ERFGOEDDAG: ZONDAG 17 APRIL 2005 E.H.B.O. VOOR UW FOTO S
Inhoud
Omgevingsfactoren Hoe foto s best hanteren? Hoe bewaren? Albums Monteren Presenteren Wel Niet Meer informatie samenstellers
We gebruiken het woord foto om te refereren naar een fotografisch beeld op papier. Dit is de meest voorkomende vorm. In werkelijkheid is dit slechts één van de vele manieren waarop lichtgevoelig materiaal wordt gebruikt om een beeld te krijgen. De alomtegenwoordigheid van foto s doet ons vergeten dat zij in wezen gevoelige objecten zijn die beschadigd kunnen worden. We gaan ons pas zorgen over maken als de foto begint te vergelen, te vervagen en/ of te verkleuren. Warmte, vochtigheid, licht, luchtvervuiling en manipulatie zijn schadelijk factoren voor uw foto. In deze beknopte handleiding vind je een aantal maatregelen die u thuis eenvoudig kan toepassen voor het langer bewaren van uw favoriete foto s.
Omgevingsfactoren
Vochtigheid en temperatuur zijn aan elkaar verbonden en beïnvloeden elkaar. Grote schommelingen zijn best te vermijden omdat de verschillende onderdelen van je foto hier verschillend op reageren, met spanningen tot gevolg. Schadevormen, ook als deze niet door deze factoren worden veroorzaakt, zullen hierdoor versterkt worden. Licht zorgt voor onomkeerbare schade aan uw foto. ECPA Nederlands fotomuseum, Rotterdam ECPA S. Harwood
Hoe foto s best hanteren?
De meeste schade aan foto s wordt veroorzaakt door onzorgvuldige hantering. Draag katoenen handschoenen om moeilijk te verwijderen vingerafdrukken te voorkomen. Als u aantekeningen wil maken op de foto, doe dit dan op de achterzijde met een zacht potlood (HB of B). Indien dit niet werkt, gebruik dan een tekenpen gevuld met Oost- Indische inkt.
Hoe bewaren?
De ideale bewaaromstandigheden voor uw foto s zijn een donkere ruimte met een relatieve vochtigheid van 35 à 40% en een temperatuur van 17-18 Celsius. Dit is in de meeste woningen haast onmogelijk te bereiken. Belangrijk is dat er een constante temperatuur heerst (weinig schommelingen) en dat de lucht niet te vochtig is. De ruimte moet voldoende geventileerd worden. Een kelderof zolderruimte zijn niet geschikt voor het bewaren van uw foto s. Een gesloten kast in een ruimte waar een constante temperatuur heerst is een goed idee. Zo worden uw kostbaarheden meteen beschermd tegen stof, licht en ongedierte. Een metalen kast geniet de voorkeur boven een houten kast.
Albums
De eenvoudigste manier om uw foto s te bewaren is een album. Hierin zijn ze beschermd tegen licht, stof, en slechte manipulatie. Gebruik geen albums met kleefvellen. Het ideale foto-album is samengesteld uit zuurvrij PAT-goedgekeurd papier. Lijm uw foto s niet in. Gebruik ook geen dubbelzijdige klevers. De lijm bevat vaak schadelijke stoffen. Geef de voorkeur aan hoekjes. Hierdoor kun je ze makkelijk weer verwijderen zonder ze te beschadigen. PAT: Staat voor Photographic Activity Test. Doel van de test is na te gaan of er interactie is tussen fotografische beelden en hun verpakking. PAT-getest wil niet noodzakelijk zeggen dat het geteste materiaal goedgekeurd is (passed photographic activity test).
