JAARMAGAZINE 2014. Samen werken aan een betere samenleving

JAARMAGAZINE 2014 Samen werken aan een betere samenleving

04 Sterke momenten in 2014 06 Feiten en cijfers 2014 10 De Stichting actief in België 12 Onze actiedomeinen 40 Administratief verslag De Koning Boudewijnstichting dankt allen die in 2014 hebben bijgedragen: leden van begeleidingscomités, bestuurscomités, onafhankelijke jury s en expertencommissies, haar partners en natuurlijk ook al haar schenkers. Onder meer de Nationale Loterij die de werking van de Stichting sinds 1982 actief steunt.

18 François Schuiten Opdat boeken blijven bestaan 26 Allemaal samen tegen kinderarmoede 34 Wanneer goed beheer en goede prestaties hand in hand gaan 22 Een Boost voor jonge talenten 30 De oudere dag, een levensfase om voor te bereiden 02 Woord vooraf 04 Sterke momenten in 2014 06 Feiten en cijfers 2014 10 De Stichting actief in België 12 Onze actiedomeinen 18 François Schuiten Opdat boeken blijven bestaan 22 Een Boost voor jonge talenten 26 Allemaal samen tegen kinderarmoede 30 De oudere dag, een levensfase om voor te bereiden 34 Wanneer goed beheer en goede prestaties hand in hand gaan 38 Bestuur 40 Administratief verslag 42 Financieel beheer 44 Jaarlijkse rekeningen 48 Opdracht en waarden

WOORD VOORAF Beste lezer, Waarschijnlijk was u verrast bij het ontdekken van het magazine dat u nu doorbladert. In de eerste plaats, ongetwijfeld omdat het magazine heet, wat eerder onverwacht is binnen de familie van courante publicaties van de Koning Boudewijnstichting. Vervolgens omdat het in dit geval het jaar 2014 draagt wat wijst op een jaarlijkse periodiciteit en een terugblik. Tot nu toe stonden deze karakteristieken gelijk met het jaarverslag Dit nieuwe magazine beantwoordt in feite aan twee complementaire doelstellingen: informeren met feiten en cijfers, zoals we al heel lang doen, over resultaten en initiatieven van de Stichting in het voorbije jaar. Daarnaast willen we onze activiteiten ook op een aangename, verhalende en minder systematische manier presenteren. Daarom vindt u in dit magazine, naast talrijke grafieken en een overzicht van het jaar in 12 sterke momenten, ook 5 rijkelijk geïllustreerde artikels met aandacht voor projecten, programma s of campagnes die door of met de steun van de Stichting werden georganiseerd en die volgens ons het jaar 2014 hebben gemarkeerd. Het gaat daarbij over projecten die ons in het bijzonder impactrijk en exemplarisch lijken. Wij hopen echt dat u deze magazine -toets zal appreciëren. De Stichting negeert natuurlijk haar opdracht niet om daarnaast een zo compleet en zo precies mogelijk jaarverslag te maken van al haar activiteiten. Het zou niet verantwoord zijn ten opzichte van allen die van ons verwachten dat onze investeringen in de samenleving zo volledig en transparant mogelijk worden gerapporteerd. Deze opdracht zal vanaf nu heel eenvoudig worden ingevuld door een jaarverslag dat enkel elektronisch beschikbaar zal zijn op onze website www.kbs-frb.be. Het zal integraal leesbaar en te downloaden zijn, maar, om een thematische raadpleging mogelijk te maken en minder drukwerk te hebben, zal elk van onze actiedomeinen in een apart document worden gegoten. Vervolgens blijven we de papieren versie van onze regionale rapporten publiceren. Ik maakte er al eerder allusie op, deze eerste editie van ons magazine gaat niet voorbij aan de cijfers die het voorbije jaar samenvatten. De belangrijkste gegevens worden op een synthetische en heldere manier weergegeven en tonen de groei aan van het filantropisch engagement en het belang van onze steun aan het verenigingsleven. In dat verband is er een cijfer waaraan ik grote waarde hecht: het totale bedrag van steun dat de Stichting aan organisaties en individuen jaarlijks geeft. Dit cijfer groeit jaar na jaar 2

