Feitenkaart Inkomensgegevens Rotterdam op gebieds- en buurtniveau 2015

Transcriptie

1 Feitenkaart Inkomensgegevens Rotterdam op gebieds- en buurtniveau 2015 Begin 2018 zijn inkomensgegevens over 2015 uit het Integraal Inkomens- en Vermogensonderzoek (het voormalige Regionaal Inkomens Onderzoek 2015) van het CBS beschikbaar gekomen. In deze Feitenkaart zijn de belangrijkste gegevens over Rotterdam op gebieds- en buurtniveau opgenomen. Gegevens over de inkomenssituatie in Rotterdam en de regio zijn van groot belang gezien de doelstelling om de midden- en hogere inkomens voor de stad te behouden en zelfs aan te trekken. Het Integraal Inkomens- en Vermogensonderzoek is voornamelijk gebaseerd op gegevens van de Belastingdienst en is opgebouwd vanuit de integrale basisregistraties Bevolking, Huishoudens en Inkomen. De gegevens hieruit vormen de meest recente betrouwbare gegevens over de inkomenssituatie in Nederland. In de voorliggende Feitenkaart is een selectie opgenomen van de belangrijkste gebieds- en buurtgegevens over 2015 over Rotterdam, plus die over Amsterdam, Den Haag, Utrecht en heel Nederland. Een analoge Feitenkaart over Rotterdam en de regio volgt spoedig. De gegevens over 2016 zullen waarschijnlijk eind 2018 verschijnen. Deze Feitenkaart kent als inkomensbegrip het besteedbaar inkomen volgens de definitie van het CBS. Dit komt ruwweg overeen met het intuïtieve begrip netto-inkomen (loon/uitkering/pensioen minus belasting en sociale premies), met dien verstande dat voor eigenaar-bewoners een economische huurwaarde bijgeteld, en betaalde hypotheekrente afgetrokken is. Ook is Kinderbijslag en Huurtoeslag meegeteld, en worden ziektekostenpremies in mindering gebracht; i.h.b. ook een gemiddelde basisverzekeringspremie en het verplichte eigen risico Zvw. Voor de interpretatie van de gegevens op deze Feitenkaart is de precieze inkomensdefinitie echter niet zo van belang: de inkomensgegevens dienen immers vooral geïnterpreteerd te worden door middel van onderlinge vergelijking. Deze Feitenkaart beperkt zich, tenzij anders aangegeven, tot de inkomens van particuliere huishoudens; dat wil zeggen dat studentenhuishoudens en zogeheten institutionele huishoudens (personen in instellingen, instituten en tehuizen) niet zijn meegeteld. De inkomensgegevens van het CBS zijn met terugwerkende kracht tot 2011 gereviseerd (met relatief forse gevolgen), doch gereviseerde gegevens zijn vooralsnog niet beschikbaar over jaren vóór In de nu volgende tabellen is geheimhouding toegepast ( x ) als het aantal inwoners minder is dan 200 of het aantal huishoudens minder dan 70; voor kleinere gebieden is het risico van onthulling van individuele gegevens te groot. Voorts zijn om technische redenen enkele gegevens onbekend; deze zijn aangegeven met een.. De belangrijkste ontwikkelingen op gemeentelijk niveau: héél langzaam neemt het aandeel hoge inkomens toe, en sinds kort neemt ook het aandeel allerlaagste inkomens af: na rev. Gemiddeld huishoudensinkomen x ,4 33,3 31,0 29,9 29,6 29,3 29,3 29,4 29,2 Laag huishoudensinkomen 1 54,1% 54,4% 52,4% 52,6% 53,1% 53,1% 53,2% 53,2% 53,7% Midden huishoudensinkomen 1 32,5% 32,5% 33,7% 33,6% 33,3% 33,5% 33,5% 33,4% 33,2% Hoog huishoudensinkomen 1 13,4% 13,1% 13,9% 13,8% 13,6% 13,4% 13,4% 13,4% 13,2% Huishoudens tot 110% sociaal minimum 20,4% 20,8% 22,0% 21,6% 21,0% 20,3% 19,8% 19,5% 18,0% Personen in zo n huishouden 16,9% 17,6% 18,9% 18,6% 18,1% 17,5% 17,1% 16,9% 15,8% Kinderen tot 18 jaar in zo n huishouden 20,7% 22,0% 23,7% 23,5% 23,1% 22,9% 22,4% 21,5% 21,1% Huish. onder armoedegrens CBS/SCP 15,4% 16,3% 18,3% 18,7% 17,2% 14,9% 14,1% 13,7% 13,0% Huishoudens met arbeid als hoofdbron 58,1% 57,5% 59,3% 59,9% 60,3% 60,9% 61,3% 61,9% 61,6% 1 ): Onderste 40% respectievelijk middelste 40% respectievelijk bovenste 20% van de landelijke inkomensverdeling. 1

