stadslandgoederen Woonstichting De Key heeft in 2007 de boerderijen Klarenbeek aan de Amstel en Landlust aan de Gaasp gekocht. De boerderijen krijgen een nieuwe bestemming: het worden stadslandgoederen. Zorg, educatie, recreatie en duurzaam landschapsbeheer zullen centraal staan. Aan de realisatie van de stadslandgoederen wordt momenteel door diverse partijen gewerkt. Na restauratie en renovatie van de gebouwen en herinrichting van de erven, gaat zorginstelling Cordaan op de stadslandgoederen dagbestedingactiviteiten aan haar cliënten bieden. Hierbij wordt onder meer samengewerkt met boeren in de directe omgeving. De stadslandgoederen zijn straks ook toegankelijk voor mensen uit de stad. Zij zullen er terecht kunnen voor boerderij- en natuureducatie, voor een drankje in het theehuis, voor het kopen van biologische producten en als startpunt voor een wandeling in de omgeving. Zo krijgen in onbruik geraakte boerderijen een nieuwe bestemming, en kan het bijzondere natuurlandschap behouden blijven. Daarnaast zorgen de stadslandgoederen voor nieuwe inkomsten voor buurboeren doordat ze zorg- en educatietaken op zich nemen. In deze folder geven we u een beeld van hoe de stadslandgoederen er over enkele jaren uit zullen zien.
stadslandgoed De 19e-eeuwse boerderij Klarenbeek, waarvan de koeienstallen uit de 17e eeuw dateren, ligt in het prachtige Groengebied Amstelland. Dit gebied heeft een grote culturele- en landschappelijke waarde. De ontginning en verkaveling van het veenweidegebied, de waterhuishouding en de bebouwing zijn typerend voor de geschiedenis en de economie van Holland. De stedelijke druk op dit gebied is groot. Door van Klarenbeek en de omliggende gronden een stadslandgoed te maken, willen de betrokken partijen bijdragen aan het behoud van dit bijzondere veenweidegebied. Restauratie De boerderij, de koeienstallen en de hooimijt vormen samen een Rijksmonument. Woonstichting De Key gaat de komende jaren de koeienstallen en de hooimijt restaureren. Aan het woonhuis zal onderhoud plaatsvinden. Al tijdens en na de restauratie zullen op de boerderij diverse activiteiten plaatsvinden, waarin zorg, recreatie en landschapsbeheer centraal staan. Bij bouw, verbouw en gebruik van de boerderij gaan we uit van duurzaamheid. Dagbesteding Zorginstelling Cordaan gaat op Klarenbeek, onder meer in samenwerking met naburige boeren dagbesteding bieden aan haar cliënten. Het gaat om mensen met een beperking, als gevolg van psychiatrische problematiek, met een lichte verstandelijke beperking of met gedragsproblematiek. De dagbestedingactiviteiten spelen zich af rond de boerderij en in de omgeving. Contact met de natuur en met dieren, en werken in een rustige, landelijke omgeving is heilzaam voor cliënten. Zij kunnen in een ontspannen sfeer en onder deskundige begeleiding diverse werkzaamheden uitvoeren op het stadslandgoed. Ook het werken in teamverband doet de cliënten goed. Het beheer en onderhoud van de omgeving maakt onderdeel uit van de dagbesteding. Zorg en recreatie hebben beide belang bij een open en aantrekkelijk landschap. Recreanten en cliënten gaan samen met de naburige boeren het karakteristieke Hollandse landschap onderhouden. Zorg en samenleving, en stad en platteland worden zo met elkaar verbonden. Agrarische activiteiten De cliënten kunnen, deels al nu en deels in de toekomst, meewerken aan: de moestuin waarin een grote verscheidenheid aan groenten wordt