cluster 2: onderwijs aan studenten met een auditieve of communicatieve beperking 7 o Cluster 3: onderwijs aan leerlingen met een lichamelijke handicap of zeer moeilijk lerende leerlingen o Cluster 4: onderwijs aan studenten met een psychiatrische stoornis of gedragsproblemen 4 Met PO bedoelen we ook SBO en SO. 5 Zie http://www.passendonderwijs-almere.nl/external/files/protocol_po_naar_vo.pdf 6 Zie: http://www.passendonderwijs-almere.nl/voor-scholen/visuele-beperking/ 7 Zie: http://www.passendonderwijs-almere.nl/voor-scholen/communicatieve-of-auditieve-beperking/ Integratie lwoo en PrO in passend onderwijs 4 / 10
Voor deze groep leerlingen heeft de VO of de VSO school, behalve voor cluster 1 of 2, een positief besluit van het samenwerkingsverband VO Almere nodig. De aanvraagprocedure, de criteria en richtlijnen staan op de website 8 van Passend Onderwijs Almere. De afdeling Toeleiding van Passend Onderwijs Almere is verantwoordelijk voor de begeleiding van deze aanvragen en de besluitvorming. APPLICATIE DIGIDOOR In Almere wordt bij de overgang van PO naar VO gebruik gemaakt van een aantal vaste stappen met behulp van de applicatie Digidoor (zie ook de schematische weergave proces overgang van PO naar VO). Stap 1 Aan het einde van het schooljaar groep 7 geeft de basisschool na overleg met ouders ook 9 een voorlopig advies voor de leerlingen met een extra ondersteuningsbehoefte in Digidoor. Voor deze leerlingen is het mogelijk een om de volgende keuze te maken: b) Extra, een leerling met extra ondersteuningsbehoefte in regulier VO. c) Lwoo, een leerling die leerweg ondersteunend onderwijs nodig heeft om het vmbo diploma te halen. d) OPDC, een leerling die maximaal 2 jaar orthopedagogische en/of orthodidactische ondersteuning nodig heeft, om na het 3 e en 4 e leerjaar, het vmbo diploma te halen. e) PrO, een leerling voor wie vaststaat dat overwegend een aanbod met orthopedagogische en orthodidactische benadering nodig is, en het volgen van het onderwijs in een van de leerwegen in het vmbo al dan niet in combinatie met het volgen van lwoo of OPDC niet leidt tot het behalen van een vmbo-diploma. f) VSO cluster 3 en 4, een leerling die vanuit zijn cognitieve en/of psychiatrische beperking aangewezen is op een zwaar en zeer speciaal ondersteuningsaanbod, waarbij ambitieus inzetten op leren een uitgangspunt is. Voor cluster 1 en 2 leerlingen die niet naar het VSO gaan moet een keuze gemaakt worden uit b-e, waarbij de kans op succes leidend is. Het voorlopige advies wordt uiterlijk 3 weken voor het einde van het schooljaar ingevoerd. Dit voorlopig advies is schriftelijk vastgelegd. Indien ouders een andere zienswijze hebben staat dit in het verslag. De basisschool voegt het gespreksverslag toe in Digidoor. Stap 2 De PO school vult uiterlijk in de vierde week van het nieuwe schooljaar het onderwijskundig rapport in van Digidoor, waarin tevens de zienswijze van ouders beschreven is. De PO school bewaart de door de ouders ondertekende papieren versie. Overige relevante informatie, waaronder in ieder geval het OPP 10, de gegevens uit het 8 Zie: www.passendonderwijs-almere.nl 9 Alle schoolverlaters worden in Digidoor ingevoerd, de leerlingen met een extra ondersteuningsbehoefte via een andere route 10 Voor leerlingen die aangemeld worden voor lwoo is een OPP niet verplicht Integratie lwoo en PrO in passend onderwijs 5 / 10
LVS en de diagnostische verslagen, plaatst de school uiterlijk in de vierde week van de eindgroep in Digidoor. Voor lwoo en PrO blijft een psychologisch onderszoeksverslag met IQ gegevens (niet ouder dan 2 jaar) verplicht. Het is in schooljaar 2015-2016 ook verplicht om bij leerlingen met een didactische achterstand op functioneringsniveau Cito te toetsen en de resultaten toe te voegen in Digidoor. Ouders en leerling kunnen hun voorkeur voor een bepaalde VO-school in het onderwijskundig rapport aangeven. Die V(S)O school wordt dan meteen betrokken bij de aanmelding. Stap 3 De afdeling Toeleiding onderzoekt bij leerlingen met een extra ondersteuningsbehoefte of het dossier in Digidoor voldoende informatie