2 Voor een beschrijving van de veranderingen bij de revisie van de inkomensstatistieken van het CBS wordt verwezen naar het document daarover op de CBS-website. GEMIDDELD INKOMEN PER HUISHOUDEN Onderstaande tabel bevat de gemiddelde inkomens per huishouden in de Rotterdamse gebieden en buurten, in de vier grote steden en landelijk in 2015 en 2014 na revisie. Tevens toevoegd is het zogeheten gestandaardiseerde inkomen: het besteedbaar inkomen, gecorrigeerd voor verschillen in grootte en samenstelling van het huishouden. (Een groter huishouden heeft immers een hoger inkomen nodig dan een kleiner huishouden om op een vergelijkbaar welvaartniveau te komen.) Voor een stad als Rotterdam met zijn grote aantallen kleine huishoudens vormt dat zuiverder vergelijkingsmateriaal met elders dan louter de hoogte van een huishoudensinkomen. huishoudens Gemiddeld besteedbaar huishoudensinkomen, 2015 in 2014 Gestandaardiseerd, 2015 in 2014 Rotterdam Centrum Stadsdriehoek Oude Westen Cool C.S. Kwartier Nieuwe Werk Dijkzigt Delfshaven Delfshaven Bospolder Tussendijken Spangen Nieuwe Westen Middelland Oud-Mathenesse Witte Dorp Schiemond Overschie Kleinpolder Noord Kethel 30 x x x x Schieveen Zestienhoven Overschie Landzicht Noord Agniesebuurt Provenierswijk Bergpolder Blijdorp Liskwartier Oude Noorden Blijdorpse Polder 20 x x x x Hillegersberg-Schiebroek Schiebroek Hillegersberg-zuid Hillegersberg-noord Terbregge Molenlaankwartier Kralingen-Crooswijk Rubroek Nieuw Crooswijk Oud Crooswijk Kralingen-west Kralingen-oost Kralingse Bos 50 x x x x De Esch Struisenburg

3 huishoudens Gemiddeld besteedbaar huishoudensinkomen, 2015 in 2014 Gestandaardiseerd, 2015 in 2014 Feijenoord Kop van Zuid (Wilhelminapier) Kop van Zuid - Entrepot Vreewijk Bloemhof Hillesluis Katendrecht Afrikaanderwijk Feijenoord Noordereiland IJsselmonde Oud IJsselmonde Lombardijen Groot IJsselmonde Beverwaard Pernis Pernis Prins Alexander 's-gravenland Kralingse Veer Prinsenland Het Lage Land Ommoord Zevenkamp Oosterflank Nesselande Charlois Charlois Zuidrand Tarwewijk Carnisse Zuidwijk Oud-Charlois Wielewaal Zuidplein Pendrecht Zuiderpark Heijplaat Hoogvliet Hoogvliet-noord Hoogvliet-zuid Hoek van Holland Strand en Duin Dorp Rijnpoort 30 x x x x Rozenburg Rozenburg Noordzeeweg e.o. 0 x x x x Overig en onbekend..... Rotterdam Amsterdam 's-gravenhage Utrecht Nederland ): Gecorrigeerd voor verschillen in grootte en samenstelling van het huishouden. Het gemiddelde besteedbaar huishoudensinkomen ligt in Rotterdam een stuk lager dan landelijk, maar als rekening wordt gehouden met verschillen in grootte en samenstelling van de huishoudens, is het verschil wat minder groot. In Rotterdam nam het in 2015 met 100 toe, terwijl het landelijk met 400 afnam. 3

4 LAGE, MIDDEN- EN HOGE HUISHOUDENSINKOMENS Aan de hand van de verdeling van huishoudensinkomens kunnen lage-, midden- en hoge-inkomensgroepen worden gedefinieerd. Gangbaar is, dat de onderste 40% van de landelijke inkomensverdeling als laag, de bovenste 20% als hoog, en de rest als midden wordt beschouwd. Ruwweg komt de grens tussen laag en midden ongeveer overeen met het besteedbaar inkomen van een kostwinner met een modaal inkomen (in bruto per jaar) en twee kinderen ( Jan Modaal ). De term laag inkomen zorgt overigens nog al eens voor verwarring, omdat hij bij meerdere definities wordt gebruikt; ook door het CBS zelf. Zo gebruiken CBS en SCP de term laag inkomen ook voor inkomens onder de welvaartsvaste armoedegrens die verderop in deze Feitenkaart aan de orde komt, en wordt in de volkshuisvesting nóg weer een andere definitie voor lage inkomens gehanteerd (zie de jaarlijkse OBI-Feitenkaarten Aandachtsgroepen volkshuisvestingsbeleid Rotterdam en regio). huishoudens Laag: onderste 40% Midden: middelste 40% Hoog: bovenste 20% Laag, gestand. Midden, gestand. Hoog, gestand. Rotterdam Centrum % 34% 16% 43% 31% 26% Stadsdriehoek % 39% 20% 32% 35% 33% Oude Westen % 24% 8% 67% 23% 10% Cool % 35% 14% 43% 33% 24% C.S. Kwartier % 47% 22% 27% 37% 37% Nieuwe Werk % 27% 38% 32% 23% 46% Dijkzigt % 24% x 45% 36% x Delfshaven % 29% 9% 63% 27% 10% Delfshaven % 26% 7% 62% 28% 10% Bospolder % 26% 6% 73% 22% 6% Tussendijken % 22% 5% 76% 20% 4% Spangen % 34% 8% 66% 28% 7% Nieuwe Westen % 29% 10% 62% 26% 11% Middelland % 29% 13% 55% 29% 16% Oud-Mathenesse % 30% 5% 61% 33% 6% Witte Dorp % 33% x 67% 33% x Schiemond % 35% 17% 51% 25% 24% Overschie % 34% 16% 50% 34% 16% Kleinpolder % 29% 9% 62% 29% 9% Noord Kethel 30 x x x x x x Schieveen 130 x x x x x x Zestienhoven % 30% 49% 23% 37% 42% Overschie % 40% 19% 40% 41% 19% Landzicht % x x 70% x x Noord % 33% 12% 51% 32% 17% Agniesebuurt % 26% 7% 63% 27% 11% Provenierswijk % 31% 14% 52% 30% 18% Bergpolder % 36% 8% 47% 39% 15% Blijdorp % 42% 20% 30% 41% 30% Liskwartier % 32% 16% 50% 32% 19% Oude Noorden % 29% 7% 65% 26% 9% Blijdorpse Polder 20 x x x x x x Hillegersberg-Schiebroek % 31% 27% 39% 31% 30% Schiebroek % 28% 18% 51% 30% 19% Hillegersberg-zuid % 42% 26% 29% 41% 30% Hillegersberg-noord % 29% 27% 41% 27% 32% Terbregge % 35% 41% 28% 32% 41% Molenlaankwartier % 28% 46% 24% 27% 50% Kralingen-Crooswijk % 30% 14% 54% 27% 19% Rubroek % 32% 7% 57% 30% 13% Nieuw Crooswijk % 24% 11% 64% 23% 13% Oud Crooswijk % 24% 5% 75% 21% 4% Kralingen-west % 30% 12% 55% 28% 17% Kralingen-oost % 27% 41% 27% 25% 48% Kralingse Bos 50 x x x x x x De Esch % 36% 10% 52% 32% 17% Struisenburg % 37% 18% 39% 31% 30% 4