geteeld, met speciale aandacht voor bijna vergeten groenten. de schapenhouderij met zo n 50 schapen waarmee wordt gefokt voor de vleesproductie. De schapenmest wordt gebruikt voor de moestuin. de boomgaard van ongeveer een hectare waarin snoeiwerk te doen is en waar het fruit moet worden geplukt. de bloemen- en bessentuin op het erf van de boerderij. Deze tuin wordt gerealiseerd na afronding van de bouw en verbouw. de kippenhouderij waar cliënten eieren kunnen rapen en kippen voeren. onderhoudswerkzaamheden aan gebouw, gereedschap en machines. activiteiten bij naburige boeren. Alle agrarische activiteiten zijn op biologische leest geschoeid. 2
Recreatie Klarenbeek is een mooi vertrek- of eindpunt voor een wandeling, fiets- of skatetocht door Groengebied Amstelland. Nabij café Het Kleine Kalfje aan de overzijde van de Amstel, vertrekt een pontje dat bezoekers naar het stadslandgoed brengt. Het stadslandgoed staat open voor dagjesmensen, schoolbezoeken en bedrijfsuitjes. De komende jaren zullen er voor hen allerlei recreatieactiviteiten worden ontwikkeld. Op het erf kunnen kinderen straks kennismaken met aaibaar kleinvee, zoals konijnen, dwerggeiten, minivarkens en kippen. Er is een laarzenpad uitgezet over het landgoed en door het agrarisch landschap. In de theetuin zullen bezoekers kunnen genieten van een drankje terwijl ze uitkijken over het boerenland of de Amstel. De cliënten van Cordaan gaan de bediening verzorgen. Landgoedwinkel In de landgoedwinkel zullen op Klarenbeek geproduceerde groentes en fruit te koop zijn en agrarische producten zoals melk en kaas uit Amstelland. Cliënten van Cordaan gaan de winkel beheren. De producten uit de moestuin zullen ook worden gebruikt in de keukens van zorginstelling Cordaan en in biologische restaurants in Amsterdam en omgeving. Boerderij- en natuureducatie Klarenbeek zal boerderij- en natuureducatie gaan bieden voor schoolklassen, bedrijven en kinderfeestjes. Zij kunnen meewerken of een rondleiding krijgen waarbij ook de naburige melkveeboerderijen bezocht worden. Er komt uitleg over: het houden van dieren en verbouwen van groentes, het ontstaan van het veenweidelandschap en de aanwezige flora en fauna. Beheer en behoud Groengebied Amstelland is een veenweidegebied met een grote culturele- en landschappelijke waarde. Het landschap is het resultaat van eeuwenlange ingrepen van de bewoners, voornamelijk boeren, om het land te kunnen gebruiken voor de melkveehouderij. Een veenweide is namelijk alleen veenweide omdat er koeien grazen en omdat de boeren het gras maaien. De weidevogels zijn er alleen als er wei is. De openheid en het weidse is het resultaat van voortdurend onderhoud van land, de waterkanten, de sloten en de waterhuishouding. Recreanten en cliënten gaan samen met de naburige boeren het karakteristieke Hollandse landschap onderhouden. Samenwerkingspartners Woonstichting De Key, zorginstelling Cordaan, Provincie Noord-Holland, het ministerie van Landbouw, Natuur en Voedselkwaliteit, Bureau Beheer Landbouwgronden, Rijksdienst voor het Cultureel Erfgoed, Gemeente Amsterdam, Stadsdeel Oost, Groengebied Amstelland en Dienst Landelijk Gebied West. 3
