Cultuur in de buurt Deel 3: Delfshaven en Schiemond Een onderzoek naar cultuurparticipatie in enkele buurten van Rotterdam M.J.W. Epskamp, C. de Vries, L.P.M. van Dun Centrum voor Onderzoek en Statistiek (COS) januari 2011 In opdracht van Dienst Kunst en Cultuur
Dit rapport is deel 3 in een serie van zes onderzoeksrapporten onder de noemer Cultuur in de buurt. De zes rapporten betreffen de volgende buurten: 1. Carnisse, Feijenoord en Hillesluis 2. Agniesebuurt, Provenierswijk, Oude Noorden, Oud-Crooswijk en Hillegersberg-Zuid 3. Delfshaven en Schiemond 4. Kleinpolder en Overschie 5. Beverwaard, Groot-IJsselmonde Noord en Zuid, Lombardijen en Oud-IJsselmonde 6. Hoogvliet-Zuid, in het bijzonder Zalmplaat Centrum voor Onderzoek en Statistiek (COS) Auteurs: M.J.W. Epskamp, C. de Vries, L.P.M. van Dun Project: 10-3300 Prijs: 10,- Adres: Blaak 34, 3011 TA Rotterdam Postbus 21323, 3001 AH Rotterdam Telefoon: (010) 267 15 00 Telefax:(010) 267 15 01 E-mail: infocos@sdr.rotterdam.nl Website:www.cos.rotterdam.nl 2 Cultuur in de buurt, deel 3: Delfshaven en Schiemond
INHOUD 1 Inleiding 5 2 Achtergrondstatistiek 7 2.1 Bevolkingskenmerken 7 2.2 Sociaal-economische kenmerken en buurttevredenheid 7 3 Cultuurdeelname 9 4 Andere vormen van vrijetijdsbesteding 13 5 Sociale Index 15 Bijlage I Onderzoeksverantwoording 17 BI.1 Opzet van het onderzoek 17 BI.2 Betekenis van de percentages, significantie 17 BI.3 Definities van gehanteerde begrippen 18 Bijlage II Publicatieoverzicht COS 21 Cultuur in de buurt, deel 3: Delfshaven en Schiemond 3
4 Cultuur in de buurt, deel 3: Delfshaven en Schiemond
1 Inleiding De Dienst Kunst en Cultuur (DKC) voert wijkgericht beleid ter stimulering van de cultuurdeelname. Zij heeft daarom de wens om meer zicht te krijgen op de cultuurdeelname in bepaalde buurten van Rotterdam. Dit rapport bevat kengetallen over cultuurdeelname in twee buurten: Delfshaven en Schiemond. Beide liggen in de deelgemeente Delfshaven. De gegevens over cultuurdeelname zijn gebaseerd op de laatste vier edities (2003, 2005, 2007 en 2009) van het Vrijetijdsonderzoek (VTO). Door de respons van meerdere edities samen te voegen, zijn voldoende betrouwbare uitspraken mogelijk over cultuurdeelname op buurtniveau. In bijlage I is meer te lezen over de opzet van dit onderzoek. De volgende tabel geeft het aantal respondenten weer waarop VTO-resultaten voor verschillende geografische gebieden zijn gebaseerd. Het gaat daarbij om personen van 13 jaar en ouder (jongere Rotterdammers vallen buiten het onderzoek). Tabel 1.1 Aantal respondenten waar de VTO-resultaten op gebaseerd zijn respons Delfshaven (buurt) 150 Schiemond 136 Subtotaal van deze twee buurten 286 Deelgemeente Delfshaven 2.027 Rotterdam 17.112 Van de buurt Schiemond moeten de VTO-resultaten met meer dan de gebruikelijke voorzichtigheid worden geïnterpreteerd, vanwege het betrekkelijk kleine aantal respondenten (136) en omdat Schiemond uit twee heel verschillende delen bestaat: Schiemond Buitendijks en het Lloydkwartier. Het Lloydkwartier scoort op allerlei kengetallen totaal anders (beter) dan Schiemond Buitendijks. Dit is te zien in hoofdstuk 2, waar enkele kengetallen specifiek voor Schiemond Buitendijks en het Lloydkwartier zijn weergegeven. Het is dan ook aannemelijk dat de beide deelgebieden heel verschillend scoren op cultuurgebruik en vrijetijdsbesteding. Vanwege het kleine aantal respondenten kan dit echter niet worden aangetoond. Het is ook belangrijk te vermelden, dat de eerdere VTOenquêtes weinig respons uit het Lloydkwartier bevatten, omdat de vele nieuwbouwwoningen daar nog niet zo lang druk bewoond worden. In hoofdstuk 2 zijn achtergrondgegevens over Delfshaven en Schiemond opgenomen. De gegevens over cultuurdeelname zijn te vinden in hoofdstuk 3. Hoofdstuk 4 bevat kengetallen over andere vormen van vrijetijdsbesteding (eveneens gebaseerd op de laatste vier VTO edities). Hoofdstuk 5 bevat gegevens uit de Sociale Index. Er zijn nog vijf andere Cultuur in de buurt deelrapportages uitgebracht: deel 1: Carnisse, Feijenoord en Hillesluis deel 2: Agniesebuurt, Provenierswijk, Oude Noorden, Oud-Crooswijk en Hillegersberg-Zuid deel 4: Kleinpolder en Overschie deel 5: Beverwaard, Groot-IJsselmonde Noord en Zuid, Lombardijen en Oud-IJsselmonde deel 6: Hoogvliet-Zuid, in het bijzonder Zalmplaat Cultuur in de buurt, deel 3: Delfshaven en Schiemond 5