Luc Tayart de Borms en kwam in 2014 uit op 30 miljoen euro. In 2012 bedroeg het 22,4 miljoen en in 2013 28,5 miljoen euro. Dit cijfer geeft aan welke middelen de Stichting gebruikt om haar missie Samen werken aan een betere samenleving in te vullen door maximaal slagkracht te geven aan verenigingen en geëngageerde burgers. In deze tijden van beperkingen en onzekerheden, spelen we op dat vlak een essentiële rol. Parallel daarmee zijn andere cijfers een illustratie van het engagement van talrijke filantropen en schenkers aan de zijde van de Koning Boudewijnstichting. Zo zal u lezen dat het aantal opgerichte Fondsen in de schoot van de Stichting blijft stijgen. Eind 2014 waren er 451 actief terwijl het een jaar voordien over 394 ging en over 338 eind 2012. Deze groei gaat gepaard met een grotere diversiteit in gekozen thema s en met het steeds frequenter ter beschikking stellen van de middelen van verschillende Fondsen samen om eenzelfde problematiek aan te pakken met het oog op meer efficiëntie en impact. Het zou voor mij onmogelijk zijn om terug te komen op het jaar 2014 zonder te herinneren aan Koningin Fabiola die in december overleed en die gedurende meer dan 20 jaar erevoorzitster van de Stichting was. Zij deed dat met veel sympathie en vertrouwen en onderschreef onze strategische keuzes en methodes. Zelf was zij geëngageerd op het terrein van de geestelijke gezondheid. Op 25 maart 2015 aanvaardde Koningin Mathilde het erevoorzitterschap van de Stichting. Meerdere keren onderlijnde ik al de fundamentele rol van onze talrijke schenkers en ik wil hen dan ook hartelijk bedanken. Aan hun zijde, en aan de onze, is het engagement van de Nationale Loterij even waardevol. Zij laat ons, heel eenvoudig, onze missie vervullen. Ik wens u veel leesplezier met ons nieuw jaarverslagmagazine en hoop dat u een aangename ontdekking doet. Ik wil ook graag het indrukwekkend aantal vrijwilligers onderstrepen die hun expertise en hun terreinervaring ter beschikking stellen van onze jury s, comités en commissies. In 2014 waren ze met 2.122 of 392 meer dan in 2012. Allemaal vrijwilligers, allemaal competent, zijn zij de emanatie van de burgersamenleving en staan ze dagelijks garant voor ons pluralisme en onze onafhankelijkheid. Luc Tayart de Borms Afgevaardigd bestuurder 3

STERKE MOMENTEN IN 2014 JAN FEB MAA DE DEMOCRATIEFABRIEK IN BELvue Het BELvue, centrum voor democratie en geschiedenis, krijgt opnieuw de interactieve tentoonstelling Democratiefabriek over de vloer, na een succesvolle opstelling in verschillende steden. Het parcours confronteert jongeren vanaf 14 jaar met de eigen vooroordelen. Ze krijgen de mogelijkheid te debatteren over een diverse samenleving en de werking van onze democratie. EEN PLAN VOOR ZELDZAME ZIEKTEN De minister van Sociale Zaken en Gezondheid stelt het eerste Belgische Plan voor. Het Fonds voor Zeldzame Ziekten en Weesgeneesmiddelen, beheerd door de Koning Boudewijnstichting, werd gevraagd om voorstellen te doen. Zijn rapport doet 42 aanbevelingen om het leven van mensen met een zeldzame ziekte te verbeteren. INNOVATIES TEN VOORDELE VAN OUDEREN Op 25 maart reikte een groep Europese stichtingen, waaronder de Koning Boudewijn stichting, prijzen uit aan 3 innoverende sociale projecten ten voordele van ouderen en aan 10 projecten in de categorie Goed leven met dementie in eigen stad, dorp of buurt. Er zijn 2 Belgische organisaties onder de 13 winnaars. JULI AUG SEP NEW PACT FOR EUROPE De Koning Boudewijnstichting organiseert samen met een groep Europese stichtingen een uitgebreid burgerdebat in de 28 Europese lidstaten. Dat leidde tot debatten in talrijke fora over 5 opties voor de toekomst van het Europese project. Begin juli wordt een eerste rapport voorgesteld aan de voorzitter van de Europese Raad Herman Van Rompuy. MEDE-EIGENAARSCHAP BEGRIJPEN Een praktische gids, uitgegeven door de Koning Boudewijnstichting in samenwerking met de Koninklijke Federatie van het Belgisch Notariaat, legt op een eenvoudige manier de basisregels van medeeigenaarschap uit. Het collectief beheer van de gemeenschappelijke ruimtes van een gebouw loopt niet altijd van een leien dakje. En de problemen van mede-eigenaarschap kunnen zware gevolgen hebben voor kwetsbare huishoudens. DIALOGEN OVER GEZONDHEID Welke toekomst voor onze gezondheidszorg? Wat betekent solidariteit vandaag? Naar aanleiding van zijn 50 ste verjaardag besliste het RIZIV, de federale instelling die de ziekteverzekering beheert, om zijn keuzes te herdefiniëren en de burgers bij de reflectie te betrekken. Het RIZIV heeft aan de Koning Boudewijnstichting gevraagd om dialogen te organiseren met iedereen die bezorgd is om de gezondheidsproblematiek. 4

