Notitie Aan Gemeente Lansingerland Kopie aan Datum Documentnummer Project Auteur 12 juni 2013 21583777 L.C. Luijendijk Onderwerp Groepsrisicoverantwoording Westpolder Inleiding De gemeente Lansingerland bereidt een uitwerkingsplan voor van het bestemmingsplan Westpolder/Bolwerk in Berkel en Rodenrijs. Het uitwerkingsplan maakt de ontwikkeling van een VMBO school mogelijk nabij de N471 (en op de hoek met de Oudelandselaan). De toekomstige ligging van de school is indicatief weergegeven in Figuur 1. Figuur 1, indicatieve weergave van de school in plangebied Wetpolder/Bolwerk. S= school VMBO W= woningen/bedrijven B= bedrijven De reeds aanwezige panden zijn ook bedrijven en woningen. De weg is de N471 van Berkel naar Pijnacker. De DCMR Milieudienst Rijnmond heeft in een eerder stadium advies gegeven over de verschillende locaties die de gemeente voor deze ontwikkeling ogen had. De DCMR heeft in dit advies aangegeven dat wanneer voor deze locatie gekozen wordt uitsluitend het vervoer van gevaarlijke stoffen over de N471 relevant is voor de externe veiligheid van deze ontwikkeling. In dat geval moet het groepsrisico van de N471 berekend en verantwoord moet worden. Blad 1 van 8
De gemeente Lansingerland heeft de DCMR gevraagd een tekstvoorstel aan te leveren voor de verantwoording van het groepsrisico in de toelichting van het uitwerkingsplan. De gemeente zal zelf de paragraaf externe veiligheid opstellen waarvan de verantwoording van het groepsrisico een onderdeel wordt. De DCMR heeft voor de verantwoording een groepsrisicoberekening uitgevoerd van het vervoer van gevaarlijke stoffen over de N471. Voor het opstellen van de tekstvoorstel van de verantwoording heeft de DCMR gebruik gemaakt van het advies van de VRR van 15 november 2011. Uitgangspunten voor de externe veiligheid De DCMR adviseerd om de onderstaande uitgangspunten mee te nemen in de paragraaf externe veiligheid die de gemeente Lansingerland zelf nog bij het uitwerkingsplan zal opstellen. Wettelijk kader De circulaire Risiconormering vervoer gevaarlijke stoffen (crnvgs) vormt het wettelijk kader voor de beoordeling en toetsing van de risico's. Uit de crnvgs blijkt dat de N741 geen veiligheidszone (PR 10-6 contour) kent. Uit het Basisnet is reeds gebleken dat langs deze wegen ook geen plasbrandaandachtsgebied van toepassing is. Er hoeven dus geen wettelijke zones in acht te worden genomen. Wel dient de hoogte van het groepsrisico beoordeeld te worden. Ook dient een groepsrisicoverantwording te worden opgenomen in het omgevingsbesluit. Aantal transporten met gevaarlijke stoffen. Er is weinig inzicht welke gevaarlijke stoffen over de N471 worden vervoerd; er zijn geen tellingen uitgevoerd. Het vervoer van gevaarlijke stoffen van en naar Pijnacker is beperkt omdat de gemeente Pijnacker-Nootdorp een route gevaarlijke stoffen heeft vastgesteld. De gemeente Pijnacker-Nootdorp heeft de N471 en bijna de gehele N470 op haar grondgebied niet in de route opgenomen (alleen de N470 russen de A13 en het bedrijventerrein Ruyven is in de route opgenomen. Op de N209 nabij Bergschenhoek/Hillegersberg en op de N471 (in Rotterdam nabij de A20) zijn wel tellingen gedaan van gevaarlijke stoffen. Volgens deze tellingen worden daar de volgende hoeveelheden gevaarlijke stoffen getransporteerd: Stoffen telpunten Z43 en Z44 Aantal (jaarlijks) Z43 op N209 Aantal (jaarlijks) Z44 op N471 (Schiebroek) LF1 1401 857 LF2 1612 646 LT1 31 0 LT2 377 12 GF3 106 213 De hoogte van het groepsrisico wordt grotendeels bepaald door de GF3 transporten (brandbare gassen zoals LPG/propaan). Omdat er geen tellingen van het transport met gevaarlijke stoffen bekend zijn, heeft de DCMR gerekend met het maximaal aantal GF3 transporten (213) en met een lager aantal GF3 transporten (80). Het maximum aantal transporten is een overschatting en kan