Bij elke deelrapportage is een Exceldocument gemaakt met aanvullende gegevens over de betreffende buurten. 6 Cultuur in de buurt, deel 3: Delfshaven en Schiemond
2 Achtergrondstatistiek In dit hoofdstuk wordt in heel kort bestek een schets gegeven van de buurten waar dit rapport over gaat. Enkele kenmerken van de bevolking en de buurten worden gepresenteerd. 2.1 Bevolkingskenmerken De buurten Delfshaven en Schiemond hebben samen bijna 11.000 inwoners. Beide hebben relatief weinig oudere bewoners. In de buurt Delfshaven en in Schiemond Buitendijks wonen veel niet-westerse allochtonen. In Schiemond Buitendijks wonen ook opvallend veel jongeren. In het Lloydkwartier is het aandeel jongeren juist klein. Tabel 2.1 Achtergrondkenmerken bevolking per buurt/deelgemeente/stad Aantal inwoners Percentage jeugd, 0-18 jaar Percentage ouderen, 65+ Percentage niet-westers Delfshaven (buurt) 6.315 17 7 51 Schiemond 4.661 23 10 60 Buitendijks 3.283 27 8 78 Lloydkwartier 1.378 11 12 16 Subtotaal van deze twee buurten 10.976 19 8 55 Deelgemeente Delfshaven 72.921 22 8 60 Rotterdam 592.939 20 14 37 Bron: Bevolkingsbestand 1-1-2010 2.2 Sociaal-economische kenmerken en buurttevredenheid 1 In de buurt Delfshaven en vooral in Schiemond Buitendijks wonen relatief veel bijstandsgerechtigden. In het Lloydkwartier heeft vrijwel niemand een bijstandsuitkering. In Schiemond is het percentage huishoudens met hoge inkomens aanzienlijk groter dan in Delfshaven en iets groter dan in Rotterdam als geheel. In het Lloydkwartier bestaat ruim de helft van de woningvoorraad uit koopwoningen. In Delfshaven en Schiemond Buitendijks is het aandeel koopwoningen klein. De buurttevredenheid is zowel in Delfhaven als in Schiemond bovengemiddeld voor Rotterdam; (ruim) 70 procent van de bewoners is tevreden of zeer tevreden met wonen in de buurt. 1 Voor toelichting op de gebruikte begrippen zie bijlage I. Cultuur in de buurt, deel 3: Delfshaven en Schiemond 7
Tabel 2.2 Sociaaleconomische achtergrondkenmerken en buurttevredenheid per buurt/deelgemeente/stad Aandeel uitkeringsontvangers Aandeel hoge inkomens Aandeel koopwoningen Aandeel (zeer) tevreden met wonen in de buurt Delfshaven (buurt) 12,7 11 17 70 Schiemond 11,6 17 25 72 Buitendijks 16,7-6 - Lloydkwartier 0,7-54 - Subtotaal van deze twee buurten 12,3 14 21 70 Deelgemeente Delfshaven 10,9 10 25 58 Rotterdam 8,3 15 33 66 Bronnen: dienst SoZaWe 1-1-2010 (wwb); Regionaal inkomens Onderzoek/CBS 2007 (hoge inkomens); vastgoedinformatiesysteem 1-1-2010 (koopwoningen); onderzoeksbestand Grote Woontest 2008 (tevreden wonen in buurt). 8 Cultuur in de buurt, deel 3: Delfshaven en Schiemond
3 Cultuurdeelname In dit hoofdstuk wordt de deelname aan vrijetijdsactiviteiten op het gebied van cultuur besproken. Het gaat om bezoek aan culturele voorstellingen, bezoek aan films, bezoek aan cultureel erfgoed, bezoek aan festivals, bezoek aan lokale cultuurcentra (LCC) en het zelf beoefenen van kunstzinnige activiteiten. Zie bijlage I voor definities van de verschillende vormen van cultuurdeelname. De bevolking van de buurt Delfshaven participeert sterk op het gebied van cultuur. De bezoekerspercentages van voorstellingen, films, cultureel erfgoed en festivals liggen er ruim boven het Rotterdamse gemiddelde. Ook beoefenen relatief veel bewoners kunstzinnige activiteiten. In Delfshaven zijn het Dunyafestival, De