5 huishoudens Laag: onderste 40% Midden: middelste 40% Hoog: bovenste 20% Laag, gestand. Midden, gestand. Hoog, gestand. Feijenoord % 28% 9% 67% 24% 9% Kop van Zuid (Wilhelminapier) % 31% 29% 31% 31% 38% Kop van Zuid - Entrepot % 34% 18% 49% 28% 23% Vreewijk % 25% 6% 70% 24% 6% Bloemhof % 28% 4% 74% 23% 3% Hillesluis % 31% 6% 70% 25% 4% Katendrecht % 30% 15% 57% 26% 16% Afrikaanderwijk % 23% 5% 80% 17% 3% Feijenoord % 24% 6% 77% 19% 5% Noordereiland % 33% 13% 51% 28% 21% IJsselmonde % 35% 10% 56% 34% 10% Oud IJsselmonde % 46% 22% 31% 43% 27% Lombardijen % 32% 7% 61% 31% 8% Groot IJsselmonde % 35% 8% 57% 34% 8% Beverwaard % 37% 12% 57% 34% 9% Pernis % 47% 18% 35% 47% 18% Pernis % 47% 18% 35% 47% 18% Prins Alexander % 35% 19% 45% 36% 19% 's-gravenland % 35% 39% 26% 34% 41% Kralingse Veer % 48% 18% 38% 44% 17% Prinsenland % 31% 18% 48% 33% 19% Het Lage Land % 36% 10% 49% 38% 13% Ommoord % 35% 13% 49% 37% 14% Zevenkamp % 36% 17% 49% 36% 15% Oosterflank % 33% 11% 55% 33% 12% Nesselande % 35% 44% 24% 38% 38% Charlois % 30% 6% 64% 29% 6% Charlois Zuidrand 140 x x x x x x Tarwewijk % 27% 5% 70% 25% 4% Carnisse % 31% 4% 60% 34% 6% Zuidwijk % 27% 6% 67% 27% 6% Oud-Charlois % 31% 8% 61% 30% 8% Wielewaal % 19% x 77% 19% x Zuidplein % 38% x 46% 42% 13% Pendrecht % 31% 7% 65% 29% 6% Zuiderpark % 22% x 59% 28% x Heijplaat % 30% 11% 59% 32% x Hoogvliet % 39% 14% 48% 39% 14% Hoogvliet-noord % 43% 14% 46% 41% 13% Hoogvliet-zuid % 38% 14% 49% 37% 14% Hoek van Holland % 40% 20% 39% 40% 21% Strand en Duin % 46% 42% 13% 42% 45% Dorp % 38% 16% 44% 40% 16% Rijnpoort 30 x x x x x x Rozenburg % 46% 18% 37% 44% 19% Rozenburg % 46% 18% 37% 44% 19% Noordzeeweg e.o. 0 x x x x x x Overig en onbekend Rotterdam % 33% 13% 53% 31% 15% Amsterdam % 31% 17% 49% 30% 22% 's-gravenhage % 34% 17% 48% 32% 20% Utrecht % 35% 22% 40% 35% 25% Nederland % 40% 20% 40% 40% 20% 54% van de Rotterdamse huishoudens had in 2015 een inkomen waarmee het tot de onderste 40% van Nederland behoort, 13% behoort tot de bovenste 20% en de overige 33% behoort tot de middelste 40%. De onderste categorie nam vergeleken met 2014 met 0,3%-punt af, en de bovenste nam met 0,3%-punt toe. 5

