The relationship between social support and loneliness and depressive symptoms in Turkish elderly: the mediating role of the ability to cope Een onderzoek naar de relatie tussen sociale steun en depressieve- en eenzaamheidsklachten bij Turkse ouderen: Is er een mediërende rol van zelfredzaamheid op deze relatie? juni, 2014 MSc Psychologie Open Universiteit Nederland Begeleiders dr. Th. (Theo) Verheggen prof. dr. J. (Jacques) van Lankveld Studentnummer: 838618884 1
Inhoudsopgave Samenvatting 1 Summary 3 Inleiding 4 Zelfredzaamheid bij ouderen 4 Depressie bij Turkse ouderen in Nederland 5 Sociale steun 7 Vormen sociale steun 7 Eenzaamheid 7 Eenzaamheid en zelfredzaamheid 8 Eenzaamheid en depressie 9 Zelfredzaamheid en depressie 9 De relatie tussen sociale steun, eenzaamheids-, depressieve klachten en de mediërende rol van zelfredzaamheid 10 Het doel 10 Hypothesen 10 Methoden 12 Design 12 Proefpersonen en Wervingsprocedure 12 Meetinstrumenten 12 Procedure 14 Analyse 14 Resultaten 16 Demografische gegevens 16 Voorkomen depressieve klachten 17 Voorkomen eenzaamheidsklachten 18 Voorkomen zelfredzaamheid 19 Voorkomen sociale steun 20 Scores op de testen 20 2
Het verband tussen sociale steun en depressieve-, eenzaamheidsklachten en zelfredzaamheid 21 Het verband tussen zelfredzaamheid en depressieve- en eenzaamheidsklachten 21 De relatie tussen sociale steun, eenzaamheids-, depressieve klachten en de mediërende rol van zelfredzaamheid 22 Discussie 23 Bevindingen en mogelijke verklaringen van de resultaten 23 Beperkingen 24 Aanbevelingen en conclusie 25 Referenties 26 Bijlage 1 32 Bijlage 2 33 Bijlage 3 35 Bijlage 4 37 Bijlage 5 38 3
Samenvatting Als gevolg van vergrijzing neemt het aantal van ouderen in Nederland toe. Onder de groep ouderen van niet-westerse afkomst vallen vooral ouderen van Turkse afkomst. Onder Turkse mannen en vrouwen komt depressieve gevoelens in vergelijking met andere bevolkingsgroepen vaker voor. 61.5% van de Turkse vrouwen in Nederland van boven de 65 jaar had last van depressieve klachten. Bovendien hebben deze ouderen ook last van toenemende eenzaamheidsklachten. Uit onderzoeken blijkt dat depressieve- en eenzaamheidsklachten samenhangt met sociale steun. Mensen die geen sociale steun krijgen ondervinden meer psychische klachten zoals depressieve- en eenzaamheidsklachten. Bovendien blijkt uit onderzoeken dat zelfredzaamheid mediërende rol speelt in de relatie tussen sociale steun, en depressieve- en eenzaamheidsklachten. In dit scriptieonderzoek wordt gekeken naar de samenhang tussen sociale steun, en depressieve- en eenzaamheidsklachten en naar een eventueel mediërende rol van zelfredzaamheid in deze relatie. Aan dit onderzoek namen in totaal 106 ouderen van 50 jaar en ouder deel van Turkse afkomst. Van de 106 deelnemers waren 32.1% mannen en 67.9% vrouwen. Vrouwen in de leeftijdscategorie van50-65 jaar rapporteerden 22.2% milde en 8.9% ernstige vorm van depressieve klachten. Eenzaamheidsklachten kwamen in vergelijking met de mannen vaker voor onder vrouwen. Zo voelden 11.1 % van de vrouwen tussen de 50 en 65 jaar zeer eenzaam. 20% van de mannen en 25% van de vrouwen in de leeftijdscategorie van 76 jaar en ouder waren matig zelfredzaam. Verder bleek dat in de leeftijdscategorie van 50-65 jaar, 93.8% van de mannen regelmatig steun en 6.7% van de vrouwen veel sociale steun te ontvangen. 4
Uit de analyses blijkt dat er een significant negatief verband is tussen sociale steun, en depressieve-, eenzaamheidsklachten. En een significant positief samenhang tussen sociale steun en zelfredzaamheid. Ouderen die meer sociale steun ontvingen hadden in mindere mate last van depressieve- en eenzaamheidsklachten. Bovendien bleek dat ouderen die meer sociale steun kregen zij ook meer zelfredzamer werden. Verder bleek het verband tussen zelfredzaamheid en depressieve klachten positief maar niet significant te zijn. En het verband tussen zelfredzaamheid en eenzaamheidsklachten negatief en significant te zijn. Ten slotte bleek zelfredzaamheid een mediërende rol te spelen in de relatie tussen sociale steun, en depressieve- en eenzaamheidsklachten. 5
Summary Due to the aging population, is the number of older people increased in the Netherlands. Among the older group of non-western origin are mostly older people of Turkish origin. Depression occurs compared with other population groups more at Turkish elderly. 61.5% of Turkish women in the Netherlands over the age of 65 are suffering from depression. Moreover, have these elderly people also suffering to increasing loneliness complaints. Studies show that depression and loneliness symptoms are related with social support. People who not receive social support experienced have more psychological problems such as depression and loneliness complaints. Moreover, research shows that ability to cope mediating in the relationship between social support and depressive symptoms and loneliness. In this thesis will be researched the relationship between social support and depression and loneliness complaints and any mediating role of ability to cope in this relationship. In this study had participated 106 people aged 50 years and older of Turkish origin. Of the 106 participants were 32.1% men and 67.9% women. Women in the age group of 50-65 years, 22.2% reported mild and 8.9% severe depressive symptoms. Loneliness complaints are more common in women than in men. 11.1% of women between 50 and 65 years, are very lonely. 20% of men and 25% of women of 76 years and older were moderately able to cope. Furthermore, it was found that in the age group of 50-65 years 93.8% of men were supported regularly and 6.7% of women received many support. The analyzes show that there is a significant negative correlation between social support and depression, loneliness complaints. And a positive correlation between social support and ability to cope. Older people who received more social support had a lesser extent suffer from depression and loneliness complaints.moreover, it was found that elderly people who had more social support were more able to cope. Further revealed the relationship between ability to cope and depression positive but not significant. And the relationship between ability to cope and loneliness complaints are negative and significant. Lastly, it seems that ability to cope mediating in the relationship between social support and depressive complaints and loneliness complaints. 6