Parade, het Internationaal Filmfestival en Metropolis veel populairder dan onder de doorsnee Rotterdammer. Ook musea en galeries/ateliers trekken relatief veel bezoekers uit de buurt. Veel beoefende kunstzinnige activiteiten zijn tekenen/schilderen/grafisch werk en fotografie/film/video. Het aandeel bezoekers van lokale cultuurcentra is in Delfshaven gelijk aan het stedelijke gemiddelde. In Schiemond bezoekt ruim viervijfde van de bevolking festivals (net als in Delfshaven). Relatief gezien zijn onder meer het Dunyafestival en De Parade populair. Op de andere vijf terreinen van cultuurparticipatie scoort Schiemond benedengemiddeld. Bij cultureel erfgoed valt op, dat het museumbezoek op peil is, maar dat relatief weinig bewoners galeries/ateliers of bezienswaardige gebouwen/dorpen/steden bezoeken. Het aandeel beoefenaars van kunstzinnige activiteiten is op diverse deelgebieden benedengemiddeld, of het nu gaat om grafisch werk, muziek of fotografie. Tabel 3.1 Cultuurparticipatie in enkele buurten, deelgemeenten en heel Rotterdam, in % Bezoek aan voorstellingen Bezoek aan film Bezoek aan cultureel erfgoed Bezoek aan festivals Bezoek aan Lokale Cultuurcentra (LCC) Zelf kunstzinnige activiteiten beoefenen Delfshaven (buurt) 68 70 60 84 16 43 Schiemond 52 48 50 82 13 32 Subtotaal van deze twee buurten 60 60 55 83 14 38 Deelgemeente Delfshaven 56 60 50 74 16 39 Rotterdam 63 57 54 66 16 38 In de volgende figuren wordt de cultuurdeelname per buurt op enkele kaarten weergegeven. Alleen die buurten zijn ingekleurd, waar voldoende respondenten de betreffende enquêtevragen hebben beantwoord. Omdat er voor het bezoek aan lokale cultuurcentra weinig respondenten zijn op buurtniveau (hiernaar is slechts in twee van de vier meetjaren gevraagd), wordt dit gegeven niet op kaart weergegeven. Cultuur in de buurt, deel 3: Delfshaven en Schiemond 9
Figuur 3.1 Bezoek aan voorstellingen per buurt 1 Delfshaven (buurt) 2 Schiemond 2 1 Figuur 3.2 Bezoek aan film per buurt 1 Delfshaven (buurt) 2 Schiemond 2 1 10 Cultuur in de buurt, deel 3: Delfshaven en Schiemond
Figuur 3.3 Bezoek aan cultureel erfgoed per buurt 1 Delfshaven (buurt) 2 Schiemond 1 2 Figuur 3.4 Bezoek aan festivals per buurt 1 Delfshaven (buurt) 2 Schiemond 1 2 Cultuur in de buurt, deel 3: Delfshaven en Schiemond 11
Figuur 3.5 Beoefenen van kunstzinnige activiteiten per buurt 1 Delfshaven (buurt) 2 Schiemond 2 1 12 Cultuur in de buurt, deel 3: Delfshaven en Schiemond
4 Andere vormen van vrijetijdsbesteding In dit hoofdstuk wordt kort stilgestaan bij de deelname aan vrijetijdsactiviteiten op andere terreinen dan cultuur. Dit kan dienen als context om de uitkomsten wat betreft de cultuurdeelname te duiden. Het gaat hier om sportdeelname, bezoek aan buurtvoorzieningen (openlucht), onbetaald werk en recreatieve bestedingen. Tabel 4.1 Deelname aan andere vormen van vrijetijdsbesteding, in % (bestedingen in ) Sporten (minstens maandelijks) Bezoek aan buurtvoorzieningen (openlucht) Onbetaald werk Aandeel uitgaven aan horeca/uitgaan Bestedingen aan horeca/uitgaan Delfshaven (buurt) 54 68 39 91 112 Schiemond 39 63 34 91 85 Subtotaal van deze twee buurten 47 66 37 91 99 Deelgemeente Delfshaven 48 68 43 85 86 Rotterdam 52 64 44 86 87 Bron: VTO 2003-2009. In de buurt Delfshaven is het percentage regelmatige sporters nagenoeg hetzelfde als in Rotterdam. Het aandeel bezoekers van openluchtbuurtvoorzieningen als plein, parken en speelvelden is wat bovengemiddeld, het aandeel personen dat onbetaald werk verricht wat benedengemiddeld. 91 procent van de bewoners geeft geld uit aan horeca/uitgaan. De gemiddelde maandelijkse uitgaven per bewoner aan horeca/uitgaan liggen in Delfshaven ruim boven het stedelijke gemiddelde. Schiemond telt relatief weinig bewoners die regelmatig sporten. Ook het aandeel bewoners dat onbetaald werk verricht is relatief laag. Het aandeel bezoekers van openluchtvoorzieningen is gemiddeld. Net als in Delfshaven geeft 91 procent van de bewoners geld uit aan horeca/uitgaan. De gemiddelde recreatieve bestedingen per persoon zijn in Schiemond duidelijk lager. Cultuur in de buurt, deel 3: Delfshaven en Schiemond 13