6 INKOMENS TOT 110% VAN HET SOCIAAL MINIMUM Onderstaande tabel geeft de aantallen huishoudens met een inkomen tot 110% van het sociaal minimum (bijstands- dan wel AOW-niveau) weer. In Rotterdam is dit tegenwoordig de inkomensgrens van het minimabeleid. Let wel: net als elders in deze Feitenkaart betreft het hier inkomens op jaarbasis; huishoudens die ook een deel van het jaar een hoger inkomen hadden, zijn hier dus niet inbegrepen. Tevens zijn in deze tabel de aantallen langdurig (d.w.z.: ook in de drie voorgaande jaren) op dit inkomensniveau levende huishoudens weergegeven. Het betreft hier hoofden van huishoudens die ook in de voorgaande drie jaren tot een huishouden met een dergelijk inkomen behoorden; ongeacht de vraag of dat huishouden toen op de zelfde manier samengesteld was, en ongeacht waar in Nederland men toen woonde. Tot 110% van het sociaal minimum: Langdurig tot 110% van het soc. min. 2 : meegetelde tot meegetelde tot huishoudens 110% als huishoudens 110% als 1 soc. min. perc. in soc. min. perc. in 2014 Rotterdam Centrum % 19% % 11% Stadsdriehoek % 11% % 5% Oude Westen % 36% % 22% Cool % 19% % 14% C.S. Kwartier 450 x x x 400 x x x Nieuwe Werk 660 x x x 500 x x x Dijkzigt 310 x x x 200 x x x Delfshaven % 28% % 16% Delfshaven % 29% % 17% Bospolder % 35% % 19% Tussendijken % 40% % 22% Spangen % 28% % 17% Nieuwe Westen % 29% % 17% Middelland % 25% % 14% Oud-Mathenesse % 20% % 10% Witte Dorp % 30% 200 x x x Schiemond % 23% % 14% Overschie % 18% % 10% Kleinpolder % 24% % 15% Noord Kethel 30 x x x x x x x Schieveen 130 x x x 100 x x x Zestienhoven 560 x x x 500 x x x Overschie % 12% % 7% Landzicht 190 x x x 200 x x x Noord % 21% % 12% Agniesebuurt % 29% % 19% Provenierswijk % 21% % 11% Bergpolder % 16% % 8% Blijdorp % 9% % 4% Liskwartier % 21% % 13% Oude Noorden % 32% % 19% Blijdorpse Polder 20 x x x x x x x Hillegersberg-Schiebroek % 13% % 7% Schiebroek % 20% % 12% Hillegersberg-zuid % 7% % 3% Hillegersberg-noord % 13% % 9% Terbregge % 7% x x x Molenlaankwartier % 7% % 3% Kralingen-Crooswijk % 24% % 15% Rubroek % 25% % 17% Nieuw Crooswijk % 30% % 17% Oud Crooswijk % 38% % 25% Kralingen-west % 24% % 15% Kralingen-oost % 8% % 4% Kralingse Bos 50 x x x x x x x De Esch % 22% % 14% Struisenburg % 12% % 6% 6

7 Tot 110% van het sociaal minimum: Langdurig tot 110% van het soc. min. 2 : meegetelde meegetelde huishoudens tot 110% 1 soc. min. als perc. in 2014 huishoudens 1 tot 110% soc. min. als perc. in 2014 Feijenoord % 30% % 18% Kop van Zuid (Wilhelminapier) % 7% 700 x x x Kop van Zuid - Entrepot % 22% % 12% Vreewijk % 28% % 18% Bloemhof % 34% % 20% Hillesluis % 31% % 18% Katendrecht % 28% % 17% Afrikaanderwijk % 42% % 28% Feijenoord % 38% % 23% Noordereiland % 24% % 13% IJsselmonde % 20% % 11% Oud IJsselmonde % 9% % 4% Lombardijen % 22% % 12% Groot IJsselmonde % 19% % 11% Beverwaard % 23% % 12% Pernis % 7% % 5% Pernis % 7% % 5% Prins Alexander % 16% % 9% 's-gravenland % 7% % 3% Kralingse Veer 700 x x x 700 x x x Prinsenland % 16% % 9% Het Lage Land % 16% % 8% Ommoord % 16% % 9% Zevenkamp % 20% % 11% Oosterflank % 22% % 12% Nesselande % 7% % 2% Charlois % 24% % 13% Charlois Zuidrand 140 x x x 100 x x x Tarwewijk % 28% % 15% Carnisse % 17% % 7% Zuidwijk % 26% % 15% Oud-Charlois % 23% % 12% Wielewaal % 33% % 20% Zuidplein % 14% 600 x x x Pendrecht % 25% % 13% Zuiderpark 300 x x 23% 300 x x x Heijplaat % 17% % 17% Hoogvliet % 13% % 7% Hoogvliet-noord % 13% % 8% Hoogvliet-zuid % 14% % 8% Hoek van Holland % 10% % 5% Strand en Duin 770 x x x 800 x x x Dorp % 11% % 5% Rijnpoort 30 x x x x x x x Rozenburg % 9% % 4% Rozenburg % 9% % 4% Noordzeeweg e.o. 0 x x x 0 x x x Overig en onbekend Rotterdam % 21% % 11% Amsterdam % 19% % 9% s-gravenhage % 18% % 8% Utrecht % 13% % 5% Nederland % 11% % 5% 1 ): Exclusief huishoudens met niet het hele jaar inkomen en huishoudens die afhankelijk zijn van studiefinanciering. 2 ): Dat wil zeggen: ook in de drie voorgaande jaren op dit inkomensniveau. Deze gegevens zijn alleen beschikbaar in veelvouden van 100. Het aandeel Rotterdamse huishoudens met een jaarinkomen van niet meer dan 110% van het sociaal minimum nam in 2015 voor het eerst in jaren af: met 0,4%-punt. Ook landelijk was sprake van zo n lichte afname: met 0,2%-punt. De helft zit al vier jaar onafgebroken op dit inkomensniveau. 7