stadslandgoed Boerderij Landlust, gebouwd in 1895, ligt aan de Gaasp en maakt onderdeel uit van de Diemerscheg. Dit is het gebied tussen het IJmeer, Amsterdam en de rivieren de Gaasp en de Vecht. De Diemerscheg is sterk verstedelijkt en wordt omgeven door de stedelijke lobben van Amsterdam, doorsneden door kanalen, snelwegen, hoogspanningskabels en spoor- en metrolijnen. Hierdoor is een gefragmenteerd landschap ontstaan; de oude landschapsstructuur is nog maar nauwelijks te zien. Door Landlust tot stadslandgoed te maken, komt er meer samenhang tussen natuur, recreatie en de stad. Diemerbos wordt stadsbos Landlust grenst aan het Diemerbos. Dit bos is recent uitgebreid met 63 hectare en wordt omgevormd tot een stadsbos met recreatieve voorzieningen. De Dienst Landelijk Gebied, Staatsbosbeheer, en de gemeentes Diemen en Amsterdam, dragen zorg voor de omvorming van het Diemerbos. De werkzaamheden worden gefaseerd uitgevoerd tot medio 2011. Er komen meer wandel-, fiets- en ruiterpaden en meer speelvoorzieningen voor kinderen. Een van de wandelingen leidt naar het erf van stadslandgoed Landlust waardoor de boerderij een van de trekpleisters in het bos gaat worden. Ook worden de entrees aantrekkelijker gemaakt en komt er kleinschalige horeca die goed bij het bos past. Op een aantal plekken zullen bomen wijken voor water, graslanden en een speelbos. Tot slot wordt binnen een oppervlak van zo n 20 hectare een dunning van het bos uitgevoerd. Dit is regulier onderhoud om het bos vitaal en gezond te houden. diverse activiteiten plaatsvinden, waarin zorg, recreatie en duurzaam landschapsbeheer centraal staan. Zorg De boerderij wordt geschikt gemaakt voor dagbesteding en huisvesting voor cliënten van Cordaan. Er worden twee kleinschalige woonvoorzieningen gebouwd op het erf. Hierin kunnen 24 cliënten met psychiatrische problematiek (4 groepen van 6 personen) beschermd wonen. Op de boerderij kunnen 24 cliënten met psychiatrische problematiek (4 groepen van 6 personen) beschermd wonen. Er is 24 uurs begeleiding door geschoold personeel. Renovatie en nieuwe woonvoorzieningen Woonstichting De Key gaat de boerderij renoveren en zal op het erf twee kleinschalige woonvoorzieningen met groepswoningen voor cliënten van Cordaan bouwen. Bij bouw, verbouw en gebruik is duurzaamheid het uitgangspunt. Boerderij Landlust zal er straks weer prachtig bijstaan en een mooi herkenbaar punt zijn aan de dijk en in het Diemerbos. Al tijdens en na de renovatie en nieuwbouw gaan op de boerderij 4
Naast de cliënten die op Landlust wonen, zullen ook mensen met een verstandelijke beperking naar Landlust komen voor dagbesteding. In totaal zal er dagbesteding zijn voor zo n vijftig cliënten die professionele begeleiding krijgen. Dagbesteding De dagbesteding speelt zich af op en rond de boerderij. Cliënten werken mee op de boerderij en in de biologische kwekerij voor tuinplanten. Daarnaast gaan ze aan de slag met het beheer en onderhoud van de omgeving - het Diemerbos -, in het winkeltje en in het theehuis. Het winkeltje gaat tuinplanten en biologische producten van stadslandgoed Klarenbeek verkopen. Ook zullen de cliënten meewerken in de catering voor de bewoners en medewerkers van Landlust. Tot slot vormt Landlust de uitvalsbasis voor cliënten van Cordaan die in de groenvoorziening werken, bijvoorbeeld in het tuinonderhoud bij bedrijven in de stad. Agrarische activiteiten De cliënten kunnen meewerken aan: het snoeien en onderhouden van fruitbomen, het verzorgen van kleinvee, onderhoud van de gebouwen, gereedschap en machines. Recreatie Stadslandgoed Landlust staat open voor bezoekers. Zij kunnen een kijkje nemen op de boerderij. In de toekomst kan men er ook een