APR MEI JUNI DERDE DAG VAN DE FILANTROPIE De Belgen zijn opnieuw bereid om meer te geven ook al is deze trend nog eerder kwetsbaar. Dat is een van de conclusies van de Barometer en de Index van de Filantropie, voorgesteld op 24 april tijdens de 3 de Dag van de Filantropie. Om de 3 jaar brengt de Stichting de wereld van de filantropie samen: notarissen, vastgoedadviseurs, bankiers, vertegenwoordigers van het verenigingsleven KONINGIN MATHILDEPRIJS De Koningin Mathildeprijs 2014 wordt op 13 mei overhandigd aan de vzw Leren Ondernemen uit Leuven. De organisatie krijgt 10.000 euro voor creatieve activiteiten die jongeren en ouderen samen brengen. De jongerenjury heeft een beslissende stem bij de keuze van de laureaat. De Prijs 2014 wilde een brug slaan tussen de generaties. DE BELGISCH-CONGOLESE RELATIES HERUITVINDEN De Vrijdaggroep verenigt jonge getalenteerde en in de samenleving geëngageerde Belgen die ideeën formuleren om het publieke en politieke debat te voeden. Na verschillende rapporten, waarvan één in 2014 over de pensioenkwestie, publiceert de Groep een rapport over de toekomst van de Belgisch-Congolese relaties, in samenwerking met de think tank Génération Congo in de DRC. OKT NOV DEC MOSLIMS EN NIET-MOSLIMS IN BRUSSEL De Stichting publiceert een studie over de relaties en de wederzijdse visies tussen moslims en niet-moslims in Brussel. De onderzoekers van het Interdisciplinair onderzoekscentrum van islamstudies in de hedendaagse wereld (CISMOC-UCL) pakken zonder taboe vragen aan die reële of potentiële oorzaken van conflicten kunnen zijn door een gezonde en constructieve dialoog te promoten. EEN MENSELIJKE BENADERING VAN ALZHEIMER De Prijs De Beys bekroont elke drie jaar een onderzoeker voor zijn buitengewone bijdrage op het vlak van medisch onderzoek met een sociale dimensie. De Prijs wordt ditmaal gegeven aan professor Eric Salmon van het CHU-Luik, voor zijn vernieuwende aanpak van alzheimer en cognitieve problemen. Salmon vertrekt eerder van de mogelijkheden van de persoon in kwestie dan van zijn gebreken. DE VERENIGINGEN ZIJN PESSIMISTISCH Volgens de vijfde Barometer van het Verenigingsleven, gepubliceerd door de Koning Boudewijnstichting, verkeren veel organisaties in moeilijkheden. Door hun afhankelijkheid van overheidssubsidies, vrezen ze voor hun toekomst. Zij vrezen dat de economische achteruitgang van hun sector zal verdergaan. Over de jaren heen laat de Barometer een sector onder druk zien, die het moeilijk heeft sinds de crisis van 2008. 5

FEITEN EN CIJFERS 2014 Totaalbedrag financiële steun Totaal aantal financiële ondersteuningen aan individuen en organisaties van 2012 tot 2014 Aantal partnerschappen en opdrachten van overheden Aantal organisaties Aantal individuen 2014 1.712 29.997.795 270 2014 72 2013 28.586.837 1.769 269 2013 69 2012 22.408.256 1.403 221 2012 51 0 500 1.000 1.500 2.000 0 10 20 30 40 50 60 70 7