8 INKOMENS ONDER DE WELVAARTSVASTE ARMOEDEGRENS VAN CBS EN SCP Onderstaande tabel geeft de aantallen huishoudens weer met een inkomen onder een per type huishouden verschillende lage-inkomensgrens die door het CBS wordt gehanteerd als een welvaartsvaste armoedegrens. Deze wat abstracte grens is gebaseerd op de koopkracht van een alleenstaande met een bijstandsuitkering in Deze armoedegrens ligt niet ver van het sociaal minimum; voor de meeste soorten huishoudens ligt het sociaal minimum iets onder deze armoedegrens, maar voor huishoudens vanaf de AOW-leeftijd er iets boven. Onder de armoedegrens: Langdurig onder de armoedegrens 2 : meegetelde onder de meegetelde onder de huishoudens armoedegrens als huishoudens armoede- als 1 perc. in grens perc. in 2014 Rotterdam Centrum % 15% % 6% Stadsdriehoek % 8% % 3% Oude Westen % 30% % 14% Cool % 15% % 5% C.S. Kwartier x x 400 x x x Nieuwe Werk x x 500 x x x Dijkzigt x x 200 x x x Delfshaven % 24% % 10% Delfshaven % 25% % 8% Bospolder % 30% % 12% Tussendijken % 33% % 15% Spangen % 24% % 8% Nieuwe Westen % 26% % 11% Middelland % 21% % 7% Oud-Mathenesse % 15% % 3% Witte Dorp % x 200 x x x Schiemond % 19% % 10% Overschie % 13% % 6% Kleinpolder % 18% % 6% Noord Kethel 30 0 x x x x x x Schieveen x x 100 x x x Zestienhoven x x 500 x x x Overschie % 10% % 4% Landzicht x x 200 x x x Noord % 17% % 7% Agniesebuurt % 23% % 13% Provenierswijk % 17% % 6% Bergpolder % 13% % 6% Blijdorp % 6% % 2% Liskwartier % 17% % 6% Oude Noorden % 26% % 12% Blijdorpse Polder 20 0 x x x x x x Hillegersberg-Schiebroek % 10% % 4% Schiebroek % 16% % 6% Hillegersberg-zuid % 6% x x x Hillegersberg-noord % 10% % 3% Terbregge % 5% x x x Molenlaankwartier % 3% x x x Kralingen-Crooswijk % 19% % 9% Rubroek % 18% % 8% Nieuw Crooswijk % 25% % 8% Oud Crooswijk % 31% % 16% Kralingen-west % 20% % 8% Kralingen-oost % 7% % 4% Kralingse Bos x x x x x x De Esch % 17% % 10% Struisenburg % 9% % 6% 8

9 Onder de armoedegrens: Langdurig onder de armoedegrens 2 : meegetelde onder de meegetelde onder de huishoudens armoedegrens als huishoudens armoede- als 1 perc. in grens perc. in 2014 Feijenoord % 25% % 11% Kop van Zuid (Wilhelminapier) % 7% 700 x x x Kop van Zuid - Entrepot % 18% % 9% Vreewijk % 21% % 10% Bloemhof % 29% % 12% Hillesluis % 26% % 10% Katendrecht % 22% % 11% Afrikaanderwijk % 34% % 14% Feijenoord % 32% % 15% Noordereiland % 19% % 6% IJsselmonde % 15% % 6% Oud IJsselmonde % 8% % 4% Lombardijen % 16% % 7% Groot IJsselmonde % 14% % 6% Beverwaard % 19% % 7% Pernis % 5% x x x Pernis % 5% x x x Prins Alexander % 10% % 4% 's-gravenland % 6% x x x Kralingse Veer x x 700 x x x Prinsenland % 10% % 4% Het Lage Land % 10% % 4% Ommoord % 10% % 3% Zevenkamp % 14% % 5% Oosterflank % 15% % 6% Nesselande % 5% % 2% Charlois % 19% % 7% Charlois Zuidrand x x 100 x x x Tarwewijk % 24% % 7% Carnisse % 15% % 5% Zuidwijk % 20% % 8% Oud-Charlois % 19% % 8% Wielewaal % 25% 500 x x x Zuidplein % 10% 600 x x x Pendrecht % 20% % 9% Zuiderpark x x 300 x x x Heijplaat % 14% 600 x x x Hoogvliet % 10% % 3% Hoogvliet-noord % 10% % 4% Hoogvliet-zuid % 9% % 3% Hoek van Holland % 6% % 2% Strand en Duin x x 800 x x x Dorp % 7% % 3% Rijnpoort x x x x x x Rozenburg % 6% % 2% Rozenburg % 6% % 2% Noordzeeweg e.o. 0 x x x 0 x x X Overig en onbekend Rotterdam % 16% % 6% Amsterdam % 16% % 6% s-gravenhage % 15% % 5% Utrecht % 11% % 4% Nederland % 9% % 3% 1 ): Exclusief huishoudens met niet het hele jaar inkomen en huishoudens die afhankelijk zijn van studiefinanciering. 2 ): Dat wil zeggen: ook in de drie voorgaande jaren op dit inkomensniveau. Deze gegevens zijn alleen beschikbaar in veelvouden van 100. Ook het aandeel Rotterdamse huishoudens onder de armoedegrens nam in 2015 af, en wel met 0,9%-punt. Hier begon de afname overigens al in Landelijk was sprake van een afname met 0,3%-punt. Bijna de helft van deze huishoudens zit al vier jaar onafgebroken op dit inkomensniveau. 9