drankje nuttigen in het theehuis. Landlust is een mooi startpunt voor een bezoek aan het Diemerbos. Op het naastgelegen grasland loopt kleinvee zoals dwerggeiten, kippen en konijnen. Boerderij- en natuureducatie Klarenbeek zal boerderij- en natuureducatie gaan bieden voor schoolklassen, bedrijven en kinderfeestjes. Zij kunnen meewerken of een rondleiding krijgen waarbij ook de naburige melkveeboerderijen bezocht worden. Er komt uitleg over: het houden van dieren en verbouwen van groentes, de werking van de aardwarmtepomp, het ontstaan van het veenweidelandschap en de aanwezige flora en fauna. Samenwerkingspartners Woonstichting De Key, zorginstelling Cordaan, Gemeente Diemen, Provincie Noord-Holland, Gemeente Amsterdam, Groengebied Amstelland, Staatsbosbeheer, en Dienst Landelijk Gebied West. 5
Arco Kemp, beheerder/coördinator Klarenbeek: Sinds een jaar werk ik twee dagen per week op Klarenbeek met cliënten van het Cordaanklussenproject. Dat zijn mensen met verschillende psychische problemen, maar ook mensen die vanuit de Dienst Werk en Inkomen komen in het kader van maatschappelijke activering. We doen nu allerlei opknapwerk rond de boerderij. Ook maken we faciliteiten voor de lammerperiode en gaan we straks weer met de moestuin aan de gang. Je ziet de cliënten hier echt opbloeien en dat is mooi om te zien. In het begin komen ze soms met lood in de schoenen maar al snel komen ze met veel plezier en kijken alweer uit naar de volgende week. Dit is een plek waar de mensen veilig en in hun eigen ritme kunnen werken en daar knappen ze van op. De lucht, de rust en de ruimte die hier is, dat doet de mensen goed We werken ook met arbeidsre-integranten. Mensen die lang uit het arbeidsritme zijn. Ook zij hebben er veel baat bij. Dit jaar gaan we hier ook aan de slag met licht verstandelijk gehandicapten. Het idee is dat al het werk hier op de boerderij gedaan zal worden door cliënten als dagbesteding. Eddy, cliënt: Ik werk hier sinds een jaar. We knappen deze vervallen boerderij op. Je ziet de resultaten en dat vind ik mooi. Het is lekker om met mijn handen bezig te zijn en ik vind het technische werk leuk. Ik geniet van de open lucht. Er is hier van alles te doen. Nu zijn we veel aan het klussen, maar in mei gaan we beginnen met groente verbouwen. Dat lijkt me ook leuk. Patrick, cliënt: Ik werk hier ook een jaar en het bevalt goed. Ik doe leuk werk zoals timmeren en schilderen. Het is fijn om in de open lucht te zijn en met zijn tweeën of in een groepje te werken. Govert, cliënt: Sinds zo n drie maanden doe ik hier allerlei klussen rond de boerderij. Het is heel afwisselend. Nu de schapen met hun lammeren naar buiten zijn, controleer ik elke dag of er geen lammetjes in de sloot gevallen zijn. Er zijn nog veel grote klussen. Het is prettig gezelschap hier en ik vind het fijn om samen met anderen te werken. Binnenkort ga ik hier de muziek verzorgen want ik heb een grote muziekverzameling. Voor meer informatie www.stadslandgoederen.nl Woonstichting De Key www.dekey.nl Dieke Cornelissen, dco@dekey.nl Cordaan www.cordaan.nl Wim Schoonhoven, wschoonhoven@cordaan.nl Gemeente Amsterdam www.dro.amsterdam.nl Geert Timmermans, G.Timmermans@dro.amsterdam.nl Colofon De Key - De Principaal, mei 2010 Eindredactie Afdeling Communicatie, Anneke de Maat Vormgeving Cascade - visuele communicatie bv Druk Hega Drukkerij Fotografie Hes van Huizen, Geert Timmermans, Ed Buijs, Jan de Groot