Aantal experts in jury s, comités Aantal actieve Fondsen 2014 2.122 2014 451 2013 2.087 2013 394 2012 1.730 2012 338 0 500 1.000 1.500 2.000 0 100 200 300 400 Publicaties TOTAAL AANTAL 2012 2013 2014 Nieuwe publicaties (exclusief vertalingen) 31 36 48 Nieuwe publicaties (inclusief vertalingen) 64 66 92 Bestellingen (vaak meerdere exemplaren) 7.715 4.306 8.660 Bestelde exemplaren 45.469 31.498 87.524 Gedrukte publicaties 37.379 25.968 79.210 Prints on demand 8.090 5.530 8.332 Downloads via KBS-website 26.107 28.107 37.056 Bekeken via bladerversie 7.703 8

Kapitaal van de Koning Boudewijnstichting 2014 214.884.948 Totaalkapitaal van de Fondsen 2014 371.669.796 2013 196.453.196 2013 309.610.726 2012 176.642.608 2012 244.021.624 0 100.000.000 200.000.000 0 100.000.000 200.000.000 300.000.000 9

DE STICHTING ACTIEF IN BELGIË Overzicht van de gemeenten waar de Stichting projecten ondersteunt Aantal ondersteunde projecten en projectrekeningen in de gemeente 4 of meer 3 2 1 11

ONZE ACTIEDOMEINEN Van dorp tot wereld, op alle niveaus De activiteiten van de Koning Boudewijnstichting worden niet enkel bepaald door de zeer diverse actiedomeinen die op de volgende bladzijden toegelicht worden. Ze worden ook geconcretiseerd op meerdere niveaus, van zeer nabij tot internationaal. De Koning Boudewijnstichting is inderdaad een Europese stichting in Brussel, actief in België, in de Europese Unie, de Balkan, in Afrika en de Verenigde Staten. In België steunt ze lokale, regionale en federale projecten. Ze is dus aanwezig op alle niveaus en dikwijls werkt ze samen met gemeenten, de regio s, de Gemeenschappen en de federale autoriteiten. De Stichting heeft over alle domeinen heen, een specifieke aandacht voor de Duitstalige Gemeenschap waar ze acties opzet dicht bij de mensen en voor de burgersamenleving. In het Brussels Hoofdstedelijk Gewest investeert ze in de toekomst van jongeren met een migratieachtergrond. Op Europees niveau ontwikkelt de Stichting talrijke samenwerkingen, meer bepaald met verschillende andere stichtingen, en neemt ze deel aan activiteiten van Europese organisaties. In de Westelijke Balkan ondersteunt de Stichting projecten die de integratie in Europa stimuleren, de kwaliteit van het hoger onderwijs verbeteren en de herintegratie van slachtoffers van mensenhandel bevorderen. In Afrika ondersteunt de Stichting mensen en organisaties die zich engageren en dankzij filantropen steunt zij ontwikkelingsprojecten, meer in het bijzonder voor jongeren. In de Verenigde Staten heeft de Stichting de King Baudouin Foundation United States opgericht om de internationale filantropie te ondersteunen. Op die manier kunnen burgers en organisaties in de VS projecten ondersteunen in Europa en Afrika. Inspelend op opportuniteiten De Koning Boudewijnstichting maakt middelen vrij en ontwikkelt projecten die aan specifieke problematieken beantwoorden en die buiten haar actiedomeinen vallen. Ze wil op een flexibele manier initiatieven kunnen nemen met nieuwe invalshoeken. 12

Armoede & Sociale rechtvaardigheid Migratie & integratie De Koning Boudewijnstichting wil het lot van de meest kwetsbaren helpen verbeteren, meer specifiek van kinderen en jongeren die in armoede leven, en van kwetsbare ouderen. Ze draagt bij tot duurzame acties in de strijd tegen armoede en sociale uitsluiting. Haar Luisternetwerk naar sociale onrechtvaardigheden laat haar toe om nieuwe of onbekende problematieken te ontdekken en om projecten op te zetten om een antwoord te bieden. Ze ontwikkelt projecten die de levenskwaliteit van kwetsbare ouderen verbeteren. Ze probeert het overdragen van armoede tussen de generaties te verminderen door het beleid en de acties te stimuleren voor de ontwikkeling van jonge kinderen van gezinnen die in armoede leven. Ze werkt vooral op de structurele oorzaken van de armoede van jonge kinderen. Ze wil strijden tegen energiearmoede, door oplossingen te ondersteunen die het verbruik door de meest kwetsbare groepen helpen verminderen dankzij vernieuwende financieringsformules. Ze draagt bij tot het verbeteren van de levenskwaliteit van mensen met een handicap en hun omgeving. De Koning Boudewijnstichting wil het debat over migratie en integratie goed documenteren en organisaties en andere actoren ondersteunen bij hun inspanningen om de aandacht van de Belgische samenleving te vestigen op de uitdagingen die de migratie stelt. Ze werkt daarbij via vijf subdomeinen: Ze moedigt de onderlinge solidariteit van migranten aan Ze probeert het migratie- en integratiebeleid te beïnvloeden zowel op Belgisch als op Europees niveau Ze wil politieke en andere acties aanmoedigen die de negatieve effecten van familiehereniging voorkomen Ze draagt bij tot een betere economische integratie van migranten Ze wil benaderingen identificeren, stimuleren en ondersteunen die het samenleven tussen moslims en niet-moslims bevorderen. 13