14 Cultuur in de buurt, deel 3: Delfshaven en Schiemond
5 Sociale Index De buurten Delfshaven en Schiemond krijgen respectievelijk 5,7 en een 5,6 op de Sociale Index 2010 en gelden daarmee als kwetsbaar. Op het aspect Meedoen (participatie op de arbeidsmarkt, in het onderwijs en in de samenleving) scoort Delfshaven sociaal voldoende (6,3) en is Schiemond kwetsbaar (5,7). Eén van de thema s van het aspect Meedoen is Sociale en culturele activiteiten (participatie op het gebied van sport, uitgaan, creatieve hobby s en cultuur). Delfshaven is op dit terrein sociaal sterk (7,2) en Schiemond scoort sociaal voldoende (6,8). De percentages in de tabel tonen het aandeel bewoners dat maandelijks of vaker creatieve hobby s beoefent, cultuur bezoekt en uitgaat (de percentages zijn gemiddelden op basis van de Sociale Index enquêtes van 2008, 2009 en 2010). In Delfshaven zijn de percentages bovengemiddeld voor Rotterdam. Schiemond blijft ten opzichte van de stad wat achter op het gebied van creatieve hobby s, heeft een gemiddeld aandeel maandelijkse cultuurdeelnemers en heeft relatief iets meer bewoners die maandelijks of vaker uitgaan. Ook op basis van de VTO cijfers in hoofdstuk 3 en 4 blijkt dat Delfshaven uitblinkt op het gebied van cultuur- en uitgaansparticipatie. Een vergelijking tussen de VTO en Sociale Index cijfers voor Schiemond levert minder eenduidige conclusies op: in beide enquêtes is de uitgaansparticipatie wat aan de hoge kant, de cultuurparticipatie in Schiemond varieert (onder andere veel festivalbezoek, weinig voorstellingenbezoek). Tabel 5.1 Resultaten Sociale Index Sociale Index Meedoen Sociale en culturele activiteiten Creatieve hobby's Cultuurbezoek Uitgaan Delfshaven (buurt) 5,7 6,3 7,2 46% 37% 66% Schiemond 5,6 5,7 6,8 37% 30% 59% Subtotaal van deze twee buurten 5,6 6,0 7,0 42% 34% 63% Deelgemeente Delfshaven 5,3 5,7 6,7 41% 31% 57% Rotterdam 5,8 6,2 6,7 43% 29% 56% Bronnen: Sociale Index 2010 (rapportcijfers); Sociale Index 2008-2010 (percentages) Cultuur in de buurt, deel 3: Delfshaven en Schiemond 15
16 Cultuur in de buurt, deel 3: Delfshaven en Schiemond
Bijlage I Onderzoeksverantwoording BI.1 Opzet van het onderzoek De gegevens die zijn gebaseerd op de Vrijetijdsenquête van het COS kunnen worden beschouwd als een gemiddelde voor de periode 2003-2009. Omdat in 2007 en 2009 meer respondenten zijn bevraagd dan in eerdere meetjaren, ligt het zwaartepunt van de metingen gemiddeld rond 2007-2008. In de eerste twee meetjaren zijn 13 tot en met 75-jarige Rotterdammers geënquêteerd, in de laatste twee meetjaren zijn tevens 76-plussers bevraagd. Om zo veel mogelijk respondenten mee te laten tellen, zijn de 76-plussers in de laatste jaren ook meegeteld. Omdat dit voor alle gebieden binnen Rotterdam is gedaan, blijft de vergelijkbaarheid tussen gebieden optimaal en dat was ook het voornaamste doel van dit onderzoek. Voor één van de in dit rapport behandelde vormen van cultuurdeelname is de respons nog wat kleiner. Het gaat om bezoek aan lokale cultuurcentra (LCC). Hiernaar is alleen in 2007 en 2009 gevraagd. De cijfers over LCC-bezoek zijn hierdoor minder betrouwbaar dan die over andere vormen van cultuurdeelname. Waarom de aantallen respondenten van belang zijn, wordt duidelijk in de volgende paragraaf. BI.2 Betekenis van de percentages, significantie Metingen via een steekproef leveren een schatting van de werkelijkheid. Het toevalskarakter van de steekproef heeft als consequentie, dat schatting en werkelijke waarde kunnen afwijken. De mogelijke afwijkingen ten gevolge van het toeval kunnen worden uitgedrukt