10 VERDERE GEGEVENS OVER HUISHOUDENS MET EEN MINIMUMINKOMEN Over huishoudens met een minimuminkomen (tot 110% van het sociaal minimum dan wel onder de armoedegrens) bevat het Integraal Inkomens- en Vermogensonderzoek ook nog diverse nadere gegevens. Hieronder volgt een kort overzicht van de meest interessante op stedelijk en landelijk niveau over 2015; op gebieds- en buurtniveau zijn deze gegevens op aanvraag beschikbaar. Dergelijke gegevens zijn overigens ook beschikbaar over huishoudens met inkomens tot 105%, 120% en 130% van het sociaal minimum. Personen Met een minimuminkomen: Langdurig met een minimuminkomen 2 : meegetelde met een meegetelde met een personen minimuminkomen als personen minimum- als 1 perc. in inkomen perc. in 2014 Tot 110% sociaal minimum Rotterdam % 18% % 9% Nederland % 8% % 4% Onder de armoedegrens: Rotterdam % 15% % 6% Nederland % 7% % 2% 1 ): Exclusief personen in huishoudens met niet het hele jaar inkomen en die afhankelijk zijn van studiefinanciering. Deze gegevens zijn alleen beschikbaar in veelvouden van ): Dat wil zeggen: ook in de drie voorgaande jaren op dit inkomensniveau. Kinderen meegetelde kinderen 1 als perc. 2 Tot 6 jaar Met een minimuminkomen: Waarvan tot 18 jaar: als 6-12 als als perc. 2 jaar perc. 2 jaar perc. 2 Totaal tot 18 jaar als perc. 2 a Tot 110% sociaal minimum: Rotterdam % % % % % Nederland (x 1.000) 4.469,1 330,6 7% 91,7 9% 106,4 10% 94,6 8% 292,8 9% Onder de armoedegrens: Rotterdam % % % % % Nederland (x 1.000) 4.469,1 349,7 8% 105,0 10% 113,3 10% 85,2 7% 303,4 9% 1 ): Exclusief kinderen in huishoudens met niet het hele jaar inkomen en huishoudens die afhankelijk zijn van studiefinanciering. Deze gegevens zijn alleen beschikbaar in veelvouden van ): Percentage ten opzichte van het totale aantal kinderen. (Minimum)inkomens en vermogen meegetelde Onder de huish. met Onder de huishoudens vermogens minimuminkomen vermogens als 1 grens 2 als perc. in 2014 grens 2 perc. in 2014 Tot 110% sociaal minimum: Rotterdam % 64% % 89% Nederland % 43% % 79% Onder de armoedegrens: Rotterdam % 64% % 91% Nederland % 43% % 82% 1 ): Exclusief kinderen in huishoudens met niet het hele jaar inkomen en huishoudens die afhankelijk zijn van studiefinanciering. De vermogensgegevens zijn alleen beschikbaar in veelvouden van ): De vermogensgrens in de Participatiewet; deze bedroeg in (2014: 5.850) voor eenpersoonshuishoudens en (2014: ) voor meerpersoonshuishoudens. 10

11 HUISHOUDENS MET INKOMEN NAAR BELANGRIJKSTE BRON In onderstaande tabel is aangegeven hoeveel huishoudens in 2015 loon of winst (als zelfstandige), pensioen of een werkloosheids-, bijstands- of arbeidsongeschiktheidsuitkering als belangrijkste bron van inkomen hadden. De kleine restcategorie overig bestaat met name uit huishoudens die een andersoortige uitkering, voorziening of overdrachtsinkomen hadden; huishoudens met inkomen uit vermogen als belangrijkste inkomensbron worden door het CBS meegeteld bij de zelfstandigen. huishoudens Loon of winst Werkloos/bijstand of arbeidsongeschikt Pensioen Overig Rotterdam Centrum % 18% 13% 2% Stadsdriehoek % 17% 8% 1% Oude Westen % 20% 25% 3% Cool % 18% 12% x C.S. Kwartier % 16% x x Nieuwe Werk % 21% x x Dijkzigt % x x x Delfshaven % 15% 21% 3% Delfshaven % 12% 22% 3% Bospolder % 17% 28% 4% Tussendijken % 19% 29% 4% Spangen % 14% 23% 2% Nieuwe Westen % 15% 22% 3% Middelland % 14% 17% 2% Oud-Mathenesse % 17% 15% 2% Witte Dorp % x x x Schiemond % 18% 19% x Overschie % 26% 14% 2% Kleinpolder % 30% 18% 2% Noord Kethel 30 x x x x Schieveen % x x x Zestienhoven % 14% x x Overschie % 25% 11% 2% Landzicht % 30% x x Noord % 16% 15% 2% Agniesebuurt % 18% 22% x Provenierswijk % 16% 14% x Bergpolder % 11% 11% 2% Blijdorp % 19% 5% x Liskwartier % 19% 15% x Oude Noorden % 16% 23% 3% Blijdorpse Polder 20 50% x x x Hillegersberg-Schiebroek % 29% 10% 2% Schiebroek % 28% 16% 3% Hillegersberg-zuid % 17% 6% x Hillegersberg-noord % 38% 10% 2% Terbregge % 17% 7% x Molenlaankwartier % 42% x x Kralingen-Crooswijk % 22% 18% 2% Rubroek % 21% 18% 2% Nieuw Crooswijk % 14% 20% x Oud Crooswijk % 21% 30% 5% Kralingen-west % 19% 19% 2% Kralingen-oost % 29% 5% x Kralingse Bos 50 x x x x De Esch % 25% 17% x Struisenburg % 26% 7% x 11

12 huishoudens Loon of winst Werkloos/bijstand of arbeidsongeschikt Pensioen Overig Feijenoord % 20% 24% 3% Kop van Zuid (Wilhelminapier) % 7% x x Kop van Zuid - Entrepot % 18% 18% 2% Vreewijk % 30% 24% 3% Bloemhof % 17% 26% 4% Hillesluis % 15% 25% 3% Katendrecht % 19% 20% x Afrikaanderwijk % 22% 32% 3% Feijenoord % 19% 32% 5% Noordereiland % 21% 17% x IJsselmonde % 27% 16% 2% Oud IJsselmonde % 19% 9% x Lombardijen % 28% 19% 3% Groot IJsselmonde % 33% 15% 2% Beverwaard % 16% 21% 3% Pernis % 28% 7% x Pernis % 28% 7% x Prins Alexander % 32% 11% 2% 's-gravenland % 24% 5% x Kralingse Veer % 20% x x Prinsenland % 35% 11% 2% Het Lage Land % 35% 11% 2% Ommoord % 43% 11% 2% Zevenkamp % 23% 15% 3% Oosterflank % 29% 16% 3% Nesselande % 16% 5% x Charlois % 20% 20% 3% Charlois Zuidrand % x x x Tarwewijk % 11% 23% 3% Carnisse % 14% 16% 2% Zuidwijk % 29% 21% 3% Oud-Charlois % 18% 20% 3% Wielewaal % 33% 25% x Zuidplein % 26% 10% x Pendrecht % 21% 22% 4% Zuiderpark % 53% x x Heijplaat % 26% 17% x Hoogvliet % 31% 11% 2% Hoogvliet-noord % 23% 12% 2% Hoogvliet-zuid % 35% 11% 2% Hoek van Holland % 35% 8% x Strand en Duin % 24% x x Dorp % 37% 9% x Rijnpoort 30 x x x x Rozenburg % 31% 8% 1% Rozenburg % 31% 8% 1% Noordzeeweg e.o. 0 x x x x Overig en onbekend..... Rotterdam % 23% 16% 2% Amsterdam % 19% 14% 2% 's-gravenhage % 23% 14% 2% Utrecht % 17% 10% 2% Nederland % 28% 9% 2% 58% van de Rotterdamse huishoudens had in 2015 inkomen uit arbeid (loon of winst als zelfstandige). Landelijk was dit 61%, en ook in de andere drie grote steden hadden huishoudens relatief vaker hun inkomen (mede) uit arbeid. Het aantal huishoudens met een uitkering was in Rotterdam namelijk een stuk hoger: 16% (landelijk: 9%). Verder had 23% inkomen uit pensioen; een stuk minder dan landelijk. 12