Gezondheid Centrum voor Filantropie De Koning Boudewijnstichting ondersteunt initiatieven die de gezondheid bevorderen, de levenskwaliteit van patiënten en hun omgeving verbeteren en die bijdragen aan een gezondheidszorg van hoge kwaliteit, toegankelijk en sociaal aanvaard. Er zijn zes subdomeinen: Ze steunt het medisch-wetenschappelijk onderzoek Ze streeft naar een betere zorg voor mensen met psychische problemen Ze stelt concrete instrumenten voor om de sociale ongelijkheid op het vlak van gezondheid te verminderen Ze wil bijdragen tot het verbeteren van de levenskwaliteit van ouderen Ze wil de kwaliteit en de menselijke dimensie van de zorg verbeteren Ze biedt een platform van dialoog aan over de ethische aspecten van de gezondheidszorg en van het gezondheidsbeleid. Met haar Centrum voor Filantropie wil de Koning Boudewijnstichting bijdragen tot een efficiënte en betrouwbare filantropie in België en Europa. Het Centrum voor Filantropie heeft als opdracht om te antwoorden op alle vragen die filantropen zich stellen voor ze zich engageren. Naast de andere vermogensraadgevers zoals privébankiers, notarissen, advocaten, spant de ploeg van het Centrum zich in om filantropische projecten te doen slagen, wat ook het filantropische instrument is dat ze gebruiken. Het Centrum biedt bijvoorbeeld hulp aan schenkers bij het beheer van het Fonds dat ze willen oprichten in de schoot van de Stichting. De Koning Boudewijnstichting doet ook voorstellen aan mensen die een gift willen doen. Men geeft namelijk via de Stichting, niet aan de Stichting. De Stichting waakt erover dat het geld van de schenkers echt het verschil maakt, een duurzaam verschil. 14

Democratie in België Democratie in de Balkan De Koning Boudewijnstichting richt haar actie in dit domein op projecten van de twee Fondsen die zij beheert, het Fonds BELvue en het Prins Filipfonds. Het Fonds BELvue ontstond uit de wil van de Koning Boudewijnstichting om de mogelijkheden van synergie maximaal te benutten tussen verschillende projecten die te maken hebben met opvoeding in democratie en historisch bewustzijn. BELvue werd het animatiecentrum voor de democratie en de geschiedenis van België, opgebouwd rond drie grote assen: het permanent parcours, de tijdelijke tentoonstellingen en de educatieve activiteiten. Het Prins Filipfonds heeft als doel om bruggen te bouwen tussen de drie Gemeenschappen van België door de dialoog te bevorderen en projecten te ondersteunen tussen de Gemeenschappen en door originele initiatieven bekend te maken aan de andere kant van de taalgrens. De Koning Boudewijnstichting wil de ontwikkeling van de democratie in de Balkanlanden en hun integratie in de Europese Unie bevorderen. Ze organiseert haar actie in drie subdomeinen: Ze steunt de integratie van de Balkanlanden in de Europese Unie Door de kwaliteit van het hoger onderwijs in de Westelijke Balkan te bevorderen, wil ze de universiteiten van deze landen voorbereiden op de integratie in de EU Ze begeleidt slachtoffers van mensenhandel bij hun re-integratie in de samenleving. 15