in betrouwbaarheidsmarges. Gangbaar is een uitdrukking in 95 procentsbetrouwbaarheidsmarges. De 95 procentsbetrouwbaarheidsmarge geeft aan hoe groot het verschil tussen de geschatte waarde en de werkelijke waarde zou kunnen zijn ten gevolge van het toeval. De betekenis van zo'n marge is dat, indien de steekproef en de meting vele malen zouden worden herhaald, de werkelijke waarde zich in 95 van de 100 gevallen binnen de betrouwbaarheidsmarge zal bevinden. Een betrouwbaarheidsmarge (dus: de onnauwkeurigheid) is kleiner naarmate de steekproef groter is, maar verschilt ook met het gemeten percentage: percentages van rond de 50 procent hebben de grootste onnauwkeurigheid. Hoe verder het percentage van de 50 procent af zit, des te kleiner is de onnauwkeurigheid. 2 De volgende tabel geeft voor in steekproeven of delen daarvan gemeten percentages de betrouwbaarheidsmarges voor een meting van 50 procent (dus voor het ongunstigste geval), en ter illustratie ook voor een meting van 10 procent en van 90 procent. 2 Bij het berekenen van de betrouwbaarheidsmarge bij percentages kan worden uitgegaan van de volgende benaderende formule: de absolute 95%-betrouwbaarheidsmarge is 1,96 x p(100-p) / (n-1), waarbij p het gemeten percentage is en n de omvang van de (deel-) steekproef. Bij 50% hoort voor heel Rotterdam dus een betrouwbaarheidsmarge van 1,96 x (50x50) / 17.159 = 0,748%. Bij 10% hoort dan een marge van 1,96 x (1x99) / 4.521 = 0,449%. Cultuur in de buurt, deel 3: Delfshaven en Schiemond 17
Tabel BI.1 De betekenis van percentages voor verschillende gebieden (95% betrouwbaarheidsmarges) Bij een uitkomst voor: met als aantal respondenten betekent een uitkomst van 10% eigenlijk: betekent een uitkomst van 50% eigenlijk: betekent een uitkomst van 90% eigenlijk: Delfshaven 150 tussen 5,2 en 14,8 % tussen 42,0 en 58,0 % tussen 85,2 en 94,8 % Schiemond 136 tussen 4,9 en 15,1 % tussen 41,6 en 58,4 % tussen 84,9 en 95,1 % 2 buurten samen 286 tussen 6,5 en 13,5 % tussen 44,2 en 55,8 % tussen 86,5 en 93,5 % Dlgem. Delfshaven 2.027 tussen 8,7 en 11,3 % tussen 47,8 en 52,2 % tussen 88,7 en 91,3 % Rotterdam 17.112 tussen 9,6 en 10,4 % tussen 49,3 en 50,7 % tussen 89,6 en 90,4 % Ook bij de vergelijking van percentages of verdelingen (bijvoorbeeld: tussen twee buurten) is het mogelijk dat een gemeten verschil wordt veroorzaakt door het toeval. Het gemeten verschil wordt in dat geval niet significant genoemd. Om te bepalen of het verschil tussen twee gemeten percentages significant is, bestaat een wiskundige techniek: de zogeheten t-toets. De uitkomsten van zo n toets zijn niet eenvoudig weer te geven zoals met betrouwbaarheidsmarges is gedaan in de voorgaande tabel. Wel kan gesteld worden, dat de grens tussen significant en nietsignificant wat kleiner is dan het totaal van de beide betrouwbaarheidsmarges. Kortom: verschillen of afwijkingen van enkele procenten mogen vaak niet worden beschouwd als werkelijke verschillen, maar kunnen evengoed zijn veroorzaakt door het toeval. BI.3 Definities van gehanteerde begrippen Als eerste worden hieronder de zes besproken vormen van cultuurdeelname gedefinieerd. Bezoek aan culturele voorstellingen: Percentage bezoekers aan minstens een van de volgende soorten voorstellingen: toneelvoorstellingen, cabaret, kleinkunst, opera, operette, muziekconcerten (klassiek, pop, wereldmuziek, rock, urban, blues, jazz, harmonie, fanfare, brassband), musicals, dance-/houseparties, ballet-/dansvoorstellingen, kooruitvoeringen, literaire bijeenkomsten, lezingen over kunst/kunstgeschiedenis. In de VTO 2009 is ook stand up comedy meegerekend. Films: Percentage bezoekers aan films in bioscopen of filmhuizen. Cultureel erfgoed: Percentage bezoekers aan minstens een van de volgende soorten cultureel erfgoed: musea, archieven, galerieën, ateliers en bezienswaardige gebouwen, dorpen en