worden beschouwd als een worst-case. De DCMR verwacht dat ook het aantal van 80 transporten GF3 een overschatting is, maar dit aantal kan niet worden uitgesloten (er is geen routering gevaarlijke stoffen in Lansingerland). Uitgangspunten bij de GR berekening. Bij de berekeningen van het groepsrisico heeft de DCMR de volgende uitgangspunten gehanteerd: - de school komt op minimaal 50 m van het bedrijf Van der Helm (ten westen), - de school komt dan op minimaal 16 m van de rechterzijde (oost) van de N471, - de school wordt gebouwd voor 700 leerlingen, - daarbij ongeveer 70 man personeel, - de woningen (noordelijk en oostelijk van de school) worden met een maximaal aantal van 33 woningen per hectare gerealiseerd (max 96 personen per hectare), Blad 2 van 8
- de persoonsdichtheid voor bedrijven in de omgeving bedraagt 40 medewerkers per hectare en - de persoonsdichtheid in het gebied wordt tot ten minste een afstand van 355 m (invloedsgebied 1 GF3) ingevuld in het rekenmodel, - gezien de specifieke concentratie van personen in de school, wordt niet gewerkt met vuistregels, maar wordt het groepsrisico daadwerkelijk berekend. Berekende groepsrisico's Hieronder zijn de berekende groepsrisico s bij transport van 213 tankwagens respectievelijk 80 tankwagens GF3 per jaar weergegeven voor de: - bestaande situatie (Westpolder/Bolwerk onbebouwd, bedrijven Oudeland wel geprojecteerd), - nieuwe situatie met nieuwbouwwoningen in Westpolder/Bolwerk (33/ha) en - nieuwe situatie met nieuwbouwwoningen + school in Westpolder/Bolwerk. Figuur 2, 213 GF3, bestaand Figuur 3, 213 GF3, nieuwbouwwoningen in Westpolder/Bolwerk Figuur 4, 213 GF3, nieuwbouwwoningen + school 1 Het invloedsgebied is het gebied waarin personen nog worden meegeteld voor de berekening van het groepsrisico. Dit gebied wordt bepaald door de berekening van het grootst mogelijke ongeval waar nog bij 1% van de blootgestelde personen dodelijk letsel optreedt. Blad 3 van 8
De maximale overschrijdingswaarde (ten opzichte van de oriënterende waarde) bij 213 tankwagens GF3 per jaar bedraagt een factor 0,91 (Figuur 4). Figuur 5, 80 GF3, bestaand Figuur 6, 80 GF3, nieuwbouw woningen in Westpolder/Bolwerk Figuur 7, 80 GF3, nieuwbouwwoningen + school De maximale overschrijdingswaarde (ten opzichte van de oriënterende waarde) bij 80 GF3 tankwagens per jaar bedraagt een factor 0,34. Geconcludeerd wordt dat de plaatsing van de school tot een stijging van het groepsrisico leidt. Hierdoor moet volgens de crngvs een groepsrisicoverantwoording worden uitgevoerd bij de ruimtelijke procedure. Blad 4 van 8
Tekstvoorstel voor de groepsrisicoverantwoording Wettelijk kader De verplichting tot het verantwoorden van het groepsrisico bij vervoer van gevaarlijke stoffen over de weg vloeit voort uit paragraaf 4.3 van de crnvgs. Bij een overschrijding van de oriëntatiewaarde van het groepsrisico of een toename van het groepsrisico, moeten beslissingsbevoegde overheden het groepsrisico betrekken bij de vaststelling van het vervoersbesluit of omgevingsbesluit. Dit is in het bijzonder van belang in verband met aspecten van zelfredzaamheid en hulpverlening. Er moet altijd worden nagegaan of door het treffen van maatregelen niet alsnog aan de oriëntatiewaarde kan worden voldaan of dat de toename van het groepsrisico niet kan worden verminderd. In de motivering bij het betrokken besluit moeten de volgende gegevens worden opgenomen: a. het groepsrisico; b. indien van toepassing: het eerder vastgestelde groepsrisico; c. een aanduiding van het invloedsgebied; d. de aanwezige dichtheid van personen en de in de toekomst redelijkerwijs voorzienbare dichtheid per hectare in dit invloedsgebied; e. een aanduiding van de vervoersstromen, in termen van de aard en de omvang van gevaarlijke stoffen die specifiek bijdragen aan de overschrijding van de