Monteren
Wanneer u uw foto inlijst, zorg er dan voor dat uw foto niet rechtstreeks in aanraking komt met het glas. Na verloop van tijd kan de foto gaan kleven aan het glas. Bevestig uw foto met hoekjes op een zuurvrij steunkarton en gebruik een passepartout die eveneens uit zuurvrije materialen bestaat. Reinig uw lijst niet door er een schoonmaakmiddel op te verstuiven. De vloeistof loopt immers naar onder en zal onder het glas kruipen en daar verdampen. Spuit het reinigingsmiddel op een doekje en wrijf hiermee het oppervlak schoon
Presenteren
ECPA Luis Pavão Plaats uw foto s nooit in direct zonlicht of kunstlicht. Richt geen spot op uw favoriete foto en hang ze op een wand die niet door het zonlicht wordt beschenen. Bevestig uw foto s niet boven een warmtebron (radiator, open haard) of tegen een vochtige buitenmuur. ECPA Clara C. von Waldthausen
Wel
Draag zachte katoenen handschoenen wanneer je foto s manipuleert. Maak, indien nodig, aantekeningen op de achterzijde van de foto met een zacht potlood. Verwijder stof van het beeldoppervlak met een zachte borstel die u uitsluitend voor dit doel gebruikt. ECPA Clara C. von Waldthausen In de handel bestaan er hoezen of enveloppen waarin je bijzondere foto s afzonderlijk kan bewaren. Hou eten en drinken ver verwijderd van je foto s. Bewaar glasnegatieven rechtopstaand. Bewaar foto s en negatieven in het donker.
Niet
Raak de afbeeldingenkant van een foto niet met de blote hand aan. Reinig je foto s niet met op water gebaseerde producten of solventen, zoals bijvoorbeeld ruiten- of filmreiniger. Plooi uw foto s niet. Hang of leg uw foto s niet in direct zonlicht of kunstlicht. ecpa ECPA ECPA Clara C. von Waldthausen Kleef uw foto s niet rechtstreeks op papier of karton. Mijd albums met zelfklevende bladzijden. Ga niet zelf gescheurde foto s lijmen, vlekken verwijderen. Het verwijderen van vlekken is iets voor een kenner van zaken.
Meer informatie
Beyers, F.R. (2003), Care and Handling for the Preservation of CD s and DVD s A Guide for Librarians and Archivists, National Institute of Standards and Technology, 28 september 2004, on-line beschikbaar op: http://www.itl.nist.gov/div895/ carefordisc/ Clark, S., Frey, F. (2003), Care of Photographs, 28 september 2004, on-line beschikbaar op: http://www.knaw.nl/ecpa/sepia/ linksandliterature/careofphotographs.pdf Clark, S. Peter Winsor, P., Ball, S., Conservation of Photographic Materials, 28 september 2004, on-line beschikbaar op: http://www.mla.gov.uk/information/advice/conserv10.asp Conservation OnLine (CoOL), 28 september 2004, on-line beschikbaar op: http://sul-server-2.stanford.edu/ Cornell University Library/ Research Department, Moving Theory into Practice: Digital Imaging Tutorial, 28 september 2004, on-line beschikbaar op: http://www.library.cornell.edu/preservation/tutorial/contents. html DAVID: Digitale Archivering in Vlaamse Instellingen en Diensten, 28 september 2004, on-line beschikbaar op: http://www. antwerpen.be/david/website/default.htm European Commission on Preservation and Access (ECPA), Preservation issues in digitizing historical photographs, 28 september 2004, on-line beschikbaar op: http://www.knaw.nl/ecpa/sepia/workinggroups/wp4/guidelines.html Image Permanence Institute, IPI Media Storage Quick Reference, 28 september 2004, on-line beschikbaar op: http://www. climatenotebook.org/msqr/msqr_home.html Kockaerts, Roger. ph7- Brussel. On-line beschikbaar op: http://www.permadocument.be SEPIA leaflet: Preservation issues in digitising historical Photographs (2003), 28 september 2004, on-line beschikbaar op: http://www.knaw.nl/ecpa/sepia/workinggroups/wp4/digitizingphotos.html
Studenten Conservatie/ Restauratie visuele media, Departement Audiovisuele en Beeldende Kunsten van de Hogeschool Antwerpen. Sofie Bastyns Sabine Cauberghs Eva Grieten Rik Rommens sofiebastyns@telenet.be yvesabine@skynet.be eva@kxe.be rik.rommens@antwerpen.be samenstellers
Bron foto s ECPA: Train The Trainers. Resources for planning courses on the preservation of photographic materials. CD-rom developed in the framework of the SEPIA project (ECPA 2003). ECPA, European Commission on Preservation and Access, P.O. Box 19121, 1000 GC Amsterdam, the Netherlands, ecpa@bureau.knaw.nl