stadsdelen. Festivals: Percentage bezoekers aan minstens een van de volgende festivals: Wereldhavenfestival/Wereldhavendagen, Zomercarnaval/Solero Zomercarnaval, Dunyafestival, De Parade, Internationaal Filmfestival Rotterdam, FFWD Danceparade, Festival de Wereld van Witte de With, R'Uitmarkt, Dag van de Romantische Muziek, Metropolis Popfestival, Gergiev festival, De keuze van de R damse Schouwburg. Sinds 2005 ook: Pleinbioscoop, Museumnacht. Sinds 2007 ook: North Sea Jazz Festival, Poetry International Festival, Operadagen Rotterdam. In 2009 ook: Nieuwsjaarsnacht bij Erasmusbrug, Zomer Zondagen, North Sea Round Town, Camping Rotterdam, Musica Republica. 18 Cultuur in de buurt, deel 3: Delfshaven en Schiemond
Lokale cultuurcentra: Percentage bezoekers aan minstens een van de volgende LCC s: Gebouw t Klooster (Feijenoord), Gebouw De Larenkamp (Charlois), Wijktheater t Kapelletje (Noord), LCC Delfshaven (Delfshaven), Gebouw Zevenkamp (Prins Alexander), De Tamboer (Kralingen-Crooswijk), De Castagnet (Hillegersberg-Schiebroek), LCC Lombardijen (IJsselmonde), De Zevensprong (Hoogvliet), De Hoekstee (Hoek van Holland), De Kristal (Prins Alexander). Kunstzinnige activiteiten: Percentage dat minstens een maal heeft gedaan aan een van de volgende activiteiten: tekenen, schilderen, grafisch werk, websites ontwerpen, beeldhouwen, boetseren, pottenbakken, sieraden maken, fotografie, film, video, werken met textiel, wandkleden maken, weven, verhalen/gedichten schrijven, zang/rap, muziekinstrument bespelen, muziek maken op de computer, toneel, mime, dans/ballet. In 2009 ook: graffiti, dj en, kleding maken, poetry slam, cabaret, kleinkunst. Hieronder worden de andere besproken vormen van vrijetijdsbesteding gedefinieerd: Sporten (minstens maandelijks): Het percentage bewoners dat minstens 12 keer per jaar aan sport doet. Bezoek aan buurtvoorzieningen (openlucht): Het percentage bewoners dat wel eens een van de volgende buurtvoorzieningen bezoekt: plein, speeltuin, speelveld, kinderboerderij of park. Onbetaald werk: Het percentage bewoners dat wel eens in georganiseerd verband aan vrijwilligerswerk doet en/of op eigen houtje informele (ongeorganiseerd) hulp verleent. Aandeel uitgaven aan horeca/uitgaan: Het percentage bewoners dat wel eens geld uitgeeft aan een van de volgende zaken: uit eten gaan, horeca en/of uitgaan. Bestedingen aan horeca/uitgaan: Het gemiddelde bedrag in Euro s per maand dat bewoners uitgeven aan een van de volgende zaken: uit eten gaan, horeca en/of uitgaan. Hieronder worden de in dit rapport gepresenteerde achtergrondkenmerken van de besproken buurten gedefinieerd: Aandeel uitkeringsontvangers WWB: Het percentage 15 tot en met 64-jarige inwoners van een buurt/deelgemeente/stad, dat een uitkering ontvangt van de gemeentelijke dienst Sociale Zaken en Werkgelegenheid, in het kader van de Wet Werk en Bijstand (WWB). Aandeel hoge inkomens: Het percentage huishoudens per buurt/deelgemeente/stad met een hoog gestandaardiseerd huishoudensinkomen (vanaf 29.100 euro per jaar). Deze grens is zo gekozen dat voor heel Nederland 20% van de huishoudens in deze inkomenscategorie valt. Voor heel Rotterdam geldt dat 15% van de huishoudens in deze inkomenscategorie valt. Aandeel koopwoningen: Het percentage van de woningen in een buurt/deelgemeente/stad dat eigendom is van bewoner. Cultuur in de buurt, deel 3: Delfshaven en Schiemond 19