bevat, vraagt daar waar nodig om aanvullende informatie en kan besluiten of aanvullend onderzoek nodig is. Dat kan noodzakelijk zijn voor de aanvraag lwoo of PrO. Het kan zijn dat de afdeling Toeleiding contact opneemt met ouders en de PO school over de bevindingen, waarna er een aanpassing kan komen in het voorlopig schooladvies van de basisschool. Ouders kunnen door de afdeling Toeleiding op de hoogte worden gesteld of extra onderzoek noodzakelijk is. Zij worden gevraagd om toestemming te geven. De resultaten van het onderzoek worden met de ouders en de PO school gedeeld. Ten slotte blijft het verplicht om bij lwoo en PrO gebruik te maken van de vastgestelde screenings- en testinstrumenten, die jaarlijks via een ministeriële regeling worden gepubliceerd. Stap 4 De orthopedagoog of psycholoog van de voorkeur VO-school zal in het aanmeldings- of beter gezegd het onderzoekstraject het dossier behandelen en heeft als taak om als eerste deskundige te adviseren. Tijdens het overleg met de PO school wordt een advies gegeven met als doel een passend aanbod te realiseren voor de leerling. Dit advies leidt met uitzondering van extra ondersteuning in het regulier VO onderwijs (keuze b) tot een aanvraag plaatsing stedelijke voorziening bij de afdeling Toeleiding. Stap 5 Het advies en de aanvraag wordt door de PO school met, daar waar mogelijk, de ouders en de leerling besproken samen met de tweede deskundige, werkzaam bij de afdeling Toeleiding. Tijdens het Toelaatbaarheidsoverleg (TLO) kan de V(S)O school met passend aanbod op verzoek aanwezig zijn. Tijdens het overleg wordt gesproken over het passende aanbod, welke doelen en binnen welke termijn de doelen bereikt gaan worden. Dit overleg wordt vastgelegd in het verslag toelaatbaarheidsoverleg 11. Voor PrO, vmbo met lwoo geldt dat de leerlingen gedurende de hele schoolloopbaan de afgesproken ondersteuning krijgen, bij het OPDC maximaal 2 jaar. Bij het VSO wordt in 11 Zie: http://www.passendonderwijs-almere.nl/voor-scholen/formulieren/toeleiding. In overleg wordt dit opgesteld door één van de aanwezigen tijdens het overleg Integratie lwoo en PrO in passend onderwijs 6 / 10
principe tijdelijk 12 geplaatst, de termijn is afhankelijk van de ondersteuningsbehoefte van de leerling en binnen welke termijn de doelen behaald kunnen worden. Stap 6 De afdeling Toeleiding van Passend Onderwijs Almere besluit om de toelaatbaarheidsverklaring (TLV) PrO en VSO, dan wel de aanwijzing lwoo of plaatsing OPDC toe te kennen. Ouders, de PO school en school met passend aanbod worden schriftelijk op de hoogte gesteld van het besluit. Ouders kunnen tegen het besluit een bezwaar indienen. De bezwaarprocedure 13 staat op de website van Passend Onderwijs Almere. Als ouders hun zoon/dochter voor 1 maart van het nieuwe schooljaar schriftelijk aangemeld leidt dit in principe tot een passend onderwijsaanbod V(S)O. CRITERIA LWOO EN PRO Een aanwijzing lwoo Een deel van de leerlingen in het vmbo is aangewezen op lwoo. Het lwoo is bedoeld voor leerlingen in één van de vier leerwegen binnen het vmbo. Het is geen aparte schoolsoort, maar extra ondersteuning aan de leerlingen in het vmbo. Het samenwerkingsverband bepaalt of een leerling is aangewezen op het lwoo. In het lwoo kan niet gesproken worden over toelaatbaarheid omdat niet besloten wordt over de vraag of een leerling toelaatbaar is op een regulier vmbo. Het gaat om de vraag of een leerling afhankelijk is van extra ondersteuning om een vmbo-diploma te kunnen halen. De bepaling is dan ook niet voorwaardelijk voor de inschrijving op de vmbo-school, maar is wel voorwaardelijk voor het ontvangen van de lwoo-bekostiging. Het geldt voor een leerling die: een intelligentiequotiënt heeft binnen de bandbreedte 75 tot en met 90, en een leerachterstand heeft op tenminste twee van de vier domeinen inzichtelijk rekenen, begrijpend lezen, technisch lezen en spellen. Tenminste één van deze domeinen inzichtelijk rekenen of begrijpend lezen betreft en deze leerachterstand is gelegen binnen de bandbreedte van 25% tot 50% of een intelligentiequotiënt heeft binnen de bandbreedte 91 tot en met 120, en een leerachterstand heeft op ten minste twee van de vier domeinen inzichtelijk rekenen, begrijpend lezen, technisch lezen en spellen. Ten minste één van deze domeinen inzichtelijk rekenen of begrijpend lezen betreft en deze leerachterstand is gelegen binnen de bandbreedte van 25% tot 50% en een sociaal-emotionele problematiek heeft. 