Leiderschap Erfgoed De Koning Boudewijnstichting ondersteunt personen die, dankzij hun leiderschapscapaciteiten, nieuwe ideeën kunnen vorm geven en kunnen bijdragen tot veranderingen in de samenleving. Ze werkt via drie subdomeinen: Ze steunt personen van wie de capaciteiten aan deze doelstellingen beantwoorden Ze wil talenten stimuleren, personen aanzetten om hun competenties te ontwikkelen Ze wil het ondernemerschap, de ondernemerskwaliteiten en het leiderschap van jonge Belgische professionals versterken. De Koning Boudewijnstichting heeft zich tot doel gesteld om bedreigde kunst en historische documenten te bewaren of om de terugkeer naar België mogelijk te maken van belangrijke werken van ons erfgoed en om ze toegankelijk te maken voor het grote publiek. Haar Erfgoedfonds verwerft werken en markante getuigenissen van ons verleden, werkt aan hun opwaardering en maakt ze toegankelijk voor het publiek. Het overkoepelt alle initiatieven die met erfgoed in de brede zin van het woord te maken hebben (roerend erfgoed, architectuur, natuur, geschiedenis, archeologie, enz.) en zorgt voor de grootst mogelijke impact van de acties van de verschillende Fondsen die in haar schoot werden opgericht en die op dit terrein actief zijn. Parallel daarmee stimuleert het Centrum voor Filantropie het mecenaat en begeleidt het iedereen (verzamelaar, erfgoedliefhebber, private bankier, notaris enz.) die een project heeft dat zich inschrijft in de doelstellingen van bewaren en opwaarderen van ons patrimonium. 16

Maatschappelijk engagement Ontwikkeling De Koning Boudewijnstichting ondersteunt het engagement van burgers en organisaties en brengt het sociaal engagement van onze samenleving in kaart. Haar acties zijn onderverdeeld in zes subactiedomeinen Ze stimuleert het sociaal engagement van burgers op lokaal niveau Het Observatorium van het verenigingsleven laat toe om de sector in België beter te kennen door het beter verzamelen van gegevens en een grotere transparantie Ze stimuleert innovatie en versterkt verenigingen en ondernemingen in de sociale economie Ze stimuleert verenigingen om media te gebruiken om hun impact te vergroten Ze begeleidt filantropen die verenigingen ondersteunen Ze steunt verenigingen die zich inzetten voor het leefmilieu. De Koning Boudewijnstichting ondersteunt organisaties, individuen en projecten die werken in het Zuiden. Ze combineert de promotie van betere praktijken, financiële en technische steun en persoonlijke raad. Ze organiseert haar activiteiten via vier subdomeinen Ze reikt de Koning Boudewijnprijs voor Ontwikkeling in Afrika uit, die een persoon of een organisatie bekroont voor zijn of haar opmerkelijke bijdrage aan de ontwikkeling op dat continent Ze positioneert zich als referentie voor de filantropie in Afrika De filantropie laat haar toe in Centraal-Afrika projecten te ondersteunen van individuen en organisaties in de Democratische Republiek Congo en in Burundi en om positieve lokale voorbeelden in de kijker te plaatsen Ze wil adequate en efficiënte oplossingen vinden voor schenkers die hun steun willen geven aan projecten in Azië en Latijns-Amerika. 17

FRANÇOIS SCHUITEN OPDAT BOEKEN BLIJVEN BESTAAN Een mooie ontmoeting tussen een bekend Belgisch striptekenaar en het Erfgoedfonds van de Koning Boudewijnstichting. In 2013, na een lange periode van reflectie, schenkt François Schuiten een deel van de originele platen uit De Duistere Steden aan de Koning Boudewijnstichting. De kunstenaar wil met deze keuze zeker zijn dat zijn werk vereeuwigd wordt maar ook de kwaliteit van de herdruk van zijn creaties verbeteren in het licht van de technologische innovaties. Een sterk gebaar van deze tekenaar van het fantastisch universum, die zich losmaakt van zijn levenswerk, en een werkelijk manifest voor de waarde van het boek Voor de Koning Boudewijnstichting is het de bedoeling om dit erfgoed voortaan toegankelijk te maken, het tot leven te laten komen in het geheel van het Fonds François Schuiten. Alle originele documenten werden toevertrouwd aan de Bibliotheca Wittockiana in Brussel (Sint-Pieters-Woluwe), het enige museum ter wereld gewijd aan de kunst van het boek en de boekband. Als teken van dankbaarheid voor de kunstenaar organiseerde het Erfgoedfonds in 2014 een tentoonstelling die het parcours en het universum van de tekenaar weergeeft in een betoverende scenografie van de hand van François Schuiten! François Schuiten heeft dit vooral gedaan opdat zijn familie zich niet moet bekommeren om de successierechten wat geleid zou kunnen hebben tot de verspreiding van de originele platen, vertelt Anne De Breuck, coördinatrice bij de Koning Boudewijnstichting. Op aansporen van de scenarioschrijver Benoît Peeters vertrouwt hij een deel van zijn werk, waarvan de geschiedenis zich in Frankrijk afspeelt, toe aan de Nationale Bibliotheek van Frankrijk. Het is in 2012, tijdens het ontwerpen van het scenario van het paviljoen ter ere van de 25ste verjaardag van het Erfgoedfonds op BRAFA, de Brusselse antiekbeurs, dat François Schuiten nader kennismaakt met de actie van de Koning Boudewijnstichting. Dat was toen een mooie samenwerking die uitmondde in een resultaat waar men vandaag nog over spreekt. Hij waardeerde ook de werkwijze van de Stichting en haar rol als katalysator, bevestigt Anne De Breuck. 19