13 ECONOMISCHE ZELFSTANDIGHEID Van economische zelfstandigheid wordt gesproken als iemands persoonlijke netto inkomen uit arbeid of eigen onderneming hoger is dan de netto bijstandsuitkering voor een alleenstaande. Onderstaande tabel toont het aandeel economisch zelfstandigen, inclusief onderscheid tussen mannen en vrouwen. De gegevens beperken zich tot personen in particuliere huishoudens van 15 jaar tot de AOW-leeftijd, exclusief scholieren en studenten. meegetelde personen 1 Econ. zelfst. in 2015 in 2014 Econ. zelfst. in 2015 in 2014 Econ. zelfst. in 2015 Mannen 1-1-'14 Vrouwen Rotterdam Centrum % 68% % 72% % 64% Stadsdriehoek % 78% % 80% % 75% Oude Westen % 49% % 54% % 44% Cool % 69% % 72% % 66% C.S. Kwartier % 75% % 80% % 67% Nieuwe Werk % 78% % 84% % 71% Dijkzigt % 77% % 79% % 74% Delfshaven % 53% % 59% % 47% Delfshaven % 55% % 59% % 51% Bospolder % 44% % 51% % 37% Tussendijken % 42% % 48% % 35% Spangen % 50% % 57% % 43% Nieuwe Westen % 53% % 58% % 47% Middelland % 61% % 64% % 58% Oud-Mathenesse % 61% % 68% % 52% Witte Dorp % 44% % 57% % 33% Schiemond % 60% % 68% % 53% Overschie % 63% % 72% % 54% Kleinpolder % 56% % 64% % 47% Noord Kethel x x x x x x x x x Schieveen % 74% x x x x x x Zestienhoven % 76% % 83% % 69% Overschie % 68% % 76% % 59% Landzicht % 52% x x 66% x x 36% Noord % 64% % 68% % 61% Agniesebuurt % 56% % 61% % 51% Provenierswijk % 64% % 68% % 60% Bergpolder % 71% % 71% % 70% Blijdorp % 81% % 84% % 78% Liskwartier % 65% % 69% % 62% Oude Noorden % 51% % 57% % 46% Blijdorpse Polder x x x x x x x x x Hillegersberg-Schiebroek % 70% % 78% % 63% Schiebroek % 63% % 70% % 57% Hillegersberg-zuid % 77% % 83% % 72% Hillegersberg-noord % 68% % 76% % 60% Terbregge % 74% % 84% % 65% Molenlaankwartier % 77% % 87% % 67% Kralingen-Crooswijk % 60% % 65% % 54% Rubroek % 60% % 67% % 54% Nieuw Crooswijk % 57% % 60% % 53% Oud Crooswijk % 42% % 48% % 36% Kralingen-west % 60% % 65% % 55% Kralingen-oost % 75% % 83% % 68% Kralingse Bos x x x x x x x x x De Esch % 62% % 67% % 57% Struisenburg % 69% % 74% % 64% in

14 meegetelde personen 1 Econ. zelfst. in 2015 in 2014 Econ. zelfst. in 2015 in 2014 Econ. zelfst. in 2015 Mannen 1-1-'14 Vrouwen Feijenoord % 49% % 58% % 40% Kop van Zuid (Wilhelminapier) % 80% % 83% % 76% Kop van Zuid - Entrepot % 63% % 71% % 54% Vreewijk % 49% % 58% % 40% Bloemhof % 44% % 54% % 31% Hillesluis % 46% % 57% % 34% Katendrecht % 58% % 65% % 51% Afrikaanderwijk % 36% % 45% % 26% Feijenoord % 40% % 47% % 33% Noordereiland % 64% % 69% % 58% IJsselmonde % 60% % 70% % 50% Oud IJsselmonde % 71% % 79% % 63% Lombardijen % 57% % 66% % 47% Groot IJsselmonde % 59% % 70% % 49% Beverwaard % 57% % 68% % 47% Pernis % 72% % 84% % 58% Pernis % 72% % 84% % 58% Prins Alexander % 67% % 75% % 59% 's-gravenland % 74% % 82% % 66% Kralingse Veer % 68% % 77% % 58% Prinsenland % 67% % 74% % 61% Het Lage Land % 67% % 76% % 59% Ommoord % 64% % 73% % 55% Zevenkamp % 63% % 71% % 56% Oosterflank % 60% % 68% % 53% Nesselande % 80% % 87% % 73% Charlois % 54% % 63% % 45% Charlois Zuidrand % 60% x x x x x x Tarwewijk % 49% % 58% % 38% Carnisse % 60% % 66% % 51% Zuidwijk % 53% % 62% % 43% Oud-Charlois % 55% % 63% % 46% Wielewaal % 44% % 56% % 33% Zuidplein % 71% % 78% % 63% Pendrecht % 53% % 62% % 44% Zuiderpark % 52% x x 51% x x x Heijplaat % 60% % 74% % 46% Hoogvliet % 65% % 77% % 54% Hoogvliet-noord % 65% % 77% % 53% Hoogvliet-zuid % 65% % 77% % 54% Hoek van Holland % 70% % 81% % 58% Strand en Duin % 80% % 89% % 70% Dorp % 67% % 79% % 56% Rijnpoort x x x x x x x x x Rozenburg % 67% % 83% % 51% Rozenburg % 67% % 83% % 51% Noordzeeweg e.o. x x x x x x x x x Overig en onbekend Rotterdam % 60% % 68% % 53% Amsterdam % 65% % 69% % 60% 's-gravenhage % 62% % 69% % 56% Utrecht % 72% % 77% % 67% Nederland % 67% % 78% % 57% 1 ): Personen in particuliere huishoudens, van 15 jaar tot de AOW-leeftijd, exclusief scholieren en studenten. Deze gegevens zijn alleen beschikbaar in veelvouden van 100. in 2014 Net als elders in Nederland, zijn ook in Rotterdam vrouwen minder vaak economisch zelfstandig dan mennen. Het verschil is echter minder groot dan elders in Nederland, omdat in Rotterdam ook relatief veel meer mannen niet economisch zelfstandig zijn. 14