Buurttevredenheid: Het percentage mensen per buurt/deelgemeente/stad dat tevreden of zeer tevreden is over het wonen in deze buurt. Deze cijfers zijn afkomstig uit het onderzoeksbestand van de Grote Woontest 2008, een onderzoek van de Smart Agent Company. Hieronder zijn de in dit rapport gepresenteerde gegevens van de Sociale Index gedefinieerd. Voor een nadere toelichting op de Sociale Index zie www.cos.nl/sigt. Sociale Index: Het totale rapportcijfer van de buurt/deelgemeente/stad op de Sociale Index 2010. Meedoen: Het rapportcijfer van de buurt/deelgemeente/stad op het aspect Meedoen van de Sociale Index 2010. Sociale en culturele activiteiten: Het rapportcijfer van de buurt/deelgemeente/stad op het thema Sociale en culturele activiteiten van de Sociale Index 2010. Creatieve hobby's: Percentage bewoners dat minimaal één keer per maand tijd besteedt aan het maken van muziek, schilderen of andere creatieve hobby's. Gemiddeld percentage van de Sociale Index 2008, 2009 en 2010. Cultuurbezoek: Percentage bewoners dat minimaal één keer per maand een theatervoorstelling, concert, cultureel festival en/of museum bezoekt. Gemiddeld percentage van de Sociale Index 2008, 2009 en 2010. Uitgaan: Percentage bewoners dat minimaal één keer per maand uitgaat, bijvoorbeeld naar een café, een restaurant of een discotheek. Gemiddeld percentage van de Sociale Index 2008, 2009 en 2010. 20 Cultuur in de buurt, deel 3: Delfshaven en Schiemond
Bijlage II Publicatieoverzicht COS Deze publicaties zijn gratis te downloaden op www.cos.rotterdam.nl. Cultuurdeelname, Vrijetijdsbesteding, Recreatie Rotterdammers in hun vrije tijd, 2009 2011 Cultuurparticipatie van Rotterdammers, 2009 2011 Quickscan Rotterdamse jongeren in hun vrije tijd, 2009 2011 Quickscan Clubcircuit Rotterdam 2010 Rotterdammers over de buitenruimte 2010 Vrijwilligerswerk en informele hulp in Rotterdam 2009. Resultaten uit de Vrijetijdsomnibusenquête 2009 2010 Bezoekersenquête Midden-Delflanddag 2010 2010 Mantelzorgers in Rotterdam 2007-2009 2010 Bezoek en waardering wijkparken Rotterdam 2010 Cultuurdeelname in Rozenburg 2010 Evenementen in Hoek van Holland 2009 2009 Op zoek naar een verklaringsmodel voor vrijwilligerswerk 2009 Nadere analyses vrijwilligerswerk in Rotterdam 2009 Cultuurparticipatie in deelgemeenten 2009 Ruimte voor creativiteit. Onderzoek naar de bedrijfshuisvestingsvraag van creatieve ondernemers in Rotterdam 2008 Belangstelling voor opera in Rotterdam 2008. Resultaten uit de Omnibusenquête 2008 2008 Vrijwilligers(organisaties) in Hoogvliet. Meningen en behoeften 2008 Klanttevredenheid SKVR 2006 Recreatief bezoek van Rotterdammers aan Rotterdam 2005 2006 Rotterdammers en de bibliotheek 2005 2005 Sociaal beleid, Welzijn en Volksgezondheid Feitenkaart Participatie en Burgerschap 2009 2010 Tijdsbesteding van Rotterdamse ouderen 2010 Wijkmonitor Overschie 2008 2009 Jonge moeders in Rotterdam. Stand van zaken 2008 2008 Werken bij Roteb 2008 Maatschappelijke opvang in Rotterdam 2008 Subsidiëring van welzijnsinstellingen door deelgemeenten en gemeentelijke diensten in Rotterdam, 2007 2007 Sterfte in Rotterdam tijdens de hittegolven in juli 2006 2006 Ruimtelijke ordening en verkeer Rotterdammers over het verkeer 2010. Resultaten uit de Omnibusenquête 2010 2010 Mobiliteit in Rotterdam, de stadsregio en Nederland 2004-2008 2010 Vervolgenquête Fiets in de metro. Evaluatie van de pilot 'Fiets in de metro in de daluren' 2009 Evaluatie Rotterdams Restauratiefonds 2006 2008 Tevredenheidsonderzoek Evenementenparkeerregeling 2007 2007 Rotterdammers over het openbaar vervoer 2007. Resultaten uit de Omnibusenquête 2007 2007 Masterplan Lijnbaanhoven 2007 Draagvlakmeting parkeren onder de Noorderhavenkade 2006 Belevingsonderzoek groene golf Schiekade/Schieweg 2006 Rotterdammers over imagobepalende plekken in de openbare ruimte 2005 Wonen Woonruimteverdeling in Vlaardingen in 2009 2010 Monitor woningbouwafspraken stadsregio Rotterdam 2009 2010 Kans van Slagen. Monitor woonruimteverdeling stadsregio Rotterdam. 2009 kwartaal 4 2010 Monitor woonruimteverdeling stadsregio Rotterdam 2009 2010 Feitenkaart Aandachtsgroepen volkshuisvestingsbeleid Rotterdam en regio 2007 2010 Komen en Gaan. Selectieve migratie in Rotterdam in 2009. 2010 Evaluatie Huisvestingsvergunning Rotterdam, juli 2006 - juli 2009 2010 Woonruimteverdeling Voorne-Putten en Rozenburg juli 2008 - juli 2009 2009 Woningbehoefte stadsregio Rotterdam 2010-2020 2009 Kansen op de Schiedamse woningmarkt 2007 2008 Monitor Gentrification in pilotgebieden 2007 Bewoners over het nieuwe dure huursegment 2006 Rotterdammers over de verkoop van huurwoningen 2006 2006 Rotterdammers over herstructurering 2006 2006 Bewonersonderzoek Nesselande 2005 Cultuur in de buurt, deel 3: Delfshaven en Schiemond 21