EEN DUIDELIJKE MISSIE: BEHEREN, BEWAREN EN TONEN François Schuiten die erg veeleisend is bij de uitgave van zijn werken, heeft nauwgezet aandacht voor het proces van de reproductie en de druk. De taak van de Stichting om te zorgen voor het vereeuwigen, bestaat er dus ook in om de druktechnieken op te volgen en hun evolutie om de kwaliteit van een herdruk nog te kunnen verbeteren. De verspreiding van de originele platen zou een heruitgave van de albums in nog betere kwaliteit voor altijd onmogelijk gemaakt hebben. De Koning Boudewijnstichting kreeg van de eigenaar de nietgeklasseerde en niet-verpakte platen. Een van de eerste taken was bijgevolg het fotograferen, inventariseren en klasseren alvorens ze te verpakken om ze goed te beschermen. De platen uit de collectie, die bewaard wordt in de Bibliotheca Wittockiana, zijn beschikbaar op aanvraag. Ze mogen niet lang tentoongesteld worden want ze zijn gevoelig aan licht, hoogstens een paar weken en dan moeten ze worden opgeborgen, legt Anne De Breuck uit. De collectie is zeker niet vastgeroest, het is onze missie om ze verder te laten leven en initiatieven te blijven opzetten met personen die ze willen belichten, besluit Anne De Breuck. François Schuiten, Belgisch scenarioschrijvertekenaar en scenograaf DE DUISTERE STEDEN, EEN TENTOONSTELLING GEORGANISEERD DOOR HET ERFGOEDFONDS IN SAMENWERKING MET DE BIBLIOTHECA WITTOCKIANA Van 16 januari tot 19 april 2014 was er een tentoonstelling, gewijd aan het universum van de tekenaar en zijn drie companen, Benoît Peeters, Luc Schuiten, zijn broer, en Claude Renard, zijn leraar. De bezoeker werd aan de hand van een parcours meegenomen op ontdekkingstocht van de verschillende universums bedacht door François Schuiten. Het publiek kon zich ook een beeld vormen van het creatieproces van het stripverhaal op basis van de originele tekeningen. Een erg ambitieuze tentoonstelling, als eerbetoon aan de schenking van de kunstenaar met een gigantische collectie en scenografische effecten in de prachtige Bibliotheca Wittockiana! François Schuiten wordt op 26 april 1956 in Brussel geboren. Hij is afkomstig uit een familie van architecten en wendt zich al snel tot het stripverhaal. Aan het Brusselse Sint-Lukas Instituut, in het stripverhalenatelier, ontmoet hij Claude Renard waarmee hij twee albums maakt. Hij werkt ook mee aan de drie collectieve albums van De Negende Droom, de revue die de nieuwe generatie striptekenaars in de jaren 80 bevestigt. Vanaf 1978 werkt hij samen met zijn broer Luc, scenarioschrijver, aan de cyclus van De Holle Aarde waarvan er drie albums verschenen zijn bij de uitgeverij Les Humanoïdes Associés. Sinds 1981 werkt hij samen met Benoît Peeters aan de serie De Duistere Steden in het kader waarvan ze achtereenvolgens De Muren van Samaris, De Koorts van Urbicande, De Toren, De Weg naar Armilia, Het Schaduwmuseum, Brüsel en De Echo der Steden (Casterman) publiceren. Deze albums werden in vele talen vertaald en behaalden talrijke prijzen. Naast het tekenen van stripverhalen heeft hij zich ook beziggehouden met architectuur, theater, televisie en film. 20