15 INKOMENSONGELIJKHEID Inkomensongelijkheid kan worden weergegeven via de zogeheten Gini-coëfficiënt: een getal tussen 0 en 1, waarbij 0 correspondeert met volledige gelijkheid (iedereen heeft het zelfde inkomen) en 1 met volledige ongelijkheid (één huishouden heeft al het inkomen, en de rest heeft niets). In onderstaande tabel is deze ongelijkheidsmaatstaaf weergegeven voor 2015, én voor 2014 na de revisie. huish. Gini- in huish. Ginicoëfficiënt in coëfficiënt Rotterdam Centrum Feijenoord Stadsdriehoek Kop van Zuid (Wilhelminapier) Oude Westen Kop van Zuid - Entrepot Cool Vreewijk C.S. Kwartier Bloemhof Nieuwe Werk Hillesluis Dijkzigt Katendrecht Delfshaven Afrikaanderwijk Delfshaven Feijenoord Bospolder Noordereiland Tussendijken IJsselmonde Spangen Oud IJsselmonde Nieuwe Westen Lombardijen Middelland Groot IJsselmonde Oud-Mathenesse Beverwaard Witte Dorp Pernis Schiemond Pernis Overschie Prins Alexander Kleinpolder 's-gravenland Noord Kethel 30 x x Kralingse Veer Schieveen Prinsenland Zestienhoven Het Lage Land Overschie Ommoord Landzicht Zevenkamp Noord Oosterflank Agniesebuurt Nesselande Provenierswijk Charlois Bergpolder Charlois Zuidrand Blijdorp Tarwewijk Liskwartier Carnisse Oude Noorden Zuidwijk Blijdorpse Polder 20 x x Oud-Charlois Hillegersberg-Schiebroek Wielewaal Schiebroek Zuidplein Hillegersberg-zuid Pendrecht Hillegersberg-noord Zuiderpark Terbregge Heijplaat Molenlaankwartier Hoogvliet Kralingen-Crooswijk Hoogvliet-noord Rubroek Hoogvliet-zuid Nieuw Crooswijk Hoek van Holland Oud Crooswijk Strand en Duin Kralingen-west Dorp Kralingen-oost Rijnpoort 30 x x Kralingse Bos 50 x x Rozenburg ,23 0,23 De Esch Rozenburg ,23 0,23 Struisenburg Noordzeeweg e.o. 0 x x Rotterdam ,29 0,30 Amsterdam ,35 0,36 's-gravenhage ,33 0,33 Utrecht ,29 0,30 Nederland ,28 0,29 15

16 In tegenstelling tot die in eerdere Feitenkaarten zijn deze coëfficiënten overigens berekend exclusief studentenhuishoudens; ook in dát opzicht is vergelijking met in eerdere Feitenkaarten gepubliceerde gegevens dus niet mogelijk. De inkomensongelijkheid is in Rotterdam een fractie hoger dan landelijk. In Amsterdam en Den Haag is de inkomensongelijkheid wat groter dan landelijk; in Utrecht is hij even groot als in Rotterdam. De mate van inkomensongelijkheid zegt overigens nog niets over de hoogte van de inkomens, of over de mate van armoede; en een grotere differentiatie in een buurt ( gemengde buurten ) betekent ook een wat grotere inkomensongelijkheid! Dat verklaart wellicht waarom er in Rotterdam op buurtniveau enig verband lijkt te bestaan tussen de hoogte van het gemiddelde inkomen en de mate van ongelijkheid in de zin dat de ongelijkheid groter is naarmate het gemiddelde inkomen in een buurt hoger is: NAWOORD Deze Feitenkaart bevat een selectie van de meest interessante gegevens uit het Integraal Inkomensen Vermogensonderzoek. Een groot aantal soorten nadere gegevens is op aanvraag beschikbaar. Zoals al in de inleiding is gezegd, komen gegevens over 2016 waarschijnlijk eind 2018 beschikbaar. Het CBS presenteert op haar website en in de publicatie Armoede en sociale uitsluiting 2018 wel ook al inkomensgegevens over 2016 tot op gemeentelijk niveau, doch dat zijn voorlopige cijfers. Voor alle verdere inlichtingen: Paul de Graaf, tel. (010) , pa.degraaf@rotterdam.nl. Onderzoek en Business Intelligence; februari Projectnummer Auteur: Paul de Graaf. Voor meer informatie: 16