Algemeen Feitenkaart Omnibusenquête 2010 2010 Staat van Rotterdam 2010 2010 Kerncijfers & trends Rotterdam 2009 2009 Binnenstadsmonitor 2009 - De staat van de Rotterdamse binnenstad 2009 Aandachtsgebieden in beeld 2007 2008 Handleiding voor het opstellen van meetbare doelstellingen 2006 Politiek en bestuur Analyse opkomst gemeenteraadsverkiezingen 2010 2010 Analyse gemeenteraadsverkiezingen 2010 2010 Rotterdammers over burgerparticipatie 2007. Resultaten uit de Omnibusenquête 2007 2007 Feitenkaart Het oordeel van Rotterdammers over het gemeentebestuur voorjaar 2007 2007 Opkomen voor Rotterdam 2006 Skyline op ooghoogte 2006 Demografie Feitenkaart Bevolkingsmonitor 3e kwartaal 2010 2010 Bevolkingsprognose Rotterdam 2010-2025 2009 Feitenkaart Prognose huishoudens 2025 2008 Trendprognose Rotterdam 2020 2006 Chinezen in Rotterdam 2006 Monitor allochtone ouderen IJsselmonde 2005 Onderwijs VVE-monitor Rotterdam 2009, 4de meting 2010 Leerlingprognoses Primair Onderwijs Rotterdam 2007-2022 2008 Integratie in het primair onderwijs Rotterdam 2005 Wonen en leren van volwassenen in de regio 2005 Arbeid en Inkomen Feitenkaart Rotterdamse kantorenmarkt per 1 januari 2010 2010 Monitor lage inkomens Westland 2010 2010 Monitor Lage inkomens Delft 2010 2010 De Rotterdamse marktbezoeker 2010 2010 Monitor bedrijventerreinen stadsregio Rotterdam 2010 2010 Feitenkaart Inkomensgegevens Rotterdam en regio 2007 2010 Feitenkaart Inkomensgegevens Rotterdam op deelgemeente- en buurtniveau 2007 2010 Rotterdam voor afgestudeerden. Binding van afgestudeerde bestuurskundigen met Rotterdam 2008 Monitor Gemeentelijke Lastendruk Rotterdam, 2003-2006 2006 Rotterdammers over werken bij de gemeente 2005 2005 Feitenkaart economie en arbeidsmarkt in Rotterdam 2005 Communicatie en klanttevredenheid Rotterdammers over de gemeentelijke dienstverlening 2010 2010 Lezersonderzoek 65 Magazine 2010 Evaluatie pilot klantgericht werken in het Haven- en Industriegebied 2010 Klanttevredenheid Team Horeca & Evenementen 2010 Waardering dienstverlening parkeren 2008 2009 Kijk- en Luisteronderzoek SLOR 2008 2009 Rotterdammers over bouwoverlast in het centrum van Rotterdam. Resultaten uit de Omnibusenquête 2008 2008 Het digitaal bewonerspanel Prins Alexander over het evenementenbeleid 2008 Het digitaal bewonerspanel Prins Alexander over de deelgemeentegids 2008 Tevredenheidsmeting Feijenoord 2007 2007 Gebruik en waardering JOS Intranet 2006 Stadswinkel op voorhand 2006 Rapportage Mediagebruik Rotterdamse Ambtenaren 2005 Communicatie wijkveiligheid. Effectmeting maart 2005. Tussendijken 2005 Communicatie wijkveiligheid. Effectmeting maart 2005. Middelland 2005 Leefbaarheid en Veiligheid Vervolgmeting monitor CO2-uitstoot Rotterdam, Woningen. Versie mei 2010 2010 Rotterdammers over het milieu 2009. Resultaten uit de Omnibusenquête 2009 2009 Energieverbruik door Rotterdamse huishoudens 2004 2009 Dak- en thuislozenopvang Vlaardingen. Nulmeting 2007 2008 Monitor hot spots Rotterdam, vijfde meting (2007) 2007 Rotterdammers over singels, sloten en vijvers. Resultaten uit de Omnibusenquêtes 2002-2007 2007 Effectmeting overlast Oude Noorden 2007 Beleving luchtkwaliteit onder Rotterdammers 2006 2006 Bovenstaand overzicht is een greep uit het publicatieaanbod van het Centrum voor Onderzoek en Statistiek. Een compleet publicatieoverzicht is te raadplegen op www.cos.rotterdam.nl. 22 Cultuur in de buurt, deel 3: Delfshaven en Schiemond