WANNEER IK EEN TEKENING MAAK, BEHOORT DIE MIJ NIET TOE WAT DRIJFT FRANÇOIS SCHUITEN: EEN ONTMOETING Het is geen eenvoudige beslissing om je werk te schenken, het is het resultaat van een lange periode van reflectie, vooral over de waarde van de originelen. Het feit dat de originele platen tijdens de laatste jaren een aanzienlijke waarde hebben gekregen en aan een hoge prijs verkocht worden, is erg destabiliserend, want de plaat krijgt een handelswaarde buiten het boek om Dit is erg verwarrend voor mij. Bovendien heb je het beste materiaal nodig om boeken te maken. De scan van vandaag biedt geen enkele garantie in de tijd. Zal de scan trouwens binnen 20 of 30 jaar nog gebruikt worden? Terugkeren naar het origineel zal misschien nog de beste oplossing zijn? Het origineel behoort toe aan de uitgever, aan de auteur maar ook aan de lezer, die recht heeft op een prachtig boek. François Schuiten wou uit deze problematiek geraken, om niet in de verleiding te komen om te verkopen en om creatief verder te kunnen werken. Ik heb in totaal 1.200 platen geschonken, de andere begunstigden zijn de Bibliothèque Nationale de France, DE BIBLIOTHECA WITTOCKIANA, HET OEUVRE VAN MICHEL WITTOCK De Bibliotheca opende in 1983 haar deuren en draagt de naam van de stichter, die sinds zijn adolescentie gepassioneerd is door boeken. Michel Wittock heeft gedurende zijn leven een indrukwekkende collectie boeken, manuscripten en handschriften verzameld. Hij beslist om zijn bibliotheek eerst open te stellen voor vrienden, vervolgens voor het publiek en het is een echt succes. Het is het enige museum ter wereld dat vooral gewijd is aan de boekband. Je treft er een unieke collectie versierde boekbanden doorheen vijf eeuwen van geschiedenis aan. Het Museum bewaart eveneens opmerkelijke verzamelingen zoals het werk van dichter Valère-Gille, grootvader van de stichter, het Fonds Lucien Bonaparte alsook talrijke boeken van eigentijdse kunstenaars, boekobjecten en sculpturen. De Bibliotheca Wittockiana beschikt ook over een collectie van ongeveer 500 kostbare rammelaars. In 2011 heeft Michel Wittock, bij de Koning Boudewijnstichting, het Fonds Michel Wittock opgericht om de duurzaamheid van zijn collecties te bestendigen. het Musée de la bande dessinée in Angoulême (Frankrijk), het Centre de la gravure et de l image imprimée in La Louvière, het Autriquehuis in Schaarbeek en het Belgisch Stripcentrum. Het is een opluchting want het was voor mij een zware last om het uitlenen van de platen te beheren, de kwestie van de verzekeringen, enz. Om nog maar te zwijgen van de successierechten en het gevaar om de werken te verspreiden. Het is een verscheurende keuze die ik mijn familie wil besparen. DE ROL VAN DE STICHTING: BEGELEIDEN EN VERSTERKEN Voor het oprichten van de stand op BRAFA heb ik samengewerkt met Expo Duo, een partner waar de Koning Boudewijnstichting al jaren een beroep op doet. Het was de gelegenheid om de Stichting te ontmoeten, en kennis te maken met haar aanpak en visie De keuze voor de Koning Boudewijnstichting was dus geen toeval, maar een teken, een overgang naar een nieuwe wereld, een andere manier van denken. Ze stelden voor om een zichtbaarheid te behouden en de werken beschikbaar te maken voor tentoonstellingen. Deze schenking heeft mijn diepe overtuiging nog versterkt. De Stichting stelde me vervolgens voor om mijn werk af te geven aan de Bibliotheca Wittockiana. Ik heb de locatie ontdekt, heb er Michel Wittock ontmoet en ik kon zowel de collectie als de figuur en de plaats waarderen. Het leek wel een verlengstuk van mijn werk. De Koning Boudewijnstichting is een belangrijke speler die de werken naar waarde toont en toeziet op de bewaring ervan. Ze waardeert het werk van de auteur en kunstenaar op terwijl ze toch een soepele en flexibele aanpak voorstelt, in tegenstelling tot de culturele instellingen die fragiel zijn en in moeilijkheden verkeren. Deze schenking heeft mijn diepe overtuiging nog versterkt. 21