12 Met uitzondering van de ernstig meervoudig beperkte leerlingen. Zzij hebben recht op een TLV gedurende de hele schoolloopbaan. 13 Zie: http://www.passendonderwijs-almere.nl/voor-ouders/klachtenprocedure Integratie lwoo en PrO in passend onderwijs 7 / 10
Het toelaatbaar verklaren van leerlingen bij het PrO Leerlingen van wie niet verwacht kan worden dat ze een vmbo-diploma kunnen halen, kunnen terecht op het PrO. Het PrO is in tegenstelling tot lwoo een zelfstandige schoolsoort. PrO is onderwijs voor leerlingen voor wie vaststaat dat overwegend een orthopedagogische en orthodidactische benadering is geboden, en het volgen van het onderwijs in een van de leerwegen in het vmbo al dan niet in combinatie met het volgen van lwoo niet leidt tot het behalen van een vmbo-diploma. Het curriculum van het PrO bestaat uit aangepast theoretisch onderwijs, persoonlijkheidsvorming en het aanleren van sociale vaardigheden. Het curriculum van het PrO wordt zo veel mogelijk op basis van de kerndoelen verzorgd en is erop gericht zoveel mogelijk leerlingen het referentieniveau 1F Nederlandse taal en rekenen te laten behalen. PrO bereidt de leerling voor op functies binnen de regionale arbeidsmarkt op een niveau dat ligt onder het niveau van de assistentopleiding in het mbo. Het geldt voor een leerling die: een intelligentiequotiënt heeft binnen de bandbreedte van 55 tot en met 80 een leerachterstand heeft op ten minste twee van de vier domeinen inzichtelijk rekenen, begrijpend lezen, technisch lezen en spellen. Ten minste één van deze twee domeinen inzichtelijk rekenen of begrijpend lezen betreft en deze leerachterstand gelijk is aan of groter is dan 50%. Voor een leerling die, wat intelligentiequotiënt of leerachterstand betreft, voldoet aan de vereisten voor toelaatbaarheid tot het praktijkonderwijs en die, wat de overige vereisten betreft, voldoet aan de vereisten om aangewezen te zijn op het leerwegondersteunend onderwijs, kan toelaatbaar worden verklaard tot het praktijkonderwijs of aangewezen worden op het leerwegondersteunend onderwijs, afhankelijk van de door het bevoegd gezag gegeven motivering. De toelaatbaarheidsverklaring is een voorwaarde om een leerling in te mogen schrijven bij het PrO. GRENSVERKEER EN VERHUIZING De ondersteuningstoewijzing voor lwoo en PrO is landelijk geldig, net zoals in het V(S)O. Heeft een leerling van een samenwerkingsverband VO een toelaatbaarheidsverklaring (TLV) voor PrO gekregen, dan kan hij hiermee ook toegelaten worden op een PrO-school in een ander samenwerkingsverband. De ondersteuningstoewijzing voor lwoo en PrO wordt bekostigd door het samenwerkingsverband waar de leerling op dat moment naar school gaat, zowel bij grensverkeer als bij verhuizing van woonplaats. Dat is nu zo en dat zal ook in de toekomst zo blijven. In de historische budgetten waarop de budgetten lwoo en PrO van samenwerkingsverbanden zijn gebaseerd, is met dit grensverkeer rekening gehouden. Samenwerkingsverbanden kunnen onderling afspraken maken over het verzorgen en betalen van extra ondersteuning in een ander samenwerkingsverband. Integratie lwoo en PrO in passend onderwijs 8 / 10
ONTWIKKELGROEP De ontwikkelgroep blijft tijdens het schooljaar 2016-2017 actief om de implementatie te volgen, te evalueren en daar waar nodig bij te stellen. De leden van ontwikkelgroep zijn vertegenwoordigers uit het PO en VO met medewerkers van de afdeling Toeleiding. PO VO afd. Toeleiding OPR Marcelien Unema Astrid Jacobs Ellen Vogelvang Barbara Gubbels Tineke Hoving Bart Steur Brechtje Dantuma Paul Soedarso Jelly Frijlink Gezina Topper Elisabeth Verschut Karel Vogel Integratie lwoo en PrO in passend onderwijs 9 / 10
Schematische weergave proces overgang van PO naar VO