oriëntatiewaarde, alsmede een aanduiding in hoofdlijnen van de bijdrage van de verschillende transportstromen aan het groepsrisico; f. een aanduiding van de redelijkerwijs voorzienbare vervoerstromen in de toekomst (periode van tien jaar) met in begrip van een aanduiding van de invloed daarvan op het groepsrisico; g. de bijdrage in hoofdlijnen van de aanwezige en van de redelijkerwijs voorzienbare toekomstige (periode van tien jaar) (beperkt) kwetsbare objecten aan de hoogte van het groepsrisico; h. de mogelijkheden tot beperking van het groepsrisico, zowel nu als in de toekomst (periode van tien jaar), met betrekking tot het vervoer en de ruimtelijke ontwikkelingen en de vooren nadelen hiervan; i. de mogelijkheden van de voorbereiding op de bestrijding van en de beperking van de omvang van een ramp als bedoeld in artikel 1 van de Wet veiligheidsregio s; j. de mogelijkheden voor personen die zich bevinden in het invloedsgebied van de route of het tracé om zich in veiligheid te brengen indien zich een ramp of zwaar ongeval voordoet. Het bestuur van de veiligheidsregio dient in de gelegenheid te worden gesteld om in verband met het groepsrisico advies uit te brengen over de mogelijkheden tot voorbereiding van bestrijding en beperking van de omvang van een ramp en over de zelfredzaamheid van personen in het invloedsgebied. Groepsrisicoverantwoording a. Het groepsrisico De DCMR heeft een berekening gemaakt van het groepsrisico met het programma RBMII. de DCMR heeft daarbij gerekend met een maximale variant (alle transporten met gevaarlijke stoffen vanaf de A20 richting de N209 hebben hun vervolg over de N471) en een meer realistische variant (80 vrachtwagens met LPG of propaan rijden jaarlijks over de N471 langs de school). Beide berekeningen leiden niet tot een overschrijding van de oriënterende waarde voor het groepsrisico. Ook het aantal transporten met gevaarlijke stoffen in de realistische variant is waarschijnlijk aan de hoge kant. In deze verantwoording is verder uitgegaan van de realistische variant. Uit de berekening blijkt dat het groepsrisico van de N471dan maximaal een factor 0,32 van de oriëntatiewaarde bedraagt. Zie onderstaande figuur. Blad 5 van 8
Figuur 8, maximale groepsrisico na realisatie van de school en de woningen in Westpolder/Bolwerk b. Eerder berekende groepsrisico We hebben niet eerder het groepsrisico van dit deel van de N471 vastgelegd. Het groepsrisico zonder de school en de nieuwbouw van woningen in Westpolder/Bolwerk is weergegeven in Figuur 9. Figuur 9, bestaande groepsrisico (zonder school en nieuwbouwwoningen) c. Het invloedsgebied Het invloedsgebied 2 van dit weggedeelte bedraagt 880 meter vanaf de as van de weg, op basis van het eventuele transport van toxische stoffen (LT2). Het is echter onwaarschijnlijk dat toxische stoffen zullen worden vervoerd over de N471. Voor de berekening van het groepsrisico is alleen rekening gehouden met het BLEVE-scenario (een vuurbal als gevolg van het falen van een tankauto met LPG/Propaan). Het invloedsgebied voor dit scenario bedraagt 355 meter vanaf de as van de weg. d. De aanwezige dichtheid van personen Voor de groepsrisicoberekeningen zijn de volgende persoonsdichtheden gemodelleerd: - 700 leerlingen in de school, - 70 man personeel in de school, - 33 woningen per hectare (noordelijk en oostelijk van de school) (maximaal 96 personen per hectare) en - 40 personen per hectare voor de bedrijven in de omgeving. e. en f. Een aanduiding van de vervoersstromen De DCMR heeft groepsrisicoberekeningen berekend bij 213 en 80 vervoersbewegingen met GF3 (LPG/Propaan). Dit zijn indicatieve aannames. Waarschijnlijk wordt over de N471 daadwerkelijk een kleinere hoeveelheid gevaarlijkje stoffen vervoerd. Er is geen reden om te veronderstellen dat in de nabije toekomst het vervoer van gevaarlijke stoffen over de N471 zal toenemen. De gemeente Pijnacker heeft een routering vastgesteld die niet de N471 tussen Berkel en Pijnacker betreft. Toename van vervoer met gevaarlijke stoffen van en naar Pijnacker is dus niet aannemelijk. Er wordt niet verwacht dat binnen de gemeente Lansingerland een toename van het aantal LPG of propaan transporten zal plaatsvinden. 2 Conform de (concept) Handleiding risicoanalyse transport van het ministerie van I&M (HART, november 2011) Blad 6 van 8
g. De bijdrage van voorzienbare (beperkt) kwetsbare objecten op de hoogte van het groepsrisico In de groepsrisicoberekeningen van de DCMR is rekening gehouden met de geprojecteerde ontwikkelingen in de omgeving. De DCMR heeft gerekend alsof het bedrijventerrein Oudeland al volledig is ontwikkeld. Verder heeft de DCMR gerekend met de bestemde functies voor Westpolder/Bolwerk. Voor de hoogte van het groepsrisico blijkt de school bepalend te zijn. Dit wordt veroorzaakt door de school die op relatief korte afstand van de N471 komt te liggen en een relatief hoge persoonsdichtheid zal kennen.. h. De mogelijkheden tot beperking van het groepsrisico nu en in de toekomst Met het plaatsen van de school op korte afstand van de N471 is een groepsrisico met een factor 0,34 ontstaan. Waarschijnlijk is dit een overschatting omdat er in beginsel nauwelijks transporten met LPG/Propaan langs de N471 hoeven te rijden. Omdat op dit moment geen route gevaarlijke stoffen van toepassing is in Lansingerland, is er binnen de voorwaarden van de Wet vervoer gevaarlijke stoffen, een zekere mate van vrijheid voor chauffeurs met gevaarlijke stoffen welke wegen buiten de bebouwde kom gebruikt worden voor het bevoorraden van LPG-tankstations en propaantanks. De gemeente overweegt op termijn ook een route gevaarlijke stoffen voor Lansingerland vast te stellen. In dat geval is het niet aannemelijk dat de N471 zal worden aangewezen. Over de N471 zouden dan uitsluitend gevaarlijke stoffen met een ontheffing worden toegestaan. Dit aantal zal beduidend lager liggen dan de 80 transporten waarmee nu is gerekend. Het groepsrisico kan op die manier omlaag worden gebracht. Als tweede mogelijkheid om het groepsrisico te verlagen geldt slechts de mogelijkheid van een andere locatie voor de school. De enige andere reële alternatieven voor de school bevonden zich langs de Oudelandselaan in Westpolder/Bolwerk. Ook langs die laan kan vooralsnog het vervoer van gevaarlijke stoffen niet worden uitgesloten. Ook hiervoor geldt dat slechts bij vaststelling van een route gevaarlijke stoffen meer duidelijkheid ontstaat over de (niet) toegestane stoffen over de weg. i. Mogelijkheden tot voorbereiding van bestrijding en beperking van de omvang van een ramp of zwaar ongeval De gemeente heeft het bestuur van de regionale brandweer (in casu de Veiligheidsregio Rotterdam-Rijnmond, hierna genoemd VRR) in de gelegenheid gesteld om advies uit te brengen over de verantwoording van het groepsrisico en de mogelijkheden voor hulpverlening en zelfredzaamheid met betrekking tot het plan. De VRR heeft hierover op 15 november 2011 (nummer 3815/029) een advies gegeven. Ten aanzien van eventuele incidenten op de N471 beschouwt de VRR twee mogelijke scenario's: - een BLEVE met een tankwagen met brandbare gassen (worst case scenario); - een plasbrand als gevolg van een lekkage van een tankauto met brandbare vloeistof (meest geloofwaardige scenario). De VRR heeft over de beheersbaarheid van een incident op de N471 het volgende geadviseerd. Voor een adequate inzet van de hulpverleningsdiensten zijn de volgende punten van belang: - bereikbaarheid, - opstelmogelijkheden en - inzetbaarheid van middelen (o.a. bluswatervoorziening). Hiertoe dient volgens de VRR het plangebied te voldoen aan de bereikbaarheid, ontsluiting en bluswatervoorziening zoals gesteld conform de richtlijnen van de Nederlandse Vereniging voor Brandweerzorg en Rampenbestrijding (NVBR). De uitwerking hiervan dient ter goedkeuring te worden voorgelegd aan de afdeling Brandveiligheid van de Regionale Brandweer Rotterdam- Rijnmond District Noord (hierna te noemen: District Noord). De plannen zijn uitgewerkt volgens bovenstaand advies en voorgelegd aan District Noord. District Noord heeft aangegeven dat de bereikbaarheid en opstelmogelijkheden voor hulpdiensten voldoende zijn. De primaire en secundaire voorzieningen worden ook als voldoende beschouwd. Opmerking [FAL1]: Er is nu nog geen uitwerking? De uitwerking moet dan nog overeenkomstig NVBR plaatsvinden en voorgelegd worden aan District Noord! Blad 7 van 8
J. Mogelijkheden tot zelfredzaamheid van personen die zich in het invloedsgebied bevinden De zelfredzaamheid geeft aan in welke mate de aanwezigen in staat zijn om zich op eigen kracht in veiligheid te brengen. De VRR heeft aangegeven dat bij een eventueel incident met LPG/propaan op de N471, het plangebied snel moet kunnen worden ontruimd (binnen 20-30 minuten). Bij de school zullen mogelijkheden tot zelfredzaamheid in voldoende mate aanwezig zijn, mits tijdig aangevangen wordt met ontruiming en er geen beperkingen zijn ten aanzien van de zelfredzaamheid van aanwezigen en de infrastructuur in de omgeving op een juiste manier is ingericht. Daarom is in de regels opgenomen dat (nood)uitgang(en) van de school zodanig zijn gesitueerd dat aanwezige personen veilig in tegengestelde richting van een incident op de N471 kunnen vluchten, waardoor de zelfredzaamheid van aanwezigen wordt verbeterd en slachtoffers kunnen worden voorkomen. In de school zal minimaal één (nood)uitgang van de N471 afgericht zijn en alle (nood)uitgang(en) zullen in voldoende mate aansluiten op de bestaande infrastructuur binnen en buiten het plangebied. De VRR heeft voorts nog geadviseerd om zorg te dragen voor een goede voorlichting en instructie van de aanwezigen personen zodat men weet hoe te handelen tijdens een calamiteit door middel van de campagne "Goed voorbereid zijn heb je zelf in de hand". De gemeente Lansingerland geeft hier als volgt invulling aan:. In dit specifieke geval van de ontwikkeling van een VMBO school zal de gemeente er bovendien op toezien dat de BHV-organisatie van de school ook rekening houdt met (snelle) ontruiming in verband met een ongeval met gevaarlijke stoffen op de N471. Met de directie van de school zijn daarom de volgende afspraken gemaakt; -.. -.. Aanvaardbaarheid van het groepsrisico. Wij achten de kans op een incident met gevaarlijke stoffen nabij de school laag. Dit omdat er naar verwachting weinig vervoer van gevaarlijke stoffen langs deze locatie plaatsvindt. Het groepsrisico zoals dat nu berekend is, bedraagt maximaal een factor 0,34 van de oriënterende waarde voor het groepsrisico. Opmerking [FAL2]: Dit kan in de regels van het uitwerkingsplan worden geborgd! Opmerking [FAL3]: Invullen hoe Lansingerland de campagne uitvoert. Opmerking [FAL4]: Gemeent e dient hiervoor het initiatief te nemen! Desalniettemin zullen wij met een zeker restrisico rekening houden door het plangebied overeenkomstig het advies van District Noord in te richten en de school te voorzien van (nood)uitgangen die van de N471 zijn afgericht. Ook hebben we de schoolleiding geïnformeerd over de restrisico s en hebben we afspraken gemaakt hoe de schoolleiding de school zal ontruimen wanneer zich een ongeval met gevaarlijke stoffen voordoet op de N471. Wij zijn van mening dat er voldoende maatregelen worden genomen ten aanzien van de zelfredzaamheid en voorbereiding en bestrijding van rampen en zware ongevallen. Er is daarom sprake van een aanvaardbaar groepsrisico bij de voorgestelde uitwerking van het plan. Kopie verstuurd aan: Blad 8 van 8